Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
кова, Яўсееў), кабась м. — Астр. (Сцяшковіч), кабўсік м. памянш. — Бял., Петр., Лельч. (ЖС, Яўсееў), бдраў м.паўн.р., Латгал.р. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, СЦБ), крок м. Валож. (СЦБ),рашняк м. — Лельч. (ЖС, Мат. Гом.), кбрмнік м. — агульн. (СЦБ, НЛ, 3 нар.сл., Мат. мін.-мал., Янкоўскі), сальнік м. — Мёр., Краснап., Лельч. (ЖС, НС, Бялькевіч), кастрат м. — Віц. (ДАБМ), кішкўн м. — Нараўл. (ДАБМ), тўчнік м. — Беластоц. р. (СПЗБ); парсюк, кормлены да калвд: каляда м. Маладз. (СЦБ), каляднік м. Лельч. (3 нар.сл.); парсюк, кормлены да дзядоў: дзядбвік м. — Віл. (СПЗБ); парсюк, які яшчэ не на адкорме: надвбрнік м. — усх. з. (ЖС, Юрчанка, Мат. апыт.); невялікі парсюк (або свіння): падсвінак м. агульн. (ДАБМ, ЛАБНГ, СПЗБ, 3 нар.сл., Шаталава, Янкова, Янкоўскі), пбдсвінак (пбцвінак, пбдсвіннак) м. усх.-маг. р., усх.-пал. р. (Мат. апыт., Мат. Гом.), падсвінбка ж. Слуц. (ЖС), падсвіняка ж. Маз. (ЖС), свіняка ж. — Кліч. (ЖС), свіннёнак м. — усх.-маг. р. (Юрчанка, Яўсееў), падпарасёнак м. — Ветк. (Мат.Гом.), гадунёц м. — Жытк. (ТС), свінча ж., світб н., свінчага м. экспр. агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, ТС, НС, Мат. Гом., Мат. апыт.), свінчбк м. — Гом. (Мат.Гом.), мацюк м. — Брасл. (СПЗБ); парсюк, які перазімаваў: зімавік м,— Мсцісл. (Юрчанка).
Самец дзікі: дзік м. — пераважна цэнтр. з. (СПЗБ, ТС, Мат. апыт.), дзікі кабан, дзікі парсюк, дзікі вапёр — агульн. (СПЗБ, Мат. апыт.), адзінёц м., адзінюк м. — спарадычна ў розных месцах (Мат. апыт.), мурашнік м. Гом. (Мат. Гом.).
Парася: парася н., парасятка н. памянш.; парасё н., парасётка н. памянш.; парасёнак м., парасёначак м. памянш. адпаведна паўдн.-зах. д., сярэд.-бел. г., паўн.усх.д. (АЛА, СПЗБ, Мат. мін.-мал., Бялькевіч, Мат. апыт.), парасюк м. — Воран, Гродз., Пін. (АЛА), кабанчўк м. — Стол. (ТС), дзюдзік м. ласк., дзюлік м. ласк., дзюлёк м. ласк. агульн. (3 нар. сл., Мат. апыт.), ёцка м. — Чэрв. (Шатэрнік), юцька м. ’парася ва ўзросце трох-чатырох месяцаў’ Петр. (ЖС), лўцік м. ’добра дагледжанае парася’ Жытк., Петр. (ТС, 3 нар.сл.), ячўк м. ’укормленае парася’ Краснап. (Бялькевіч), пацучбк м. ’дагледжанае парася’ Лельч. (3 нар.сл.); малое парася: цюнік (цўнік) м. — Стол. (ТС, ЖС), чухунсц м. — Краснап. (Бялькевіч); асянчук н. ’парася асенняга прыплоду’ Барыс., Слуц., Лелі Маз. (СЦБ, ЖС, Н. сл-сць, Мат. Гом.), вяшняк м. ’парася веснавога прыплоду’ Шчуч., Уздз., Клецк. (СПЗБ, НЛ,
СЦБ), зімавік м. ’парася зімовага прыплоду’ — Ашм. (СПЗБ); парася ў дзікай свінні: вепраня н. — Навагр. (Мат. Гродз.), дзічанё н. — Валож. (СЦБ).
Трус
Невялікі свойскі грызун сямейства заечых.
трус м., трўсік м. памянш. — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, Бялькевіч), трусь м. — зах.-пал. г. (ЛАБНГ, Бялькевіч, Насовіч), падтрўс м. Лоеў. (Янкова), кроль м. — паўдн. р., Гродз.р., а таксама Чэрв., Асіп. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. Гом., Янкова), крблік м. — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ), карбль м. — Шчуч., Кам. (ЛАБНГ, Шаталава), карблік м. — Малар. (ЛАБНГ), крдглік м. Маст. (СПЗБ).
Самка: трусіха ж. паўн. р., паўдн.р., паўдн.-усх. з. (ЛАБНГ, СПЗБ), трусіца ж. — Паст., Тал., Астр., Шчуч., Дзятл., поўдзень Мін.р., Вілен.р. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. Гродз.), трўска ж. — спарадычна асн.мас.г. (ЛАБНГ), краліха ж., кральчыха ж. — пераважна паўдн.р., а таксама спарадычна ў розных месцах (ЛАБНГ, Янкова), кралічкаж. — Пін. (ЛАБНГ), краліцаж. поўдзень паўдн.-усх.з., Гродз.р. (ЛАБНГ, Мат. Гом., Янкова), крагліца ж. — Маст. (СПЗБ), караліца ж. — Ваўк. (Сцяшковіч).
Трусяня: трусяня н., трусянён., трусянёнак м.~ адпаведна паўдн.-зах. д., сярэд.-бел. г., паўн.-усх. д. (Мат. апыт.), кралянян. усх.-пал.р. (Мат.Гом.), пбдтрусм. — Лоеў. (Янкова).
Тхор
Драпежная жывёліна сямейства куніцавых з каштоўным футрам.
тхор м. — агульн., акрамя паўн. зах. з. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, ЛП, Бялькевіч, Насовіч), хор м. Гарад., Беш., Ваўк. (ЛАБНГ), харок м. Шарк., Пол. (ЛАБНГ), шашбк м. — паўн.-зах. з. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Мат. Гродз., Гарэцкі, Каспяровіч), смярдзюк м. — Навагр., Лельч. (ЛАБНГ, Мат.Гом.), хдхлік м. Гродз. (Сцяшковіч).
Самка: тхарыха ж. Драг. (ЛП), шашьіца ж. Бераст. (ЛАБНГ).
Тхараня: тхараня н., тхаранё н., тхарбнак м., тхаранёнак м. адпаведна паўдн.-зах.д-, сярэд.-бел. г., паўн.-усх. д. (Мат. апыт.).
1.2. ДЗІКІЯ I СВОЙСКІЯ ПТУШКІ
Арол
Буйная драпежная птушка, якая мае цёмна-бурае з белымі плямамі апярэнне.
ардл м. агульн. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Мат. апыт.), падарлач м. ’падворлік’ Брэсц. (АЛА).
Аўсянка
Пеўчая птушка, падобная да вераб’я, але з даўжэйшым, чым у яго, хвастом.
аўсянка ж. Краснап., Стол. (ЛП, Бялькевіч), смяцюх м. зах.з. (ЛАБНГ, СПЗБ, Сл. Гродз., ЛП, Сцяшковіч, Шаталава, Федароўскі, ПБ, ЭПБ), пасмёцюх м., пасмёцюха ж. — Малар., Маз. (ЛП, ЛАБНГ), смяцідга ж. Карэл. (ЛАБНГ), смяцюшка ж. Стол. (ЛП), смяцюр м. Лун. (Шаталава), смётнік м. — Пух., Івац., Малар., Стол., Маз. (ЛАБНГ, ЛП, ЭПБ), смятнюк м. Лельч. (НЛ).
Бакас, вераценнік (і розныя кулікі)
Балотная сярэдняй велічыні птушка з карычневатабурым з вохрыстымі стракацінамі апярэннем і з доўгай дзюбай.
бакасм. — паўн.-зах.з. (ЛАБНГ, СПЗБ, ПБ, ЭПБ), бякас м. Шум., Віц., Барыс., Чашн., Мсцісл., Івац., Саліг. (ЛАБНГ), бЗкас м. — Гродз., Кам., Бяроз. (ЛАБНГ), бЗкач м. — зах.-пал. г. (ЛАБНГ, ЛП), басак м. Ваўк. (СПЗБ), пёкур м. усх.-пал.р. (ЛАБНГ, ЛП), пёкун м. — Лун., Люб., Пух., Жытк. (ЛАБНГ, СПЗБ, ТС, Шаталава), пскач м. — зах.-пал. г. (ЛАБНГ, ЛП), баранчык м., баран м. — паўдн,усх. д. (ЛАБНГ, Янкова, Дабравольскі), бджы баранчык (баранёц) — Іўеў., Стаўб., Лельч. (ЛАБНГ), каза ж. Мёр. (ЖНС), кбзка ж. — Гом. (Мат.Гом), казялёк м. Вілен. р. (СПЗБ), чэпік м. Бял., Краснап. (ЛАБНГ, Бялькевіч), свербалдў м. Гарад. (ЛАБНГ), дуддк м. Пол. (ЛАБНГ), сёйбіт м. — Чашн. (ЛАБНГ), пецяльгуз м., целягўз м. — Малар. (ЛАБНГ), даўгандсік м. — Стол. (ЛП), члбнка ж. Гродз. (ЖНС).
Вераценнік вялікі: грыц м. паўн.р. (Каспяровіч), грыцўк м. — паўдн.р. (ПБ, Станкевіч), грыца м. — Петр. (ПБ),
грыцык м., грачык м. Стол., Малар. (ЛП), рўта ж. — Леп. (ПБ, Станкевіч), нёцег ж. — Пін., Брасл. (Мат. Гом., ПБ), басяк м. Лельч. (ПБ).
Аўдотка: палявы кулік — Пін., кулік м. — Рэч., стрэпепг м. — Маз. (ПБ).
Ржанка: сявёц м., сіўка ж., кулік м. — мясц. (ПБ).
Турухтан: бапіальён м. — мясц. (ПБ).
Траўнік: краснаножка ж., бакас м. — мясц. (ПБ).
Чарныш: целягуз м., бакас м. мясц. (ПБ).
Розныя кулікі: кулік м., кўлік м. паўдн.р., паўн.-зах.з. (СПЗБ, Мат. Гом., ЛП), азярнік м. Лід. (Сцяшковіч).
Берасцянка
Невялікая лясная пеўчая птушка атрада вераб’іных; зяблік.
берасцянка ж. — паўн.р., паўдн.р. (ЛП, Каспяровіч, ПБ), берасцянчык м. — Лоеў. (Янкова), махнянка ж. — Стол. (ПБ, ЭПБ), зяблік м. Стол. (ЛП, ЭПБ), зябка ж. — мясц. (Насовіч), шворкўн м. Ушацк. (НЛ), сюркаўкаж. — Глыб. (СПЗБ), юрбк м. Мсцісл. (Мат. апыт.).
Бугай
Буйная балотная птушка сямейства чапляў са сплюшчаным з бакоў целам, з шэра-бурым апярэннем і з доўгай тоўстай шыяй.
Бугай вялікі: бугай м. — Гл., Петр. (Янкоўскі, ПБ, ЭПБ), бўхала ж., абўхала ж. — Слуц., Смален. р. (ПБ, ЭПБ, Дабравольскі), бухач м. — Смален. р. (Дабравольскі), гўкаліца ж. — Смален.р. (Дабравольскі), гібёйла ж. — Жытк. (ПБ, ЭПБ), гібач м. — Стол. (ЛП), ібут м., ібуць ж. — Стол., Жытк. (ТС, ЛП), бык м. — Шум. (СПЗБ), вадзяныбык м. — Пін. (ПБ, ЭПБ), чарэцены вол Жытк. (ТС), рык м. — Добр., зах.-бран.р. (Мат. Гом., Растаргуеў).
Бугай малы: ваўчок м. — Стол., Жытк., Маз. (ТС, ЛП, ПБ, ЭПБ), ваўчдк лазаньі — Стол. (Л П), лазніога м. Петр. (ПБ, ЭПБ), малы бугайчык — Петр. (ПБ), малы гібелюйчык — Барыс. (ПБ, ЭПБ).
Бусел
Вялікая птушка з доўгай прамой чырвонай дзюбай і высокімі чырвонымі нагамі.
бўсел м. — паўдн.-зах.д., сярэд.-бел.г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Сл. Гродз., ЛП, ПБ, Бялькевіч, Насовіч), бўсла м. — Жытк. (ТС), бўська м. — цэнтр.з., пал.р. (ЛАБНГ, АЛА, ТС, НЛ, ЖНС, ЛП, Шаталава), буськд м. — Драг., Стол. (ЛАБНГ, ПБ), бўсень м. — Брэсц., Драг., Кобр., Бяроз. (ЛАБНГ, АЛА), бўсен (бўсён) м. Брэсц., Кам., Бяроз. (ЛАБНГ, Шаталава), бўсня м. зах.-бран.р. (Растаргуеў), бўхал м. — Стол. (ЛП), буцян м. — віц.-маг. г. (ЛАБНГ, АЛА, СЦБ, ЭПБ, Юрчанка, Яўсееў), буцяна м. — Слаўг. (АЛА), будзьян м. — Смален.р. (Дабравольскі), бацян м. — паўн.-зах.з. (ЛАБНГ, СПЗБ, ПБ, ЭПБ), бдцян м. — Гродз. (ЛАБНГ, АЛА), чарнагўз м. — зах.-бран. р. (Растаргуеў, ПБ, ЭПБ), гарўс м. — Барыс. (ПБ), весялёц м. — Лельч., Жытк. (ЛАБНГ, ТС), весялдк. м. — Капыл. (АЛА), вясёлка м. — Карэл. (Сцяшковіч), аіст м. Ветк., Хоц., Арш. (ЛАБНГ), клекатўн м., клекятўн м. экспр. — Кам., Стол., Жытк. (ЖНС, ТС), кляпёчка ж. экспр. — Стол., Жытк. (ТС).
Чорны бусел: гайсцер м., гасцер м., гайстар м., айсцер м. усх.-пал.р. (ЛАБНГ, ТС, СПЗБ, ЛП, ПБ, ЭПБ), гарўс м. — мясц. (ЭПБ), гайнік м. — Лун. (ЛАБНГ, Шаталава), баравік м. Стол. (ЛП), чарнабўсел м. — Стол. (ЛП), чбрны бўсел (бацян) — Воран., Слуц., Вілен. р. (СПЗБ, ПБ), лясны (дзікі) бўська (бусёнь) — Стол., Малар. (ЛП, ЭПБ).
Самка: бусліха ж. — у межах назвы бўсел (Мат.апыт.), бўсчыха ж. — Лях., Івац., Стол., Пін. (ЛАБНГ, ТС, Шаталава), буслі'ца ж. — Воран. (ЛАБНГ), буцяніха ж. — Мсцісл., Бял. (Юрчанка, Яўсееў), бацяніха ж. — Ашм. (ЛАБНГ).
Бусляня: бусляня н., буслянятка н. памянш. Гл., Жытк., Ганц. (СПЗБ, ТС, Янкоўскі), бусчаня н. усх,пал.р. (ТС, Мат. апыт.), буцянён. Чав. (ЛАБНГ), буцянёнак м. — паўн.-усх. д. (Мат. апыт.).
Валасянка (мухалоўка, а таксама жоўтая пліска, аўсянка).
Пеўчая невялікая птушка атрада вераб’іных з шараватым або шаравата-бурым апярэннем і доўгай тонкай дзюбай.
валасянка ж. — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, ТС, ЛП), валаснянка ж. — Жытк. (ЖС), валасяначка ж. — Лаг., Лун., Лоеў. (СЦБ, ПБ, ЭПБ, Янкова), валасяніца ж. — мясц. (ПБ), валасёнь м. — Стаўб. (СЦБ), валасёнчык м. — Лун. (ПБ, ЭПБ), валасёнік м. — Уздз. (СЦБ).
Варакушка
Пеўчая птушка атрада вераб’іных з зеленавата-шэрым або бурым апярэннем і ярка-сінім горлам і грудзямі (у самца).
падсалавёй м. Стаўб., Уздз. (СЦБ), салаўёў парабак м. — Мсцісл. (Мат. апыт.).
Варона
Аселая птушка сямейства крумкачовых з шэра-чорным апярэннем.
варбна ж. агульн. (ЛП, Бялькевіч, Станкевіч, Мат. апыт.), вараняка ж. — паўдн.р. (ЛП), вараняк м. — Ганц. (СПЗБ), гайваран м. — Івац. (АЛА).
Верабей
Невялічкая птушка з карычнева-шараватым апярэннем, якая жыве паблізу чалавека.
КНІГІ ОНЛАЙН
