Байцоўскі клуб  Чак Паланюк

Байцоўскі клуб

Чак Паланюк
Выдавец: Зміцер Колас, Логвінаў
Памер: 444с.
Мінск 2013
27.86 МБ
Я каардынатар па адкліканнях, кажу я сваім аднаразовым сябрам насупраць, але я збіраюся зрабіць кар'еру пасудамыйніка.
Зноў прачынаешся ў Чыкага.
I Тайлер пачаў даклейваць парнуху куды толькі можна. Струкі буйным планам, набрынялыя крывёю похвы на ўвесь экран, велічынёй у чатыры паверхі, у самы pasrap танца Папялушкі і яе чароўнага прынца. I людзі глядзелі, і ніхто не скардзіўся. Людзі далей елі і пілі, але нешта было не так. Ім робіцца млосна, яны пачынаюць плакаць, самі не ведаючы з чаго. Толькі калібры магла б заспець Тайлера за гэтым.
Прачынаешся ў аэрапорце імя Джона Кенэдзі.
Падчас пасадкі я ператвараюся ў маленькі клубок нерваў, калі адно шасі з глухім стукам датыкаецца да зямлі, і самалёт нахіляецца так, быццам вагаецца: ці то яму сесці, ці то перакуліцца. У гэты момант мне пляваць на ўсё. Паглядзець на зоркі і памерці. Пляваць на багаж. На ўсё пляваць. На непрыемны пах з роту. За вокнамі цемень, недзе адзаду равуць турбіны. Самалёт хіліцца на бок. Турбіны равуць. Больш не давядзецца афармляць справаздачаў па камандзіроўцы для аплаты выдаткаў звыш дваццаці пяці даляраў неабходныя чэкі. Больш не давядзецца стрыгчыся.
Глухі стук і другое шасі апускаецца на зямлю. Сотні рамянёў бяспекі рас-
шпільваюцца на стаката. I твой аднаразовы сябар, побач з якім ты ледзь не памёр, кажа:
Спадзяюся, вы паспееце на свой самалёт. Ага, я таксама.
Вось і мінула тваё імгненне. А жыццё працягваецца.
Неяк так, зусім выпадкова, я і сустрэў Тайлера.
Я тады быўу адпачынку.
Прачынаешся ў міжнародным аэрапорце Лос-Анджэлеса.
Зноў.
Я сустрэў Тайлера на нудысцкім пляжы. Стаяў канец жніўня, а я заснуў. Тайлер быў голы і потны, увесь у пяску, мокрыя тонкія валасы спадалі яму на вочы.
Тайлер даволі доўга сноўдаўся побач, перш чым мы пазнаёміліся.
Ён выцягваў з вады бярвёны, прынесеныя прыбоем, далей на пляж. Ён ужо ўкапаў у мокры пясок чатыры бярвёны, вышынёю амаль з яго самога, паўколам, за пяць сантыметраў адно ад аднаго. Калі я прачнуўся, Тайлер цягнуў пятае. Ён выкапаў яміну ля аднаго канца бервяна і пачаў падымаць другі, пакуль яно не ўвайшло ў яміну і не стала амаль вертыкальна.
Прачынаешся на пляжы.
Акрамя нас там нікога больш не было.
Затым Тайлер правёў палкай на пяску рысу за пару метраў ад канструкцыі і зноў стаў трамбаваць пясок, каб выраўняць бервяно.
Акрамя мяне ніхто больш гэтага не бачыў.
Тайлер гукнуў:
He ведаеш, якая гадзіна?
Я заўсёды нашу гадзіннік.
He ведаеш, якая гадзіна?
Дзе? запытаўся я.
Тут і цяпер, адказаў Тайлер.
Было 16:06.
Праз нейкі час Тайлер сеў па-турэцку ў ценю ўкапаных бярвёнаў. Ён пасядзеў так пару хвілінаў, затым узняўся, паплаваў, нацягнуў тэніску, спартовыя нагавіцы і ўжо сабраўся сыходзіць. Мне карцела спытаць.
Мне хацелася ведаць, чым займаўся Тайлер, пакуль я спаў.
Калі б я прачнуўся ў іншым месцы ў іншы час ці мог бы я прачнуцца іншым чалавекам?
Я запытаўся ў Тайлера, ці не мастак ён.
Тайлер паціснуў плячыма і растлумачыў мне, што ўкапаныя бярвёны знізу шырэйшыя. Затым паказаў рысу на пяску і патлу-
мачыў, як ён замерыў па ёй цень ад кожнага бервяна.
Часам прачынаешся і не ведаеш, дзе ты.
У Тайлера атрымаўся цень вялізарнай рукі. Толькі цяпер вялікі палец быў у дзесяць разоў карацейшы за астатнія, даўгія, як у Насферату. Але дакладна а палове пятай, казаў Тайлер, рука была сама дасканаласць. Усяго на адну хвіліну. I адну хвіліну Тайлер сядзеў на далоні створанай ім дасканаласці.
Прачынаешся ў... нідзе.
Хопіць і хвіліны, казаў Тайлер. Хай чалавек аддасць дзеля яе ўсе сілы, але адзіная хвіліна дасканаласці таго вартая. Імгненне гэта найбольшае, чаго можна чакаць ад дасканаласці.
Прачынаешся і... досыць!
Яго звалі Тайлер Дэрдэн. Ён быў кінамеханікам, сябрам прафсаюза. А таксама пpa-
цаваў афіцыянта м у гатэлі, у цэнтры горада.
Ён пакінуў мне свой тэлефон.
Восьтак мы і пазнаёміліся.
Усе пастаянныя паразіты сёння ў зборы. На «Вышэй да нябёсаў» заўжды шмат народу. Гэта Пітэр, гэта Альда, а гэта Марсі.
Прывітанне.
Спачатку усе знаёмяцца. Сябры, гэта Марла Сінгер. Яна тут упершыню.
Прывітанне, Марла.
У «Вышэй да нябёсаў» мы пачынаем з «хвілінкі-навінкі». Насамрэч наша група не называецца «Паразітычныя паразіты
мозгу». Ніхто ніколі не скажа «паразіт». Вечна ўсе вось-вось акрыяюць. Ах, гэты новы прэпарат! Вечна ва ўсіх найгоршае ўжо прамінула. Хаця ва ўсіх вочы на лоб лезуць бо пяць дзён ужо, як не перастае балець галава. Вось жанчына выцірае мімаволыныя слёзы. У кожнага на грудзях бэджык з і мем. Ужо год, як вы сустра каецеся кожны аўторак, але яны ўсё адно падыходзяць да цябе знаёміцца, працягваючы руку і гледзячы на твой бэджык.
Здаецца, мы не знаёмыя.
Ніхто ніколі не скажа «паразіты». Усе кажуць «узбуджал ьнік хваробы».
Ніхто не кажа «ацаленне». Усе кажуць «лекаванне».
Падчас «хвілінкі-навінкі» хто-небудзь абавязкова апавядае, як «узбуджальнік» пранік у ягоны хрыбет і раптам левая рука пе-
растала слухацца. Хтосьці абавязкова кажа, што «ўзбуджальнік» высушыў кару ягонага мозгу, і той цяпер адыходзіць ад чэрапа, выклікаючы прыпадкі.
Апошняга разу адна жанчына яна назвалася Хлояй падзялілася з намі адзінай сваёй добрай навіной. Яна цяжка паднялася на ногі, абапіраючыся на падлокатні драўлянага крэсла, і сказала, што больш не баіцца смерці.
Сёння, пасля знаёмства і «хвілінкі-навінкі» незнаёмая дзяўчына з іменем Глэнда на бэджы кажа, што яна сястра Хлоі і што а другой гадзіне ночы ў мінулы аўторак Хлоя ўрэшце памерла.
Ах, гэта, мабыць, так міла! Два гады Хлоя штоаўторак плакала ў мяне на плячы, а цяпер яна мёртвая, закапаная, спаленая, у гаршчку, у маўзалеі, у калумбарыі. Вось
доказ таго, што сёння ты мысліш, сноўдаешся туды-сюды, а заўтра станеш халодным перагноем, сняданкам для чарвякоў. Вось ён, дзівосны цуд смерці якім жа мілым ён мог бы быць, калі б не гэтая...
Марла.
Яна зноў глядзіць на мяне, нібы я тут адзіны паразіт мозгу.
Манюка.
Махлярка.
Так, Марла махлярка. I ты махляр. I ўсе навокал, калі здрыгаюцца ў сутаргах, падаюць, скуголячы, на падлогу, і джынсы ў іх між ног робяцца цёмна-сінімі. Так, усё гэта тэатр.
Чамусьці з медытацыяй у мяне сёння нічога не выходзіць. За кожнымі з сямі дзвярэй палаца, за зялёнымі, аранжавымі дзвярыма Марла. За сінімі таксама Марла.
У пячоры я бачу жывёліну, што сімвалізуе маю сілу, і гэтая жывёліна Марла. Яна курыць цыгарэту, закочвае вочы. Махлярка. У яе чорныя валасы і пульхныя французскія вусны, мяккія, як скураная італьянская Ka­Hana. Махлярка. Ад яе не ўцячэш.
А Хлоя не прыкідвалася.
Хлоя выглядала, як шкілет Джоні Мітчэл, калі прымусіць яго ўсміхацца, праходзіцца па зале на вечарыне і з усімі быць суперветлівым. Уяўляеш, Хлоя шкілет знакамітасці, памерам з кузурку, бегае па сутарэннях і галерэях сваіх вантробаў а другой гадзіне ночы. Удары сэрца нібы сірэна над галавой: «Увага! Да смерці засталося дзесяць, дзевяць, восем секунд. Смерць наступіць праз праз сем, шэсць...»
Ноч. Хлоя бяжыць лабірынтамі сваіх пульсуючых венаў і лратокаў з гарачай лімфай.
Нервы як нябачная павута ў тканках. Гнайнікі ў гэтай павуце нібы гарачыя белыя перліны.
Голас над галавой: «Ачысціць кішэчнік праз дзесяць, дзевяць, восем, сем...»
«Ачысціць душу праз дзесяць, дзевяць, восем...»
Адмаўляюць ныркі, і Хлоя хлюпае нагамі па лужынах вадкасці, што выцякае з іх.
«...Да смерці пяць...»
«...Пяць, чатыры...»
«...Чатыры...»
Вось яна бачыць, як паразіты размалёўваюць ейнае сэрца.
«...Чатыры, тры...»
«...Тры, дзве...»
Хлоя караскаецца ўгору, чапляючыся рукамі за здзервянелыя тканкі свайго горла.
«...Смерць наступіць праз тры, дзве...» Месяцовае святло ліецца ў яе адкрыты рот.
«Апошні ўдых!»
Ачысціць цела!
«Хутчэй!»
Душа пакідае цела.
«Хутчэй!»
Надыходзіць смерць.
«Хутчэй!»
Ах, гэта, мабыць, так міла! Я ўсё яшчэ адчуваю цеплыню Хлоінага цела, а недзе там Хлоя ўжо мёртвая.
Але гэтая Марла, яна ўсё глядзіць на мяне.
Падчас медытацыі я разводжу рукі, каб абняць сваё ўнутранае дзіця. А гэтае дзіця Марла, з цыгарэтай у роце. I ніякага табе белага гаючага шара святла. Манюка. Ніякіх табе чакраў. Уявіце, вашы чакры павольна раскрываюцца, як кветкі, і ўсярэдзіне кожнай з іх выбух пяшчотнага святла.
Манюка.
Mae чакры не раскрываюцца.
Калі медытацыя заканчваецца, усе пацягваюцца, круцяць галовамі, шукаючы сабе пару, і дапамагаюць адно адному ўзняцца на ногі. Тэрапеўтычны фізічны кантакт. Абдымкі. Я раблю тры крокі і апынаюся перад Марлай. Яна глядзіць на мяне, а я сачу за іншымі, чакаю сігналу.
А вось і сігнал давайце ўсе абдымемся.
Я сціскаю ў абдымках Марлу.
Знайдзіце сёння чалавека, які вас зразумее.
Марла стаіць, утыкнуўшы свае пракураныя рукі ў бокі.
Падзяліцеся сваімі пачуццямі.
Марла не хворая на рак ядраў. He хворая яна і на сухоты. Яна не памірае. Ну, канечне, калі абстрагавацца і лаглядзець па-філа-
софску, мы ўсе паміраем. Але Марла не памірае так, як памірала Хлоя.
Адкрыйцеся.
Ну, Марла, як табе ядры, га?
Адкрыйцеся напоўніцу.
Шыбуй адсюль, Марла. Шыбуй адсюль.
Чуеш?
Паплачце, не стрымлівайце сябе.
Марла ўтаропілася ў мяне. Вочы ў яе брунатныя. Вушы праколатыя і без завушніцаў. Вусны абветраныя.
He стрымлівайцеся, паплачце!
Ты таксама не паміраеш, кажа Марла.
Вакол нас усе рыдаюць адзін у аднога на плячы.
Закладзеш мяне, кажа Марла, я цябе таксама закладу.
Мы можам падзяліць групы, кажу я. Бяры косці, паразітаў мозгу і сухоты. А мне заста-
нуцца рак ядраў, паразіты крыві і арганічная дысфункцыя мозгу.
А рак кішэчніка?
Якая разумная дзяўчынка.
Добра, падзелім рак кішэчніка. Табе першы, трэці тыдзень, мне другі, чацверты.
He, кажа Марла. Яна хоча ўсё: ракі, паразітаў. Марла прымружвае вочы. Яна і падумаць ніколі не магла, што можа так цудоўна сябе адчуваць. Ніколі яшчэ яна не адчувала сябе настолькі жывой. Нават прышчыкі пачалі праходзіць. Марла ніколі ў жыцці не бачыла мерцвякоў. Жыццё не мела сэнсу, бо не было з чым яго параўнаць. А цяпер былі і паміранне, і смерць, і страта, і смутак. Слёзы і ўсхліпы, жах і згрызоты. Цяпер калі яна ведае, куды мы ўсе коцімся, Марла смакуе кожнае імгненне.
He, яна не аддасць ніводнай групы.
Я ні за што не вярнуся да ранейшага жыцця, кажа Марла. Раней я працавала ў пахавальным бюро, каб лавіць кайф толькі з таго, што дыхаю. Ну а што, калі я не магла знайсці працу па спецыяльнасці?