КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Раман моцна прастудзіўся падчас апошняй паездкі з Масквы, калі выіішаў у Вязьме і там спаў, разагрэты, пад чыгуначным мастом. Потым, падчас апошняй паездкі ў Саветы, мусіў у вопратцы пераплыць дзве ракі. Прастуда ўзмацнілася, і цяпер ён хадзіў з тэмпературай па Мінску. Стан яго не быў цяжкім, але свядомасць была прытупленая і дзіўна ўспрымала рэчаіснасць. Паблізу Ніжняга рынку ён убачыў катрыншчыка, які стаяў ля брамы і круціў ручку трухлявага інструмента. Дрыжачы, замёрзлы папугай сядзеў у цеснай клетцы. PaMan затрымаўся каля яе. Раптам адчуў, што вочы ў яго мокрыя ад слёз. «Што ж гэта за цудоўная мелодыя? Дзе я яе чуў?» Катрыншчык, падбадзёраны ўвагай савецкага «краскома», пачаў хутчэй круціць ручку і ўжо ўсміхаўся Раману пасінелымі вуснамі. Гукі паліліся хутчэй, віравалі разам са сняжынкамі і лёгка, весела кружылі ў паветры. Раман добра ведаў гэтую мелодыю. Чуў яе многа разоў, але не мог успомніць, дзе, і гэта мучыла яго. Катрыншчык перастаў круціць ручку інструмента і адчыніў дзверцы клеткі. Ён звярнуўся да Рамана: — Тут, шаноўны таварыш, цудоўны птах выцягне вам шчаслівы лёс. Раман наблізіўся да яго і глядзеў на папугая, які схаваўся ў кутклеткі. Нарэшце, падштурхнуты некалькі разоў пальцам, птах дзюбай выкінуў са скрыначкі чырвоную паперку. — Прашу, таварыш, гэта вам птах шчасце выцягнуў. Раман узяў зложаную картку і намерваўся адысці. Катрыншчык пакорна зняў шапку: — Шаноўны таварыш, папрашу на хлеб для мяне і на корм для птаха. Ад учарашняга мы не елі! — Ага, калі ласка! Даў яму некалькі буйных купюр. Здзіўлены катрыншчык доўга кланяўся, а потым схапіўся за ручку інструмента і пачаў паспешліва круціць, напаўняючы паветра вісклівай мелодыяй. Раман пайшоў далей. У вушах усё гучала тая песенька. У руках ён трымаў чырвоную картку. «Дык пічасце прадаюць. Можна купляць... Дзіўна». Зноў паплылі вуліцы, ліхтары. Зноў яму ўсміхаліся вочы і вусны прахожых. Некалькі разоў ён міжвольна ўсведамляў рэчаіснасць. Тады ён моршчыў лоб і думаў: «Куды ісці, каб адпачыць?» Адусюль на яго пазірала небяспека. Колішнія сховы былі пад наглядам, новых не змог зрабіць, бо праца ўсё гнала яго па розных гарадах Беларусі, а ў Мінску бываў толькі праездам. «А можа, пайсці да Жарскай, да Юлькі? Але там таксама можа быць нагляд». Раптам ён убачыў Лізку, якая ішла насупраць яго па вуліцы Садовай. Яна была ў цёмным паліто, на галаве была завязана хустка. Пад пахай яна несла абгорнуты паперай скрутак. Раман спыніўся. Лізка пазнала яго ў гэтым строі з адлегласці двух крокаў і гэта адзіна таму, што ён дзіўна паводзіў сябе і глядзеў ёй у твар. — Раман, — прашаптала яна і спынілася на месцы. — Чаго ты смяешся? — спытаў у яе Раман. — Што ты кажаш? Я зусім не смяюся! — Я бачу... Але можаш смяяцца... Усе смяюцца... Калі табе весела, то гэта вельмі добра... — Раман! — Слухаю, Ліза! Я заўсёды слухаў цябе! Гавары! — Раман!.. Я тое схлусіла! — Дык што ж у гэтым смешнага? — Але ж я зусім не смяюся. Ты дзіўны. Я кажу пра дзённік. Я зусім не думала такога пра цябе. He ведаю, як тое напісала... Зразумей мяне: мне дрэнна! Мне надакучыла гэта ўсё! Ты ж мне нічога не сказаў... Я думала, што ты пагарджаеш мной, што лічыш мяне скончанай эгаісткай, што мне так дрэнна! — Нічога дрэннага я не думаю... Можаш смяяцца... Ты заўсёды смяялася. I добра табе так. Але, ведаеш, ад твайго смеху штосьці ўва мне памерла... He ведаю, што... Але гэта ўжо не вернецца... Ведаю толькі, што кахаю цябе... I таму аслабаніў цябе ад сябе. — Дык што далей будзе, Раман? — Ты выйшла за Азімава? — Так. — Нават апошняй маёй парады не паслухала... I ведаю, што табе з ім дрэнна. — Дрэнна! — Так. Замарозіць цябе... Сумна табе будзе і холадна. — Ох, Ромку! Я не ведаю, што табе сказаць! — А чаму табе так весела? — Ромку! — Я бачу... Мяне не ашукаеш... Цяпер я бачу ўсё. А, аднак, ты цудоўная... На гэта няма рады... Ведаеш, я ўжо не аджыву... Учора ў цягніку хацеў застрэліцца, але ўспомніў слана! — Якога слана? — Ружовагаслана... Такі малы, азлосны. Зусім не дакучае мне... Калі гляджу на яго, то мне таксама хочацца смяяцца... I ён смяецца... Але злосны... — Ромачак, я такая нешчаслівая! — Ага!.. Калі ласка... Маеш шчасце! Даў ёй чырвоную картку. — Што гэта?! Але ж ты, Ромак, п’яны! — Гэта маё шчасце... Вазьмі сабе... Гэта даў мне птах шчасця... Таму я пайду... А ты, Ліза, можаш смяяцца... Ты разумная, практычная. А я дурны. Усё жыццё п’яны. Упіўся, Ліза, верай у людзей і хаджу п'яны... Таму пайду... Будзь разумнейшай за мяне і за сябе... Ён павярнуў і пайшоў, хістаючыся, гнаны гарачкай крыві і думак, у кірунку Савецкай вуліцы. Ліза зрабіла за ім некалькі крокаў. Потым спынілася. Раман знік на павароце. Яна доўга глядзела ў глыб пустой вуліцы. «...А можа, ён звар’яцеў?» Задумаўшыся, сумная, яна пайшла далей. Спынілася пад ліхтаром, разгарнула чырвоную картку. Убачыла надрукаваныя вершы. I тут вецер вырваў з ейныхрук паперку. Яна пабегла за ёй амаль спалоханая. Віхура падняла паперку ўгору і перакінула праз плот. А Раман хутка ішоў вуліцамі. Лоб у яго быў мокры ад поту, на вуснах было суха. All гадзіне ён заўважыў знаёмую яму вуліцу на прадмесці. Пайшоў туды. Убачыў малы драўляны дамок. Увайшоў у сенцы і адчыніў дзверы. Яму здалося, што праз шчыліну нехта сочыць за ім. Праз хвіліну дзверы суседняга пакоя адчыніліся і выйшаў Харэўскі. Ён наблізіўся да калегі, паціснуў яму руку і сказаў: — Што з табою? Так дзіка выглядаеш. — Нічога... Гэта слон... I ўсе смяюцца... Ты таксама... — Сядай! — сказаў Харэўскі i выйшаў y суседні пакой. Там звярнуўся да сястры: — Хінін ёсць? — Есць. — Трэба даць яму вялікую дозу хініну і пакласці ў ложак. Псякрэў! У такім стане лазіць па горадзе! Добра, што прыйшоў сюды! Выезджаны тракт блішчэў блакітным колерам у промнях месяца. Вецер гуляў па палях, забаўляючыся лёгкім пылам снегу. Там, дзе пасля апошняй адлігі снег быў ператвораны ў ледзяную шкарлупіну, мільгалі вясёлкавыя іскры. Мароз быў моцны. Раман і Харэўскі выйшлі a 8 гадзіне вечара з Тучынкі і накіраваліся на захад. Снег рыпеў пад нагамі. Паветра былосвежае.Яныішлі,задумаўшыся,зусімнеразмаўляючы. У вёсцы Нядзведзін убачылі насупраць валвыканкама групу людзей. Адзін з іх, нягледзячы на мароз, быў у летняй чырвонай шапцы. Убачыўшы людзей, якія ішлі па дарозе, яны з недаверам глядзелі ў іхні бок. Калі наблізіліся да іх, Харэўскі прыпыніўся і сказаў: — Якога чорта вылупіліся? Адзін з іх буркнуў: — А што, нельга? Дарога агульная! — Ну-ну, пагавары ў мяне, то я табе пагавару! Ніхто не адазваўся. Калегі пайшлі далей. Ззаду хтось сказаў напаўголасу: — «Краскомы», падлюгі! Напіліся і вырабляюцца! Сёння Раман адчуваў сябе лепш. Добрая доза хініну і добра праспаная ноч дапамаглі яму. Засталіся толькі слабасць і шум у вушах. Цяпер, на свежым паветры, ён адчуваў сябе лепш. Яго мучыла адна думка. Ведаў, што ўчора размаўляў з Лізкай, але не мог прыпомніць ані яе слоў, ані сваіх. У Яркаве калегі ўвайшлі ў нейкую халупу, у якой гарэла лучына, і трохі адпачылі. Выкурылі папяросы, напіліся вады і рушылі далей. Каля 11 гадзіны апынуліся паблізу 14 вярсты. Тут, злева ад тракту, пачыналася паласа кустоў. Далей быў малады лясок, які злучаўся са Старасельскім лесам. Калі міналі кусты, у некалькіх дзясятках крокаў ззаду з левага боку выйшла трое чалавек: двое чырвонаармейцаў і цывільны ў скураной куртцы. 3 адлегласці 30 крокаў крыкнулі: — Стаяць! Раман і Харэўскі павярнуліся да іх. Харэўскі дастаў наган і некалькі разоў стрэліў. Салдаты і цывільны пабеглі да рову і там палеглі. А калегі пад гул аўтаматных стрэлаў звярнулі з тракту ў лес. Раптам Раман заўважыў, што Харэўскі спыніўся і водзіць левай рукой у паветры, нібы шукае апоры. Ён зразумеў, што калега паранены, і хуценька падаў яму руку. Харэўскі ўкленчыў і пачаў паволі асядаць. Ціха сказаў Раману: — Спалохай іх гранатамі. Раман на хаду ўзвёў дзве гранаты і пачаў перабягаць кустамі ўздоўж тракту ў тым кірунку, адкуль хві ліну таму чуліся стрэлы. У 30 кроках далей ён убачыў траіх чалавек, якія выходзілі на тракт. Яны намерваліся ісці ў напрамку лесу. Раман, трымаючы гранаты ў руцэ, каб яны потым выбухнулі ў паветры (тады разлятаюцца ва ўсе бакі), кінуў іх у бок людзей, што ішлі па тракце. Пачуліся выбухі гранат і крыкі. Двое паўзлі па дарозе, адзін бег у адкрытае поле. Раман вярнуўся да Харэўскага. Калега ляжаў на снезе. ГІры святле месяца твар ягоны здаваўся сінім. Раман занепакоена нахіліўся над ім: — Куды табе трапілі? — Скончана!.. Прастрэлілі кішкі!.. Але гэта нічога! — Што нічога? — Увогуле ўсё. Раман схапіўся за галаву. Да граніцы было 18 вёрст, а тут нельга было спадзявацца на дапамогу. — Што рабіць? — сказаў ён у роспачы. — Зараз пойдзеш сабе, — ціха і спакойна сказаў Харэўскі. — Можа, гэта і добра, бо мне ўжо ўсё надакучыла!.. Аддасі работу і раскажаш, што сталася са мной! — Добра. Табе баліць? — He. Толькі хочацца ванітаваць і слабасць... Далёка вялікі лес? — Блізка. — Занясі мяне туды! He хачу паміраць у гэтых кустах. Раман укленчыў. Харэўскі абняў яго за шыю. Тады Раман панёс яго ў глыб Старасельскага лесу. Ішоў вельмі асцярожна, бо баяўся, што прычыніць калегу боль. Калі апынуліся ў вялікім хваёвым лесе паблізу заснежаных штабялёў дрэў, Харэўскі сказаў: — Пусці! Раман паклаў яго на снег. Хацеў прынесці штосьці на подсцілку, але Харэўскі сказаў: — He трэба. I тут Раман заўважыў паблізу выезджаную санямі дарогу, па якой з лесу вазілі дрэва. Далей, злева, лес радзеў і было поле. Ён падумаў, што мог бы знайсці сані і завезці калегу за граніцу. Гэта дадало яму бадзёрасці. Ён паспешліва нахіліўся над Харэўскім і сказаў: — Ведаеш, Зыгмунт, зараз знайду сані. Пайду на хутар і найму хлопца. — Мусіць, не дажыву, не давязеш мяне жывога. — Паспрабую. Ён пабег па дарозе да ўскрайку лесу. У 400 кроках справа ў полі стаяла халупа. Раман наблізіўся да яе. Заўважыў у акне святло. Пастукаў у шыбу. Убачыў нечы твар. — Чаго хочаце? — спыталі ў яго па-беларуску. — Адчыніце! Міліцыя! У хаце пачуліся галасы: раіліся. Ён ударыў рукаяткай рэвальвера ў раму акна і крыкнуў: — Жыва адчыняйце, бо выламлю акно!