КНІГІ ОНЛАЙН

Апошняя кніга пана А.

Казка

Альгерд Бахарэвіч

Выдавец: Янушкевіч

Памер: 500с.

Мінск, Прага 2020

113.42 МБ

МУРАКАМСКІЯ ПРОМНІ
Толькі калі Слаўка выйшаў ад майстра, ён зразумеў, ШТО яго чакае дома сёньня ўвечары.
Але было ўжо позна. Слаўка спыніўся перад люстраной вітрынай і пачаў прагна разглядваць сваё адлюстраваньне.
У ягоным вуху, там, дзе яшчэ нядаўна была звычайная непрыкметная ружовая мочка, тырчала агромністая мэталёвая завушніца. Дый не завушніца нават — такое цяперака завецца словам «тунэль». Мочка нібы напухла да неверагодных памераў — ад сёньня яна была ягоным трэцім вокам, ягоным другім тварам, ягонай адзінай гордасьцю. Цяпер ён быў не такі, як усе.
Слаўка быў страшна горды. Ён нёс тунэль у вуху, як сьцяг. Яму падавалася, што ўсе абарочваюцца на яго — і нават саступаюць яму дарогу. Завушніца, круглая, цяжкая, вялікая, з узорам у выглядзе зьмяі, прыемна адцягвала вуха. Ён падумаў, што трэба пракалоць яшчэ брыво і нос. I язык — але язык пачакае. Слаўка вырашыў, што будзе ўсё рабіць паступова. На дзень нараджэньня ён праколе брыво. На Новы год — нос. Аязык атрымае сваю аздобу, калі зь ім расплацяцца за ўсе ўрокі. Слаўка вучыўся ва ўнівэрсытэце і падпрацоўваў рэпэтытарам па ангельскай мове. Тройчы на тыдзень ён езьдзіў да адной сям’і на ўскраіну гораду і паўтары гадзіны займаўся з хлопчыкам Васем, які
ніяк ня мог запомніць нават самыя простыя правілы. Але ягоныя бацькі ня страчвалі надзеі.
Бацькі... Бацькі Васі, простыя душэўныя людзі, таксама маглі і не ўхваліць завушніцу. Але ім, ім да мяне што? — супакойваў сябе Слаўка, едучы дахаты. Ён іхнага Васю вучыць? Вучыць. Ён рэпэтытар, а ня Васькаў брат. Хай толькі паспрабуюць нешта сказаць, ён ім так і заявіць: я вам рэпэтытар, сыну свайму ўказвайце, як яму хадзіць. А я — дарослы чалавек. Сам з вушамі.
Але заняткі з Васем былі толькі праз тыдзень. А сёньня Слаўку чакалі ягоныя ўласныя бацькі. Бацькі, якія яшчэ нічога ня ведалі. Ну і што, падумаў ён. Пакрычаць і звыкнуцца. Трэба ж калі-небудзь пачынаць жыцьцё дарослага чалавека.
Дарослы чалавек прыехаў у свой раён і падняўся ў кватэру. Маці заўважыла не адразу. Аяк заўважыла, вохкнула.
«Як прадказальна, — сказаў Слаўка. — Ну што ты вохкаеш?»
«Ты што нарабіў! — усклікнула маці. — Ты як цяпер людзям пакажашся на вочы? Ты пра мяне падумаў? Вось бацька прыйдзе...»
Бацька прыйшоў вясёлы. Аяк пабачыў, нічога не сказаў. Толькі весялосьць некуды зьнікла і глыбокая зморшчына пралягла на лбе. А вусны бацькавы сьцяліся ў адну суворую і строгую палоску і зьбялелі.
«Значыць, вось яно як, — сказаў бацька, калі ён ужо чысьціў зубы. — Вось так яно выходзіць. Значыць, туды — і ніякіх, так?»
«Туды, — пацьвердзіў Слаўка. — I ніякіх. Я ўжо дарослы чалавек».
«Значыць, ты з гэтых, — сказаў бацька. — Вось яно як. Ня думаўя, сын. Што з гэтых і не такіх. Тут, у нас, і вось яно як выйшла. А што? Ну канечне. Туды — і нам што? А што мы для цябе... А ты вось як. Туды засунуў. 3 гэтых, сын, ты сам знаеш... Нічога і ніякага. Ну, што? Можа, давай і ўсё?»
«Не, — цьвёрда сказаў Слаўка і выплюнуў пасту. — Мне можна. Я хачу».
3 таго вечара атмасфэра ў кватэры зрабілася цяжкай, быццам нехта памёр за сьцяной, а забіраць труп адтуль не сьпяшаліся. Нейкае чаканьне вісела ў паветры, нейкая крыўда... Затое на факультэце Слаўку запаважалі. Выкладчыцы, вядома, касавурыліся, але што яны маглі зрабіць? I вось надышоў дзень урокаў. Слаўка прыехаў на край гораду, прайшоў праз будоўлю, знайшоў знаёмы дом, падняўся.
«О, наш студэнт прыехаў, — упусьціла яго Васькава маці. — Здароў, Слава. Праходзь, наш аглаед чакае... Вася, настаўнік прыйшоў! Давай, Слава, паганяй яго сёньня, як казу паганяй, a то зусім наш Васька ад рук адбіўся!»
Ён прайшоў у пакой і зачыніў дзьверы. Сеў побач з Васькам, які востра пах потам і бруднымі шкарпэткамі.
«Обана, — сказаў Васька, з захапленьнем разглядваючы вуха свайго зьбянтэжанага настаўніка. — Ну ты монстр, Слэйв!»
«Я ж прасіў, — скрывіўся Слаўка. — He называй мяне Слэйв! Ты ж ня ведаеш, што гэта значыць!»
«А балюча было?» — спытаў Васька і схапіўся за завушніцу.
«Не, — сказаў Слаўка, вырваўшы вуха зь ягоных брудных пальцаў. — Хутка. Раз і ўсё».
«А чаго такую вялізную?»
«Захацелася», — сказаў Слаўка.
У кватэры запахла баршчом. Слаўка чуў з кухні нечы незнаёмы голас. Гугнявы і незадаволены. «У вас што, госьці?» — спытаў ён Ваську.
«Да нас цётка прыехала, — сказаў Васька. — 3 райцэнтру, бацькава старэйшая сястра. Сьмярдзючая і злая, як чорт».
«Ясна».
Калі яны ўжо канчалі заняткі, у пакой зазірнуў Васькаў бацька. Зайшоў грошы аддаць за мінулы месяц. Такая ў іх была дамоўленасьць. Слаўка ўвесь сьцяўся. Ён неяк сьпінай
зразумеў, што Васькаў бацька заўважыў ягоную завушніцу. Слаўка забраў грошы і наўмысна гучна запытаўся ў Ваські па-ангельску, як звалі спадарожніка Рабінзона Круза.
Васька неўразумела глядзеў на ягоную завушніцу і не зьбіраўся нічога адказваць. Слаўка чуў, як Васькаў бацька запаволіў хаду. Дзьверы за сьпінай маўчалі. Значыць, бацька яшчэ тут.
«А вось навошта, Слава?» — усё ж спытаў Васькаў бацька, стоячы ў дзьвярах. Ня вытрымаў.
«Што навошта?» — спытаў Слаўка і абярнуўся.
«Ну гэта, — Васькаў бацька дакрануўся да вуха. — Мы Ваську студэнта заказвалі, так. А вось гэта...»
I Васькаў бацька зноў дакрануўся да вуха.
«А вось гэта мы не заказвалі».
«Захацелася, — сказаў Слаўка. — Прыгожа ж».
«Ну-ну», — з сумневам сказаў Васькаў бацька і выйшаў.
«Гэта мая справа», — ціха сказаў Слаўка яму ўсьлед.
Заняткі скончыліся. Ён ужо прысеў у калідоры, завязваючы матузкі, падняўся — і пабачыў перад сабой тую самую цётку. Цётка стаяла, упёршы рукі ў бакі, і з агідай разглядвала ягонае вуха. Ад цёткі пахла такой саладжавай парфумай, і гэты густы водар так выразна зьмешваўся з пахам баршчу, што Слаўку ледзь не званітавала.
«Добры вечар, — сказаў Слаўка. — Ну, я пайду».
«Што ж ты, хлопча, нарабіў, — сказала цётка. — Сам на сябе гора наклікаў».
«Якое яшчэ гора?» — паспрабаваў усьміхнуцца Слаўка і ўзяўся ўжо быў за ручку дзьвярэй, каб крыкнуць у глыбіню кватэры, што сыходзіць, і скаціцца нарэшце ўніз, на вольную вуліцу, у сьвет нармалёвых людзей. Але цётка спыніла яго ўладным рухам рукі.
«Ты што, дурны? — яна ўпілася ў яго маленькімі злоснымі вачыма. — Ня ведаеш пра муракамскія промні? Зараз жа здымі і выкінь, а лепш закапай тую штуку, каб ніхто іншы на сябе бяду не навёў!»
«Ой ну што вы такое кажаце, — Слаўка адчыніў дзьверы. — Усяго вам найлепшага!»
«Не, — сказала цётка. — Чакай. Як ты і праўда ня ведаеш, дык я табе раскажу. Гэта ўсе ведаюць, хто навукай цікавіцца. Я ў інтэрнэце чытала. Вучоныя даказалі, што ўся нашая атмасфэра напоўненая муракамскімі промнямі. Іх ніхто ня бачыць, а яны прасякаюць усё паветра. Гэта промні, якія блукаюць па сьвеце і шукаюць такія вось штукі, адну зь якіх ты па дурасьці сваёй на сябе начапіў. Як толькі адзін прамень знаходзіць гэткую штуковіну, адразу зьлятаюцца іншыя. Тысячы промняў, хлопча. I ў вуху ад тых промняў заводзяцца такія малюпасенькія чарвячкі. Яны размнажаюцца й жаруць чалавека жыўцом, а ён да пары і ня ведае. Гэта, хлопча, навуковы факт. I я табе скажу, што першы муракамскі прамень цябе ўжо знайшоў. Таму выкінь гэтую брыдоту пакуль ня позна. Выкінь! У рэчку выкінь ці ва ўнітаз! Зараз жа!»
«Што за трызьненьне, — сказаў Слаўка. Ён раптам адчуў, як у яго невыносна засьвярбела ў вуху. — Якія вучоныя? He зьбіраюся я нічога выкідваць. Якія яшчэ промні?»
«Муракамскія, — сказала цётка. — А вучоныя — яны і ў Афрыцы вучоныя».
«Ага, — сказаў Слаўка, чухаючы вуха. — Зымбабвійскія вучоныя славяцца на ўвесь сьвет. Вы Ваську лепш навучыце пад пазногцямі мыць. Усё, я пайшоў! Да пабачэньня!»
Уначы ён нечакана прачнуўся. Адно вуха, звычайнае, простае, прыціскалася да падушкі. А другое, з завушніцаю, гарэла. Было такое адчуваньне, што гэтае вуха цяжка, як жаба, ляжала цяпер на ягонай шчацэ — і ён дакрануўся да вуха рукой. Аднак адчуваньне ня зьнікла. Слаўка міжволі ўявіў сабе, як у вуху працуюць, варушачыся маленькімі цельцамі, тысячы чарвячкоў. Ён быццам бы пачуў гук іхных нябачных, нястомных сківіц. Нячутнае чвяканьне напоўніла цёмны пакой. Па столі насіліся сюды-туды палоскі сьвятла. «Муракамскія промні», — падумаў Слаўка і ўспо-
мніў, як пахла тая гідотная цётка. Так саладжава пахне сьметнік улетку, калі зазіраеш у яго, каб выкінуць адкіды арганікі. Ён адчыніў акно і падставіў вуха начной прахалодзе, каб астудзіць яго і прагнаць дурныя думкі.
У аконнай шыбіне ён раптам паглядзеў на сябе так, нібы бачыў упершыню. Голы, зь вялікім вухам, якое паблісквала, нібы дыямэнт, ён стаяў пасярод вялікага сьвету. Нешта адбывалася ў сьвеце ў гэты момант, нешта, не падлеглае аналізу і разуменьню.
Назаўтра ў яго ўвесь дзень балела галава ад недасыпу. А можа, і не ад недасыпу, думаў ён з трывогай. Можа, і ад чагосьці іншага. Ад чаго? — пытаўся ажылы ў ім унутраны голас. А хто ведае.
3 таго дня ён пачаў ледзьве не штохвіліны мацаць сваё вуха — і з кожным разам яму ўсё выразьней уяўляліся маленькія чарвячкі, якія выядаюць тое вуха знутры. А яшчэ яму пачало здавацца, што вуха з завушніцай робіцца нейкае ўсё больш і больш мяккае. Аднойчы ён раскалупаў вуха так, што пабачыў на пальцах кроў. Кроў была чырвоная, звычайная. Такая самая, як у звычайных людзей, такіх, як усе.
Слаўка ўспамінаў, як купіў завушніцу-тунэль у вялікім гандлёвым цэнтры. «Ухвалена дэрматолягамі», — было напісана на ўпакоўцы. Надзейны матэрыял. А раптам схлусілі? Ці мала што пішуць тыя вытворцы, каб збыць няварты таварчык. Надта ўжо танная была штуковіна. Раптам яна нясе ў сабе якую-небудзь радыяцыю? Невядома, дзе яе вырабілі. I невядома, з чаго. А майстар? — успомніў Слаўка. Надта ўжо самаўпэўнены мужык рабіў яму тунэль у вуху. Так ужо расхвальваў сваё ўменьне. А пра санітарныя нормы і не згадаў. Санітарныя нормы, сказаў сабе Слаўка. Ад гэтых непрыемных словаў вуха засьвярбела яшчэ MapHeft. А галава ўсё балела. Яна балела цяпер кожны дзень.
Слаўка пашукаў у сеціве — але не знайшоў нічога пра муракамскія промні. Яму было жахліва сорамна за свае
пошукі — і ўсё ж ён гадзіну сядзеў перад кампутарам, перабіраючы на трох мовах усё, што мела дачыненьне да шкоды мэталічных завушніц здароўю, а ў дадатак усё напісанае псэўданавукоўцамі, экстрасэнсамі і варажбіткамі. А потым знайшоў у сацсетках акаўнт майстра, які пракалоў яму вуха і ўставіў туды тую прыгажэзную цяжкую завушніцу. У думках Слаўка называў сябе кончаным параноікам — але вуха гарэла, цяжкая галава ныла, і вобраз чарвячкоў, якія нячутна і несупынна грызуць ягоны бедны мозг, усплываў перад Слаўкавымі чырвонымі ад бессані вачамі. Ён пацягнуў за завушніцу — і на нейкае імгненьне яму падалося, што зараз вуха застанецца ў ягонай руцэ, разам са сваёй аздобай.