Байцоўскі клуб
Чак Паланюк
Выдавец: Зміцер Колас, Логвінаў
Памер: 444с.
Мінск 2013
я штука ў Марлы ў руках адзін з тых пакетаў з-пад сэндвічаў з белым рэчывам, з якога Тайлер варыць мыла.
183
Магло б быць і горш, кажа Тайлер, -калі б ты выпадкова з'еў тое, што было ў адным з тых пакетаў. Калі б ты ўзняўся сярод ночы, выклаў у талерку гэтай белай жыжы, дадаў кубік каліфарнійскага цыбу-левага супу і з'еў усё гэта, замест соўса з смажанай бульбай. Ці з брокалі.
Мы з Марлай стаялі там, на кухні, і менш за ўсё на свеце я хацеў, каб яна адчыняла маразільню.
Я спытаў, што яна збіраецца рабіць з гэ-тым белым рэчывам.
Парыжскія вусны, адказала Марла. -3 гадамі вусны ссыхаюцца. Гэта для апера-цыі павелічэння вуснаў калагенам. У мяне трынадцаць кіляў калагену ў тваёй мара-зільні.
Я сказаў: ні фіга ж сабе вусны ты хо-чаш!
184
Марла адказала, што яе пужае адна толь-кі думка пра аперацыю.
У «імпале» я кажу Тайлеру: рэчыва ў па-сылцы такое самае, з якога мы робім мыла. 3 таго часу, як высветлілі, што сілікон шкодны, калаген зрабіўся даволі папу-лярным для аперацыяў па разгладжванні зморшынаў, напульхнення вуснаў і карэк-цыі скошанага падбароддзя. Марла рас-тлумачыла, што ў асноўным калаген танна рабіць з каровінага тлушчу, стэрылізуючы і перапрацоўваючы яго, але танны калаген не можа доўга знаходзіцца ў чалавечым целе. Куды ні ўводзь, хай то ў вусны ці яшчэ куды, цела адрынае яго і пачынае паціху выводзіць з арганізму. I праз паўгода вусны ў цябе зноў тонкія.
Найлепшы калаген, кажа Марла, гэта твой уласны тлушч, высмактаны ў цябе са
185
сцёгнаў, перапрацаваны, ачышчаны і ўве-дзены назад, табе ў вусны. Ці яшчэ куды. Такі калаген застаецца надоўга.
Усе гэтыя пакеты ў лядоўні давераны калагенавы фонд Марлы. Калі ейная маці нарошчвае залішні тлушч, яна ідзе ў лякар-ню, дзе ёй высмоктваюць яго і ўпакоўва-юць. Марла называе гэта дажынкамі. Калі самой маці калаген не патрэбны, яна адсы-лае яго Марле. У Марлы ж свайго тлушчу ніколі не было, а маці лічыць, што сямейны калаген у кожным разе лепшы за танны ка-ровін.
Святло ліхтароў на праспекце прабіваец-ца праз дамову аб продажы на вакне, і над-піс «ЯК ЁСЦЬ» аддрукоўваецца ўТайлера на шчацэ.
Павукі, кажа Тайлер, адкладаюць у ранку яйкі, і іх лічынкі могуць пасля бу-
186
рыць тунэлі ў цябе пад скурай. Бачыш, як нейкі павук можа папсаваць табе жыццё.
Мне здаецца, што маё кураня з міндалем, палітае цёплым густым соусам, пахне, як неш-та высмактанае са сцёгнаў Марлінай маці.
I тады, стаючы побач з Марлай на кухні, я зразумеў, што нарабіў Тайлер.
УСЯ ЗМОРШЧЫЛАСЯ
Я зразумеў, навошта ён дасылаў Мар-лінай маці слодыч.
КАЛІ ЛАСКА ДАПАМАЖЫ!
Я кажу, Марла, ты не хочаш адчыняць ма-разільні.
Чаго не хачу?
Чаму, думаеш, мы ніколі не ямо ялавічыну і бараніну? пытае Тайлер у «імпале». Ён не тапіў курынага тлушчу, бо мыла, зробле-нае з курынага тлушчу, не застывае.
187
- На мыле мы наварым мільёны, кажа Тайлер. Калі б не калаген, нам бы й за дом не было чым заплаціць.
Ведаеш, не трэба было казаць Марле. Ця-пер яна думае, што гэта я зрабіў.
- Амыльванне, кажа Тайлер, гэта хі-мічная рэакцыя, неабходная для атрыман-ня добрага мыла. Курыны ці які іншы тлушч з вялікай канцэнтрацыяй солі не падыдзе.
- Слухай, кажа Тайлер. На нас вісіць вялікая замова. Таму мы пашлем Марлінай маці яшчэ пару каробак цукерак і фрукто-вых пірагоў.
He думаю, што гэта яшчэ калі-небудзь спрацуе.
Карацей, Марла адчыніла-такі маразільню. Праўда, спачатку мы крыху павалтузіліся. Я паспрабаваў яе спыніць, пакет упаў на
188
падлогу, парваўся, і мы абое, ледзь не ванітуючы, заслізгалі па лінолеуме, залітым тлустым белым кісялём. Я абхапіў Марлу адзаду за рукі і талію яе чорныя валасы лезуць мне ў твар, яна стаіць, рукі апус-ціўшы а я ўсё паўтараю і паўтараю, што гэта не я. Гэта не я.
Я гэтага не рабіў.
Мая маці! Ты размазваеш яе па пад-лозе!
Нам трэба было мыла, кажу я, прыціскаю-чыся шчакой да ейнай патыліцы. Нам трэба было памыць м не штаны, заплаціць за дом, адрамантаваць газ. Гэта не я.
Гэта Тайлер.
Што ты нясеш? крычыць Марла і вы-рываецца, пакідаючы ў маіх руках спадніцу. Я караскаюся, намагаючыся ўзняцца з за-саленай падлогі, у мяне ў руках Марліна
189
спадніца з індыйскага паркалю, а Марла ў адных майтках і просценькай блузцы, на танкетках, адчыняе маразільную камеру ў лядоўні. А там ні каліва з ейнага даве-ранага калагенавага фонду.
Толькі дзве батарэйкі, і ўсё.
Дзе яна?
Я адпаўзаю назад, слізгаючы рукамі і ча-равікамі па лінолеуме, падціраючы задні-цай брудную падлогу і пакідаючы за сабой чысты шлейф падалей ад Марлы і ад ля-доўні. Я падымаю спадніцу перад вачыма, каб не бачыць Марлін твар, калі яна пачуе...
Праўду.
Мы зрабілі з яго мыла. 3 яе. 3 Марлінай маці.
Мыла?
Мыла. Варыш тлушч. Дадаеш шчолаку. Маеш мыла.
190
Калі Марла пачынае крычаць, я кідаю спадніцу ёй у твар і бягу прэч. Падслізгва-юся. I бягу.
Марла ганяецца за мной па ўсім першым паверсе, яе заносіць на паваротах, яна па інэрцыі адштурхоўваецца ад ваконных ка-сякоў і ўсё бяжыць за мной. Падслізгваец-ца. I бяжыць.
Мы бяжым, пакідаючы між кветачак на шпалерах адбіткі тлустых і брудных рук. Падслізгваючыся, падаючы і ўздымаючыся зноў, мы бяжым і бяжым.
Ты зварыў маю маці! крычыць Марла. Тайлер зварыў.
Марла крычыць і намагаецца цапнуць мяне сваімі кіпцямі, але ніяк не дастае.
Тайлер зварыў яе маці.
-Ты зварыў маю маці!
Дзверы, вядома ж, Марла не зачыніла.
191
Я выбег з дома, а яна крычала ў дзвярах. На бетоннай дарожцы ногі ўжо не слізгалі, і я бег, не спыняючыся. Пакуль не знайшоў Тайлера, ці гэта Тайлер знайшоў мяне, і я распавёў яму, як усё было.
Мы разлегліся я на пярэднім, Тайлер на заднім сядзенні, у кожнага па піве. Марла, напэўна, і цяпер усё яшчэ ў доме, шпурляе часопісы ў сцены і крычыць, на-зываючы мяне прыдуркам і мярзотным двухаблічным капіталістычным засранцам. Кіламетры ночы між мной і Марлай поўныя жамяры, меланомы і крыважэрных вірусаў. А тут няма гэтай поскудзі.
Калі ў чалавека трапляе маланка, ка-жа Тайлер, ад галавы застаецца абга-рэлая махнытка памерам з бейсбольны мячык, а маланка ў штанах сплаўляецца ў адно.
192
Я пытаю, ну што, сёння мы ўрэшце на дне? Тайлер адкідваецца назад і пытае:
Калі б Мэрылін Манро была жывая, што б яна рабіла ў гэты самы момант?
Я кажу: дабранач.
3 даху звісаюць шматкі постара. Тайлер кажа:
Драпала б кіпцямі века сваёй труны.
Бос стаіць над маім сталом і ціхенька па-сміхаецца, сціснуўшы тонкія вусны. Яго прарэха акурат насупраць майго твару. Я адрываюся ад ліста. Усе гэтыя лісты на адкліканне заўжды пачынаюцца адноль-кава:
«Гэтае паведамленне высылаецца вам згодна з умовамі Нацыянальнага закона аб бяспецы аўтамабіляў. Мы высветлілі, што існуе непаладка...»
194
На гэтым тыдні я зноў карыстаўся форму-лай, і гэтым разам АхВхС было большым за кошт адклікання.
Гэтым разам маленькая пластыкавая сашчэпка, што трымае гумавую палоску на лабавых дворніках. Зменная дэталь. Пя-цярпела толькі дзвесце аўтамабіляў. Нішто ў параўнанні з выдаткамі на працоўную сілу.
А на мінулым тыдні ўсё было больш ты-пова. На мінулым тыдні праблема была ў скуры, апрацаванай вядомым тэратаген-ным рэчывам сінтэтычным нірэтолам ці яшчэ чым-небудзь забароненым, што ўсё яшчэ выкарыстоўваюць у краінах трэця-га свету пры дубленні скуры. Чымсьці на-столькі шкодным, што магло б выклікаць прыроджаны дэфект плоду ў цяжарнай жанчыны, калі б тая толькі дакранулася да скуры. На мінулым тыдні ніхто не патэле-
195
фанаваў у Мінтранс. Ніхто не запатрабаваў адклікання.
Замена скуры, памножаная на выдаткі на працоўную сілу, памножаная на арганіза-цыйныя выдаткі, перавысіла б нашыя пры-быткі за першы квартал. А калі хто-небудзь усё ж такі знойдзе брак, мы здолеем ад-купіцца ад тысячаў забітых горам сем'яў сумай, меншай за кошт мадыфікацыі шасці з паловай тысячаў скураных салонаў.
Але гэтым разам мы адклікаем усю пар-тыю. I на гэтым тыдні бессань вяртаецца. Бессань. I ўвесь свет цяпер, здаецца, за-хацеў прыпыніцца нада мной і пасраць на маю магілу.
Бос у шэрым гальштуку сёння, мусіць, аўторак.
Бос прыносіць аркуш і пытае, ці не згубіў я чаго. Гэтую паперку нехта пакінуў у Ka-
196
піявальным апараце, кажа ён і пачынае чытаць:
Першае правіла БК не казаць пра БК. Ён бегае вачыма па паперцы і хіхікае:
Другое правіла БК не казаць пра БК.
Я чую, як словы Тайлера злятаюць з вуснаў майго боса, містэра Боса, з саракагадовым пузікам, сямейным фота на стале, а ў гала-ве іду ў заклад думкамі пра датэрміновы выхад на пенсію і зімы ў трэйлерным парку з усімі вы годамі недзе ў пустынях Арызоны. Майго боса, які ходзіць у перакрухмаленых кашулях і стрыжэцца штоаўторак пасля абеду. Ён глядзіць на мяне і кажа:
Я спадзяюся, гэта не тваё?
Я прыступ шаленства Джэка.
Тайлер папрасіў мяне надрукаваць пра-вілы БК і зрабіць дзесяць копіяў. He дзе-вяць, не адзінаццаць. Тайлер сказаў, дзе-
197
сяць. У мяне бессань. He памятаю, каб я спаў апошнія тры дні. Гэта, відаць, ары-гінал. Я зрабіў дзесяць копіяў, а на арыгінал забыўся. Бліскаўка папарацы капіяваль-нага апарата проста ў твар. Бессань усё робіць далёкім, усё копія копіі копіі. Ты не можаш ні да чаго дакрануцца, і нішто не кранае цябе.
Бос чытае:
Трэцяе правіла БК б'емся адзін на адзін. Ніхто з нас і не міргнуў.
Бос чытае:
Бойкі ідуць па чарзе.
Я не спаў тры дні. А што, калі я цяпер сплю? Бос трасе паперкай у мяне перад носам. Што ты пра гэта думаеш, пытае ён. Вось, значыцца, чым ты займаешся ў пра-цоўны час? Табе плоцяць за тое, каб ты ўсю ўвагу звяртаў на працу, а не марнаваў час
198
на гульні ў вайнушку. I не карыстаўся ка-піявальным апаратам у неслужбовых мэтах.
Ну, што скажаш? Ён трасе паперкай у мя-не перад вачыма і пытае, што, я думаю, павінен ён зрабіць з працаўніком, які за-мест таго, каб працаваць, лётае ў свеце сваіх ілюзіяў. Калі б я быў на ягон ым месцы, што б я зрабіў?
Што б я зрабіў?
У шчацэ дзірка, пад вачыма распух-лыя сіне-чорныя фінгалы, на руцэ рас-пухлы чырвоны шнар Тайлеравага паца-лунку: копія копіі коліі.
Дай падумаць.
Нашто Тайлеру спатрэбіліся дзесяць ко-піяў правілаў БК?
Я спакойны, як індуская карова.
Што б я зрабіў, кажу, дык я б не стаў казаць пра гэтую паперчыну першаму-лепшаму.
199
Я кажу, магчыма, гэта напісаў які-небудзь кончаны маньяк, і гэты прыстукнуты шы-зафрэнік у кожную секунду можа сарвацца, восьтут, на працоўным ме
КНІГІ ОНЛАЙН
