КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
студзень-люты Горацкі гарвыканкам 10. Падрыхтаваць да друку і выдацьу 1993 годзе: зборнік твораў М. Гарэцкага «Выбранае», манаграфію М. Мушынскага аб жыцці і творчасйі М. Гарэцкага 1993 г. Міністэрства інфармацыі, АН, Ін-т літаратуры 11. Адкрыццё экспазіцыіў музеі імя М. Гарэцкага в. Малая Бсігацькаўка люты, 1993 Аб Аднанне літаратурных музеяў, Мсціслаўскі райвыканкам » Троху пазней у план былі ўключаны дадатковыя прапановы: «1. Правесці пасяджэнне ў ЮНЕСКА ў Парыжы (план МЗС — П. Краўчанка). 2. Да гэтага пасяджэння выдаць буклет (на бел. і ангельскай мовах аб М. Гарэцкім), а таксама значок і медаль керамічную (можна на Радашковіцкім заводзе). 3. Устанавіць мемарыяльную дошку набудынку Інбелкулыпа ці АНБеларусіўМінску, або помнік-бюсту скверы, каляхаты, дзе жыў пісьменнік. 4. Уключыць у каштарыс аплаты выданне брашуры Івана Чыгрына «Паміж былым і будучым (проза Максіма Гарэцкага) », аб ’ём 8 аркушаў. 5. Выдагіь зборнік аповесцей М. Гарэцкагаў перакладзе на рускую мову 6. Увесці ў склад Аргкамітэта: a) М. I. Мушынскага— члена-кар. АНБ. заг. аддзела Інстытута літаратуры; б) П. К. Краўчанку — Міністра замежных спраў РБ». Ад міністра замежных спраў Рэспублікі Беларусь П К. Краўчанкі я атрымаў ліст, у якім паведамлялася: «Шчыра віншую ўсіх вас з нагоды сотай гадавіны выдатнага сына Зямлі Беларускай Максіма Гарэцкага. Нямнога знойдзецца ў нашай гісторыі людзей, якіх бы лёс так адарыў шматлікімі талентамі ў самых розных сферах пгворчасгіі. Для нас, хто жывеўканцы 20-га стагоддзя. Максім Гарэцкі перш за ўсё — вялікі нацыянальны пісьменнік, патечяік Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча, Алеся Гаруна. Але не будзем забывайь і пра тое, што Максім Гарэцкі быў настаўнікам і сейбітам для многіх тых, хто потым моцнымі парасткамі выспяваў на чт/ыянальнай ніве. Як тут не ўспомніць яго як выкладчыка беларускай мовы і літаратурыў Віленскай гімназіі ў пачатку 20-х гадоў. Былыя яе навучэнцы, з якімі мне даводзілася сустракацца за межамі Баг^ькаўшчыны, з вялізарнай цеплынёю і глыбокай павагаю ўспамінаюць любімага настаўніка. Добраўсведамляючы тое. штоўяўляе сабой Максім Гарэцкі для нашай культуры і ўзмайнення нацыянальнай свядомасці, Міністэрства замежных спраў Беларусі рабіла і будзе рабіць усё магчымае дзеля шырокага ўштаваччя яго імяў свеце. Як вядома, залаты юбілей Гарэцкагаўключаны ў каляндар святкавання гадавінаў еялікіх людзей і гістарычных падзей ЮНЕСКА ў 1993 годзе. 13 студзеня ў час сустрэчы ў Парыжы з Генеральным дырэктарам панам Фрэдэрыка Маёрам мы абмеркавалі йіэраг пытанняў, звязаных са святкаваннем гэтага юбілею. Ёсць дамоўленасць аб тым, што ў маі бягучага года ў штаб-кватэры ЮНЕСКА будзеразгорнута фотавыстава, прысвечаная бліскучай дзейнасці Максіма Гарэцкага як пісьменніка, навукоўца, літаратара, крытыка, фалькларыста, перакладчыка». У снежні 1992 г. я атрымаў ліст ад У Ліўшыца з Горак. Ён пісаў, што старшыня райвыканкама «афіцыйна заявіў, што кватэру вызвалійь толькі летам, бо чалавек, які там жыве напісаў заяву на дзве кватэры: двух і трохпакаёвую. Да гэтага хачу дадаць, што ўжо вырашана пыпганне аб прысваенні імя М. Гарэйкага адной з вуліц Горак (былая вуліца 40-годдзя Кастрычніка), наякойу 1908 г. жыў М. Гарэцкі. Вырашана пытанне аб наданні імя Гарэцкага раённай бібліятэцы, дзе будзе ўстаноўлены бюст, які плануем купіць у 3. I. Азгура. [...] У Горках і акадэміілічаць, што тэкст на дошцы павінен быць наступным: «Максім Іванавіч Гарэцкі (18.11.1893-10. 11.1938) — выдатны беларускі пісьменнік, навукоўца / педагог. Выхаванец Гэры-Горацкага земляробча-агранамічнага вучылішча (1909-1913), загадчык кафедры беларускай мовы і літаратуры Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (19261928) ». Вядома, лепей было б, каб мы змаглі напісаць — «класік беларускай ліпіаратуры», але гэта трэбаўзгадніць з Саюзам пісьменнікаў і мець на гэта пісьмовы дазвол». Я палічыў, што надпіс, які прапануюць, вельмі вялікі і разам з В. Янушкевічам (аўтарам дошкі) прапанаваў такі: «Угэтых мурах навучаўся (1909-1913) і выкладаў (1926-1928) класік беларускай ліпіаратуры Максім Гарэцкі». Узгадніў з Саюзам пісьменнікаў і старшынёй Камісіі ВС РБ Нілам Гілевічам, які зацвердзіў надпісы: «3 гэтымі папраўкамі добра. 14.XII.92». За 10 гадоў паміж юбілеямі галоўныя творы шматграннай спадчыны Максіма Гарэцкага былі апублікаваны, выйшла кніга ўспамінаў, шмат літаратуразнаўчых артыкулаў пра яго творы, нарысы пра жыццё і творчасць пісьменніка, тэлефільм Ігара Калоўскага «Максім Гарэцкі. Алея жыцця», мне задалося ў архівах КДБ выеветлінь праўду пра яго смерць («Расстрэл Максіма Гарэцкага» // ЛіМ. 1992). Да 100-годдзя з дня нараджэння Максіма Гарэцкага часопіс «Полымя» (1993. № 2) надрукаваў «Скарбы жыцця» — яго апошні яшчэ невядомы для чытача твор, які прапанавала для друку Галіна Максімаўна, дачка пісьменніка. і ўступны артыкул да якога напісала Т. Голуб «Вечнае поле памяці». Пазней гэты твор у перакладзе на рускую мову В. Тараса выйшаў у часошсе «Нёман» (1997. № 11). У «Полымі» (1993. № 1) апублікаваны ўспаміны Л. Чарняўскай «Памятка» пра апошнія гады жыцця М. Гарэцкага, а таксама вялікі артыкул М. Мушынскага «Шукайце брату свайму дарогу да праўды» пра публіцыстычную і літаратурна-крытычную спадчыну М. Гарэцкага. Аддзел крытыкі і бібліяграфіі газеты «Літаратура і мастацтва» (галоўны рэдактар МіколаГіль). каб «паказаць асобу і творчасць Максіма Гарэцкага з розныхракурсаў, ва ўспрыманні людзей розных пакаленняў, светапоглядаў, накірункаў дзейнасці», звярнуўся да майстроў слова і літаратурнай моладзі, да прадстаўнікоў іншых прафесій з пытаннямі: 1) Калі і пры якіх абставінах адбылося ваша знаёмства з прозай Гарэцкага? 2) Што ў яго асобе і творчасці падаецца вам вызначальным, сугучным сённяшняму дню, блізкім вам асабіста9 Са студзеня 1993 г. да пачатку сакавіка друкаваліся адказы, каля якіх быў змешчаны невялікі партрэт пісьменшка з лічбай 100. Перад гэтым з такім жа партрэтам змясцілі публікацыі Валянціны Агаркавай «А народ мой — народ лірнік...» і Алеся Марціновіча «Так пачаў Максім Беларус... ». На пытанні адказалі многія. Вячаслаў Адамчык. «Імя ж Максіма Гарэцкага, вялікага цярпліўца і пакутніка, будзе золатам свягцць паміж велічных імёнаў тых. хто самаахвярна паклаў жыццё на алтар нацыянальнам ідэі беларускага адраджэння, дабрыні і чалавечай непамерклай справядлівасці». Леў Мірачыцкі (псторык): «У асобе Максіма Гарэцкага вызначальным падаецг^а мне ідэя Адраджэння Бацькаўшчыны — шлях, наякі сталіўсе цывілізаваныя народы. Дзеля такой высакароднай патрыятычнай ідэі ён жыў і самааддана працаваў». Генрык Далідовіч. «Максім Гарэцкіўзрос якраз на нацыянальнай глебе — каранямі глыбокаў родную зямлю, а кронай еысока ўверх, ба чыстага неба і яркага сонца. Ягонае «сваё» — не правінцыйнае, не хутарское альбо засцянковае, а агульнабеларускае z агульначалавечае». Ігар Жук «Жыйцё і смерць... Вось і прамовілася слова, якое атаясамлівае постаць М. Гарэцкага з беларускай літаратурай». Уладзімір Арлоў. «...у асобе і ў творчасці Гарэцкага мне найперш і бачыцца ягоная еўрстейскасць гр калі хочаце. сусветнасць». Эдвард Зайкоўскі (археолаг): «Асоба Максіма Гарэцкага ўвасоблівае ў сабе памкненні і трагізм ягонай эпохі». Уладзімір Сцяпан «Вызначальным і блізкім асабіста мне падаецна дваістасць асобы Гарэцкага-пісьменніка. Яго нейкі змушаны аптымізм z трагічнае ўспрыманне жыцця». Андрэй Фэдарэнка «Гарэцкі, жывучы ў асабліва бурапенныя і кругпаломныя часы, умудрыўся пісаць не па прынцыпе саіряялістычнага рэалізму. Аднаму з нямногіх у беларускай літаратуры. ямуўдалося абагнаць свой час. Ён пісаў з пазіцый пісьменніка незапежнай дзяржавы... » Тамара Гаробчанка (тэатразнаўца): «Думаецца, шпю і сёння вельмі надзённа. актуальна. сугучна часу гучаць словы Максгма Гарэцкага: «Тэапір наш павінен стаць Храмам Нашага Адраджэння». Уладзімір Казбярук. «Максім Гарэцкі—занадта самабытны і рознабаковы пісьменнік, каб можна было адважыцца нейкай адной фразай ахапіць яго непаўторнасць. спасцігнуць сутнасць. На кожным гістарычным этапе ёя станавіўсяўсё болый нечаканым, глыбокім і шматгранным. [ .] Творы МаксімаГарэцкага памагаюць нам лепш за найгрунтоўныя навуковыя трактаты зразумець сутнасгіь палітычных і сацыяльных катаклізмаў тойпары». Валеры Герасімаў (біблгёграф): «Вінавацілі некалі крытыкі Гарэцкагаў «нацыяналістычных тэндэнііыях». Але якраз гэтыя «тэндэнцыі», інакш кажучы. здаровы беларускі нагіыяналізм — «чалавека-беларуса» па выразу самога Максіма Іванавіча — мне здаецца вызначальным і асабіста блізкім». Зіновій Прыгодзіч. «. ..першае ўражанне ад «Віленскіх каму- нараў» — ашапамляльнасць. Якое смелае пранікненнеў глыбіні народнага жыцця, якая сіла грамадскага пачуцця, які магутны і непаўпюрны талент! «Дзве душы»... —якая глыбокая, таленавітая і па-мастацку дасканалая рэч! [...] Яна ятчэ і надзвычай актуаіьная». Пятро Васючэнка «Было адчуванне, што гэтага аўтара не трэба ні ўпісваць, ні ставіць у Кантэкст. Што ён размаўляе з табой адтуль — з універсуму». lean Шамякін. «... сацрэалізм многіх з насрабіўрамантыкамі. Мы адступалі ад традыцый Купалы, Коласа, Гарэцкага, ад традыцый рускай класічнай літаратуры. А яны. гэтыя традыцыі, вымушаюгіь нас вярнуцца да суровагарэалізму, да крытычнага рэалізму — да той высокай праўды аб жыці/і народа, якая вызначальнай былаў творчасці нашых класікаў». Сяргей Панізнік. «I я eepy. што М. Гарэцкі не толькі з намі. але і наперадзе нас. / ў адраджэнні Краіны мы сыходзімся з ім усё бліжэй і бліжэй». Барыс Сачанка. «Максім Гарэйкі быў чазавекам вельмі добрай беларускай душы. сціплым па прыродзе сваёй, не абцяжараны ні славай, ні званнямі, ні пгытуламі. Увесь нядоўгі век, што быў яму адпушчаны, куды б, у якія краі ні закідваза яго злая доля. ён працаваў да самазабыцйя, рабіўусё, шпю былоўяго сілах, дзеля сваііго народа. Бацькаўшчыны». Алена Барадзіна (выкладчык гімназіі № 1, г. Баранавічы): «Уражвае ў асобе М. Гарэцкага імкненне да самаўдасканалення, шырыня інтарэсаў. здольнасці, эрудыныя. [...] Філасафічнасць прозы Гарэйкага хутчэй правіла, чым выключэннеўяго творчасці». Валерый Мазынскі (рэжысёр): «...адчуваюўГарэцкімпаўнавартагадраматурга. Уім, акрамя шырокай адукаванасці, што так важна, прысутнічае яшчэ і багатая інтуіцыя. падрабязнасць псіхалагічнага малюнку. Дзеючыя асобыўяго жывуць без натужнай прыдумкі. Яны не вымушаны гаварыць аўтарскі тэкст, ажывуць, дзейнічаюць. Усё пюе нямногае зяго драматургічных абразкоў гаворыць аб моцны.м драматургу» Іван Чыгрын. «Нічога падобнага беларуская проза да М. Гарэйкага немела. Тут ён ваўсіх адносінах