КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— He. А ты? — Таксама не ведаю. Я ж расіянка з Кіржача. А адукацыю маю малую. Мой бацька — рымар... Мне здалося, што калі ты спаў, то гаварыў па-польску. — Па-польску я гавару часта. У пагранатрадзе бывае многа палякаў і ёсць некалькі супрацоўнікаў, якія ведаюць гэтую мову. — А я думала, што ты паляк. -He. — А ёсць сімпатычныя палякі? «Правярае мяне». — He вельмі. Зрэшты, гэта нашы ворагі. Толькі гісторыю маюць цудоўную. Нядаўна чытаў. — Чаму цудоўную? — Ніводны народ не мае такой. Усё жыццё польскага народа — гэта безупынная барацьба. Многа соцень гадоў барацьбы. I гэта барацьба з пераважаючымі сіламі. I гэта не тол ькі за сваё дабро, але і за дабро іншых народаў... А якія яны жывучыя! Столькі разоў гінулі і зноў паўставалі. Нараджаліся з крыві, з руін, а жылі ў зарыве пажараў. Я не ведаю больш прыгожай гісторыі! У Веры на шчоках з’явіўся румянец. — Гэта вельмі цікава. Можа, болып раскажаш мне. Я ж дурнюткая. «Ведаеш гэта лепей за мяне». — Доўга расказваць. Можа, дам табе калісьці гэтую гісторыю. Прачытаеш сама — як байку. Вера шырока адкрытымі вачыма глядзела яму ў твар. — Дзіўна, што ты гэта гаворыш! — Чаму? — Ну, вораг палякаў, які пастаянна змагаецца з імі... — Слухай жа, мая дарагая, самай вялікай вартасцю чалавека ёсць справядлівасць у адносінах да іншых людзей. Навошта падманваць самога сябе? Калі мой праціўнік шляхетны, то больш ганаруся, ваюючы з ім. — Як шкада, — прашаптала Вера. — Чаго? — Што людзі мусяць усё ваяваць. — Так. Шкада. Лепш было б, каб ваявалі, здабываючы лаўры на іншым полі. Але цяжка. Усё гэта дае нам дасведчанасць, якую будзем перадаваць наступным пакаленням. Яны пачалі апранацца. Вера зычліва глядзела на Рамана. У тоне яе голасу з’явіліся цёплыя ноты. Апранаючыся, Раман дастаў з кішэні ключ і паклаў на стале. Хутка Вера выйшла на калідор і папрасіла паставіць самавар. Потым пілі гарбату. — Можа, хочаш каньяку? — спытала дзяўчына. — Вып’ем рэшту. — Добра. Вера выліла каньяк у дзве шклянкі, стараючыся, каб было пароўну. — Ну, а цяпер за што вып’ем? — спытала яна з усмешкай. Раман, уважліва і цёпла гледзячы ёй у вочы, сказаў: — Ведаеш што: вып’ем за незвычайнае. Звычайнае ўжо надакучыла. Я, намеснік начальніка Цімкавіцкага пагранатрада, таварыш Андрэй Дылін, і ты, «рабкарка» «Трудовой правды», таварыш Вера Радзінская, вып’ем за паспяховае развіццё нашага супольнага ворага — Польшчы! Дзяўчына засмяялася. — Але ж ты і вар’ят! — Дык па-вар’яцку! Выпілі каньяку. Раман растлумачыў: — Натуральна, я піў не за поспех польскіх буржуяў. Гэтых я гатовы ўласнаручна рэзаць дзень і ноч. Але за развіццё польскага народа. Калі пасля гарбаты Вера парадкавала на стале, Раман падышоў да яе партфеля, дастаў фотаапарат і выняў з яго ролік з плёнкай. Ён наблізіўся да Веры і даткнуўся да яе пляча. — Ці патрэбна табе гэтая плёнка? Дзяўчына здзіўлена глядзела на яго, а яе рука мімаволі пацягнулася да кішэні. — Ну, натуральна. Я ж раблю здымкі для газет. — Я думаў, што ты дасі мне яе на памяць. — Што гэта за «памяць»?! Дам табе нешта іншае, — яна ўзяла са стала вялікую флоцкую шпільку і дала яе Раману. — Дзякуй, — сказаў Раман. Неўзабаве яны развіталіся. — Калі спаткаемся? — спытала Вера. — Думаю, што болып не спаткаемся, — сумна сказаў Раман, гледзячы ёй у вочы. — А шкада! — Чаму не спаткаемся? — Няма сэнсу. — Ты ўсё неяк загадкава гаворыш! — Бачыш, мая дарагая, рэч такая: працуем абое ў адным кірунку. Так? — ? — Ну, дзеля дабра пралетарыяту... Праўда? — Натуральна. — I не маем часу на асабістыя справы. Дык дзякуй табе вялікі за добра праведзены час, за добры каньяк, пасля якога так моцна спіцца, ну, і за інфармацыю пра манеўры ў цягніку. — Пра манеўры? — Так. Бо мяне ўсё цікавіць, але не на ўсё хапае часу. Жадаю табе поспехаў ва ўсіх справах, спраўках і справачках. Раман выйшаў з нумара. Вера неіікі час, задумаўшыся, глядзела на клямку дзвярэй, потым вярнулася да стала. Доўга стаяла каля яго, хмурачы бровы і моршчачы лоб. Яна барабаніла пальцамі па стале, а дождж наўскасяк барабаніў у шыбы. Дзённік шпіёна Ракаў, 16 верасня 1923 г. Любы ўжо няма. Адышла ў нябыт, спяваючы «вясёлыя» песенькі, і аддала людзям сваё добрае сэрца. Ужо не пройдзе басанож па pace, не ўбачыць сонца, не ўдыхне свежае ранішняе паветра. Пакінула мне на памяць апошнюю песеньку, якую спявала: У дванаццаць, У гадзіну Я цябе чакала... Мелодыя сапраўды вясёлая. Шалёна вясёлая. Такая вясёлая, што раззлавацца можна, а слёзы калі не пацякуць, то палову душы атруцяць. Развітваюся з табой. Добра, што мог даць табе хоць дастаткова папярос, якімі скараціў табе жыццё і пакуты... Наташа патанула ў смутку... Калі ўбачыла мяне, сказала: — Ужо нічога няма ў мяне на свеце! I столькі было ў тым роспачы, што я не мог нават яе суцяшаць. Аднак ёй вел ьмі была патрэбна тая звар’яваная хворая спявачка. Яна давала ёй сілы трымацца, бо ведала, што тая павінна ёю апекавацца. А цяпер знікла тая трывалая сувязь, якая злучала яе з жыццём, і засталася пустэча. Я праседзеў з ёй пару гадзін. Потым спытаў: — Калі пойдзем у Польшчу? — Ніколі. — Чаму? — Прашу, не пытайцеся пра гэта. Я нічога не ведаю, нічога не хачу. Я зразумеў, што ў яе няма сілы распачаць новае жыццё. Што яна баіцца яго, што яно для яе агіднае. Я нічога не знайшоў, каб яе падбадзёрыць. Калі б у гэты момант яна папрасіла рэвальвер, я б ахвотна даў яго ёй. Ёсць людзі, якія не павінны так моцна цярпець. Але яна застыла ў маўчанні і роспачы. Шэрань заняла куты і папаўзла па столі. Заліла ўвесь пакой. Мы маўчалі... Навошта гаварыць, калі і так усё вядома?.. Ужо ніколі не адгукнецца з другога пакоя голас Любы: «Наташа, я хачу есці! Якая ты нядобрая!» Факт, што нядобрая, але што зробіш? Паспрабуйце быць лепшымі. Выдумайце яшчэ некалькі сацыялістычных тэорый, каб паразітку Наташу зрабіць лепшай. Такая ўпартая буржуйка, што, калі не мае што есці, хапаецца за ёд. I так па-ідыёцку адчайваецца пасля смерці хворай сяброўкі. He разумее таго, што тая памерла дзеля дабра пралетарыяту, для стварэння шчасця будучых пакаленняў. Усе гэта дакладна разумеюць: і ЦК, і сакратар кампартыі. А яна не разумее. А ўсё таму, што не чытае «Правду», ілто не з’яўляецца марксісткай, не займае пасады сакратаркі ў кагосьці з высокапастаўленых камісараў. Зрэшты, чаго ад яе хацець: небяспечная контррэвалюцыянерка і класавы вораг! Калі б было інакш, то лёгка зразумела б, што Люба нават жыць не мела права. Да простай максімы: «Хто не працуе — той не есць!». Ці можна зрабіць у поўнай цемры на працягу 7 гадзін 40 кіламетраў па бездаражы і зусім пра гэта не памятаць? Сцвярджаю, што можна. Толькі трэба моцна трымацца за рукаятку парабелума, «апрануць» на твар маску шпіёна і слухаць спеў ветру. А ён цудоўна спявас. Вырывае мелодыю проста з сэрца і кідае яе ў душу: У дванаццаць, У гадзіну Я цябе чакала... Я ўжо нічога не чакаю. Брэст на Бугу, 22 верасня 1923 г. Вельмі дрэнна адчуваю сябе. Адзіна какаін дае мне забыццё. Днём мне лягчэй, але ночы страшныя! Я вельмі баюся іх. Штодзень, калі вяртаюся дадому, бяру з вуліцы на ноч прастытутку. Заўсёды іншую. Запрашаю на вячэру, паю гарэлкай і ідзём спаць. Я ветліва прымаю яе. Перабольшана ветліва. Бо гэта ж найстрашнейшы лёс. Заўсёды прашу, каб яны мне штосьці расказалі. Звычайна яны не разумеюць мяне. Пытаюцца: — Што расказаць? — Хоць што. Некаторыя замыкаюцца ў сабе. Іншыя ахвотна гавораць. Часта гавораць праўду. Яна, пераважна, без фарбаў сумная. А ёсць такія, якія любяць выхваляцца. Гэтых сапраўды слухаю з цікавасцю. Стараюся пытаннямі працягнуць аповед і вельмі баюся, што заснуць. Тады застаюся адзін. А ноччу мне самому так дрэнна. Я амаль зусім не сплю, а калі ўпадаю ў паўсон — кашмары. I гэта так жудасна, што абуджаюся ўвесь мокры ад поту. У цемры бачу ўвесь час розныя жудасныя рэчы. Пераважна лапы і вочы. А часам раі залатых мурашак. Лапы вырастаюць з-пад крэслаў, з-пад стала, з-пад ложка. Сунуцца па падлозе і драпаюць па дыване. А вочы ўсё набліжаюцца і аддаляюцца. Некаторыя жахлівыя: жоўтыя з чырвоным бляскам. Часта чую ўздыханні і сапенне. Добра ведаю, што гэта трызненне. Закрываю вочы, каб не бачыць у цемры. I тады чуюцца тупат мноства ног, шэпты і рогат. Адкрываю павекі — вочы блізка-блізка. Я спрабаваў накрываць галаву коўдрай. Тады нечыя рукі абмацваюць коўдру, падушку, хочуць схапіць за руку. Зброі яны не баяцца. Некалькі разоў я выцягваў з-пад падушкі рэвальвер. Тады яны толькі разыходзяцца ўбакі, утвараючы доўгі калідор. Найчасцей бачу маленечкіх чалавечкаў з выпучанымі жыватамі, тонкімі ножкамі і рукамі з вельмі доўгімі пальцамі. Шыі ў іх тонкія, гнуткія. Галовы купалападобныя, выцягнутыя ўверх. Вусны доўгія. Вочы круглыя, злосныя. Некаторыя маюць рожкі. Але гэта не д’яблы. Д’яблы былі б болыц зразумелыя. А гэтыя агідныя, як сараканожкі. Аслізлыя, смярдзючыя, без касцей — ведаю гэта. Увесь час выцягваюць уперад вусны, як трубы. Некаторыя высоўваюць доўгія сінія языкі ў выглядзе бананаў. Калі набліжаю руку да тэстара ад электралямпачкі, яны шырока ўсміхаюцца і хістаюцца на гумавых ножках. А калі запальваю святло — іх няма. Толькі тупат гумавых ног паўзе па падлозе, і я чую шэпты за дзвярыма. Разумею. Чакаюць, калі патушу святло. He, не дачакаецеся! Бяру кніжку і чытаю. Адначасова ведаю, што на мяне глядзяць дзясяткі чырвоных і жоўтых зрэнак жывёл. Я хачу туды зірнуць, але не магу сабрацца з сіламі. Адчуваю іх погляд на сваіх павеках, на твары — і вочы мае бессэнсоўна блукаюць па вершах кніжкі. He ведаю, што чытаю. А калі раптам адарву погляд ад кніжкі і гляну на пакой — знікаюць... Каб праз хвіліну зноў вярнуцца. Найбольш цешуся, калі бяру рэвальвер і кладу ўзброеную руку на коўдру. Тады яны раз’юшана смяюцца. Аднаго разу я пачуў: — Баішся нас. Я сарваўся з ложка. — He. He баюся. Гіджуся. Разумееце? Вы мярзотныя! I чаму паказваецеся такімі агіднымі?! Тады яны ўзяліся за рукі і пачалі танцаваць. Але ў наступную ноч не прыйшлі. Каля другой гадзіны я патушыў святло і хацеў заснуць. Раптам ля дзвярэй пачуў шум... лёгкі, свісцячы, бесперапынны. Я стараўся не слухаць, але шум усё нарастаў. Тады я сарваўся з ложка і агледзеў пакой. Убачыў чорную масу, якая ўрывалася праз шчыліну пад дзвярыма. Яна ўсё больш надувалася, набываючы форму гіпапатама. I расла... расла... расла... Выглядала ўжо як абалонка шара,