Бацькоўскія парады
Чатыры лісты аб выхаванні
Міхал Клеафас Агінскі
Памер: 155с.
Мінск 2016
5. Kūno švara, sveikas ir blaivus gyvenimas bei mankštinimasis pagal tavo jėgas tai viskas, ko užtenka, kad būtum sveikas. Tau ypač patinka dvi gimnastikos rūšys: tai jodinėjimas ir plaukymas. Geidauju, kad tu jas lavintum, bet būk labai atsargus, nes šie du užsiėmimai reikalauja atsargumo. Dėl pirmojo tai visiškai pasitikiu asmeniu, kuris tave globos ir tau suras
і плаванне. Я хачу, каб ты іх развіваў і надалей, але каб рабіў гэта з асцярогай, якой яны патрабуюць. Спачатку я спадзяюся на чалавека, ад якога ты будзеш залежаць і давяраць як конніку, каб разлічваць на яго разважлівасць. Што да плавання, то я павінен цябе папярэдзіць: ты павінен добра зразумець, што ёсць вялікая розніца паміж плаваннем у моры, рацэ ці возеры. Абодва мы калісьці плавалі як рыбы, я бачыў, як ты смела кідаўся ў ваду, гэта заўсёды давала мне самае вялікае задавальненне. Але там, дзе мы праводзілі лета, мы скакалі ў мора з лодкі, там было глыбока і далёка да дна, а большасць рэкаў заўсёды з цячэннем і ў азёрах на дне травы, ціна і багна гэта вельмі небяспечна для нырцоў. Купаючыся, не забывай аб розніцы плавання ў рацэ, моры ці возеры, — памятай пра ўсё, што я табе кажу.
6. Дзень трэба заканчваць таксама, як і пачынаў, малітвай, успамінаючы тваю добрую матулю, яе клопаты аб табе. Прааналізуй сябе ці ацаніў ты на працягу мінулага дня гэтыя яе клопаты і дабрыню. Калі ты гэта зрабіў, то Усявышні і тваё сумленне пашлюць табе спакойны сон. Але калі, на бяду, ты гэтага не зрабіў, трэба папрасіць прабачэння ва Усявышняга, шчыра пакаяцца з рашэннем выправіцца і супакоіць сваё сумленне, без чаго не можа быць сапраўднай радасці ў жыцці.
7. Да паслуг я адпраўляю з табою Санці, слугу, які ўжо тры гады апякуецца табою. Трэба да яго ставіцца з пяшчотаю, дабрынёю і нават удзячнасцю, таму што ён пакідае сваю жонку і дзяцей, каб ехаць з табою. Але паміж дабрынёю і фамільярнасцю ёсць вялікая розніца. Першае велікадушнасць сэрца, другое з-за пасрэднасці і пошласці. Нарадзіўшыся не дзеля таго, каб абслугоўваць, а быць тым, каго абслугоўваюць, ты абавязаны гэтым выпадковасці, таму няма ніякіх падстаў тут ганарыцца; тым не менш гэта перавага, дадзеная табе. Т абе трэба намагацца выхаванасцю і высакародствам пачуццяў надаць сабе сапраўдную значнасць і зразумець, што ўсё астатняе дасталося табе толькі па волі фартуны.
8. Каб замацаваць тваю звычку самааналізу, няма нічога лепшага, чым завесці дзённік і запісваць усе свае ўчынкі, асабліва свае думкі. Гэтая звычка мае двайную выгаду: першая звычка засяроджвацца
tokį jojimo mokytoją, kurio atsargumu neteks abejoti. O dėl plaukymo tai privalau tave perspėti, kad įsidėtum į galvą, jog yra didžiulis skirtumas, kur plauktoji: jūroje, upėje ar ežere. Tu plauki kaip ir aš; mes abudu plaukiame kaip žuvys; aš mačiau, kaip tu drąsiai šoki į vandenį ir tuo visada mane džiugini, tik ten, kur vasaromis šokinėdavome iš valties į jūrą, buvo šimto pėdų gylis ir mes niekad nesiekdavome dugno, o dauguma upių yra seklios ir sraunios, ežerų dugnas apaugęs žolėmis ir dažnai dumblinas, o tai yra ypač pavojinga nardytojams. Tad prisimink, ką tau čia sakau, ir niekad nesimaudyk upėje ar ežere nepagalvojęs apie tą skirtumą, kurį čia išdėsčiau tarp šių maudynių ir maudymosi jūroje.
6. O dieną reikia baigti tuo, kuo ją pradėjai, tai yra malda, prisimindamas savo gerąją motinėlę, jos rūpesčius dėl tavęs, jos meilę tau ir pats savęs atsiklausdamas, ar praėjusią dieną tu pelnei jos globą ir gerumą. Nenoriu tau kartoti, kad tai pelnyti galima išpildant jos norus, jos užgaidas. Jeigu tai padarei, Dievas ir sąžinė pasiųs tau ramų ir malonų miegą, bet jei, nelaimei, tu to nepadarei, teks tau melsti Dievo atleidimo ir tegul nuoširdi atgaila ir pasiryžimas pasitaisyti grąžina tavo sąžinės ramybę, be ko gyvenime nepatirsi jokio tyro džiaugsmo.
7. Siunčiu su tavimi tarną Santį, kuris jau treji metai tau tarnauja. Reikia su juo elgtis maloniai, geraširdiškai ir net rodyti dėkingumą, nes jis vyksta su tavimi palikęs žmoną ir vaikus. Tik tarp gerumo ir familiarumo yra didelis skirtumas. Pirmasis kyla iš kilnios širdies, antrasis iš primityvaus ir storžieviško mąstymo. Gimęs iš tų, kuriems tarnaujama, o ne kurie tarnauja, šį pranašumą įgijai per atsitiktinumą ir todėl neturi jokios priežasties tuo didžiuotis; tačiau savo kilmės pranašumą tau reikia pasistengti nusipelnyti jausmų taurumu ir kilnumu, kurie, tau suteikdami tikrąją vertę, pateisins tai, kas tėra paprasčiausias atsitiktinumo įgeidis.
8. Stiprinti savo charakterį įprantant tirti save nėra nieko geriau už dienoraštį, kuriame rašytum apie viską, ką veiki, o ypač viską, ką tu galvoji. Toks įprotis teikia dvigubą naudą: pirma, įprastum susikaupti, samprotauti ir kalbėtis su pačiu savimi; antra, susikurtum savo stilių: rašytoju tampama rašant; tai, ką gerai suvokei pamokoje arba pats stebėdamas,
на самім сабе, заглядаць у сябе, захаваць сябе, другая сфарміраваць стыль, здольнасць пісаць, становячыся пісьменнікам. Гэта прыдумана добра, бо звычка саманазірання яшчэ спрыяе лепшаму запамінанню падзей. Я вельмі задаволены, што гэтая звычка ёсць і ў тваіх сясцёр.
9. А зараз пра тое, што тычыцца тваіх заняткаў тваёй вучобы. Гэты пункт спатрэбіцца, каб пазнаёміць цябе з маімі поглядамі. Я прадракаю табе кар’еру дыпламата, таму што яна, спадзяюся, падыдзе табе болып за ўсё. Неабходна, каб твае заняткі былі скіраваны для дасягнення гэтай мэты. Для пачатку лекцыі па гуманізму. Ты ўжо валодаеш асновамі грэчаскай мовы і мог бы, каб захацеў, валодаць ёю лепей. Неабходна табе прыкласці ўсе намаганні, таму што я ўпэўнены, што вывучэнне дзвюх класічных моваў можа быць адначасовым, тым болей, што грэчаская папярэднічае лацінскай і дапамагае яе вывучэнню. 3 некаторага часу рамантызм у літаратуры тое ж самае, што cholera mortus64 для народаў, але гэтая бяда міне, як і ўсе іншыя, добрае і прыгожае застанецца такім назаўсёды, таму што дабро і прыгажосць, як і ісціна, не змяняюцца ніколі. Тое, што распавёў я тут, у гэтым наказе, табе яшчэ цяжка зразумець, але пачакай, міне час і ты згодзішся са мной, што не можа быць добрых і моцных ведаў, калі яны не грунтуюцца на веданні гэтых дзвюх класічных моваў.
10. Я не буду паглыбляцца ў дэталі розных галінаў гістарычных і філасофскіх ведаў, якія ты павінен будзеш спасцігнуць, каб потым служыць з гонарам, парадак пераемнасці рэчаў, як і выбар сродкаў, заўсёды ў распараджэнні адукаванага чалавека. Я хачу далучыць яшчэ адно маё пажаданне вывучаць сучасныя замежныя мовы, што неабходна для тваёй кар’еры, якую ты сам сабе выбераш. У гэтую пару твайго жыцця памяць твая такая добрая, што авалодаць мовамі будзе лёгка, і гэта ў выніку будзе вельмі карысна для цябе, таму што, несумненна, дапаможа зрабіць кар’еру.
11. A questofine, non dimenticar o Caro mio la dolcefavella Toscana, la lingua di quel belpaese dove ilsi suonaC Недастаткова адно размаўляць
Халера.
Таму не забывай, о мой дарагі, лагодную тасканскую гаворку, мову, якая гучыць у гэтым краі (іт.).
dar geriau perprasi tai aprašydamas ir visiems laikams įrėši į atmintį. Džiaugiuosi, matydamas, kad tavo seserys įprato tai daryti ir vėliau tikrai dėl to nesigailės.
9. Dabar pakalbėkime apie tavo mokslus, ir šis punktas tebus ir mano lūkesčiai, skirti susipažinti tam, kuriam bus patikėta tavo globa. Aš tau numatau diplomato profesiją, nes manau, kad tai toji, kuri tau labiausiai tinka. Tad tavo mokslai iš esmės turi būti nukreipti į šį tikslą. Iš pradžių būtinas rimtas humanitarinių mokslų kursas. Tu jau esi įgijęs graikų kalbos pagrindus ir galėsi išmokti daugiau, jei tik panorėsi. Tad privalai mokytis rimtai ir uoliai, nes esu įsitikinęs, kad vienu metu galima mokytis abiejų klasikinių kalbų, be to, žinau, kad graikų kalba, senesnė už lotynų, žymiai palengvina pastarosios mokymąsi. Jau kurį laiką grožinėje literatūroje nelyginant mirtinas maras siaučia romantizmas, bet ši banga nuslops, kaip nuslopsta maras, ir kad tai, kas yra gėris ir grožis, liks amžiams, nes gėris ir grožis, kaip ir tiesa, niekada nesikeičia. Tai, ką tau čia sakau, kol kas dar per sunku tau suvokti, bet jau dabar gali tai priimti kaip dogmą: uolios ir rimtos studijos negali apsieiti be klasikinių kalbų pamato.
10. Nesileisiu į smulkmenas ir nekalbėsiu apie įvairias istorijos ir filosofijos mokslų žinias, kurias tu privalai įgyti, kad pasirengtum garbingai pelnyti tarnautojo vietą: dėstomų dalykų eilės tvarka ir mokymo metodų pasirinkimas visiškai patikėtas tam apsišvietusiam asmeniui, kuris vadovaus mokymui. Tik pridursiu savo pageidavimą, kad tu mokytumeisi šiuolaikinių kalbų, taip būtinų profesijai, kuriai tu ketini atsidėti. Tavo amžiaus žmogaus atmintis yra tokia gera, kad labai lengvai įsisavina kalbas, ir šią didelę naudą įvertinsi tik vėliau.
11. A questofine, non dimenticar o Caro mio la dolcefavella Toscana, la lingua di quel belpaese dove ilsi suona\ Tam nepakanka kalbėti su Šančių,
’ Todėl nepamiršk, o mano brangusis, švelnios Toskanos tarmės kalbos, kuri šiame krašte skamba (it.).
з Санці, бо гэтаўсяго толькі гаворка вуліцы Фларэнцыі. Трэба добра вывучыць мову, неабходна яе разумець і любіць. Дзеля гэтага трэба чытаць кнігі лепшых італьянскіх аўтараў і трэба пісаць на гэтай мове. Лістуйся на італьянскай мове са сваімі сябрамі.
12. Пасля таго, як скончыш падрыхтоўчыя заняткі, ты будзеш працягваць навучанне ва ўніверсітэце. Намагайся заслужыць добразычлівасць тваіх аднакурснікаў роўнымі паводзінамі, прыязнымі і ветлівымі, даўсіх аднолькавымі. Бываюць такія студэнты неспакойнага характару, якім падабаецца шукаць сварак са сваімі таварышамі. Гэта чума, якой трэба пазбягаць з найболынай стараннасцю, і самы лепшы сродак пазбягаць гэтага (я казаў табе вышэй) быць з усімі як мага болей ветлівым і не ўцягвацца ў справы, якія ты лічыш для сябе непрымальнымі. Сапраўдная мужнасць у тым, каб быць непахісным і нязменным у выкананні сваіх абавязкаў. Часцей той, хто баіцца славы баязліўца і сваю ганарыстасць выдае за смеласць, той і ёсць баязлівец і даносчык. Апошняя лічыцца ў грамадстве самым агідным.
13. Поўная паслухмянасць і давер да чалавека, які згодзіцца ўзяць на сябе клопат аб тваіх паводзінах і занятках. Самы лепшы сродак заваяваць яго добразычлівасць гэта педантычна выконваць свае абавязкі. Думай заўсёды пра чалавека, які будзе нас замяняць. Ты павінен паважаць і слухаць яго, як свайго бацьку.
КНІГІ ОНЛАЙН
