Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
лава), рачняк м. — зах.-пал.г., а таксама Бераст. (ЛАБНГ, Сл. Гродз.), выпустак м. — Бар., Нясв., Уздз., паўдн. р.(ЛАБНГ), ланчак м. — Жаб., Кобр. (ЛАБНГ), лашак м. — Маз. (ЛАБНГ), стрыгун м. — Валож., Мсцісл., Маг., Дзярж. (ЛАБНГ), стрыгўль м. — Асіп.(ЛАБНГ).
Кот
Свойская жывёліна сямейства кашачых са звычкамі драпежніка, якая ловіць птушак і мышэй.
Агульная назва: катымн. — агульн. (Мат. апыт.), кацькі мн. ’кацяняты’ — пашыр. (Мат. апыт.).
Самка, кошка: кбшка ж. — агульн., за выключэннем паўн.-зах.з. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Янкова, Мат. апыт.), кбтка ж. — паўн.-зах.з., а таксама Беластоц. р., Латгал. р., Вілен. р. (АЛА, СПЗБ, Мат. Гродз., Мат. мін.-мал., Шаталава, Станкевіч), каціся ж. экспр. Лоеў. (Янкова), курняўка ж., каўка ж. дзіц. Мсцісл. (Юрчанка).
Самец, кот: кот м. — агульн. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Станкевіч, Мат. апыт.), катбк м. памянш. — Пол., Смарг., Лаг., Бял., Слаўг. (СПЗБ, Янкоўскі, Станкевіч), кбцік м. памянш. Пол., Лёзн., Мсцісл., Слаўг. (АЛА, Мат. апыт.), катусь м. ласк. — Брасл. (СПЗБ), каціляпа м. ласк. Бял. (Яўсееў).
Кацяня: кацяня н., кацянятка н. памянш. — паўдн.-зах. д., зах.-пал. г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Янкова), кацянё н., кацянётка н. сярэд.-бел.г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Мат. Гродз., Станкевіч), кацянёнак м. паўн.-усх.д. (ЛАБНГ, АЛА), кацёнакм. — спарадычна паўн.-усх.д. (ЛАБНГ, АЛА), кацянбк м. Мсцісл., Слаўг. (ЛАБНГ, АЛА, Мат. апыт.), кацянюк м. — Гродз. (ЛАБНГ, АЛА), кацюк м. Воран., Іўеў., Пін. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, ТС, Шаталава), какацяня н. Гродз. (ЛАБНГ), касяня н. Саліг. (ЛАБНГ), касянёнак н. — Слаўг. (ЛАБНГ).
Крот
Невялікая млекакормячая жывёліна, якая прыстасавана для жыцця пад зямлёй.
крот м. асн. мас. г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Тарнацкі), поўх м. — зах.-пал. г., Беластоц. р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, ЛП, Шаталава, Тарнацкі), тбчка ж. паўд-
нёвы ўсход зах.-пал. г. (ТС, Тарнацкі), тачак м. — Пін. (ЛАБНГ, АЛА).
Самка: краціха ж. агульн. (Мат.Гом., Мат. апыт.), паўшыха — Драг. (ЛП).
Малое ў кратоў: крацяня н.; крацянё н.; крацянбк м., крацянёнак м. — адпаведна паўдн.-зах.д., сярэд.-бел. г., паўн.-усх.д.(Мат. Гом., Яўсееў, Мат. апыт.), паўшаня н. Драг. (ЛП, Мат. апыт.).
Куніца
Невялікая драпежная жывёліна з каштоўным футрам, якая жыве ў лесе.
куніца ж. агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ), куна ж., кўна ж. — паўн.-зах. з., Брэсц. (ЛАБНГ, СПЗБ, ЖНС, Сцяшковіч), кўня ж. — мясц. (Насовіч).
Ласка
Невялікая драпежная жывёліна сямейства куніцавых з тонкім гібкім целам.
ласка ж. — паўн.-усх.д., спарадычна сярэд.-бел.г., а таксама Вілен. р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), ласачка ж. зах,пал. г. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ), ласічка ж. памянш. — Верхнядзв., Рас., Шчуч., Бар. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), падласка ж. — Рас., Лёзн., Дубр., Клім. (ЛАБНГ, АЛА, Бялькевіч), наласка ж. — Бял. (ЛАБНГ), ластка ж. — Пін. (ЛАБНГ), ласіца ж. — паўдн.-зах. д., усх.-маг. р., паўн.-зах. з. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), падласіца ж. — спарадычна віц.-маг. г., усх,пал. р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, Шаталава, Шатэрнік, Янкоўскі), падласіць ж. Гарад. (ЛАБНГ), ласавіца ж. Добр. (ЛАБНГ), дамавік м. — Лун. (ЛАБНГ), яздўн м. Лаг. (ЛАБНГ).
Ліса
Драпежная жывёліна з вострай мордай і доўгім пушыстым хвастом.
ліса ж. — агульн. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Бялькевіч), ліса ж. Вілен.р. (СПЗБ), лісіца ж. агульн. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Янкоўскі), ліс м. — Гарад., Віл., Чэрв., Пух., Брэсц., Пін., Вілен. р. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч,
Насовіч), іншы раз як назва самца — Шкл. (АЛА).
Лісяня: лісяня н., лісянё н., лісянёнак м. — адпаведна паўдн.-зах. д., сярэд.-бел. г., паўн.-усх. д. (СПЗБ, Мат. апыт.).
Лось
Буйная жвачная жывёліна сямейства аленевых з шырокімі лапатападобнымі рагамі ў самцоў.
лось м. агульн. (СПЗБ, Мат. апыт.); малады лось: ласюк м. Вілен. р. (СПЗБ), спіцак м. — Саліг. (Н. сл-сць), стрэлачнік м. — Івац. (ЖНС).
Самка: ласіха ж. — віц.-маг. г., Гродз.р., паўдн. р. (ЛАБНГ, СПЗБ), лаа'ца ж. — асн.мас.г. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. Гродз., Мат. Гом.), ласка ж. — Ветк. (ЛАБНГ), лбша ж. Валож., Барыс., Стаўб., Чэрык., Івац., Ганц., Жытк., Маз., Стол., Хойн. (ЛАБНГ, ТС, Мат.Гом.), лашыца ж. — поўдзень паўдн.-усх.з. (ЛАБНГ), лашатка ж. Лун. (ЛАБНГ), ланя ж. — Бяроз. (ЛАБНГ).
Ласяня: ласяня н., ласянятка н. памянш.; ласянё н.; ласёнак м., ласянёнак м. — адпаведна паўдн.-зах. д., сярэд.бел.г., паўн.-усх. д. (Мат. Гродз., Мат.Гом., Мат. апыт.), ласён. — Хойн. (Мат. Гом.), ласюк м., ласючбк м. памянш. — Воран. (Мат. Гродз.), лашаня н. Ганц. (СПЗБ).
Мыш
Невялікі грызун, звычайна шэрага колеру, з вострай мордачкай і доўгім тонкім хвастом.
мыш ж., мышка ж. памянш. — агульн. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч),мыша ж. — паўн.-зах.з. (АЛА, СПЗБ, СЦБ, Мат. мін.-мал., Станкевіч), мыша ж. — Гродз. (СПЗБ), мышына ж. спарадычна віц.-маг. г. (АЛА, Бялькевіч), мышак м. Гом. р. (Мат. Гом.), шчура ж., шчўрка ж. памянш. — Астр. (Н. сл-сць, Насовіч), паганка ж. мясц. (Насовіч); палявая мыш: палёўкаж. — агульн. (ЛАБНГ, Мат.Гродз.), паляука ж. Ашм. (ЛАБНГ), палявая мыш — Карэл. (ЛАБНГ), жьітнік м. — Лаг., Маладз. (СЦБ), сёчка ж. ’рыжая палёўка’ — Стол. (ТС).
Мышаня: мышаня н., мышанё н., мышанёнак м. — адпаведна паўдн.-зах.д., сярэд.-бел. г., паўн.-усх.д. (Бялькевіч, Яўсееў, Мат. апыт.).
Мядзведзь
Вялікая драпежная жывёліна з густой поўсцю і тоўстымі нагамі.
мядзвёдзь м. агульн. (АЛА, СПЗБ, Мат. Маг., Бялькевіч), вядзмёдзь м., вядзмёдзька м. памянш. — агульн. (АЛА, СЦБ, Н. сл-сць, Мат. Маг.), нядзвёдзь м. Івян., Гродз., Карэл., Свісл. (ЛАБНГ, АЛА), нядзмёдзь м. — Свісл. (АЛА), баравік м. ’мядзведзь, які жыве ў барах’ — мясц. (Насовіч), барцявік м. ’мядзведзь, які любіць барцявы мёд’ — мясц. (Насовіч).
Самка: мядзвёдзіца ж. — агульн. (ЛАБНГ, АЛА), мядзвядзіца ж. Брасл., Гродз., Свісл., Лёзн. (ЛАБНГ), вядзмсдзіца ж. агульн. (ЛАБНГ, АЛА, СЦБ), нядзвёдзіца ж. Карэл. (ЛАБНГ, АЛА), мёдзвіца ж. Пін. (ЛАБНГ, АЛА), мядзвёдзіха ж. — спарадычна паўн.-зах. з. і віц.-маг. г. (ЛАБНГ, АЛА, Мат.Гом., Бялькевіч), медзвядзіха ж. — Смарг., Валож., Кам., Драг. (ЛАБНГ, СПЗБ), вядзмёдзіха ж. Шчуч. (ЛАБНГ, АЛА), мядзвяжыха ж. — Лёзн. (АЛА), мядзвіга ж. Краснап. (Бялькевіч).
Медзведзяня: медзвебзяня н., медзведзянятка н. памянш. паўдн.-зах.д. (Мат. апыт.), медзведзянё н. сярэд.-бел.г. (Мат. апыт.), медзвядзёнак м., медзведзянёнак м. — паўн.-усх.д. (Бялькевіч, Мат. апыт.).
Пацук
Жывёліна сямейства мышападобных, большая за мыш, з доўгім хвастом.
пацўк м. — асн. мас. г., акрамя віц.-маг. г., а таксама Вілен. р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Мат. Гродз., Насовіч, Тарнацкі), пац м. спарадычна асн.мас.г., акрамя віц,маг. г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, ТС, 3 нар.сл., Каспяровіч, Насовіч, Шаталава, Шатэрнік), пуцак м. Верхнядзв., Рас., Беш. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, НС), бац м. Гродз. р., спарадычна Віц., Пух. (ЛАБНГ, АЛА, Мат. мін.-мал., ЖС, Каспяровіч, Шаталава, Янкоўскі), бацўк м. — Верхнядзв., Іўеў., Кругл., Шчуч., Карэл., Маст., Старадарож., Нараўл. (ЛАБНГ, АЛА, ЖНС), шчур м. Гродз., Свісл., зах.-пал. г., Вілен.р., Беластоц. р. (ЛАБНГ, АЛА, НЛ, Тарнацкі, Цыхун, Шаталава), шчўра ж. Свісл., Нараўл. (Мат. Гом., Сцяшковіч), крыса ж. — усх. з., паўночны ўсход зах.-пал. г. (ЛАБНГ, АЛА, Янкова), смалянка ж. віц.-маг. г.
(ЛАБНГ, АЛА, Бялькевіч, Насовіч), смаляч м. — Шум. (ЛАБНГ), смалюга ж. — Кругл. (Мат.Маг.), смалянуха ж. — Лёзн. (АЛА).
Пацучаня: пацучаня н. — Навагр. (Мат. Гродз.), шчураня н. Ельск. (Мат. Гом.).
Сабака
Свойская жывёліна, якая выкарыстоўваецца для аховы і палявання.
сабакам. — агульн. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Шатэрнік), сабарнб м. павел.-адм. — ЛО>ітк., Драг., Петр. (ТС, Мат. Гом.), сабачўга м. павел.-адм. — Мсцісл. (Мат. апыт.), цюлік м. ласк. — Карэл. (ЖНС), цюцька м. ласк., цюця м. ласк. — Мсцісл. (Мат. апыт.).
Самка: сўка ж. — агульн., акрамя віц.-маг. г. (АЛА), сўчка ж. — агульн. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Янкова), сука ж. — віц.-маг. г. (АЛА), кўрша ж. Вілен.р. (СПЗБ).
Сабачаня: шчаня н., шчанятка н. памянш.; шчанё н., шчанёткап. памянш.; ійчанёнак м., шчанёначак м. памянш. — адпаведна паўдн.-зах. д., сярэд.-бел.г., паўн.-усх. д. (Мат. апыт.), сабачаня н. — Гл. (Янкоўскі), сабачўк м. — паўн.зах.з. (СПЗБ), цюцяня н. Зэльв. (Н. сл-сць).
Свіння
Свойская і дзікая жывёліна, мяса і сала якой выкарыстоўваецца ў ежу.
Агульная назва свойскай свінні: свінні мн. — агульн. (Мат. апыт.), свіння мн. зборн. — усх.-пал. р.(ТС); агульная назва дзікай свінні: дзікі мн,— цэнтр. з. (Мат. апыт.), дзікія свінні (кабаны) усх.-маг.р. (Мат. апыт.).
Самка, свіння: свіння ж., свінка ж. памянш. — агульн. (Насовіч, Бялькевіч, Мат. апыт.), дзюшка ж. ласк. — усх.маг. р. (Бялькевіч), юська ж. ласк., юсенька, юсечка ж. памянш. — усх.-маг. р. (Мат. апыт., Насовіч); свіння з парасятамі: мацёра ж. — зах.з. (ЛАБНГ, СПЗБ, ТС, СЦБ, ЖС, НС, Нар. сл-сць, 3 нар.сл.), мацбха ж. Ваўк. (Сцяшковіч), парасянятніца ж. усх.-маг. р. (ЛАБНГ, Юрчанка); кбрмніца ж. ’самка, якую гадуюць на забой’ усх.-маг. р. (Бялькевіч), цахаўка ж. экспр. ’надворная свіння’ — Бял. (Яўсееў).
Самец непакладны, кныр: кныр м. — усх.-пал. р., цэнтр. з. (ДАБМ, АЛА, ЖС, Янкоўскі, Сцяшковіч), кнырбц м. — Браг. (ДАБМ), кнур м., кнўрчык м. памянш. зах. з., усх.маг. р. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, НС, Бялькевіч, Насовіч, Шаталава, Мат. апыт.), кнор м. — Гарад., Чэрв. (ДАБМ, СПЗБ), кндраз м. — паўн.-усх. д., поўдзень Мін.р. (ДАБМ, ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, 3 нар.сл., Бялькевіч, Янкоўскі), кандраз м. Мсцісл., Люб. (ДАБМ), кнаразўк м. — Уздз. (ДАБМ), кнер м. Пол. (ДАБМ), кнёраз м. — Гл. (ДАБМ), кнюр м. — Воран., Маст. (СПЗБ), кірнбз м. — Паст., Глыб., Докш., Астр., Воран., Іўеў., Гродз., Лун., Вілен.р. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, НС, Шаталава), карзўк м. Гор. (ДАБМ), карзюк м. Гарад., Дубр., Гор. (АЛА, Мат. Mar.), храк м., крак м., хляк м. — усх.з. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, ІІІаталава), храпач м. — Старадарож. (ДАБМ), хухрак м. Паст. (ДАБМ), гук м., гучбк м. памянш. Маладз., Воран., Навагр., Шчуч., Маст., Лях., Ельск., Віл. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, 3 нар.сл.), кілўн м. паўн.р., усх.маг.р., a таксама Стол., Лельч. (ДАБМ, ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, Шаталава), кілаш м.,кілач м. — Віц.р. (ДАБМ, АЛА), парсюк м. — Беш. (ДАБМ), паршўк м. Свісл. (ДАБМ), парўк м. Шум. (ДАБМ), шкапёц м. — Докш. (ДАБМ), кіпр м. — Гл. (ДАБМ), кабан м. — Маг.р. (ДАБМ), вапёр м. — Гарад., Мсцісл. (ДАБМ, Мат. апыт.), бдраў м. — Віц., Дубр., Тал. (ДАБМ), стаднік м. — Нараўл., Браг. (ДАБМ), вытвдрнік м., утвдрнік м. — Віц., Леп., Лёзн. (ДАБМ), племяннік м. — Віц. (ДАБМ); самец з адным яйцом: нутрэц м., нутрак м. — агульн. (ДАБМ, ЛАБНГ, СПЗБ, ТС, Бялькевіч), нутранёц м. — Дзятл. (СПЗБ), нўцер м. — Стол. (ТС), прырбз м. — усх.-маг. р. (ЛАБНГ, Бялькевіч), падрЗз м. — Мёр., Пол. (ЛАБНГ), аднаяй м. Пруж. (ЛАБНГ); самец пакладаны: парсюк м., парасюк м. — паўн.-зах.з., Вілен.р. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ), паршўк м. — гродз.-бар. г. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, ЖС, 3 нар.сл., Сцяшковіч, Шаталава, Цыхун, Тарнацкі), парашўк м. — Лун. (ДАБМ), пар м. — Ушацк. (ДАБМ), парўк м. — Паст., Шум. (ДАБМ), вяпрўк м., япрўк м., вапрўк м. — віц.-маг. г., поўдзень Мін.р., зах.-пал.г. (ДАБМ, ЛАБНГ, АЛА, ТС, Бялькевіч, Тарнацкі), вапёр м., вапрднак м. памянш. віц.-маг. г., Смален.р. (ДАБМ, АЛА, Мат. Mar., Дабравольскі, Юрчанка, Насовіч), вепр м. Лун. (ДАБМ), вёпер м. — Чэрв. (Шатэрнік), вёпрык м. — Брэсц., Драг., Пін. (АЛА), кабан м., кабанёц м. памянш., кабанё' н. памянш., кабанёнак м. памянш., кабанчык м. памянш., кабандк м. памянш. паўдн.-усх. з., агульн. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Тарнацкі, Янкоўскі, Ян34
КНІГІ ОНЛАЙН
