Беларускі народны соннік
Уладзімір Васілевіч
Выдавец: Бацькаўшчына
Памер: 127с.
Мінск 1996
Романпв. Опьгт, с. 67.
Дом новы будуюць — добра, на жыццё; стары дом купляць — блага, канец жыцця (Смаргонскі р-н).
АІМЭФ, ф. 8, воп. 90, спр. 248.
Бачыць сябе і старонняга ў новым, часам не адбудаваным доме — смерць асабістая ці смерць таго, хто сасніўся. Звычайна такія сны бываюць ці ў смяротна хворых, ці блізкіх да іх асоб, асабліва калі нехта зайшоў у новы дом, застаўся там ці заблукаў і не анаходзіць выхаду.
Нйкйфоровскйй Матсрналы, с. 137—138.
Дрот калючы — асцерагайся алога чалавека.
Васілеўскі, с. 16.
Бачыць дровы — перажываць сямейныя непрыемнасці і сутыкненні. Дровы ў кастры — сутыкненне членаў усёй сям’і; на возе, у ахапку — сутыкненне асобных членаў сям’і і між сабою; раскіданыя дровы, ці асобныя паленцы — адзінкавая непрыемнасць. Асабістыя адносіны да дроў мяняе гэты непрыемны сон: хто накладваў касцёр, перавозіў і пераносіў дровы, раскідаў ці збіраў іх, той, у параўнанні з іншымі, перанясе і болыпую долю сямейных непрыемнасцей ад сутыкнення.
Што сказана пра дровы, тое цалкам адносіцца да сена і часткова да саломы. Тут толькі сямейныя непрыемнасці часам. прыходзяць звонку, калі даводзілася бачыць чужое сена, ці салому, каму яны належалі.
Нйкйфоровскйй. Матеркалы, с. 138.
Жар заграбаць — пабагацееш.
Васілеўскі, с. 17. *
Жніво пачынаць — зачнеш мець даход; канчаць — пабяднееш крыху.
Васілеўскі, с. 18.
Жорны абмятаць — недастатак.
Васілеўскі, с. 18.
Замок бачыць — значыць, калі памаўчыш, дак не будзеш каяцца.
Романов. Опыт, с. 67.
Замок разглядаць — забяспсчся перад зладзеямі.
Васілеўскі, с. 19.
Іголкі бачыць — небяспека.
Романов. Опыт, с. 67.
Іголку шукаць — страціш непатрэбны час; іголкай шыць — паправа жыцця; іголкай укалоцца — непрысмнасць.
Васілеўскі, с. 20.
Калёсы, поўныя збожжа — багацтва; калёсы пустыя — недастатак. Калёсамі ехаць — добра, сон выпаўніцца ўлетку.
Васілеўскі, с. 20121.
Каламашку ладзіць (рыхтаваць) — для кавалераў знаёмасць, сваты; для пажылых і жанатых — падарожжа.
Васілеўскі, с. 21.
Карчму бачыць — пекла ўбачыўшы, Богу маліся.
Романм. Опыт, с. 67.
Карчма — п’янка чакае, бяседа. Тое ж: бяда.
Ляцкйй. Матерналы, с. 147.
Карчма — адпачынак.
Васілеўскі, с. 21.
Карусель, на ей праехацца — ашукаеш сам сябе.
Васілеўскі, с. 21.
Кірмаш — быць у кампаніі.
Васілеўскі, с. 21.
Кірмаш паказвае, што будзе шмат клопату,
Серж., с. 40.
Кладка зламалася пад нагамі — вельмі вялікае няшчасце.
Серж., с. 40.
Клешчы кавальскія бачыць — помач у рабоце.
Романов. Опыт, с. 67.
Клешчы кавальскія — дамавіну рабіць будуць.
Ляцкйй. Матерналы, с. 147.
Абчапіцца клумкамі — будзеш мець шмат лішняга клопату.
Васілеўсці, С. 9.
Ключ знайсці — тайну адкрыеш. Таксама: злодзея знойдзеш.
Романов. Опыт, с. 67.
Ключ трымаць у руках — будзеш усім кіраваць і аба ўсім ведаць; безработным — служба.
Васілеўскі, с. 21.
Кросны новыя — псрамена жыцця, для паненак замужжа. Кросны старыя, не паламаныя — добра: у жыцці тваім настане лад і парадак.
Дасілеўскі, с. 22.
Кудзелю мяць у руках — карыснас, добрае знаёмства з чалавекам мяккага характару.
Васілеўскі, с. 22.
Куфар пусты — гэта труна.
РомановОпьп, с. 67.
Лазню бачыць — дрэнна: гаворкі, страм якійся. Мыц~ ца ў лазні — языкамі цябе людзі мыюць: гаворкі. Таксама: хваліцца будзеш. Мыцца гарачай вадой — непрыемнасць.
Романов. Опыт. с. 66.
Лазню бачыць — плёткі.
Ляцкйй. Матермалы, с. 147.
Лазня, мыцца ў ёй — абновіцца жыццё.
Васілеўскі, С. 22.
Лесвіцаю падымацца ўгару — памысныя справы; спускацца па лесвіцы ніжэй — вяўдачы.
Васілеўскі, с. 28.
Лодкай ехаць па ціхай вадзе — добра, жыццё спакойнае, шчаслівае; ехаць бурлівай пагодай па хвалях — вебяспека, трывожнае жыццё.
Васілеўскі, с. 23.
Лыкі драць — даведаешся шмат аб чым.
Васілеўскі, с. 23.
Люстэрка бачыць — таварыш абмане. Таксама: свабода будзе.
Романм. Опыт, с. 67.
Люстэрка бачыць — падман; дзяўчыне пад вянец.
Ляцкйй. Матерналы, с. 147.
Меру (чацвярык) бачыць — акуратна жыць станеш.
Романов. Опыт, с. 67.
Маёўку слраўляць — быць у вясёлай кумпаніі.
ВасЬіеўекі, с. 23.
Млын бачыць — людзі языкамі мелюць ва цябе (гл. малоць).
Ляцкйй. Матерналы, с. 147.
Мост перайсці — пазбавіцца ад бяды.
Ляцкіш. Матермалы, с. 147.
Мост сніць — якаясь мітрэнга.
Серж., с. 40.
Мятла — пагроза, сварка. Гл^ Венік.
Вдсімўскі, с. 24.
Мяхі пустыя — неўраджай, няўдача; поўныя збожжа — багацце.
Васілеўскі, с. 24.
Начынне (посуд) чысціць — перамена, госці.
Васілеўскі, с. 25.
Нож — нядобра.
Mmzynski, s. 151.
Нажы і відэльцы чысціць — вяселле, шмат гасцей.
Васілеўекі, с. 24
Падушкі бачыць — нездароўе. Таксама: пісьмо. Параўн. пасцель.
Романое. Опыт, с. 66.
Пакой чысты бачыць — на дабро. Янгал прыдзя. Тое ж: з чыстым сэрцам свята спаткаеш.
Ляцкйй. Матерналы, с. 147.
Вар.: Романов. Опыт, с. 66.
Пакой цемны, у ім быць — гразіць арышт, наагул нешта благое.
Васілеўскі, с. 32.
Пакуллем запіхваць вокны ці дзверы — будзе сцюдзена.
Васілеўскі, с. 25
Палена — малазначная падмога.
Васілеўскі, с. 25.
Парог высокі — перашкода.
Васілеўскі, с. 26.
Пасцель — нездароўе; дарога. Параўн. падушкі.
Романов. Опыт, с. 66.
Сніцца пасцель — сабірайся ў дарогу.
Pietkiewicz, s. 83.
Печ бачыць — пячаль будзе якая-небудзь, пячэцца на сэрцы (параўн. хлеб). Разбураную печ бачыць — смерць бацькі ці мужа.
Романов. Опыт, с. 67.
Печ абваліцца — пакойнік у хаце; пячаль будзе.
Moszynski, s. 159.
Убачыць, як печ паліцца — на смутак, з нагоды хваробы, няўдачы і рознага няшчасця, якія выйдуць з таго дома, дзе паліцца печ, і закрануць асобу, якая паліць у печы. Смутак гэты будзе то болыпы, то меншы, гледзячы па
ступені агню. Калі пры гэтым пячэцца бульба, яблыкі, буракі, варыцца гарох і бабы, то смутак будзе з нагоды гаспадыні дома, а часам і гаспадара; але калі варыцца што-небудзь іншае, вадкая страва, то смутак будзе паходзіць не ад хваробы, а ад іншага няшчасця. Выпяканне хлеба паказвае на тое, што вестку пра няшчасце атрымаюць вусным шляхам, праз пачыльнага; выпечка бліноў і ляпёшак — на пісьмовае паведамленне пра тое ж.
Нйкйфоровскйй. Матерналы, с. 137.
Печку цепліць — пацешышся, нанова зажывеш (маладым пачатак кахання).
Васілеўскі, с. 33.
Плот — перашкода. Пераскочыць праз плот — паправіцйа.
Ляцкші Матерналы, с. 147.
Плот гарадзіць — дзяліцьба.
Васілеўскі, с. 26.
Бачыць плот усіх відаў — плёткі, абгаворы, знявага імені і гонару. Уласны плот — плёткі ад хатніх, чужы — тыя ж плёткі ад суседзяў; пералазіць праз плот — перанесці ўвесь цяжар абгавораў; будаваць плот — плёткі толькі рыхтуюцца; разбіраць яго — знішчаць плёткі ці дашуквацца іх вінаватых. Па разнастайнасці плота вызначаецца і разнастайнасць абгавораў. Пляцень паказвае а працягласць плётак і ўтойвання іх крыніцы; частакол — на дробныя плёткі з надзеяй адкрыць пачатак і віноуніка абгавораў; шчыкеты — на відавочныя плёткі, калі вінаваты і не імквецца схавацца, а адкрыта зласловіць. Болыпая ці меншая адтуліна ў плоце паказвае на болыпую ці меншую колькасць плеткароў, з якімі даводзіцца лічыцца. Бачыць павалены ' плот ці раскіданыя яго часткі — позна давсдацца пра перажытыя абгаворы.
Нйкйфоровскйй. Матерналы, с. 135.
Вар,: Шейн, III, с. 339; Романол Опыт, с. 67; Pietkiewicz, s. 83.
Плуг правіць — карысная праца чакае.
Васілеўскі, с. 26.
Пожні незнаёмыя абглядаць — арэнды, спашка, пераезд.
Васілеўскі, с. 26.
Попел у печы бачыць — злавацца будзеш.
Романое. Опьп, с. 67.
Пуга — кара. Пугаю біць каго — госць.
Васілеўскі, с. 26.
Пуня пустая — беднасць, смутак; поўная корму — багацце.
Васілеўскі, с. 26.
Пялёнкі — хрэсьбіны.
Васілеўскі, с. 26.
Рагожай накрыцца — нсдастатак.
Васілеўскі, с. 26.
Руіны замчышча або старога будынку — спатканне з даўвейшым знаёмым або гутарка аб прошлым.
Васілеўскі, с. 27.
Садок пры ясным надвор’і — прыемнае задаволенае жыццс.
Васілеўскі, с. 2S.
Бачыць ува сне сажу — варожыя языкі абчэрняць.
Pietkiewicz, s. 83.
Bap.: Ped., s. 215; Васілеўскі, c. 27.
Сажа — нездароў чалавек будзе (у Рэчыцкім пав,— абгавораць спячага).
Moszynski, б. 152.
Самавар — госці, прыяцелі.
Васілеўскі, с. 28.
Саха — праца, надзейся на лепшае.
Васілеўскі, с. 27.
Свечку бачыць — нябожчык будзе.
Ляцкйй. Матермалы, с. 147.
Скарб замураваць у сцяне — перасцярога перад зладзссм або пажарам.
Васілеўскі, с. 19.
«Аднаму мужычку прысніўся сон: вазьмі клад водле ручая: толькі тады цябе чэмер (конская хвароба) заб’ець да смерці (клад — к балесці)».
Добровольскйй, I, с. 164.
Стол накрыты бачыць — на добрае гэта.
Романм. Опыт, с. 67.
Стол на тонкіх ножках — жыццё не зусім памыснае; стол з тоўстымі ножкамі — памыснае жыццё.
Васілеўскі, с. 28.
Страху новую на сваёй хаце бачыць — на радасць, а старую — на беднасць.
Романм. Опыт, с. 67.
Страху новую бачыць — нябожчык будзе, дамавіну рабі (параўн. дом). Тое ж: навіну пачуеш. Страху старую — госці.
Ляцкйй. Матерналы, с. 147.
Стрэльбу аглядаць — сцеражыся аладзейства, стрэльбу чысціць — будзь асцярожны прад звяром ці дрэнным чалавекам.
Васілеўскі, с. 10.
Тапор — сварыцца будзеш.
Moszynski, s. 152.
Сяліба старая — нічога асаблівага; новая — перамена.
Васілеўскі, с. 29.
Талерка пустая — недастатак; поўная стравы — добра.
Васілеўскі, с. 29.
Бачыць кагосьці ў новай хаце — няшчасце таму і інш.
Шейн, III, с. 340.
Робяць хату новую — пакойнік.
Moszynski, s. 150.
Хату сніць — адлучыцца з дому ў дарогу ці саўсім аддзяліцца.
Серж., с. 41.
Хату новую будаваць— маладым радасць, старым людзям — збліжэнне смерці.
Васілеўскі, с. 31.
Філіжанку пабітую (чарапкі) — няўдача; цэлую, напоўненую піццём — надта добрае значэнне, памыснасць.
Васілеўскі, с. 30.
Хамут на сябе ўскладаць — бяда, трывога, клопат; хамут уздзець на каня — падарожжа.
Васілеўскі, с. 31.
Хвораст збіраць і паліць — перамена пагоды к лепшаму, а таксама палепшанне адносінаў хатніх.
Васілеўскі, с. 31.
Хлеў чысціць (гной вывазіць) — хаўтуры ў радні або знаёмых.
Васілеўскі, с. 32.
Цвікі новыя — умацаванне гаспадаркі, даход; старыя цвікі — спадак або падарунак.
Васілеўскі, с. 14.
Цвяхі заганяць у сцяну — патрэбныя выдаткі.
Васілеўскі, с. 33.
Цэгла — няўдача.
Ролйцюв. Опыт, с. 57.
Цэглы купляць — пабагацееш.
КНІГІ ОНЛАЙН
