Бэтлеемская зорка
Ленэ Маер-Скуманц
Выдавец: Про Хрысто
Памер: 352с.
Мінск 2007
Ніколас /прыносіць на талерцы два бананы, акраец хлеба і ставіць на стол перад Юзафам і Марыяй, якія сядзяцьналаўцы). Больш, на жаль, я нічога не маю.
Юзаф (да Марыі). СілкуЙСЯ, я не ГЭЛОДНЫ. (Яна есць.) Ніколас, калі ты дазволіш Марыі тут жыць... Я дапамагаў бы табе ў працы, я сёе-тое разумею ў гэтым...
Ніколас. Тут ледзь хапае працы на аднаго... Мне трэба зрабіць дзіцячы ложак для донны Крыстыны, што-небудзь асабліва прыгожае, і некалькі дзіцячых крэслаў...
Ю з а ф. Але я ахвотна ахвяраваў бы штосьці на пражыцце... Калі б можна было што-небудзь прадаваць... Гм... багатым людзям падабаюцца старыя прыгожыя рэчы.
Ніколас. Яны вешаюць на сцены ўсё, што толькі можна.
Юзаф. Я часта назіраў праз вокны: нават выразаныя з дрэва загагулінкі ад спавядальняў, табэрнакулюмы з касцёлаў і маленькіх анёлаў яны бяруць для ўпрыгожвання сваіх дамоў... (Ён устае.) Марыя, я пайду, але ты не бойся, я не пакіну цябе ў бядзе. Я вярнуся з ежай і грашыма.
Марыя. Юзаф, не рабі нічога злачыннага, толькі дзеля таго, каб дапамагчы мне!
Юзаф. He, не! Можаш нетурбавацца.
Ніколас. Хадзі, я пакажу, дзеты можаш спаць. (Выходзіцьз Марыяй.)
Юзаф (адзін, сядае на веласіпед). У майго прыёмнага Сына быў сябар, Францішак, які прадаў усё каштоўнае з касцёла, каб дапамагчы бедным... (Выходзіць.)
(Шырма хутка знікае, відаць, як Юзаф едзе праз плошчу. Марыо адзінгуляекаляп'едэстала.)
Юзаф (даМарыо). Прывітанне, Марыо!..
Марыо. Бэ!
Юзаф. Алежтыненадтаветлівы...
Марыо. Аты, напэўна, шпіён з паліцыі...
Юзаф. Хадзісюды, я нешта скажу табе...
Марыо. Ты мяне не падманеш. Шпіёны заўсёды ветлівыя, бо хочуць штосьці выведаць...
Юзаф. Я не шпіён. (Ён працягвае руку і абмацвае верх п'эдэстала.) Спадзяюся, што ён яшчэ тут... (Ён бярэ німб і хавае яго под сваім понча.) I СПадзЯЮСЯ, ШТО антыквар з'явіцца ў належны час...
Марыо. Ты чакаеш Бальтазара? Ён штодзень пасля абеду прыходзіць у заезд.
Ю заф. Я ведаю. (Ён сядаеза стол, з'яўляецца Эл іза, ён ківае галавою.) Дзякуй, я не буду нічога піць.
Бальтазар (падыходзіцьзлева ісядяезастол, глядзіць збокунаЮзафа). Эліза! (Янападносіцьямуневялікікеліх.)
Юзаф. Добрыдзень, Бальтазар!
М а р ы о. Гэй, ты, шпіён, ці разведаў ты ўжо пра наш цуд?.. Святы Юзаф пайшоў рабіць цуд.
Ю з а ф. I што ён павінен зрабіць, на тваю думку?
Марыо. He ведаю. Мой дзядуля спадзяецца, што стане багатым.
Юзаф. Аты, Марыо, якога цуду хацеў бы?
М а р ы о. Каб святы Юзаф зрабіў мяне надзвычай спрытным і ніхто мяне больш не злавіў, калі я штосьці вазьму...
Юзаф. Эх,ты...
Бальтазар. Што ты хочаш, у гэтай Богам забытай мясцовасці малыя вучацца ў дарослых...
Юзаф. Некажытак! Ніводная мясцовасць не бывае забытаБогам... Толькі людзічасам бываюць пакінутыя людзьмі... Бальтазар, у мяне ддя цябе нешта ёсць... Я хачу табе штосьці прадаць...
Бальтазар. Гэтапавіннабыцьнештавыключнае... Я бяру толькі добрыя рэчы... чысты тавар...
Юзаф (паказваеямунімб). Цудоўная работа... пазалочаны... дзвесце гадоў...
Бальтазар. Гм... гэта ж толькі кавалак... А дзе ж святы да яго?
Юзаф. Я прадаю толькі німб... Калі да яго вытачыць з дрэва Божае вока ці прыгожага галубка... Такія рэчы людзі вешаюць на сцены, я сам бачыў...
Бальтазар (разглядаенімб). Гм!
Ю з а ф. Першакласная работа... Я ў гэтым сёетое разумею...
Бальтазар. А адкуль ён у цябе? Крадзены тавар,га?
Ю з а ф. He, гэта мая асабістая ўласнасць.
Бальтазар. Усе яны так кажуць.
Юзаф. He ўкрадзеная, не бойся. Сумленна прыдбаная.
Бальтазар (кладзенастолпаруманетаў). Ну, добра.
Юзаф. Усяго? Гэта каштуе болып.
Бальтазар. Магчыма, аленеўмяне.
Юзаф. Гэтанесправядліва.
Бальтазар. He кажы мне пра справяддівасць. Інакш я прывяду паліцыю, каб ты расказаў, хто ты і як да цябе трапіў гэты прыгожы німб. Ну?
Юзаф. Ты — хапуга.
Бальтазар. Кожныкруціцца, якумее. (Бярэнімб івыходзіць.)
Марыо (назіраў за гэтаю сцэнаю). Перапрашаю, што я назваў цябе шпіёнам. Ты жабрак, як мы ўсе.
Юзаф. Калі Марыя застанецца тут, яна зможа крыху наглядаць за табою. Каб і ты не загінуў. (Выходзіць з веласіпедам.)
М а р ы о (раздражнёна ўслед). Наглядаць за мною, якая лухта!
(Себасцьян прыходзіцьсасваёюгітараюіспявае, угэты час з дапамогай шырмыбудуеццасталярнаямайстэрня.) Себасцьян.
Кожны дбае толькі пра сябе, Здаўна так павялося ў Сан Жазэ!
Ніхто тут ні на кога не зважае, Як кажуць, мая хата стаіць з краю! Так думае і бедны, і багаты, I брат не мае літасці да брата!
Павінен стацца цуд!
Павінен стацца цуд!
(Святы Юзаф, несучыпадпахаюмехзпрадуктамі, уваходзіцьумайстэрню. Марыя дапамагае Нікаласу паліраваць дзіцячае крэселка.)
Ніколас. Яна замовілаў мяне яшчэ пяць такіх крэслаў.
Марыя. Я ў дзяцінстве так марыла мець асабістае крэсла.
Н і к о ла с. Я таксама. Сваё асабістае маленькае крэселка. Такое лёгкае, каб яго можна было самому падняць. I насіць з сабою то сюды, то туды —
паўсюль, дзе можна паслухаць нешта цікавае ці пагуляць. I каб яно было замаленькае для дарослага. Восьтакое крэселка.
Марыя. Ага.
Ніколас. Ну, можа, калісьці тваё дзіця атрымае такое. Гм? Хадзі сюды, не плач. Пажывём — убачым, так?
Ю з а ф (уваходзіць з прадуктамі). Вось ШТО я купіў. Няхай Марыя прыгатуе нам супу, са свежай зелянінай... Падсілкуемся разам.
(Марыя выходзіцьзпрадуктамі.)
Юзаф (кладзе грошы на варштат). Вось усё ШТО я зарабіў!
Н і к о л а с. Марыя можа спаць тут і без грошай. Ю з а ф. Тады вазьмі гэта, каб купіць прадуктаў! Ніколас. Аты?
Юзаф. Мнетрэб., вяр іацца на свой пост! Там грошы не патрэбны.
Ніколас. АМарыя? Ты яе потым забярэш? Ці як? Хто будзе ёй дапамагаць? Хтосьці ж павінен ёй дапамагаць...
Ю з а ф. Так, павінен быць хтосьці, хто будзе ёй дапамагаць.
Ніколас. Тытолькізнайшоўяе, праўда? Тыне тутэйшы, так?
Юзаф. Так, я не зусім адсюль.
Ніколас. Але што людзі скажуць... Жанчына ў маёй майстэрні, ды яшчэ цяжарная.
Юзаф. Я-тодобраведаю, штотадыкажуцьлюдзі.
Ніколас. Ведаеш, яна мне падабаецца. Яна чымсьці прываблівае, праўда?
Ю з а ф. Калі яна табе падабаецца, то не слухай людзей і не бойся ўзяць Марыю да сябе. А кожнае дзіця — Божы падарунак.
Ніколас. Трэба даць ёй час. Няхай яна супакоіцца. Тады паглядзім.
Юзаф. Так.
Ніколас. Дыйціпадабаюсяяёй?..
Марыя (прасоўваегалаву). А ты, Ніколас, які суп табе падабаецца?
Ніколас. Моцнапрыпраўлены, вельмімоцна.
М а р ы я. Я і здагадвалася. (Выходзіць.)
Юзаф (з усмешкаю). Я не хачу развітвацца. Перадай ёй ад мяне прывітанне. (Выходзіць.)
(Ніколас задумліва разглядвае дзіцячае крэселка.)
Голас Марыі. Усёгатова! (Ніколас выходзіць.)
(Змена дэкарацый. На кірмашовай плошчы. Святы Юзаф спешнапад'язджае, прыхінаевеласіпеддап'едэстала, рассцілае на ім понча, залазіць на п'едэстал, бярэлілею і накідку і зноў застывае ў выглядзе статуі. Толькі німба ў яго няма... Сяляне прыходзяцьсасваімітачанкамі. Эліза выціраестол. Прыходзяць салдаты і Бальтазар, іхабслугоўваюць. Антоніо і Марыо сядаюцьперадсадовай агароджай іпачынаюцьпрасіцьміласціну. Разіта суправаджае донну Крыстыну, якая купляе неабходнае. Злева падыходзяць Ніколас і Марыя зкошыкамдляпакупак.)
Маціяс. Глядзі, Ніколас з дзяўчынай.
Тобіяс. Гэта не тая, учарашняя?
Маціяс. Магчыма.
Эліза. Такіязаўсёдызнаходзяцьсабекагосьці новага.
Донна Крыстына. Зноў перад маімі варотамі зброд сабраўся!
Разіта. Паклікацьпаліцыю?
Донна Крыстына. Н-не. He зважайма на іх.
Разіта. Вы сёння ў добрым настроі, донна Крыстына.
Донна Крыстына. Муж прывёз мне з горада такі прыгожы падаруначак! Яшчэ ўчора вечарам, проста так, як сюрпрыз.
Разіта. Што ж гэта такое?
Донна Крыстына. Разны пазалочаны німб з промнямі, яго можна павесіць на сцяну. Сапраўды вельмі арыгінальны. Магчыма, гэты малады сталяр, Ніколас, зможа выразаць мне з дрэва галубка ддя яго, тады атрымаецца сапраўдная выява Святога Духа, для сталоўкі.
Себасцьян (падыходзіць, неспяшаючыся, ізаўважае свой веласіпед). Мой веласіпед! (Глядзіць наверх.) Людцы! Святы Юзаф вярнуўся!
Усе. О-о-о-о-ох!
Чэпэ. Цуд! Цуд!
Донна Крыстына. Недзе, напэўна, адбыўся цуд. Разіта, здабудзь мне хуценька некалькі газет!
Разіта. У нашага святога Юзафа няма німбу!
Бальтазар. Як? Што! Гм! (Кашляе.)
М а ц і я с. Ну, не падавіся! (Стукае яго па спіне.)
Чэпэ. Святы без німбу... на нашай плошчы?! Можа, нам трэба сабраць трохі грошай. Калі кожны нешта дасць...
Донна Крыстына. He! Я самапаклапачус' німб. Вунь крочыць малады Ніколас. Тр прасіць, каб ён намаляваў нам эскіз — эскіз пркгожага німбу. Я заплачу яму.
Усе. Брава, донна Крыстына! (Яна вельмі ўсцешаная.)
(Людзі прыціснулі Ніколаса да стала, сунуць ямуў рукі паперу і аловак, зазіраючы церазплячо.)
Маціяс. Ніколас усё зробіць як след!
Донна Крыстына (разглядае эскіз). Гм! Ен яшчэ прыгажэйшы, чым той, што прынёс мне муж. (Яна
разважае.) Ніколас, выраж мне з дрэва такі прамяністы німб! А ты, Разіта, хуценька бяжы дадому, у маёй спальні, над камодам, вісіць сапраўды прыгожы вянец... Нельга ж змушаць нашага святога Юзафа чакаць так доўга...
(Разіта спяшаецца.)
Усе. Брава, Донна Крыстына!
Ніколас (абдымае Марыю). Ты ўсё гэта разумееш?
Себасцьян (да іх). Цуды не трэба разумець. У іх трэба толькі верыць.
Чэпэ. Даведацца б нарэшце, дзе і калі адбыўся цуд. I ці адбыўся ён увогуле?
Эліза. Можа, гэта перададуць па радыё.
(Разіта прыходзіцьзнімбам. Маціяспрымацоўваеяго дастатуі.)
Усе. Песню, Себасцьян, песню!
Себасцьян.
Цуд адбыўся ў Сан Жазэ
на нашых вачах.
Ніхто пра яго не чуў, ніхто яго не бачыў, мы страцілі здольнасць гэта разумець. Можа... можа, мы ўсе звар'яцелі, але ёсць адчуванне, што ўсё ж такі хтосьці здзейсніў цуд... У Сан Жазэ...
У Сан Жазэ!
На кірмашы, што раскінуўся на беразе Тыбра, Маркус украў цыбуліну і кавалак мяса. Але гандляры, разгружаючы свае тачанкі, не заўважылі гэтага. Маркус быў самым нахабным і спрытным маленькім жабраком у Рыме.
У шостым стагоддзі ад Нараджэння Хрыстовага ў Рыме было вельмі шмат жабракоў. Яны сядзелі на касцёльных прыступках, перад варотамі крытых кірмашоў, на абломках разбураных старажытных храмаў. Яны ўчынялі бязлітасныя бойкі за лепшыя месцы. Бо Рым у той час не быў багатым, асляпляльным горадам. Рым быў бедным горадам, агорнутым страхам і поўным галодных бежанцаў, якія ўцяклі на поўдзень ад лангабардаў. * Штодзёная нястача зрабіла ўсіх раздражнёнымі і жорсткімі. Ужо самыя маленькія хлопчыкі-жабракі пераймалі ад бацькоўусе іхнія прыёмы. Мар-
КНІГІ ОНЛАЙН
