Асоба збіральніка ў захаванні нематэрыяльнай культурнай спадчыны
Выдавец: Віктар Хурсік
Памер: 158с.
Мінск 2015
ЛІТАРАТУРА
1. Агапкнна, Т.А. Очеркн весенней обрядностн Полесья / Т.А. Агапкізна II Славянскнй н балканскнй фольклор: Этнолннгвнстнческое нзученне Полесья. М., 1995. — С. 21-107.
2. Архіў гісторыка-філалагічнага факультэта УА «ПДУ» (АГФФ). Фонд l.-Воп. І.-Спр. 2. Матэрыялы фальклорна-этнаграфічнай экспедыцыі ПДУ ў Бешанковіцкі, Чашніцкі і Лепельскі раёны (ліпень
1996 г.).-Сш. 2. Запісыстудэнтаўгрупы95-ГісГаўрылава В.,Далгова Д., Сакалова Ю., Яронька В., Зубровай А., Муляронак Н., Кірычык В., Вярцінскай А., Зайцавай А., Змітрачэнка А., Рублеўскай В.
3. АГФФ.-Фонд І.-Воп. 3.-Снр. 2. Матэрыялы фальклорнаэтнаграфічнай экспедыцыі ПДУ ў Докшыцкі раён (ліпень 2009 г.). Сш. 1. Запісы Аўсейчыка У.Я., Філіпенкі У.С., Лобача У.А., Зянько В., Шаўчэнка Я.
4. АГФФ. Фонд 1. Воп. 3. Спр. 3. Матэрыялы фальклорнаэтнаграфічнай экспедыцыі ПДУ ў Глыбоцкі і Ушацкі раёны (5-22 ліпеня 2010 г.). Сш. 1. Запісы Аўсейчыка У.Я., Філіпенкі У.С., Круткіна А.
5. АГФФ.-Фонд І.-Воп. 3. Спр. 4.Матэрыялыфальклорнаэтнаграфічнай экспедыцыі ў Докшыцкі раён (ліпень 2011 г.). -Сш. 1. Запісы Аўсейчыка У.Я.
6. АГФФ.-Фонд l.-Воп. З.-Спр. 4.Матэрыялыфальклорнаэтнаграфічнай экспедыцыі ў Докшыцкі раён (ліпень 2011 г.).-Сш. 2. Запісы Аўсейчыка УЯ.
7. АГФФ. Фонд І.-Воп. 3. Спр. 5. Матэрыялы фальклорнаэтнаграфічнай экспедыцыі ПДУ ў Глыбоцкі і Пастаўскі раёны (4-18 ліпеня2012 г.).-Сш. 1. Запісы Аўсейчыка У.Я.
8. АГФФ. Фонд 1. Воп. 3. Спр. 5. Матэрыялы фальклорнаэтнаграфічнай экспедыцыі ПДУ ў Глыбоцкі і Пастаўскі раёны (4-18 ліпеня2012 г.). -Сш. 2. Запісы Аўсейчыка У.Я., Лобача У.А.
9. АГФФ. Фонд І.-Воп. 3. Спр. 8. Палявыя этнаграфічныя запісы Аўсейчыка УЯ. (2005-2011 гг.). Сш. 8. Матэрыялы фальклорна-этнаграфічнай экспедыцыі ў Мёрскі і Верхнядзвінскі раёны (16-17 чэрвеня 2009 г.).
10. АГФФ. Фонд І.-Воп. 3. -Спр. 8. Палявыя этнаграфічныя запісы Аўсейчыка У.Я. (2005-2011 гг.). Сш. 10. Матэрыялы фальклорна-этнаграфічнай экспедыцыі ў в. Літоўцы Докшыцкага раёна (6 красавіка 2011 г.).
11. АГФФ. Фонд l.-Воп. З.-Спр. 8. Палявыя этнаграфічныя запісы Аўсейчыка У.Я. (2005-2011 гг.). Сш. 7. Матэрыялы этнаграфічнай экспедыцыі ў в. Гайдукі Пастаўскага раёна (20082009 гг.).
12. АГФФ. Фонд 1. Воп. 3. Спр. 11. Матэрыялы апытання па тэме: «Пахавальна-памінальная абраднасць беларусаў Падзвіння» (2012-2013 гг.).
13. Аўсейчык, У.Я. Абрад Дзяды на Лепельшчыне / У.Я. Аўсейчык // Нарысы гісторыі Лепельшчыны: зборнік аргыкулаў / уступ. арт. Г.М. Якаўлевай; пад агульн. рэд. Я.А. Грэбеня, А.У Стэльмах. Віцебск, 2012.-С. 59-65.
14. Аўсейчык, У.Я. Абрад Стаўроўскія Дзяды на Докшыччыне / У.Я. Аўсейчык II Беларускае Падзвінне: вопыт, методыка і вынікі палявых і міждысцыплінарных даследаванняў: зб. навук. прац Міжнар. навук,практ. канф., Полацк, 21-23 красав. 2011 г.: у 2 ч. / Полац. дзярж. ун-т; пад агульн. рэд. Д.У. Дука, У.А. Лобача. Наваполацк, 20П.-Ч. 2. -С. 111-123.
15. Аўсейчык, У.Я. Восеньскія Дзяды ў беларусаў Падзвіння: рэгіянальныя асаблівасці і лакальныя варыянты / У.Я. Аўсейчык // Весн. Полац. дзярж. ун-та. Cep. А. Гуманіт. навукі. 2012. №9. С. 35^44.
16. Афанаснй. О помнновеннн усопшнх по уставу православной церквн / Афанаснй Н «Око церковное» — лнтургмческая бнблнотека [Электронный ресурс]. — 2000-2005. Режнм доступа: http: // www. Iiturgica.ru/bibliot/usopsh/usopsh2.html. Дата доступа: 13.05.2013.
17. Богдановнч, А.Е. Пережнткн древнего мнросозерцанмя у белорусов. Этнографнческнй очерк / А.Е. Богдановнч. Гродно: Губернская тшіографня, 1895. III, 186 с.
18. Гарошка, Т.Г. Народныя святы, абрады, звычаі / Т.Г. Гарошка II Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Пастаўскага раёна. Мінск, 2001. С. 593-599.
19. Зінкевіч, Э. Адметнасці народнай кухні Браслаўшчыны і яе сувязь з календаром свят / Э. Зінкевіч II Народная культура Віцебшчыны: матэрыялы навук.-практ. канф. «Працэсы мадэрнізацыі народнай кулыуры і вопыт устаноў культуры і адукацыі Віцебшчыны па захаванню традыцый», Віцебск, 26-27 мая 2005 г.: [прысвяч. 160годдзю М. Нікіфароўскага] / рэдкал.: Л. Вакар [і інш.]. Віцебск, 2007. -С. 79-85.
20. Лнстова, Т.А. Регнональная спецнфнка обрядовой культуры (на прнмере семейных обрядов) / Т.А. Лнстова П Белорусско-русское пограннчье. Этнологнческое нсследованне / отв. ред. Р.А. Грнгорьева, М.Ю. Мартынова. М., 2005. С. 235-348.
21. Ліцьвінка, В.Д. Святы і абрады беларусаў / В.Д. Ліцьвінка. 3-е выд. Мінск: Беларусь, 2001. 190 с.
22. Лозка, А.Ю. Беларускі народны каляндар / А.Ю. Лозка. 2-е выд., перапр. і дап. Мінск: Полымя, 2002. 240 с.
23. Ннкнфоровскнй, Н.Я. Простонародные прнметы н поверья, суеверные обряды н обычан, легендарные сказання о лнцах н местах / Н.Я. Ннкнфоровскпй. Внтебск: Губерн. Тнпо-Лнтограф., 1897. [2], X, 307, 30 с.
24. Пагашчанін. Крывічанскія дзяды / Пагашчанін П Крывіч. 1927. — № 12.-C. 66-69.
25. Пахаванні. Памінкі. Галашэнні / рэдкал.: А.С. Фядосік (гал. рэд.) [і інш.]; уклад. тэкстаў, уступ. артыкул і камент. У.А. Васілевіча;
артыкул, сістэматызацыя і камент. напеваў Т.Б. Варфаламеевай. Мінск: Навука і тэхніка, 1986. 615 с.
26. Полацкі этнаграфічны зборнік / Полац. дзярж. ун-т; [уклад., прадм. і паказ. У.А. Лобача]. Наваполацк: ПДУ, 2011. Вып. 2: Народная проза беларусаў Падзвіння, ч. 2. 368 с.
27. Пшонка, Т.М. Асаблівасці выкарыстоўвання традыцыйнай ежы ў святах народнага календара Лепельшчыны / Т.М. Пшонка // Народная культура Віцебшчыны: матэрыялы навук.-практ. канф. «Працэсы мадэрнізацыі народнай культуры і вопыт устаноў культуры і адукацыі Віцебшчыны па захаванню традыцый», Віцебск, 26-27 мая 2005 г.: [прысвяч. 160-годдзю М. Нікіфароўскага] / рэдкал.: Л. Вакар [і інш.]. Віцебск, 2007. С. 219-224.
28. Піцелко, А.Р. Деды. Этнографнческнй очерк нз жнзнн Лепельскнх белорусов / А.Р. Пшелко. Внтебск: Губернская ТнпоЛнтографня, 1898. 23 с.
29. Седакова, О.А. Матерналы к опнсанню полесского погребального обряда / О.А. Седакова П Полесскнй этноліінгвнстнческнй сборннк. Матерналы н нсследовання. М., 1983. С. 246-262.
30. Серебреншіков, Ф. Обычан н обряды крестьян Себежского уезда прн крестннах, свадьбе н похоронах / Ф. Серебренннков П Памятная кннжка Внтебской губерннн на 1865 г. СПб., 1865. С. 75-90.
31. Сысоў, У.М. 3 крыніц спрадвечных / У.М. Сысоў. Мінск: Выш. шк„ 1997.-415 с.
32. Толстая, С.М. Деды в полесском народном календаре / С.М. Толстая // Балто-славянскне этнокультурные н археологнческне древностн. Погребальный обряд: тезнсы докладов / Нн-т славяноведення н балканнстнкн AH СССР; редкол.: Вяч. Вс. Ріванов (отв. ред.), Л.Г. Невская.-М., 1985.-С. 81-83.
33. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў: у 6 т. Мінск: Бел. навука, 2001. Т. 1: Магілёўскае Падняпроўе / Т.Б. Варфаламеева, В.І. Басько, М.А. Козенка [і інш.]. 797 с.
34. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў: у 6 т. Мінск: Бел. навука, 2004. Т. 2: Віцебскае Падзвінне / Т.Б. Варфаламеева, А.М. Боганева, М.А. Козенка. 910 с.
35. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў: у 6 т. Мінск: Выш. шк., 2006. Т. 3: Гродзенскае Панямонне / В.І. Басько [і інш.]; аўт. ідэі Т.Б. Варфаламеева; агул. рэд. Т.Б. Варфаламеевай: у 2 кн. Кн. 1.-608 с.
36. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў: у 6 т. Мінск: Выш. шк., 2008. Т. 4: Брэсцкае Палессе / В.І. Басько [і інш.]; ідэя і агул. рэдагаванне Т.Б. Варфаламеевай: у 2 кн. Кн.1. 559 с.
37. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў: у 6 т. Мінск: Выш. шк., 2010. Т. 5: Цэнтральная Беларусь / В.І. Басько [і інш.]; ідэя і агул. рэдагаванне Т.Б. Варфаламеевай: у 2 кн. Кн.1. 847 с.
38. Тронцкнй, А. Уклад / А. Тронцкнй II Лнгов. епарх. ведомостн. 1875. 27 нюл. С. 69-70.
39. Шарая, О.Н. Ценностно-норматнвная прнрода почнтання предков / О.Н. Шарая. Мінск: Тэхналогія, 2002. 249 с.
40. Шейн, П.В. Белорусскне народные песнн / П.В. Шейн. СПб. : Тнп. П. Майкова, 1874.-548с.
41. Шейн, П.В. Матерналы для нзучення быта н языка русского населення Северо-Западного края / П.В. Шейн. -СПб.: Тнп. нмп. акад. наук, 1890. — Т. 1. Ч. 2 : Бытовая н семейная жнзнь белорусов в обрядах н песнях. XXXIV, 712, [4] с.
42. Chodorowska, 1. Swiat zywych і umarfych (mozliwosci transgresji) /1. Chodorowska // Браслаўскія чытанні: матэрыялы 4-й навук.-краязн. канф., Браслаў, 24-25 красав. / Браслаўскае музейнае аб’яднанне, Браслаўскае краязнаўчае таварыства; рэдкал.: К. Шыдлоўскі [і інш.]. Браслаў, 1997.-С. 133-145.
43. Lietuvirj literatures ir tautosakos instituto Lieuvii) tautosakos rankrastynas. 7647. Tautosaka 2006 m. liepos menes; prie Neris iStakq surinkta Lietuvos ir Baltarusijos mokslininki) grupes, vadovaujamos Vykinto Vaitkeviciaus.
Алена Боганева (Мінск)
СЫБІЛЯ ЯК ПЕРСАНАЖ «НАРОДНАЙ БІБЛІІ» I ЗВЯЗАНЫЯ 3 ЁЙ НАРОДНАБІБЛЕЙСКІЯ
МАТЫВЫ
Сюжэты пра Сыбілю і яе эсхаталагічныя прароцтвы сустракаюцца ў беларускай «народнай Бібліі» пераважна сярод каталіцкага вясковага насельніцтва старэйшага пакалення на Гродзеншчыне. Сыбіля звычайна ўспамінаецца як прарочыца апошніх часоў напярэдадні канца свету. Так, на пытанне збіральніка, хто такая была Сыбіля, інфармант тлумачыць: «Сыбіля была сьвятая жэншчына, каторая звязана была з Богам»'.
Сыбіля трансфармаванае імя Сівіла або Сібіла (грэч. Хі/Ьш.аі, лат. Sibylla, Sibulla, -аё), асабістае імя адной з прарочыц, якая, па сведчанні Плутарха, упершыню ўспамінаецца ў Геракліта Эфескага. Пра Сівілу гавораць таксама Арыстафан, Платон і Арыстоцель. Геракліт Панційскі, вучань Платона, ведаў ужо 3-х Сівіл, у больш позніх пісьменнікаў ёсць указанні, што іх было 4,8,10,12 [5, с. 818], У антычнай культуры Сівіламі называлі прарочыц, якія экстатычна прадракалі будучыню, прытым часцей за ўсё беды, нястачы, войны, руйнаванні і да т.п., у сярэднявечным хрысціянстве Сівілы вядомыя як прарочыцы, што прадбачылі нараджэнне, хросную смерць і ўваскрэсенне Хрыста [3, с. 430-431],
У старажытнай кніжнасці Сівілам прысвечана заходнерускае «Казанне пра Сівілу-прарочыцу», што дайшло ў рукапісу XVI стагоддзя з бібліятэкі графаў Красінскіх [4, с. 3-10], «Кніга пра Сівіл, колысі іх было, і якімі імёнамі іх называлі» Мікалая Спафарыя-Мілеску (16361708) [6, с. 48-85],
«Казанне пра Сівілу-прарочыцу» заключае ў сабе шэраг легендарных матываў, вядомых і папулярных у польскай і беларускай вусных Бібліях да сённяшняга дня. Гэта матывы пра царыцу Саўскую (каралеву Сабы), вобраз якой нярэдка змешваецца з вобразамі Сівілпрадказальніц (пры тым як у фальклоры, так і ў славянскіх і грэчаскіх рукапісах [4, с. 12]); матывы легенд пра хроснае дрэва; на якім распялі
КНІГІ ОНЛАЙН
