Альфуркан татарскі
Каран-тэфсір татараў Вялікага Княства Літоўскага
Паўль Сутэр
Выдавец: Тэхналогія
Памер: 530с.
Мінск 2009
66 Ар. Muhammad = Мухамад (прарок).
67 Ар. Ibrahim = Абрагам (прарок).
68 Ар. NUh = Ной (прарок).
69 Ар. Sit = Сіф, сын Адама (прарок).
70 Ар. Gibra’il = Габрыэль.
gebra’il 'dd kaho ‘udiw-se ti-mow 'a(19) -d mek'a’ila1' ‘udiw-se kali spitajiic mek’ail ‘adkaho ‘udiw-se ti-mow a(20) -d isrdfildn ‘udiw-se kali spitajiic israfil ‘ad kaho ‘udiw-se ti-mow K(52bl) 'ad ‘ezra'da™ ‘udiw-se kali spitajuc ‘ezrd’il adkaho 'udiw-se ti-mow ta(2) -k {rabbi l-‘alamina den galla galala-hu (!= galalu-hu)}74 ‘ad stwaricela pana bohd ketorij ‘asminaca(3) -c t'isedej swatow stwariw ‘ad taho ‘Udiw-se ‘on jest nad wiiSimi (4) wiiiij panboh wiSej jehd ni-kohd ne-mak {ka-ma qala llahu ta‘ala inna d-dina} (5) {‘inda llahi 1-islamu}75 jak panboh u kurane miiwi pewne medzi war ward ‘й-pdnd bohd nd(6) -jlepkd musulmanska kali spitajiic musulmanin kto jest ti-kaii tak pana (7) boha raskazane prinawSi ‘ad ‘aploSnasci 'uSelakaj wiscerehaci-se (8) treba kali spitajiic imdn16 Sto jest ti-mow ‘Uwerene ‘u-pana boha ‘adzina(9) -ho i w praroke muchemmeda i wso jehd raskazane Std panboh prez ‘enheli i (10) prez knihi i prez ‘Use prarok’i ‘aznajmiw iman nd tom swece pred panem (11) bohem pewnim swadk’em maje bic jezikam i nUtrdm pana boha ‘uspamindj (12) boieje adzinostwa znaj i wiznawaj posld muchemmeda praroka jehd milosci (13) prdwdziwe wer u muchemmedpraroke werce raju i peklu i sir at mdstu1’’ i wstdwa(14) -nd z-martwich . .
17.5.1.6. Грэхападзенне Адама i Евы
K(73b 18) panboh ddamu rdskazaw ‘abi dd dzerawa (19) pSenidnaho ne-pribliiaw-se tebi ne-wtiwaw panboh rek {wa-la taqraba hadihi} (20) {s-sagarata}78 i adame ne-pribliidj-se dd taho dzerawa pSenidnaho i zwew jich (21) Sejtan19 ‘a boleho raskazu ‘epHscili i jeli s-taho dzerawa pienidna(22) -ho ‘owuc naprod chdwum Sejtan zwew chewa izjewki da dddma miiwild K(74al) {ya adama inna rahmata llahi wasi‘atan (!= wasi‘atun)}81 i adame pewne jest laska pana boha nad nami Serd(2) -kaje i ti jet potim adam chawi pasliichaw jew skora s-taho dzerawa owo(3) -c izjeli ‘aboje dornije stall ‘і-'dbddili swoj ‘ustid ‘dtworili-se (4) jich ‘odi Sto nagije stdli i pdzSiwali lisce figowe 'i-'Uzldtili sard(5) -dk'i {min waraqati
71 Ap. Mika'il = Mixain.
72 Ap. Israfil = Ісрафіл (архангел, які ў Дзень уваскрэсення будзе будзіць мёртвых сваёй трубой).
73 Ар. ‘Ігга’іі = Азраіл, анёл смерці.
74 Ар. / цюрк. rabbi 1-‘alamin den galla galalu-hH = Ад Уладара светаў, Высокага.
75 Ap. ka-ma qala llahu ta‘ala inna d-dina ‘inda llahi l-islamu = Як сказаў Алаг, няхай Ён будзе ўзвышаны: “Сапраўды, рэлігія Алага іслам”.
76 Ар. ітап вера,
77 Ap. sirat = (просты) шлях; бел. сырат мост = мост у той свет.
78 Q(2:35): “Мы сказалі: “Адам, пасяліся ты і твая жонка ў раі і ешце з яго з задавальненнем там, дзе хочаце. Але не набліжайцеся да гэтага дрэва. каб не зрабіліся вы злодзеямі”.
79 Ap. Saytan = шатан.
80 Ap. Hawa = Ева.
81 Ap. ya adama inna rahmata llahi wasi'atun = O Адам, міласць Алага вялікая / шырокая.
1-gannati}82 iz listow rajsk'ich daw jim panboh ‘adzene i wihna(6) -w jich iz-raju ‘ad taho fasti fanok sluchac ne-mofe kali izbijaje i(7) -s-prikezane bdiehd to jich slow sltichac ne-treba bo adam widzew Sto (8) zhrakiw twar jehd fornij staw dla tehd do raskazane bole ne-slU(9) -chaw i nd tdje dzerawa hledzel preto panboh dla tehd twar mic ferzem^ (10) ‘ufiniw . . .
17.5.1.7. 3 пачатку Мірадж-легенды
K(86b 18) {hada dostane mi‘ rag bu dur}84 (19) {bi-smi 1 lah i r-rahmani r-rahimi}85 (20b) naprod boie ime ‘uspaminajma milosc w nutrach swajich ‘ufundujem (21b) perkij ‘i-‘dstatnij ‘on jest weko’istij da kainej reCi mocnij nichto jemu nepodobnij jedinij jest K(87a) (lb) jekfe nifoha ne-bild stwariw sweti-j liidzi jeSCe da ludzej padobni-j ferej?6 stwariw zemlu i neba (2b) liidzi ‘i-‘enheli mesec slonca zwazdl i sem krot nebds zd razkazdnem mesec i slonca ‘Uzijdze (3b) ‘і-zdjdze rdzsudku jehd ‘Use trimdjuc po tim mesec i slonca zwese parsUnu (4b) ddsc jemu roziim i milosc i wadomasc nd'Uke jest takie i twajapej selewat^1 (5b) praroku aj braceprarockam me‘ragum ddj wucha duki dobre milosc (6b) swdjej dnipomaf mH spomnem me‘rag prarock'ij kali ‘ufUjek (7b) rdda biidze ‘Usa duka miiwil ‘ebbasow sin™ tdje slbwa waddmosc daje prdrdk (8b) jemii sam prarok miiwil skafu Sto dzejdld-sa sin ‘ebasow wislUchaj (9b) mene ‘adklanew-se ‘U nodi jet'ci^ nemaz^ wiSew z-domii chadziw pdmalo’ K(87b) (lb) cemno bilo ‘bd swatlosci ne-widzeli kuri ne-pelt sabdk'i ne-brechdli doi§ iSow wecer (2b) wejew cemno bilo razumew Sto sudnij dzen nastaw meii sefa i merwa92 chadziw misled med jich (3b) stajaw ‘a zemli ‘a nebesach misliw mod boiej dziwowaw-se (4b) miiwilem fe to mocnij prawdziwi pan jak stwariw zemlU i nebosa nd pdwetru ‘U tom (5b) ‘Umisle spac nine zachdcela sin ‘ebasown
82 Ap. nun waraqati l-gannati = з аркушаў райскіх.
83 Ap. fard = рэлігійны абавязак.
84 Цюрк. hada dostane mi'rag budur = Гэта Мірадж-легенда. (Ha наступных старонках [арк. K86b-K105b] у кітабе К прыводзіцца поўны тэкст турэцкай Мірадж-легенды з падрадковым перакладам на беларускую мову. У наступным фрагменце быў транслітараваны толькі беларускі пераклад. Параўн. транслітараваны беларускі тэкст ідэнтычнай Мірадж-легенды з іншага манускрыпта кітабаў Станкевіча (1934), с. 374 і далей.)
85 Ap. bi-smi lldhi r-rahmani r-rahimi = У імя Алага, Міласцівага і Міласэрнага!
86 Перс. peri = фея, дух, джын.
87 Ap. said (мн. л. salawat) = прывітанне-добраславенне.
88 Ap. mi'rag = узнясенне.
89 Ap. Ibn ‘Abbas = Абд Алаг ібн аль-Абас (пам. 68 / 686 г.); гл. »> 4. 4. Каранічныя цытаты ў кітабах.
90 Цюрк. yatsi = начная малітва, прыблізна да дзвюх гадзін пасля заходу сонца.
91 Перс. namaz = рытуальная малітва.
92 Ap. as-Safa wa-1-Marwa = Сафа і Марва гэта два ўзгоркі каля Меккі, іх наведваюць пад час паломніцтва, пры гэтым адлегласць паміж гэтымі двума ўзгоркамі трэба прайсці сем разоў.
93 Ap. Ibn 'Abbas = Абд Алаг ібн аль-Абас (пам. 68 / 686 г.).
wislUchaj tdje slowd рд tim ‘ddchnuw sa skord (6b) hlaniiw nd detiri starani detirbch ‘enhelow ‘Uwidzew Uto to miiwi kainij ‘u-rukach pd chdrongwe dzeriic (7b) hetij ‘Uwes swet ‘й-swdtlosci staw hetij swet napewniw-se swatloscej s-kanca ‘й kanec Mask (8b) paw nd haru nd kamenje z nebem rowni bill kaindje chorongew ‘u-pered priSow gebra’iP4 (9b) daw selam95 hlaniiw gebrailu ‘u-twar mesec slonca zdcmeld mesec i slonca (10b) zmenili parsunu swaju ‘ad zemli da neba ‘aperla se welidina jehd napisano jest pred nimi dwa satiri96 (11b) ne-maS inSego boga tilko allah ime jeho mocnaho blask bjec drUhdha satira jdwno ie muchemmed posel boiij . . .
17.5.1.8. Гісторыі пра Мекку, Медыну, неба i зямлю
K(109a7) bab97 chik'^jet'98 historija mek'k'e" (8) miiwic Sdesliwdje ‘й-pdnd boha ie ‘u-mene muchemmed prarok radziw se pd tim (9) mesta medine'00 miiwic dj mesta mek'k'eje ne-chwali-se ja jestem ‘й boha lepkdje (10) i SddsliwSaje zd cebe ‘u-mene muchemmed prarok lelic i da sudnaho dna u mene (11) leiac biidze pd tim neba miiwic ja jestem ‘й-bdhd lepSdje zd zemlu lewch (12) mechfiizm ‘егк'й2 kur^m kelem'04 majstat boiij nd mne stajic i dzeriic (13) nd zemlu iz mene iduc ‘useldk’ije paiitk’i z-bdieho razkazane z mene nd zemlu (14) padajuc i iiwlajuc i wSeldk’ijplod z neba nd zemlu idze pd tim zemla (15) miiwic dj neba ne-chwali-se prawda jest nd tabe lewch mechfiiz ‘erS kiirs (16) kelem i majstat boiij nd tabe stajic i doig nd zemlu mne iz neba idze (17) i mene ‘diiwlaje i plod ddje 'ale tim neba ne-chwali-se panboh nds siidzic (18) ‘ale jestem ‘й-pdnd boha lepSdje zd cebe neba ‘u-mene muchemmed prarok milds(19) -nik boiij leiic i sfidnij dzen slid boiij nd mne i sam boh z neba (20) nd zemlu zijdze i wsich siidzic biidze raj i pekla nd zemli stajaci biidze i pd(21) -mi bohu paslUhii dinic buduc spaionije da raju pojduc ‘a hreSnije (22) da pekla panboh miiwi prawda.
17.5.1.9. Гісторыі пра набожнага
K(113b20) bab biw ‘adzin ‘abid105 bahamolca nenawdbnij i Sow da medici mima kerdmi daroha bila kardmarka swajej deladnici kezala tahd ‘abida ‘й swuj dom
94 Ap. (jibrail = Габрыэль.
95 Ap. salam = мір, прывітанне.
96 Ap. satr = радок.
97 Ap. bab = раздзел, вароты.
98 Ap. hikaya = апавяданне, гісторыя.
99 Ap. Makka = Мекка.
100 Ap. Madina = Медына.
101 Ap. al-lawh al-mahfuz = “Патаемная скрыжаль” на небе, на якой напісаны спрадвсчны Каран.
102 Ap. ‘arS = трон.
103 Ap. kursl = крэсла, трон.
104 Ap. qalam = трысняговае пяро.
105 Ap. 'abid = набожны.
‘uzwac skbra tbj ‘abid ‘uwaSbw zdrdz dzweri zdmkniild K( 114a) ‘a w tajej karbmdrk'i ‘adnb dzica bilb kdrbmarka muwild dj ‘abid ne-wipHSbu cebe kali ti ‘adzin kufel harelk'i ne-wipjej ‘abb za mnbj dbbruju wblu ne-wbiniS ‘abb dzica ne-zabjeS kali mib rich trbch rebej ‘adnb Stb ne‘ilbiniS to cebe ne-wipuSbu gwalt kriknu skabu hetij ‘abid mene gwdlcic ‘abid tije slbwa biiwSi pabaw mislic z-nbj blud ‘ubinic triidna da mebici icci dzica ‘u-newinndsci zabic wblej ‘adzin kufel harelk'i wipic ‘і-pdjci ‘ad jaje jak wipew ‘adzin kiifel harelk'i ‘upiw-se pbtim driihij pjanij staw i z-Sinkarkaj bind ‘ubiniw i dzica zabiw s-tich pribin kdrbma Sejtansk'ij dbm nebistij ‘Hsim hrachbw halawa dj musulmane sluchajce ne-binice tich hrechbw pbmnice nd siidnij dzen Stb majem pamerci wedajce be smerc badnahb ne‘apuscic ‘ad jeje ‘ucekane net'06.
17.5.1.10. Тлумачэнне сноў
K(116bl5) bab kali musulmanin son widzec meseca perSdhb dna dbbruju ‘abradujecca * (16) ‘a kali drtihbha dnjd widzic pbsle trbch dnej ‘abradujecca * kali trecahb (17) dna widzic son sedeku'07 daj panbbh ‘ebdrbnic * kali bwdrtahb dna son wi(18) -dzic Sbasce ‘uwidziS * kali patehb dna son widziS ‘u-darbze Sbasce ‘uwi(19) -dziS * da iodane ddjdzeS * kali Sbstdhb dna son widziS ‘abraduje-se * (20) kali sbjdjmahb dna son widzeS'm chldpbtliwd biwaje * kali bsmdhb dna son wi(21) -dziS welnii ‘abrdduje-se * kali dzewatahb dna son widziS jakbbi neprijacel iz(22) -hine * kali dzesdtehb dna son widziS Stb zhinbla ndjdzeS * . . .
17.5.1.11. Гісторыі пра Саламона
K(118b9) bab109 (10) sulejman"0 prarbk prasiw pana bbha nulwil pane bbie dales mne kriilewstwa (11) nd wSitek swet chabu cebe prasic kalib mne pazwbliw ‘use stwarene ‘й-sebe (12) nd bank’ece bebi ‘u-mene bili bebi ja jich ‘usich nakdrmiw panbbh rekpbzwdlam (13) naznat sdbe dzen ‘e-jd skabu Stbb tahb dna 'u-cebe ‘use bili nd 'abedze i (14) jeli pbtim sulejman da pana bbha muwil izlbbil dzen majuc bic sulejman keza(15) -w nd ‘adnb mejscd mebi mbra ‘adzin ‘ostraw welik’ij kezaw wazic iz ‘usich (16) panstwaw i z-mest Stb mahlb bic welik'im dastatkam wdzili i zenilbj i wa(17) -dbj kblkd mesecaw sprawabali sulejman pitaw ‘u-swajich panbw marSa(18) -Ikaw ‘u-starSich bi-budze dbsic stdrSina muwili i krill ne-tilkb nd dzen (19) ‘ale nd k'ilkadzesbnt dnej mbbe bic i sam widzal be wSitk'egb sila k'edi (20) ten dzen priSed sulejman pajechaw z-wbjsk'im z-ludmi patrac tegb kezaw (21) sdbe wisbk'ij pdlac zbiidbwdc sew nd palacu kali ‘adna riba morem prip(22) -Hid pri