Байцоўскі клуб  Чак Паланюк

Байцоўскі клуб

Чак Паланюк
Выдавец: Зміцер Колас, Логвінаў
Памер: 444с.
Мінск 2013
27.86 МБ
Неяк раніцай я выходжу на працу, а на ганку стаіць Бамбіза Боб. У чорных чаравіках, чорнай кашулі і чорных нагавіцах. Я пытаю, ці не бачыў ён часам Тайлера? Ці не Тайлер гэта яго сюды прыслаў?
Першае правіла праекта «Вэрхал», адказвае Боб, стоячы на зважай, не пытацца пра праект«Вэрхал».
Якую ж гэта бязглуздую вялікую місію Тайлер яму даручыў, пытаю. Некаторыя займаюцца тут толькі тым, што вараць рыс, мыюць посуд або чысцяць сарцір. Увесь дзень. Няўжо Тайлер абяцаў Бамбізу Бобу, што той стане прасветленым, калі па шаснаццаць гадзінаў на дзень будзе загортваць у паперу кавалкі мыла?
Бамбіза Боб маўчыць.
Я іду на працу. А калі вяртаюся дадому, Бамбіза Боб усё яшчэ на ганку. Усю ноч я не магу заснуць, а на раніцу Бамбіза Боб ужо корпаецца ў агародзе.
Сыходзячы на працу, я пытаю Бамбізу Боба, хто яго ўпусціў? Хто даў яму гэтую працу? Ці бачыў ён Тайлера? Тайлер што, быў тут уначы?
Бамбіза Боб кажа:
Першае правіла праекта «Вэрхал» не казаць пра...
Я перапыняю яго. Добра, кажу я. Добра, добра, я ведаю.
Пакуль я на працы, групы малпаў-касманаўтаў перакопваюць гразкія кветнікі вакол дома, разбаўляюць гразь ангельскай соллю, каб знізіць кіслотнасць, цягаюць рыдлёўкамі гной, прывезены з жывёлагадоўчых фермаў, і пакеты стрыжаных валасоў з цырульняў, каб адагнаць кратоў і мышэй і падвысіць узровень пратэінаў у глебе.
Яны вяртаюцца пасярод ночы з нейкай бойні з пакетамі крывяной і касцяной мукі для падвышэння ўзроўню жалеза і фосфару ў глебе.
Групы малпаў-касманаўтаў вырошчваюць базілік, чабор, салату-латук, парасткі вір-
джынскай ляшчыны і эўкаліпту, язмін і мяту, высаджаныя калейдаскопам мудрагелістых узораў. Ружовыя астравы сярод зялёнага мора. Іншыя групы выходзяць уначы са свечкамі паляваць на смаўжоў і слізнякоў. Яшчэ адна збірае толькі самыя зялёныя лісткі і спелыя ягадкі ядлоўцу для натуральнага фарбавальніка. Жывакосту натуральнага дэзінфекцыйнага сродку. Братак ад галаўнога болю, і духмянага язменніку, які надае мылу пах свежа пастрыжанай травы.
У кухні бутэлькі з 80-градусным спіртам для гатавання паўпразрыстага ружовага мыла з пахам герані, мыла колеру жоўтага цукру і мыла з пахам пачулі. Я ўпотай зношу адну бутэльку, а на пахавалыныя грошы набываю цыгарэтаў. Нечакана з'яўляецца Марла. Мы размаўляем пра расліны,
крочым заблытанымі гравійнымі сцежкамі скрозь калейдаскоп зялёных узораў, палім і п'ем. Мы гутарым пра Марліны грудзі. Мы гутарым пра ўсё, акрамя Тайлера Дэрдэна.
Аднойчы ў газеце пішуць, што група людзей, апранутых ва ўсё чорнае, пранеслася, якураган, паўз прэстыжны раён непадалёк ад раскошнага аўтасалону, дзяўбёжачы бейсбольнымі бітамі па бамперах машын так, што спрацоўвала сігналізацыя і выбухалі падушкі бяспекі, напаўняючы салоны белай пудрай.
А ў «Мылаварні на Пэйпэр-стрыт» іншыя групы зрывалі пялёсткі з ружаў, кураслепу, лаванды і каб атрымаць мыла з пахам кветак ссыпал і іх у каробкі з салам, якое ўбірае ў сябе водар.
Марла распавядае мне пра розныя расліны.
Ружа, кажа яна, натуральны вяжучы сродак.
Назовы некаторых раслінаў аддаюць смерцю: касач, базілік, рута, размарын, вербена. Некаторыя, напрыклад, вяртоўнік, першацвет, аер, нард, гучаць неяк па-шэкспіраўску. Ліятрыс пахучая салодкі пах ванілі. Вірджынская ляшчына яшчэ адзін вяжучы сродак.
Кардоўнік гэта дзікі гішпанскі касач.
Штовечар мы гуляем з Марлай па садзе, пакуль я не пераконваюся, што Тайлер і сёння не вернецца дадому. А за нашымі спінамі ўвесь час топчацца малпа-касманаўт, падбіраючы з зямлі лісткі бальзаміну, ружы і мяты, якія Марла зрывае, расцірае і суе мне пад нос. Топчацца, падбіраючы кінутыя недакуркі, замятаючы і разрыхляючы за сабой сцежку, каб сцерці ўсе нашы сляды.
Аднойчы ўначы іншая група людзей абліла бензінам кожнае дрэўца, а таксама зрабіла бензінавыя дарожкі ад дрэва да дрэва ў гарадскім парку і ўчыніла слаўны лясны пажарык. У газетах потым пісалі, што ў прылеглых да парку дамоў ад жару пацяклі шыбы, а шыны прыпаркаваных побач аўтамабіляў палопаліся і аселі на расплаўленай гуме.
Дом на Пэйпэр-стрыт, які здымае Тайлер, жывы арганізм, мокры ад дыхання і поту яго шматлікіх насельнікаў. Яны рухаюцца ўнутры яго, ад гэтага рухаецца і ён.
Яшчэ адна ноч без Тайлера: нехта прасвідраваў дзіркі ў банкаматах і тэлефонахаўтаматах і пры дапамозе трубкі і шпрыца для змазкі напампаваў іх пад завязку каланіцай і ваніл ьным пудынгам.
Тайлера ўсё не было, а праз месяц у пары малпаў-касманаўтаў на тыльным баку да-
лоні з'явіліся апёкі ад Тайлеравага пацалунку. Затым гэтыя малпы зніклі, а на ганку стаялі ўжо новыя, ім на замену.
Штодня групы людзей прыязджалі і з'язджалі на розных машынах. Кожны раз на іншых.
Неяк увечары я чую, як Марла размаўляе на ганку з малпай-касманаўтам:
-	Мне трэба ўбачыць Тайлера. Тайлера Дэрдэна. Ён тут жыве. Я яго сяброўка.
А малпа кажа:
-	Прабач, але ты занадта... паўза, ты занадта маладая для трэніровак.
-	Ідзі ў сраку, злуецца Марла.
-	Да таго ж, кажа малпа, у цябе няма з сабой неабходных рэчаў: дзвюх чорных кашуляў, дзвюх пар чорных нагавіцаў...
-	Тайлер! крычыць Марла.
-	...адной пары чорных берцаў...
-	Тайлер!
-	...дзвюх параў чорных шкарпэтак і дзвюх параў сподняй...
-	Тайлер!
Я чую грукат зачыненых дзвярэй. Марла не збіраецца чакаць тры дні.
Звычайна, вяртаючыся з працы дадому, я раблю бутэрброды з арахісавым маслам.
Але сёння я вяртаюся, а адна малпа чытае іншым, што расселіся на падлозе па ўсім першым паверсе:
-	Вы не прыўкрасныя і непаўторныя сняжынкі. Вы такая ж самая гнілая арганіка, як і ўсе, і кожны з нас частка вялікай кампоснай ямы.
-	Наша культура выштукавала ўсіх на адзін капыл, чытае малпа. Няма больш ні белых, ні чорных, ні бедных, ні багатых.
Мы ўсе хочам аднаго і таго ж. Няма больш індывідуальнасцяў. Па-асобку мы ніхто.
Калі я заходжу зрабіць сабе бутэрброд, малпа перастае чытаць. Астатнія моўчкі чакаюць. I я нібыта адзін у доме. He звяртайце ўвагі, кажу я. Я ўжо гэта чытаў. Гэта я надрукаваў
Нават мой бос ужо, мабыць, чытаў.
Усе мы проста вялікая куча гаўна, кажу я. Давай, чытай. Гуляйцеся сабе далей. He звяртайце на мяне ўвагі.
Малпы-касманаўты моўчкі чакаюць, пакуль я даробліваю свае бутэрброды, бяру чарговую бутэльку гарэлкі і падымаюся да сябе ў пакой. За плячыма я чую:
Вы не прыўкрасныя і непаўторныя сняжынкі.
Я разбітае сэрца Джэка, бо Тайлер кінуў мяне. Бо бацька кінуў мяне... Эх, я б мог працягваць гэты спіс бясконца.
Час ад часу ўвечары, пасля працы, я хаджу ў розныя БК, у склепы або гаражы, і пытаю, ці не бачыў хто Тайлера Дэрдэна.
У кожным новым БК нехта незнаёмы мне стаіць пад адзінай лямпачкай пасярод поўнай людзей цемры і гаворыць словамі Тайлера.
Першае правіла БК не казаць пра БК.
Калі пачынаецца бойка, я адводжу галоўнага ўбок і пытаю, ці не бачыў ён Тайлера. Мы з Тайлерам жывем разам, кажу я, і ён даўно ўжо не з'яўляўся дома.
А той адразу выкочвае вочы і пытае: што, я насамрэч знаёмы з Тайлерам Дэрдэнам?
I гэтак у бальшыні новых БК. Так, кажу я, мы з Тайлерам найлепшыя сябры. I тады яны ўсе кідаюцца паціснуць мне руку.
Яны глядзяць на дзірку ў мяне ў шчацэ, на фінгалы і сінякі, жоўтыя і зялёныя па краях,
і звяртаюцца да мяне «сэр». He, cap. Ніяк не, cap. Ніхто з іхных знаёмых ніколі не бачыў Тайлера Дэрдэна. А вось сябры сяброў бачылі, яны і заснавалі гэты філіял БК, cap.
I падміргваюць мне.
Ніхто з іхных знаёмых ніколі не бачыў Тайлера Дэрдэна.
Cap.
А праўда, пытаюць усе, праўда, што Тайлер Дэрдэн збірае войска? Людзі кажуць. Праўда, што ён спіць толькі адну гадзіну ў суткі? Ходзяць чуткі, што Тайлер Дэрдэн ездзіць па ўсёй краіне і адкрывае новыя БК. I ўсім карціць ведаць, што ж будзе далей.
Сходы праекта «Вэрхал» пераехалі цяпер у большы склеп, бо кожны камітэт бунтары, падпалы, разбойствы і дэзінфармацыя разрастаецца з кожным днём за кошт выпускнікоў БК. У кожным камітэце
ёсць свой галоўны, але нават яны не ведаюць, куды падзеўся Тайлер. Ён звязваецца з імі раз на тыдзень па тэлефоне.
Усім у праекце «Вэрхал» цікава, што будзе далей.
Да чаго ўсё гэта прывядзе?
Чаго нам чакаць?
На Пэйпэр-стрыт мы з Марлай гуляем басанож па садзе сярод пахаў шалфею, лімоннай вербены і ружовай герані. А вакол нас, згорбіўшыся, поўзаюць са свечкамі чорныя кашулі і чорныя нагавіцы, шукаючы, каб забіць пад лісцем раслінаў смаўжоў і слізнякоў. Марла пытае, што тут адбываецца.
3 камякоў гразі вытыркаюцца кудлакі валасоў. Лайно і валоссе. Касцяная мука і кроў. Расліны растуць так хутка, што малпы-касманаўты не паспяваюць іх падразаць.
Марла пытае:
Што ты збіраешся рабіць?
А што?
У гразі нешта зіхціць. Золата? Я нахіляюся паглядзець. Я не ведаю, што будзе далей, кажу я Марле.
Здаецца, нас абоіх кінулі.
Краем вока я заўважаю, як вакол шастаюць малпы-касманаўты ў чорным, згорбіўшыся над свечкамі. Золата гэта пломба ў карэнным зубе. Побач яшчэ два, з срэбранаамальгамавымі пломбамі. Гэта чыясьці сківіца.
Я кажу: не, я не магу сказаць, што будзе далей. I ўтоптваю адзін, другі, трэці зуб у гразь, валоссе, лайно, косці і кроў, каб Марла нічога не ўбачыла.
18
Гэтай пятніцай увечары я заснуў за працоўным сталом.
Калі я прачнуўся, утыкнуўшыся тварам у скрыжаваныя на стале рукі, званіў тэлефон, а ў аддзеле ўжо нікога не было. Тэлефон званіў у мяне ў сне, і я не разумеў, ці гэта рэальнасць праслізнула ў мой сон, ці сон прасачыўся ў рэальнасць.
Я здымаю слухаўку і кажу: адпаведнасць і адказнасць.
Гэта мой аддзел. «Адпаведнасць і Адказнасць».
Заходзіць сонца, над галавой цягнуцца скучаныя ў адно навальнічныя хмары, памерам з Ваёмінг і Японію. Вокнаў у мяне на працы не было. Проста замест знешніх сценаў вялікія, ад падлогі да столі, шыбы. Паўсюль. Паўсюль вертыкальныя жалюзі. Паўсюль прыбітыя да падлогі шэрыя прамысловыя дываны з маленькімі надмагільнымі плітамі разетакдля падлучэння камп'ютараў у сетку. Паўсюль лабірынты фанерных кабінак, абабітых тканінай.
Недзе гудзе пыласмок.
Мой бос у адпачынку. Даслаў мне мэйл і знік. А я за два тыдні мушу падрыхтавацца да афіцыйнай справаздачы. Замовіць канферэнц-залу. Давесці да ладу ўсе свае справы. Абнавіць рэзюмэ. I ўсё такое.
Кампанія рыхтуе абвінавачанне супраць мяне.
Я абсалютная абыякавасць Джэка.