Беларусь-Японія Матэрыялы Другіх міжнар. чытанняў, прысвечаных памяці Іосіфа Гашкевіча

Беларусь-Японія

Матэрыялы Другіх міжнар. чытанняў, прысвечаных памяці Іосіфа Гашкевіча
Выдавец: Беларускі кнігазбор
Памер: 400с.
Мінск 2003
97.19 МБ
работали над созданием высокотехнологических космических систем и про­дукции. Наши телевизоры «Горизонт», радиоприемники «Океан» и «Селе­на», трактора Минского тракторного завода МТЗ, холодильники «Атлант», автомобили МАЗ и БелАЗ и другая высокотехнологическая продукция по­ставлялись во многие страны мира. Сегодня же эта продукция теряет престиж на мировых рынках, а наши специалисты высокого уровня вы­нуждены разъезжаться по всему свету, идет активная эмиграция молоде­жи. Республика Беларусь превращается в донора высокообразованных спе­циалистов для других стран. Но сегодня все больше активизируется про­грессивная интеллигенция, большинство госчиновников уже задумывают­ся над перспективой Беларуси и готовы участвовать в реформировании го­сударственного строительства и экономики. Даже в государственных сред­ствах печати уже ведется полемика, какова наша национальная идея, роль нашей богатой истории.
Наша гордость — исторические фигуры международного уровня, «гаспадары слова і справы»: Всеслав Чародей, князь Полоцкого княжества, Франциск Скорина, белорусский первопечатник, Симеон Полоцкий, выда­ющийся ученый-мыслитель и учитель российского императора Петра I, князья Радзивиллы, богатейшие магнаты, владельцы огромной библиоте­ки и других художественных ценностей, князь Лев Сапега, государствен­ный деятель, Андрей Тадеуш Костюшко, политический и военный деятель, руководитель национально-освободительного восстания в Польше, Литве и Беларуси, участник освободительной войны в США под началом Дж. Ва­шингтона и другие исторические фигуры мирового масштаба. Наши со­временники, такие, как Б. Кит — патриарх американской аэронавтики, ла­уреат Нобелевской премии Ж. Алферов, президент РАО ЕЭС России А. Чу­байс, президент Российского союза предпринимателей А. Вольский и мно­гие другие, вносили и сегодня вносят посильный вклад в копилку мирово­го сообщества.
Сегодня Япония, США, многие другие высокоразвитые страны, руко­водствуясь мирной политикой, вносят позитивный вклад в обеспечение мира и стабильности на планете, создание более безопасного мирового климата. Проблемы, которые поднимаются в отдельных государствах, сразу же на­чинают влиять на сообщество в целом. Понимая это, Япония как член ми­рового сообщества активно содействует укреплению мира во всем мире, экономическому развитию и построению взаимовыгодных международных связей. Одним из важнейших направлений своей деятельности Япония счи­тает оказание экономического содействия развивающимся странам. Начи­ная с 1991 г., на протяжении восьми лет, японское правительство выделило этим странам средств больше, чем все члены Комитета по оказанию помо­щи развитию. По данным Посольства Японии в Беларуси в 1988 г. эта по­мощь составила 10,7 млрд, долл., а США — 8,1 млрд, долл., Франция — 5,9 млрд. долл.
В заключение хочу подытожить сказанное. У Беларуси и Японии есть перспективы развития отношений. На первом этапе, полагаю, необходимо активизировать образовательные программы, начатые нашим земляком И. Гошкевичем еще в 1865 г., когда молодые японские студенты были при­няты на обучение в России. По неофициальным данным, около десяти бе­лорусских студентов теперь проходят обучение в Японии, а в Белорусском государственном университете сформирована только одна группа по изу­чению японского языка. Наша же соседка Украина по совместной образо­вательной программе обучает до тысячи студентов.
Сегодня предлагаю инициировать следующие программы:
•	Содействие в производственной, торговой кооперации, формирование данных по инвестиционным проектам и предложениям;
•	Организация системы подготовки и переподготовки кадров, проведе­ние семинаров, курсов-тренингов по вопросам экономических реформ, налогообложения, ценообразования, учетной политики и другим акту­альным вопросам;
•	Возможны и другие программы по согласованию сторон.
Дальнейшее всестороннее сотрудничество между Беларусью и Япони­ей имеет перспективы.
Адам Мальдзіс (Мінск)
НЕКАТОРЫЯ ВЫ HIKI ПЕРШАГА ДНЯ ЧЫТАННЯЎ IПРАПАНОВЫ
Найперш дазвольце ўсіх Вас яшчэ раз сардэчна прывітаць ад імя кіраўніцтва Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў і адначасова выказаць шкадаванне, што не змагу гэтага зрабіць яшчэ і заўтра, паехаўшы з Вамі на Астравеччыну — на зямлю Гашкевіча.
Таму давайце падвядзем некаторыя вынікі першага дня ра­боты, акрэслім перспективы на будучыню.
Галоўны вынік у тым, што Другія Гашкевічаўскія чытанні адбываюцца на ўзроўні, куды вышзйшым, чым першыя, якія прайшлі сем год назад, у 1995 г. Тады мы працавалі толькі адзін дзень і быў толькі адзін японскі госць — прафесар Джун-іці Сато. Цяпер жа мы ледзь укладваемся ў два дні. Пабольшала замежных гасцей. Акрэсліліся тры накірункі чытанняў: жыццё і спадчына 1. Гашкевіча, беларуска-руска-японскія ўзаемадачыненні, гісторыка-краязнаўчы аспект. Побач з Іосіфам Гашкевічам, асноўнай інтэлектуальнай ніткай, што звязвае нас з Краінай узыходзячага сонца, з’явіліся і іншыя значныя асобы — такія, як Мікалай Судзілоўскі-Русель ці Браніслаў Пілсудскі. Японіяй зацікавіліся нашы ўсходазнаўцы.
Знамянальна, што Другія Гашкевічаўскія чытанні праходзяць пасля Дзён ягюнскай культуры ў Беларусі, сталі іх своеасаблівым навуковым асэнсаваннем і падсумаваннем. Тут сапраўды нас чакае шырокае поле даследаванняў і супастаўленняў. Мне здаецца (гэтая думка прыйшла мне ў Кіёта), што было б пленным для вызначэння каранёў народнага светаразумення супаставіць японскі сінтаізм і беларускае язычніцтва — і там і тут падобныя культ продкаў і культ прыроды, што адбіліся і ў літаратуры, і ў мастацтве. Плённым мне здаецца тыпалагічнае параўнанне японскага і беларускага мастацтва, літаратуры, перакладу — у выш­ку высветліцца як наша нацыянальная адметнасць, так і агульначалавечая сутнасць. Ужо многа можна сказаць пра нашы гістарычныя і культурный кантакты. Пара пачаць стварэнне агульнай, беларуска-руска-янонскай электроннай базы дадзеных.
Адным словам, работы ўперадзе шмат, у тым ліку і па ўдакладненню жыццяпісу Іосіфа Гашкевіча (яго месца нараджэння, сям’я, акалічнасці набыцця маёнтка Малі, смерці, пахаванпя).
Вось чаму прапаную беларуска-руска-японскія Гашкевічаўскія чытанні праводзіць і надалей, хаця б раз у два гады. Прытым па чарзе: Мінск-Астравец, Санкт-Пепярбург, Хакадатэ. А можа, далучыць і Пекін, паколькі Гашкевіч правёў нямала пленных гадоў у Кітаі.
Наступная прапанова — актыўна падтрымаць дзеянні Пасольства Беларусі ў Японіі па ўзвядзенні «публічнага», гарадскога помніка або бюста I. Гашкевіча ў Хакадатэ. У Беларусі памяць нашага знакамітага земляка ўжо ўвекавечана: у Астраўцы стаіць бюст, у Малях ёсць музейная экспазіцыя, а заўтра старанием лідскага скульптара Рычарда Грушы (а тэта ўжо народная ініцыятыва) будзе адкрыты памятны знак. У Японіі ж Гашкевіча ведаюць меней. Безумоўна, мы вельмі ўдзячны шаноўнаму Такада Касіцісану, у прыватным музеі якога пануе культ Гашкевіча, стаіць яго бюст, які мы летась разам спавілі старадаўнім рушніком з Маляў. Але ж гэта — прыватны музей. А Гашкевічу, увасобленаму ў бюсце В. Янушкевіча, трэба стаяць каля праваслаўнай царквы ў Хакадатэ, узведзенай замест той, драўлянай, якая згарэла і ля якой сёння пахавана (прах перенесены) першая жонка Г’ашкевіча. Дарэчы, гэтая царква — побач з гарой-вулканам — асноўная турыстычная славутасць Хакадатэ. А замацаваная ў БелЭн недакладнасць, нібы ў цэнтры Хакадатэ ўзвышаецца бюст ці помнік «белавалосаму консу­лу» і таму Міністэрству культуры Беларусі не трэба клапаціцца, каб паставіць новы, не мае над сабой аніякіх падстаў.
I яшчэ пра Хакадатэ. Я ўпэўнены, што ў яго ваколіцах знойдзецца невялікі гарадок, які можа стаць пабрацімам — культурным, прамысловым, гандлёвым — Астраўца. Сендай гэта добра, падараваны ім Мінску гадзіннік цудоўны. Але аднаго Сендая мала. Думаю, што дух нашага суайчынніка ўсцешыўся б, калі б Астравец, дзе ён хутчэй за ўсё пахаваны, стаў пабрацімам якога японскага гарадка, дзе ён бываў (пра Хакадатэ я накуль што не мару). Патэнцыяльныя далёкія партнёры могуць улічыць, што Астравецкі раён экалагічна ці не самы чысты ў Беларусі, што ён знаходзіцца на мяжы з Літвой (а гэта значыць, што ў будучыні — і з Еўрасаюзам), што тут добрыя камунікацыі і добрыя ўраджаі. Значыць, напрошваецца ідэя якога сумеснага перапрацоўчага нрадпрыемства з выхадамі і на Усход, і на Захад.
У Астраўцы (ці, можа, у Мінску) трэба было б узнавіць перапыненую дзейнасць Фонду імя Гашкевіча (ён проста не быў перарэгістраваны). Тэты фонд мог бы стаць ініцыятарам, акумулятарам беларуска-руска-японскіх ідэй, перавыдання спадчыны Гашкевіча.
I апошняе. Дазвольце мне яшчэ раз выказаць падзяку ўраду Японіі за запрашэнне мяне (разумею, што гэта адбылося толькі дзякуючы Гашкевічу, чый партрэт сустракаў мяне ў аэрапорце Нарыта) у Японію. Знаёмства
з Токіо, Кіёта і асабліва Хакадатэ, вечары, праведзеныя з Такада Касіцісанам і праф. Джун-іці Сата, пакінулі незабыўнае ўражанне, дазволілі лепш зразумець не толькі Японію, але і Беларусь. Зразумець, што наш свет, наш «глоб» не такі ўжо і вялікі, што яго трэба берагчы. Берагчы ад лёсу Хірасімы і Нагасакі, ад чарнобыльскай і нью-Гюркскай бядот. Берагчы ўсім ра­зам, не зважаючы на палітычныя ці рэлігійныя адрозненні. Бо інакш не будзе каму любавацца цвіценнем сакуры ці налётам бусла над ГІалессем.
ДададзЕНЫя тзксты
Акіра Татэяма (Токіо Мінск)
«У ЧАСЫ ДЭМАКРАТЫІ
САМУРАЙСКІ ДУХ ПАМІРАЕ...»
Яшчэ ў «Кнізе самураяў» было сказана: «Сапраўднаму каханню непатрэбныя словы. Усё жыццё думаць пра каханага чалавека, але не вымавіць яго імя нават на смяротным ложы, — толькі такім можа быць сапраўднае пачуццё. 1 зараз яго ўжо не сустрэнеш». Японская культура заўсёды вылучалася асаблівай зачараванасцю, таямнічасцю, прастатой і вялікай духоўнасцю. Невынадкова менавіта японцы носяць свой нацыянальны касцюм кімано ў паўсядзённым жыцці. Напрыканцы тыдня японскай культуры ў Беларусі і напярэдадні гастролей вядомага японскага балета NBA Ballet Company на сцэне Нацыянальнага акадэмічнага тэатра балета Рэспублікі Беларусь адбылася гутарка з Часовым Павераным у справах ІІасольства Яіюніі ў Рэспубліцы Беларусь Акіра Татэяма. Ці змяняецца ў бягучым стагоддзі надзвычай своеасаблівая, унікальная японская куль­тура, такой была тэма інтэрв’ю.