КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Паважаны спадар Татэяма, японская культура вядома сваей унікальнасцю. 1 перш за ўсё, што стварае асаблівы вобраз японскага мастацтва, — гэта адносіны японскага майстра, чалавека да прыгажосці. Яны мяняліся на працягу ўсёй гісторыі Японіі і ўсё ж захавалі свае галоўныя рысы — павагу, абагаўленне гэтага феномена і ў той жа час непарыўную сувязь усяго жывога з разумением прыгажосці. Якія змены, на ваш погляд, адбываюцца сёння ва ўспрыманні прыгажосці ў культуры Японіі? — У японскай традыцыі — пакланенне перад прыроднай прыгажосцю, перад яе боскай сутнасцю. I павага, захапленне, мяркую, тэта тое стаўленне да прыгажосці, якое не зменіцца ў японскай культуры, што б ні здарылася. Так, цывілізацыя ўносіць свае карэктывы. Змяняецца лад жыцця чалавека, ідзе ўзаемадзеянне культурных прастораў, і, мяркую, сёння Японія болып адкрытая для дыялога, чым раней. Але стаўленне да прыгажосці ў нашай краіне не страціла сваёй традыцыі, і па-ранейшаму японскі майстар і чалавек з замілаванасцю глядзіць на прыгажосць усяго жывога. — Як Вы думаеце, ці здольныя сённяшнія працэсы глабалізацыі, амерыканізацыі паўплываць на далікатнасць і вытанчанасць японскай культуры? — Так, наша краіна не можа не адчуваць на сабе ўплыў гэтых працэсаў. У нас глядзяць амерыканскае кіно, ягюнскія жанчыны ўпэўнена ўваходзяць у бізнес, але сапраўдную сутнасць японскай нацыянальнай культуры, на мой погляд, глабалізацыя не кранае. Перш за ўсё, культуру кожнага народа вызначае клімат, рэлігія. Незалежна ад фільма на экране, сакура квітнее, мора б’ецца аб скалы... 1 пакуль людзі змогуць бачыць тэту прыгажосць, яны будуць пакланяцца ёй, і японскія традыцыі будуць жыць. — Ці змяніліся сімвалы японскай культуры? — Думаю, што яны засталіся некранутымі, таму што сімвалы — гэта тое, што адрознівае нашу культуру ад іншых культур. Гэта тара Фудзіяма, кімано, самурайскае кіно, хрызантэма, сакура... Імператар. — Наколькі жывы ў падсвядомасці сучаснага японца дух самурая? — У самурая павінен быць гаспадар. Зараз, у часы дэмакратыі, самурайскі дух памірае. Дэмакратыя ў першую чаргу парушае галоўную ўмову самурайскай культуры — пакланенне імператару, генералу. I другое, сапраўдны самурай заўсёды гатовы памерці. I для яго вельмі важна памерці з гонарам. Я думаю, многія народы ведаюць феномен харакіры, феномен японскіх камікадзэ. — Але хіба сучасны чалавек, жывучы, думав пра смерць? — Зараз у колах якудза — японскай мафіі, надзвычай яшчэ жывы дух ваяра. Блізкасць смерці быццам аднаўляе традыцыі самурайства ў гэтых людзях. I ў гэтым грамадстве лічыцца за гонар памерці не ад агнястрэльнай раны, а ад раны, нанесенай халоднай зброяй. I дагэтуль акрамя пісталетаў, аўтаматаў якудза выкарыстоўваюць кінжалы. Таму, калі вы пабачыце ў японскім кіно, як два чалавекі пасля перастрэлкі вядуць бойку на нажах, ведайце, што гэта праўда. — Ці знікае з японскага грамадства культ гейш? — Японскія жанчыны цяпер з’яўляюцца раўнапраўнымі партнёрам! ў шлюбе. Яны неверагодна хутка эмансіпіраваліся. Японскія мужчыны ўспрымаюць гэта па-рознаму, але даволі неахвотна дапускаюць жанчын у бізнес, палітыку. I культ гейш сёння хутчэй выключэнне, чым правіла. — Спадар Татэяма, хацелася б задаць пытанне пра палітыку дзяржавыў адносінах да культуры. Ці падтрымліваецца японское кіно, у гісторыю якога запісаны імёны Акіры Курасавы, Такешы Кітана, прызнаныя ва ўсім свеце? — Кіно ў Японіі — гэта вытворчасць выключна приватных кампаній. Дзяржава ніякім чынам не зарабляе грошы на кіно. Для нас нават вельмі дзіўна, што ў вас у Беларусі кінастудыя належыць дзяржаве. Сёння, вяртаючыся да вашага нытання пра глабалізацыю, у Японіі напулярнае амерыканскае кіно, свабода слова, свабода выяўлення... I абсалютна нармальна ўспрымаецца камерцыйнае апраўданне кіно. Так, Такешы Кітана цяпер вельмі папулярны, і ён можа дазволіць сабе здымаць кінастужкі, працаваць як прадзюсер, як рэжысёр. Але кіно — гэта раскоша, якую могуць дазволіць сабе далёка не ўсе. Мне хацелася б, каб у маёй краіне прыярытэт надаваўся айчыннаму кінематографу, як, нанрыклад, гэта адбываецца ў Францыі. Франция абмяжоўвае ўвоз амерыканскай прадукцыі і абараняе кінематограф сваёй краіны. — 1 ўсё-такі, якія сферы культуры падтрымліваюцца дзяржавай? — Палітыка Дэпартамента культуры накіравана на захаванне традыцыйнага мастацтва. Старажытныя помнікі архітэктуры, тэатр Но, Кабукі, прыкладное мастацтва, цырыманіяльная музыка ... тыя культурный каштоўнасці, якія характарызуюць японскую культуру. Дзяржава ў нас падтрымлівае выключна нацыянальную сферу. — Ці існуе, на ваш погляд, блізкасць паміж японской культурай і беларускай? — Я думаю, што заўсёды яднае людзей гуманнасць духу. Беларуси старанныя, цярплівыя, што таксама блізка і японцам. Як я вам і казаў, клімат вызначае культуру народа. У вас няма гор і мора, аднак у вас ёсць зіма, таму вы цярплівыя і ўмееце чакаць. Але наши народы адрозніваюцца тэмпераментам. Беларускі тэмперамент, зразумела, не азіяцкі. — Чым Беларусь прывабная для японскага знаўцы прыгажосці? — Сваёй адметнасцю, тым, што яна адрозніваецца ад Японіі. Як прыроднай прыгажосцю, так і духам. Таццяна Шамякіна (Мінск) КУЛЬТУРА Я ПОНИ ГЕАГРАФІЧНЫЯ I ГІСТАРЫЧНЫЯ ЗВЕСТКІ понцы называюць сваю краіну Ніпон. Японія — яе скажоная назва на еўрапейскіх мовах. Часам дзяржаву характарызуюць вобразна — Краіна ўзыходзячага сонца. Японія размешчана ва Усходняй Азіі на астравах. Яе тэрыторыя — 372 000 км2. Насельніцтва — каля 130 млн. чалавек (па яго колькасці Ягюнія займае шостае месца ў свеце). Тэрыторыя краіны значна выцягнута з поўначы на поўдзень і ўключае чатыры вялікія астравы — Хансю, Кюсю, Сікоку, Хакайда — і чатыры тысячы малых астравоў. Ад мацерыка Японію аддзяляюць Янонскае, Жоўтае і Усходне-Кітайскае моры. Па форме праўлення Японія — канстытуцыйная манархія. Ёсць імператар, але ёсць і парламент. На думку японцаў, імператар вядзе свой род ад багіні Сонца. Японскія астравы параўнальна маладыя. Яшчэ ў эпоху палеаліту тэрыторыя Ягюніі злучалася з мацерыком, а Японскае мора было вялікім унутраным возерам. Гэта адзін з найбольш сейсманебяспечных раёнаў на Зямлі. Падземныя штуршкі здараюцца ледзь не кожны дзень. Былі і разбуральныя землятрусы, калі гінулі цэлыя гарады 1. Старажытнае насельніцтва краіны X—I тысячагоддзяў да н. э. было блізкае да сучасных айнаў. Айны — яго нашчадкі. Яны і ёсць сапраўдныя гаспадары Японскіх астравоў, але сёння жывуць у рэзервацыях. Акрамя Японіі айны раней рассяляліся на поўдні Камчаткі, на Курыльскіх астравах і на Сахаліне. Айны — адзін з самых цікавых і загадкавых народаў на Зямлі. Вучоныя многіх краін б’юцца над праблемай іх этнагенезу. У першую чарту звяртае на сябе ўвагу тое, што айны, знаходзячыся сярод мангалоідных народаў, зусім не падобныя да іх. У адрозненне ад кітайцаў, японцаў, карэйцаў, у айнаў надзвычай валасатыя твар і цела (больш валасатых людзей у свеце няма). Паводле іншых прыкметаў айнаў адносяць часткова ' Страны и народы: Восточная и Центральная Азия: Япония. М., 1982. С. 219. да аўстралоідаў, часткова да белай расы. У цэлым па ўсіх антрапалагічных прыкметах этнас айнаў нельга аднесці ні да адной папуляцыі зямнога шара. Гэта, бясспрэчна, адзін з самых старажытных народаў свету. Яны самі сцвярджаюць, што прыбылі з неба на Зямлю тады, калі тут увогуле яшчэ не было людзей. На сённяшні дзень лічыцца, што айны не толькі абарыгены Японіі, але І найбольш стары этнас усяго Далёкага Усходу. Акрамя адасобленага месца ў сусветнай расавай сістэме, вялікую цікавасць уяўляе культура айнаў. Яна ўключае элементы, характэрныя як для паўночных народаў Сібіры, так і для вельмі аддаленых раёнаў Паўднёвай Азіі, астравоў Ціхага акіяна. Найбольш раннім помнікам культуры айнаў (кераміцы) звыш 12 000 гадоў. Гэта самая старажытная з керамічных традыцый свету2. Дарэчы, у 1997 г. японскія вучоныя выявілі на дне акіяна каля вострава Акінава каласальныя піраміды, не меншыя, чым егіпецкія, а па форме падобныя да мексіканскіх. 1х узрост таксама вызначылі ў 12 000 гадоў. Для поўнага вывучэння пірамідаў рыхтуецца вялікая экспедыцыя3. Айнская мова таксама ізаляваная ў сусветнай лінгвістычнай класіфікацыі — яна не надобная ні да адной у свеце. Айнскі фальклор ці не найбольш развіты сярод фальклорных традыцый Далёкага Усходу. Цікавая ў айнаў народная медыцына, цудоўная арнаментыка, аднак наибольшую цікавасць уяўляе міфалогія, рэлігійныя вераванні айнаў. Яны вераць у несмяротнасць душы, у шматлікіх добрых і ліхіх духаў, у іх да нашага часу існуе татэмізм. Найбольш шануюцца мядзведзі (яны і сёння жывуць у паселішчах айнаў), бо лічацца першапродкамі племені4. Айны — народ вельмі цяжкага лёсу. На мяжы нашай эры продкі японцаў, якія перайшлі на астравы з мацерыка, пачалі наступ на спрадвечную зямлю айнаў. Больш за паўтары тысячы гадоў супраціўляліся абарыгены чужаземнай экспансіі. На сённяшні дзень агульная колькасць айнаў не перавышае 15-16 тысяч чалавек. Асноўны занятак продкаў айнаў — паляванне і рыбалоўства, а з III тысячагоддзя да н. э. — і земляробства, але прымітыўнае. На мяжы нашай эры на архіпелаг прыйшлі плямёны з Карэі. У іх былі высокаразвітыя земляробства і жывёлагадоўля, яны валодалі кітайскімі бронзавымі і жалезнымі нрыладамі працы, зброяй. У вайне з айнамі ўзніклі аб’яднанні плямёнаў, якія ў кітайскіх гістарычных хроніках названия «царствамі». У нершыя стагоддзі нашай эры паміж «царствамі» ішла жорсткая барацьба за зямлю. Урэшце перамагло царства Ямата, якоеўтварыла першую цэнтралізаваную дзяржаву на Ягюнскіх астравах. 2 Спсваковский А. Духи, оборотни, демоны и божества айнов. М., 1988. С. 3-5. ’Досовский В. Подводные пирамиды // Алиби. 1997. № 26. С. 5. 4 Гл. больш падрабязна артикул Т. Шамякінай «Міфалагічныя формы шлюбу» // Роднас слова. 1995. № 6. 3 V-VI стст. ужо вяліся і ўласнаяпонскія летапісы, якія апавядалі пра асноўныя гістарычныя падзеі. У тэты час з Кітая і Карэі на архіпелаг перасялілася многа людзей, сярод якіх пераважалі будысцкія манахі-вучоныя і ўмелыя рамеснікі. Яны прынеслі з сабою надзвычай высокую культуру. Акадэмік М. Конрад — адзін з лепшых знаўцаў культуры Усходу — адзначаў: «Кітай часоў VII-IX стст. уяўляў з сябе адну з найбольш культурных, калі не самую культурную краіну ў свеце, і ўвабраў у сябе ўсё каштоўнае з культуры індыйскай і нават больш аддаленых краін — Персіі і Арабскай дзяржавы. I тэты Кітай перанёс усё назанашанае багацце ў Японію»5.