Байцоўскі клуб
Чак Паланюк
Выдавец: Зміцер Колас, Логвінаў
Памер: 444с.
Мінск 2013
Тры малпы моўчкі сядзяць на заднім.
«Бунтары» друкуюць і падкладаюць у самалёты ламінаваныя інструкцыі з малюнкамі, на якіх пасажыры б'юцца за кіслародныя маскі ў той час, як самалёт, ахоплены вагнём, падае на скалы з хуткасцю тысяча міляў за гадзіну.
«Бунтары» і «дэзінфарматары» спаборнічаюць, хто напіша камп'ютарны вірус, які б прымусіў банкаматы рыгацца фантанамі дзесяціі дваццацідаляравых купюраў.
Выскоквае распалены прыкурнік, і механік просіць мяне запаліць свечкі на торце.
Я запальваю свечкі, і торт у арэоле святла.
Што б ты хацеў зрабіць перад смерцю? пытае механік і паварочвае насустрач грузавіку. Кіроўца шалёна барабаніць па гудку, а фары грузавіка, як два сонцы на
досвітку, робяцца ўсё большымі і большымі і асвятляюць усмешку на твары механіка.
- Давайце, загадвайце жаданне, кажа ён у люстэрка задняга агляду малпам на заднім сядзенні.
- Да поўнага знішчэння пяць секундаў.
- Раз, кажа механік.
- Два.
Грузавік ужо ля самага носу, гудзе і асляпляе нас.
- Тры.
- Пакатацца на кані, чуецца адзаду.
- Збудаваць дом, кажа другі.
- Зрабіць татуяванку.
Механік кажа:
- Верце ў мяне і здабудзеце смерць вечную. Грузавік збочвае, механік таксама, але запозна бампер грузавіка чапляетакі хвост нашага «кадылака».
Я не паспяваю зразумець, што адбываецца: у вочы б'е святло ад фараў грузавіка, мяне кідае на дзверкі, затым на торт і на механіка.
Механік адчайна налягае на стырно, намагаючыся захаваць раўнавагу. Свечкі на торце гаснуць. I на адно дасканалае імгненне ў душным скураным салоне робіцца цёмна, нашыя крыкі зліваюцца ва ўнісоне з нізкім стогнам грузавіка. Мы не можам нічога зрабіць, у нас няма выбару, няма выйсця усё, нам гамон.
У гэты момант у мяне толькі адно жаданне памерці. Побач з Тайлерам я ў гэтым свеце нішто.
Бездапаможны.
Тупы.
Усё, што я раблю, гэта чагосьці хачу і чагосьці патрабую.
Маё маленечкае жыццё. Мая мізэрная праца. Мая шведская мэбля. Я нікому ніколі пра гэта не казаў, але яшчэ да знаёмства з Тайлерам я збіраўся набыць шчанюка і назвацьяго Антураж.
Вось такім храновым можа зрабіцца жыццё.
Забі мяне.
Я хапаюся за стырно і спрабую скіраваць назад на стрэчную.
Хутчэй!
Падрыхтавацца да эвакуацыі душы.
Хутчэй!
Механік, сука, выкручвае стрыно ў бок рова, а я у бок смерці.
Хутчэй! Дзівосны цуд смерці вось, ты ідзеш сабе, размаўляеш, а ўжо праз секунду ты бездыханны прадмет.
Я нішто. Нават горш.
Халодны.
Нябачны.
Пахне скурай. Рэмень бяспекі абвіваецца вакол мяне, як утаймавальная кашуля. Спрабуючы сесці на месца, я стукаюся галавой аб стырно. Здавалася б фігня, але ж як баліць! Мая галава падае на калені механіку, я гляджу ўверх, і ўсё, што я бачу, ягоны твар высока нада мной, ён ласміхаецца, гледзячы на дарогу, а за вакном зорнае неба.
Я адчуваю нешта ліпкае на руках і на твары.
Кроў.
Крэм.
Механік глядзіць на мяне звехру ўніз.
- 3 Днём народзінаў.
Я ўдыхаю дым і згадваю святочны торт.
- Я тваёй галавой ледзь стырно не зламаў, кажа механік.
Начное паветра, пах дыму, зоркі, механік усміхаецца і кіруе, мая галава на ягоных каленях усё добра, але раптам мне чамусьці не хочацца сядаць на месца.
А дзе торт?
У цябе пад нагамі, адказвае механік. Начное паветра і ўсё мацнейшы пахдыму.
Ці збылося маё жаданне?
Твар на фоне зорнага неба нада мной расплываецца ва ўсмешцы:
Гэтыя свечкі амаль немагчыма загасіць.
Вочы прызвычайваюцца да слабага зорнага святла, і я магу разгледзець слупкі дыму, што падымаюцца ад агеньчыкаў на дыванку.
Як нічога ніякага, механік з БК цісне на газ, мёртва ўчапіўшыся за стырно, значыцца, на сёння яшчэ не ўсё.
Адзінае, чаму я мушу навучыцца да канца цывілізацыі, арыентавацца па зорках. Вакол так ціха, нібы наш «кадылак» плыве ў касмічнай прасторы. Здаецца, мы з'ехалі з магістралі. Трое на заднім ці то спяць, ці то ў адключцы.
Вось цяпер ты можаш амаль з чыстым сумленнем сказаць, што бачыў жыццё, кажа механік.
Ён здымае адну руку са стырна і мацае доўгі шнар у мяне на лобе. Мой лоб так распух, што я амаль нічога не бачу. Механік праводзіць халодным пальцам уздоўж гузака. «Кадылак» падскоквае на каляіне, і ў мяне вочы выскокваюць ад болю, як ядры з гарматы. Мы нясемся наперад, наш пакамечаны зад спружыніць на рысорах, і бампер скрыгоча аб асфальт у начной цішы.
Механік кажа: пасля таго, як нас зачапіў грузавік, задні бампер трымаецца на саплях.
Гэта ўсё частка яго задання ў праекце «Вэрхал», пытаю я?
Так, адказвае ён. Я павінен прынесці ў ахвяру чатырох чалавек і прывезці поўны багажніктлушчу.
Тлушч?
Для мыла.
Што гэта Тайлер задумаў?
I механік пачынае гаварыць зусім як Тайлер Дэрдэн.
Я бачу наймацнейшых і найразумнейшых людзей на свеце, кажа ён, яго твар вымалёўваецца на фоне зорнага неба за вакном, і гэтыя людзі запраўляюць аўтамабілі і сервіруюць сталы.
На фоне чорнага зорнага неба выразна вымалёўваецца лінія яго лоба, бровы, выгін носа, вейкі, скругленасці вачніцаў, скульптурны профіль вуснаў, што рухаюцца, пакуль ён кажа.
Калі б мы маглі сабраць іх усіх у падрыхтоўчыя лагеры і давыхаваць...
Задача пісталета скіраваць выбух у пэўным кірунку...
Ты бачыш маладых людзей, якія хочуць прысвяціць свае жыцці служэнню нейкай ідэі. Рэклама прымушае іх гнацца за новымі аўтамабілямі і адзеннем, якія ім не патрэбныя. Яны пакаленне за пакаленнем гнуць спіны на працы, якую ненавідзяць, каб купляць рэчы, якія ім нафіг не трэба...
Нашаму пакаленню не выпала ані вялікай вайны, ані вялікай дэпрэсіі, але мы вядзем сваю вайну вялікую духоўную вайну. Наша рэвалюцыя антыкультурная. Наша жыццё наша вялікая дэпрэсія, духоўная дэпрэсія...
- Зняволь гэтых людзей, і яны адчуюць, што такое свабода, запужай іх і ў іх прачнецца мужнасць...
- Напалеон хваліўся, што можа каго заўгодна прымусіць ахвяраваць жыццём дзеля жалезкі на тасёмцы.
Уяві, што ўсе разам абвесцяць страйк і не будуць працаваць, пакуль Зямля не ўзновіць свае прыродныя і мінеральныя рэсурсы...
Уяві, як людзі палююць на ласёў у гушчарах вільготнага лесу ля развалінаў «Ракфелер-Цэнтра»...
Тое, што ты сказаў наконт працы, пытае механік, ты гэта сур'ёзна?
Ясная рэч, сур'ёзна.
Вось таму мы сёння ў дарозе, кажа ён. Мы паляўнічыя, і мы палюем на тлушч. Мы едзем на сметнік медычных адкідаў.
Мы едзем туды, дзе спальваюць медычныя адкіды, і там, сярод скарыстаных хірургічных сурвэтак і скрываўленых бінтоў, сярод дзесяцігадовых пухлінаў, унутрывенных трубак і скарыстаных іголак, сярод усіх гэтых жудасных па-сапраўднаму жудас-
ных рэчаў, сярод пробаў крыві і ампутаваных кавалкаў там мы знойдзем столькі грошай, што і за ноч не звязем хаця б і на самазвале.
Мы наб'ем гэты «кадылак» грашыма так, што ён з месца не кранецца.
- Тлушч, кажа механік, высмактаны з найбагацейшых ляжак Амерыкі. Найбагацейшых, найтлусцейшых ляжак у свеце.
Наша мэта вялікія чырвоныя пакеты з тлушчам. Мы адвязем іх на Пэйпэр-стрыт, зварым, змяшаем з шчолакам і размарынам і прадамо назад тым самым людзям, якія плацілі за тое, каб гзты тлушч з іх высмакталі. Па дваццаць баксаў за кавалак толькі яны могуць сабе такое дазволіць.
- Найбагацейшы, найякаснейшы тлушч у свеце тлушч зямлі, кажа механік. Сёння мы нехта накшталт Робінаў Гудаў.
На дыванку дагараюць маленькія свечкі.
А заадно, кажа механік, пашукаем і вірус гепатыту.
I тут ён пачаў па-сапраўднаму плакаць. Слёзы сцякалі тоўстым струменем на ствол пісталета, затым па металічным абадку вакол спускавога кручка і капалі мне на палец. Рэйманд Хэсэль заплюшчыў вочы, а я прыставіў пісталет яму да скроні, каб ён заўжды адчуваў яго рулю, што я побач, адчуў, што можа памерці ў кожную хвіліну і што такая вось гэта штука, жыццё.
Я за гэты пісталет кучу бабак выклаў, і мне б не хацелася засраць яго соллю.
Усё атрымалася нават лягчэй, чым я чакаў. Я зрабіў усё так, як сказаў механік. Вось нашто мы павінны былі набыць пісталеты. Для хатняга задання.
Кожны з нас мусіў прынесці Тайлеру дванаццаць пасведчанняў кіроўцы. Што было б доказам дванаццаці чалавечых ахвяраў.
Я прыпаркаваўся непадалёк і чакаў, пакуль Рэйманд Хэсэль адпрацуе сваю змену ў кругласуткавым супермаркеце. Недзе апоўначы ён ужо чакаў на прыпынку начнога аўтобуса, тады я падышоў да яго і сказаў: здароў.
Рэйманд Хэсэль нічога не адказаў. Ён, відаць, падумаў, што мне патрэбныя ягоныя грошы, яго мінімалка, грашоўнік з чатырнаццацю далярамі. Эх, Рэйманд, Рэйманд,
дваццацітрохгадовы дзяцюк пачаў плакаць, і слёзы сцякалі па рулі пісталета, прыціснутага табе да скроні, не, мне не было ніякай справы да тваіх грошай. Грошы вырашаюць не ўсё.
Ты нават не павітаўся.
Ты гэта не твой худзенькі грашоўнік.
Я сказаў: якая цудоўная ноч! Халодна, затое неба такое чыстае.
Аты нават не павітаўся.
Я сказаў: надумаеш бегчы прыстрэлю на месцы, і дастаў пісталет. На руцэ ў мяне была латэксавая пальчатка на выпадак, калі пісталет стане доказам нумар адзін у судзе, на ім не будзе нічога, акрамя засохлых слёзаў Рэйманда Хэсэля, белага мужчыны, дваццаці трох гадоў, без асаблівых прыкметаў.
I вось тады ты пачаў мяне слухаць. Ты так вытарапіў вочы, што нават пад бляклым
святлом ліхтара я разгледзеў іх ярка-зялёны колер антыфрызу.
Кожны раз,як пісталетдатыкаўся да твайго твару, ты парываўся назад, нібы той быў занадта гарачы або халодны. Пакуль я не сказаў, стой на месцы, і тады ты перастаў, хаця ўсё адно круціў галавой, каб адвесці рулю.
Я спытаў твой грашоўнік, і ты даў мне яго.
Цябе звалі Рэйманд К. Хэсэль так было ў пасведчанні кіроўцы. Ты жыў на Бэнінгроўд, 1320 SE, пакой А. Мусіць, у сутарэнні? Такія кватэры звычайна пазначаюць літарамі, а не лічбамі.
Рэйманд К. К. К. К. К. К. Хэсэль, я з табой размаўляю!
Адвярнуўшы галаву ад пісталета, ты сказаў: так. Ты сказаў: так, я жыву ў сутарэнні.
Яшчэ ў тваім грашоўніку было пару фотаздымкаў. Тваёй маці, відаць.
Як цяжка было табе расплюшчыць вочы і паглядзець на бацькоў, што ўсміхаліся з фотакарткі, і бачыць побач рулю пісталета. Але ты паглядзеў, а затым заплюшчыў вочы і заплакаў.
Цябе чакае дзівосны цуд смерці! Вось ты жывы чалавек, а праз хвіліну усяго толькі бездыханны прадмет, і твае бацькі будуць тэлефанаваць твайму стаматолагу, бо ад твару твайго застанецца зусім не шмат, а твае бацькі, яны ўскладалі на цябе столькі надзеяў... I жыццё насамрэч зусім не справядлівае. Вось, бачыш, да чаго ты дайшоў.
КНІГІ ОНЛАЙН
