Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
Індычаня: індычанян.,андычаня(гандычаня) н., індзючаня н. — паўдн.-зах.д., яндычаня н., андзючаня (гандзючаня) н. зах.-пал. г., індычанён., андычанё н., індзючанё н. — сярэд.бел.г., індычанёнак м., індзючонак м., індзюйіднак м., індзюшанёнак м. паўн.-усх. д. (СПЗБ, ЛП, Мат. апыт.).
Канарэйка
Пеўчая птушка з ярка-жоўтым апярэннем, больш вядомая як пакаёвая.
канарэііка ж. — усх.-маг. р. (Бялькевіч), канарка ж., канарйк м. — мясц. (Насовіч).
Каня (канюк)
Драпежная птушка сямейства ястрабіных з бурым апярэннем спіны і стракатым падбрушшам; дакучлівы манатонны крык яе нагадвае слова "піць".
каня ж. — цэнтр.з. (ЛП, Мат. апыт.), канюх м. — усх,маг.р. (Бялькевіч, Мат. апыт.), канюх м. — Маст. (СПЗБ), конюхм. Лун. (Шаталава), кавур м. — паўн.-зах.з. (СПЗБ), сарыч м. — мясц. (ЭПБ), мышалдў м., мышаёд м. Стол. (ЛП).
Каралёк
Самая маленькая лясная птушка з шаравата-зялёным пер’ем на целе і аранжавым або жоўтым цемем.
каралёк м. — Паст. (СПЗБ), вузёлчык м. — Нясв. (Мат. апыт.), блыха ж., блышка ж. — Стол. (ПБ), валбўе вока — Стол. (ПБ).
Качка
Вадаплаўная дзікая і свойская птушка з шырокай пляскатай дзюбай.
Агульная назва: качкі мн. — паўдн.-зах.д., сярэд.-бел.г. (ДАБМ, АЛА, Мат. апыт.), вуткі мн. — паўн.-усх.д. (ДАБМ, АЛА, Мат. апыт.), вутвы мн. усх.-пал.р. (ТС, Янкоўскі, Янкова).
Самка, качка: качка ж. — паўдн.-зах. д., сярэд.-бел. г., Беластоц. р., Вілен. р. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, Мат. Гродз., ЛП), вўтка ж. — паўн.-усх.д. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, Мат. Гродз., Бялькевіч, Янкова, Мат. апыт.), вўтва ж., вўтаўка ж. заходняя частка ўсх.-пал. р. (ДАБМ, АЛА, ТС, ЛП), вўціцаж. Гом., Лоеў. (НЛГ, Янкова), вўткаліца ж. — Стол. (ТС), крахаўка ж. эмац. — Ушац. (ЖС), вўця ж. ласк., вўля ж. ласк. — агульн. (НЛГ, ТС, Янкова, Мат. апыт.), гбгліца ж. ’самка ў дзікіх качак’ Жытк. (ТС), забіранка ж. ’дзікая качка-наседка, ад якой забралі яйкі’ — Стол. (ТС).
Самец, качар: качар м. —паўночна-заходняя частка паўдн.-зах.д.,сярэд.-бел.г. (ЛАБНГ, АЛА, Мат. Гродз., ЛП), качар м. — Шчуч., Слон. (ЛАБНГ), качур м. — сл.-маз. г. (ЛАБНГ, АЛА, ЖС, ЛП, Янкова, Янкоўскі, ПБ), качўр м. ~ паўднёва-заходняя частка Мін.р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, 3 нар. сл., Н. сл-сць, Янкоўскі), селязснь м., селязёнька м. ласк. паўн.-усх.д., спарадычна ўсх.-пал. р. (ЛАБНГ, АЛА, ЛП, Янкова), сёлезень м. — спарадычна паўдн.р. (ЛАБНГ, АЛА, ЛП, Янкова), селязён м. Слуц., Стол. (ЛАБНГ, ТС), сслег (сслюх) м. — зах.-пал. г. (ЛАБНГ, АЛА, НЛ, ЛП, Янкова), зелязснь м. — спарадычна ўсх.-пал.р., Беш. (ЛАБНГ, АЛА, НС, Янкова), вуцяк м., вутак м. — паўн.р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, НС, Каспяровіч), гдгаль м. — Стол. (ТС).
Качаня: качаня н., качанятка н. памянш. — паўдн.зах.д., зах.-пал. г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, ЛП), качараня н., качаранятка н. памянш. — Карэл., Навагр. (ЛАБНГ, АЛА, НЛ), качанён., качанётка н. сярэд.-бел. г. (ЛАБНГ, АЛА), качачанё'н. Пух. (АЛА), качаранё н. Валож. (ЛАБНГ, АЛА), качўк м. Воран. (ЛАБНГ, АЛА, Шаталава), ка-
чанюк м. — Гродз. (ЛАБНГ, АЛА), вуцяня н., вуцянятка н. памянш. — спарадычна ўсх.-пал. р., Слуц., Бабр., Іўеў., Валож. (ЛАБНГ, АЛА, ТС, Мат. Гродз., СЦБ, Янкова), вуцянёнак м. — паўн.-усх. д., зах.-бран. р. (ЛАБНГ, АЛА, Растаргуеў), вуцёнак м. — спарадычна паўн.-усх.д. (ЛАБНГ, АЛА), вуцюк м. — Пін., Стол. (ЛАБНГ, ЖС), вуцька ж. — Чэрв. (СЦБ), гарбач м. ’качаня-падлётак’ — Стол. (ТС).
Назвы дзікіх качак: качка-крыжанка: крыжэнь м., крыжань м. — Гом.р. (Мат. Гом., ПБ), крыжак. м. — БудаКаш., Жытк. (Мат. Гом, НЛГ, ПБ), крыжня ж. — Гл., Калінк., Петр. (Янкоўскі, Мат. Гродз.), крыжаха ж. Лоеў. (Янкова), кракаўня ж. — Брасл. (СПЗБ), крахаўкаж. — Стол. (ТС), крачка ж. — зах.бран. р. (Растаргуеў), кваква ж. — мясц. (Насовіч); качка-чыранка: чыранка ж. — Брасл. (СПЗБ), цыранкаж — Гродз. (3 нар. сл., Цыхун, ПБ, ЭПБ), чырка ж. — усх.-пал. р. (ТС, ЛП, НЛ, ПБ, ЭПБ, Насовіч), чырыцаж. — Лоеў. (Янкова), чырьітаж. — Стол. (НЛ, ЛП), чырэцм. — Стол. (ЛП), чырбк м. — усх.-маг. р. (Мат. апыт.), чыручдк м. Малар. (ЛП), плікўн м., пліскўнчык м. — паўдн. р. (Мат. Гом, ПБ, ЭПБ); качка шэрая: неразнь ж., неразня ж. — Браг. (ПБ); качка-шыраканоска: лапанбска ж. — Слуц., травянка ж. Браг., саксўн м. — на Дняпры (ПБ), чбрная вўтва — Стол. (ЛП); качка-нырэц: нырэц м. — Мсцісл. (Мат. апыт.), нурбц м., нарбц м. Лельч. (ЛП), нурчак м. — Малар. (ЛП); нырэц чырвонагаловы: сівак м., жылёц м. — Пін., чэрнь сівая (сіваплечая) — Браг. (ПБ); чарнўшка ж. ’нырэц белавокі’ — мясц. (ПБ), нырэц -хахлач ’нырэц хахлаты’ — Віц. (ПБ), свірок м. ’турпан’ — мясц. (ПБ); качка-гогаль: вогаліца ж., вагаліца ж., вогаль м. паўдн. р. (ПБ).
Кнігаўка
Невялікая лугавая і палявая птушка з высокім чубком на галаве.
кнігаўка ж. — пераважна паўн.-усх.д., сярэд.-бел. г. (ЛАБНГ, СПЗБ, Каспяровіч, Станкевіч, ПБ), кш'га ж. — паўдн.-зах. д., Беластоц. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. Гродз., Мат. Гом., НЛ, Нар. сл-сць, 3 нар.сл., ЛП, Шаталава, Янкоўскі, ПБ, ЭПБ), кнігавіца ж. Маст. (ЛАБНГ), кнігікаўка ж. — Беш. (НС), кігікаўка ж. Арш. (ЛАБНГ), кігічка ж. Бых. (ЛАБНГ), кігіка ж. Жыт. (ПБ, ЭПБ), кілічка ж. Шчуч. (Сцяшковіч), кучаёк м. Чач. (ЛАБНГ), каня ж. — поўнач паўн.-усх.д. (ЛАБНГ), канюх м. — Шкл., Мсцісл. (ЛАБНГ, Бялькевіч), кірык м. Касц. (ЛАБНГ), 48
кнёўка ж. — Астр. (Мат. Гродз.), кібіс м. — Віц., Лёзн., Шум., Мсцісл. (ЛАБНГ, СПЗБ, Бялькевіч), пігаўка ж., пігалка ж., пікаўка ж. — паўн.-зах. з. (ЛАБНГ, СПЗБ, НС, Сцяшковіч), пігіцаж., пііцаж. — Ашм., Воран., Іўеў., Вілен. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, Сцяшковіч), півіка ж. — Воран. (ЛАБНГ, СПЗБ), пімпаж., пі'мпяж. — Брасл., Астр. (ЛАБНГ, СПЗБ, Сцяшковіч), чыгікаўка ж. Лід. (Сцяшковіч), чаіца ж. — усх.-маг. р. (ЛАБНГ), чайка ж. — спарадычна ўсх.-маг. р., паўдн. р., Вілен. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, ЖНС, Н. сл-сць, ЭПБ, ПБ), чыбіс м. — Брасл. (СПЗБ), чўбар м. — Шчуч. (Сцяшковіч), піліпёц м. Брасл. (ЛАБНГ).
Коршак (ястраб)
Драпежная птушка з кароткай кручкаватай дзюбай і доўгімі вострымі кіпцюрамі. Mae буравата-рыжае апярэнне.
каршўн м. асн. м. г. ( ДАБМ, СПЗБ, АЛА, ЛН, ЛП, ПБ, ЭПБ, Бялькевіч, Шаталава, Насовіч), кбршун м. — спарадычна ўсх.з. (ДАБМ, ЛП), гаршўн м. Чэрв. (НП), кбршак м., каршак м., каршачдк м. — паўдн.-усх. з., Гродз. р., Беластоц. р. (ДАБМ, СПЗБ, ЛП, Янкова, ПБ), каршўк м. — Віц. р., спарадычна паўдн.-усх. з. ( ДАБМ, АЛА), ястраб м. — пераважна ўсх. з. (ДАБМ, АЛА, ЛП), ястрабёц м.. астрабсц м., страбёц м. — Навагр., Малар. (АЛА, ЛП), шуляк м. зах.-пал. г., поўдзень Гродз. р. (СПЗБ, АЛА, Мат. Гом., ЛП, Сцяшковіч), шулёк м. Бар. (ДАБМ, АЛА), шуляка м. Брэсц., Драг., Стол. (ДАБМ, ЛП), шулян м., шулёнь м. Брэсц., Петр. (ДАБМ, АЛА), шулаш м. — Івац. (ДАБМ), ваганас м. — Воран. (СПЗБ), шулячдк м. — мясц. (ЭПБ), шулёнак м. — мясц. (ЭПБ).
Крумкач
Чорная буйная птушка, якая жывіцца ў асноўным падлай.
крумкач м. пераважна цэнтр. з., Латгал. р_, Вілен. р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, ТС, ЛП, Бялькевіч, Станкевіч, ПБ), кранкач м. Астр. (ЛАБНГ), краўкач м. — Івац. (ЛАБНГ), крумкаль м. — Светлагор. (Мат. Гом.), крумчак м. — мясц. (НЛГ), грумкач м. Докш., Барыс.(ЛАБНГ), грумгач м. Шарк., Мядз., Віл., Лаг. (ЛАБНГ, СЦБ), грунгач м., грункач м. — паўн. р., Смален. р. (ЛАБНГ, Дабравольскі), грымкач м. Маг. (ЛАБНГ), гругач м., грукач м. Лаг. (Мат. мін,-
мал., СЦБ), груган м. — пол.-мін. г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, Каспяровіч), гурган м. — Лаг. (СЦБ), гругал м. Мядз. (Мат. мін.-мал.), грўган м. Гарад. (ЛАБНГ), грун м. — мясц. (Станкевіч), крук м. гродз.-бар. г., зах.-пал. г., спарадычна паўн.-зах.з., Чашн., Тал., Лёзн. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, СЦБ, ЛП, Мат. Гом., ПБ, ЭПБ, Шаталава, Насовіч), грук м. Мядз. (ЛАБНГ), вбран м. спарадычна ўсх.з. (ЛАБНГ. АЛА, СПЗБ, ПБ, ЭПБ), вараняк м. — Пін. (АЛА), гаўрбн м. — Іўеў. (ЛАБНГ), грак м. — Воран., Дзятл , Par. (ЛАБНГ. СПЗБ), гругаўё н. зборн. — Віл. (СПЗБ).
Круцігалоўка
Маларухомая невялікая птушка з шэрым апярэннем, якая пры спуджванні ўтварае арыгінальныя рухі шыяй і шыпіць.
круцігалбвец м. Віц. р. (ПБ, ЭПБ), крутагалдў м. Краснап. (Бялькевіч), крутагалдвік м. — Стол. (ЛП, ЭПБ), крутагалдўка ж. Стол., Бял. (ЛП, Яўсееў), крутагалдвец м., крутагалбвіца ж. — Пін., Стол. (ЛП, ПБ, ЭПБ), круташыйка ж. — Мсцісл. (Мат. апыт.), крутан м. Браг. (Мат. Гом.), кўйка ж. — Слуц. (ПБ, ЭПБ).
Курапатка
Палявая сярэдняй велічыні птушка, падобная на курыцу.
курапатка (крупатка, курпатка, карупатка) ж. — агульн., акрамя ўскраіны зах. з. (АЛА, ЛАБНГ, СПЗБ, ЛП, ПБ), курапатва ж. — зах.-пал. г. (АЛА, ЛАБНГ, ЛП, Насовіч), курапашка ж. — Добр. (ЛАБНГ), курапата ж. — спарадычна агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ, Сл. Гродз., НЛ, Шатэрнік), курбпка ж. — Лід. (Сл. Гродз.), курапа ж. Дзятл. (СПЗБ), кўрка ж. — Маст. (Сл. Гродз.), кўрачкаж. — Лельч. (ЛП, Мат. Гом.), дзікая кўрка — Крыч. (АЛА), пячбрка ж. Хойн., Ельск. (Мат. Гом.).
Куры
Свойскія птушкі, якіх разводзяць для атрымання яек і мяса.
Агульная назва: кўры мн. — агульн. (СПЗБ, Мат. апыт.), галагўцкія кўры ’парода вялікіх курэй’ — Гл., Жытк. (ТС, 50
Янкоўскі), галашыйкі мн. ’парода вялікіх курэй з голай, без пер’я, шыяй’ Стаўб. (НС), мінорачкі мн. ’парода маленькіх курэй’ — Дзярж. (СЦБ), тэкінскія кўры ’парода белых курэй’ — Стол. (ТС), бахўрчыкі мн. ’парода курэй’ — Вілен. р. (СПЗБ).
Самка, курыца: кўрыца ж. — гродз.-бар. г., зах.-пал. г., сярэд.-бел.г., паўн.-усх.д., за выключэннем яго паўночна-заходняй часткі (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч), курыца ж. паўночна-заходняя частка паўн.-усх. д., Вілен. р., Латгал. р. (АЛА, СПЗБ, СЦБ, Мат. апыт.), курыца ж. — Вілен. р. (СПЗБ), кўрца ж. — Навагр. (ЖС), кўра ж. — сл.-маз. г., К.руп., Воран. (АЛА, СПЗБ, СЦБ, ЖНС, Янкова, Янкоўскі), кура ж. — Верхнядзв., Чэрв., Par., Калінк., Браг. (АЛА, СПЗБ), курлігаж. экспр. — Стаўб. (СЦБ), кўркаж. ласк. — агульн. (Мат. апыт.), пылька ж., пырка ж. ласк. усх.маг.р. (Мат. апыт.), тўтачка ж. памянш.-ласк. — Бял. (Яўсееў), кўрка-сакатўрка (сакацёрыка) ж. фалькл. — Рэч. (НЛГ), тарачўшка ’сакатуха’ — Бял. (Яўсееў); курыца, якая нясенца: нясўшка ж., нясўшчая кўрыца (кўра) — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ), нясўша ж. — Кругл. (ЛАБНГ), нясўшчанка ж. — Ваўк. (ЛАБНГ), нясўха ж. — Пін. (ЛАБНГ), нёска ж. — Іўеў., Шчуч. (ЛАБНГ), яйцандска ж. — Тал. (ЛАБНГ), кладўшчая кўрыца — Гарад. (ЛАБНГ); курыца, якая выседжвае куранят або водзіць іх: квактўха ж., квахтўха ж. — агульн. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, ЖС, Бялькевіч, Мат. апыт.), квактуха ж., квахтуха ж. — гродз.-бар. г. (АЛА), квактаўха ж. — Леп. (Мат. апыт.), квакўха ж. — усх.-маг. р. (ДАБМ, АЛА, Бялькевіч, Мат. Гом., Яўсееў, Насовіч), квдкля ж. — Лельч. (ДАБМ, АЛА, НЛ), квдкшаж. — усх.-пал.р., Мсцісл., Уздз. (ДАБМ, Юрчанка), квдчка ж. спарадычна ўсх. з. (ДАБМ, Мат. Гом.), кватарка ж. — Браг. (Мат. Гом.), дзётуха ж. — паўн.-зах.з., Чэрв. р., Бярэз.р., Гродз. (ДАБМ, АЛА, Мат. мін.-мал., Шатэрнік, Янкова, Станкевіч), дзятўха ж. — Пух., Лоеў. (СЦБ, Янкова), дзяцініца ж. — Круп., Ельск. (ДАБМ), дзяцінніца ж. Віц. (Каспяровіч), дзяціха ж. Пол. (ДАБМ), дзяцінуха ж. паўн. р. (АЛА, СПЗБ, Каспяровіч, Станкевіч), дзетавбдуха ж. — усх.-пал.р., Чэрв. (ДАБМ, СЦБ, ТС, Мат. мін.-мал.), дзецівддка ж. — Валож. (ДАБМ), дзяцівадка ж. Гом., Лоеў. (ДАБМ), дзіцявддзіца ж. Барыс. (ДАБМ), куравбдка ж., курбвадка ж. гродз,бар. г. (ДАБМ, АЛА, СЦБ, СПЗБ, Мат. дыял. сл.), куравадка ж. Смарг. (ДАБМ), курчавбдка ж. Воран., Мін. (ДАБМ, АЛА, Шаталава), куравбдзіха ж. Гл. (Янкоўскі), куравбдніца ж. — Мін., Нясв. (ДАБМ), куранятніца ж. —
КНІГІ ОНЛАЙН
