Беларуска-нямецкі слоўнік

Беларуска-нямецкі слоўнік

Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 608с.
Мінск 2010
372.69 МБ
 БЕЛАРУСКА-НЯМЕЦКІ СЛОЎНІК
BELARUSSISCH-DEUTSCHES
WÖRTERBUCH
Больш за 70 тысяч слоў і выразаў Über 70 000 Stichwörter und Wendungen
БЕЛАРУСКА-НЯМЕЦКІ СЛОЎНІК
BELARUSSISCH-DEUTSCHES WÖRTERBUCH
Больш за 70 тысяч слоў і выразаў Über 70 000 Stichwörter und Wendungen
Пад рэдакцыяй
Мікалая Кур ’янкі, Лявона Баршчэўскага і Томаса Вайлера Herausgegeben
von Mikalai Kurjanka, Ljawon Barschtscheuski, Thomas Weiler
Мінск
Выдавец Зміцер Колас 2010
УДК 811.161.3’374=112
ББК81.2 Нем-4
Б43
Калектыў аўтараў:
Марцінеўскі У. I. (кіраўнік - да 1993 г.), Кур’янка М. I. (кіраўнік - з 1994 г.), Баршчэўскі Л. П., Кёстнэр М„ Серка А. В.
Пры ўдзеле Антонснкі А. В., Барташа П. А., Вайлера Т., Ермаловіча В. В., Ждановіч А. А., Зарэмбы Л. М., Любчэўскай Н. М., Піскунова Ф. А., Рудакоўскага В. В., Сакалоўскай А. С., Шчэрбіна В. К., Шэлер Ю.
Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie
Mit Unterstützung des deutschen Ministeriums für Wirtschaft und Technologie im Rahmen des TRANSFORM-Programmes.
Выданне слоўніка ажыццёўленае пры надтрымцы Міністэрства эканомікі Германіі ў межах ііраграмы «ТРАНСФОРМ».
dbg
Калектыў аўтараў і выдавец выказваюць шчырую падзяку Нямецка-беларускаму таварыству за дзейсную падтрымку і спрыянне ў ажыццяўленні гэтага праекту.
Б43 Беларуска-нямецкі слоўнік / Belarussisch-Deutsches Wörterbuch : больш за 70 тысяч слоў і выразаў / Пад рэдакцыяй Мікалая Кур’янкі, Ля- вона Баршчэўскага і Томаса Вайлера. — Мінск : Зміцер Колас, 2010. — 608 с.
ISBN 978-985-6783-98-5
Гэты слоўнік - першы беларуска-нямсцкі слоўнік сярэдняга памеру (больш за 70 тыс. слоў, словазлучэнняў і выразаў). Унівсрсальны характар дазваляе выкарыстоўваць яго з рознымі мэтамі як у пісьмовай, так і ў вуснай камунікацыі. Маючы выразную функцыя- нальную накіраванасць, слоўнік дапаможа перакласці беларускія тэксты размоўнага, лі- таратурна-мастацкага, грамадска-палітычнага і эканамічнага характару.
Прызначаешіа шырокаму колу карыстальнікаў: перакладчыкам, студэнтам, навуко- вым даследчыкам і г. д.
ББК 81.2 Нем-4
УДК 811.161.3’374=112
ISBN 978-985-6783-98-5
© М. I. Кур’янка і інш.
© Афармленне. Выдавец Зміцер Колас, 2010.
Уступнае слова
Geleitwort
Гэты «Беларуска-нямецкі слоўнік» з’яўляецца своеасаблівай вяхой у культурніцкіх кантактах Беларусі і Германіі. Упершыню з друку выходзіць ёмісты даведнік, які дапамагае суаднесці моў- на-паняткавы свет аднаго і другога народаў.
Ідэя стварэння беларуска-нямецкага слоўніка прыкладна на 40 тысяч загалоўных слоў узнікла на самым пачатку існавання незалежнай Рэспублікі Беларусь. Яго распрацоўка пачалася каля дваццаці гадоў таму, у 1992 г., калі Уладзімір Марцінеўскі з Мін- скага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта сфармаваў твор- чую групу з мэтай стварэння грунтоўнага двухмоўнага слоўніка для школьнікаў, студэнтаў і іншых патэнцыйных карыстальнікаў. Аўтарскі калекгыў на чале з Марцінеўскім, з якім шчыльна су- працоўнічаў вядомы перакладчык-германіст Лявон Баршчэўскі, пачаў актыўную працу над рукапісам. Пасля заўчаснай смерці Уладзіміра Марцінеўскага, пачынаючы з 1994 г. агульнае кіраў- ніцтва праектам пераняў Мікалай Кур’янка. Беларуская частка слоўніка была першапачаткова прапанаваная супрацоўнікамі ка- федры беларускай мовы і літаратуры лінгвістьічнага ўніверсітэ- та Алай Сакалоўскай і Віктарам Рудакоўскім, пэўную дапамогу якім аказваў навуковы супрацоўнік Інстытута мовазнаўства На- цыянальнай акадэміі навук Беларусі Вячаслаў Шчэрбін. Пазней найбольшы ўклад у папаўненне і распрацоўку слоўніка ўнеслі Мікалай Кур’янка і Лявон Баршчэўскі.
Колькасць рэестравых слоў была істотна павялічаная. Над пад- рыхтоўкай часткі артыкулаў слоўніка працавала досыць вялікая група лінгвістаў, у якую ўваходзілі і прадстаўніцы маладзейшага пакалення нямецкіх мовазнаўцаў спадарыня Юлія Шэлер і спада- рыня Моніка Кёстнэр. Праца над падрыхтоўкай слоўніка да друку ішла няпроста: фінансаванне праекга, пошукі выдаўца і пьпанне давядзення кнігі да друку доўгі час не вырашаліся, хоць увесь гэты час праца над рукапісам не перапынялася. Пры гэтым вялікае зна- чэнне мела фінансавая і тэхнічная дапамога з боку Аляксея Серкі. Слоўнік быў папоўнены значнай колькасцю лексікі з галін экано- мікі, фінансаў і гандлю. Урэшце на праекг сваю ўвагу звярнуў пры- ватны выдавец і перакладчык Зміцер Колас. Менавіта ён у 2006 г. ажыццявіў і выданне «Нямецка-беларускага слоўніка» Мікалая Кур'янкі. Сп. Колас з вялікім імпэтам узяўся за канчатковую рэалі- зацыю гэтага кніжнага праекта, які рыхтаваўся ў суме каля дваццаці гадоў.
Гэты слоўнік мае зрабіцца надзейным і незаменным дапа- можнікам для перакладу тэкстаў, а таксама для хуткага пошуку неабходных адпаведнікаў штодзённай побытавай і спецыяльнай лексікі. Беларуская мова на працягу апошніх гадоў набыла боль- шую папулярнасць, і гэты слоўнік мусіць дапамагчы мацаваць беларуска-нямецкае ўзаемаразуменне і кантакты.
Са свайго боку, Нямецка-беларускае таварыства (dbg) прыкла- ла істотныя намаганні, каб выданне «Беларуска-нямецкага слоўні- ка» зрабілася магчымым. Тут я хацеў бы выказаць асаблівую па- дзяку майму калегу з управы таварыства Інга Пэцу, які істотным чынам паспрыяў выхаду гэтага слоўніка ў свет: без яго чыннага ўдзелу слоўнік і надалей заставаўся б ненадрукаваным. Падзяка належыць таксама Томасу Вайлеру, які ўзяў на сябе добраахвот- ны абавязак вычытаць карэктуру ўсяго рукапісу. Асабліва я хацеў бы падзякаваць федэральнаму міністэрству эканомікі і тэхнало- гій (Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie) i праграме «TRANSFORM» за немалую дапамогу i падтрымку. Супрацоўні- цтва гэтых устаноў з аўтарскім калектывам слоўніка прывяло да значнага пашырэння слоўнікавага рэестра за кошт эканамічнай
Das vorliegende Belarussisch-Deutsche Wörterbuch markiert einen Meilenstein in den Kulturbeziehungen zwischen Belarus und Deutschland. Erstmals liegt ein umfassendes Nachschlagewerk vor, das die Sprachwelten beider Länder exzellent verbindet.
Die Idee dieses Wörterbuches mit rund 70 000 Stichwörtern reicht zurück in die Anfänge des unabhängigen Staates Belarus. Die Arbeit am Buch begann etwa vor zwanzig Jahren, als Uladsimir Marzineuski von der Staatlichen Linguistischen Universität Minsk 1992 ein wis­senschaftliches bilinguales Nachschlagewerk für Schule, Universität und Öffentlichkeit anregte. Die Autorengruppe um Uladsimir Mar­zineuski, darunter der bekannte Germanist Ljawon Barschtscheuski, begann in den neunziger Jahren mit der Erarbeitung des hier vorlie­genden Wörterbuches. Nach dem überraschenden Tod Marzineuskis 1994 übernahm Mikalai Kurjanka die Leitung des Projekts. Das bela­russische Wörterverzeichnis wurde zunächst vom Lehrstuhl für bela­russische Sprache der Linguistik-Universität, hier insbesondere von Ala Sakalouskaja und Wiktar Rudakouski, zusammengestellt. Ihnen zur Seite stand Wjatschaslau Schtscherbin vom Institut für Sprach­kunde der Belarussischen Akademie der Wissenschaften. Eine gründ­liche Ergänzung und Bearbeitung erfuhr das Manuskript später von Kurjanka und Barschtscheuski.
Die Zahl der Stichworte wurde deutlich erweitert. Eine größere Gruppe von Linguisten, darunter auch zwei deutsche Nachwuchs­forscherinnen, Frau Julia Scheller und Monika Köstler, hat bei der Ausarbeitung eines Teils der Wortartikel mitgewirkt. Die Vorberei­tung zum Druck gestaltete sich schwierig: die Finanzierung, Ver­lagssuche und Herausgabe verzögerten sich immer wieder, obgleich auch in dieser Zeit die Arbeit am Wörterbuch fieberhaft fortgesetzt wurde, dabei erwies sich vor allem die finanzielle und technische Mitarbeit von Aljaksej Serka als unverzichtbar. Die Lexik wurde zudem um zahlreiche Stichwörter aus dem Sprachfeld der Wirt­schaft ergänzt. Um diese Zeit wurde der Privatverleger, Übersetzer und Herausgeber Smizer Kolas auf das Projekt aufmerksam. Kolas hatte 2006 bereits das Deutsch-belarussische Wörterbuch von Mi­kalai Kurjanka veröffentlicht. Mit großem Engagement machte es sich Kolas zur Aufgabe, dieses zwei Jahrzehnte währende wissen­schaftliche und kulturverbindende Buchprojekt zu einem erfolgrei­chen Abschluss zu führen.
Das Wörterbuch ist für belarussische und deutsche Benutzer ein zuverlässiges, unverzichtbares Hilfsmittel bei der Übersetzung von Texten wie auch beim schnellen Nachschlagen von Begriffen aus Fach- und Alltagssprache. Das Belarussische hat gerade in den ver­gangenen Jahren an Popularität gewonnen. Dieses Wörterbuch wird helfen, das Verständnis füreinander auszubauen und die belarussisch­deutschen Beziehungen zu festigen.
Die deutsch-belarussische Gesellschaft (dbg) hat sich von deutscher Seite bemüht, das Erscheinen des Belarussisch-deut­schen Wörterbuchs zu ermöglichen. Insbesondere danke ich mei­nem dbg-Vorstandskollegen Ingo Petz, der sich maßgeblich für die Realisierung des Wörterbuches eingesetzt hat. Ohne ihn hätte es wohl kaum so schnell zu einer Drucklegung kommen können. Dank gilt auch Thomas Weiler, der sich bereit erklärte, das ge­samte Wörterbuch Korrektur zu lesen. Ein ganz besonderer Dank gilt dem Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie so­wie dem TRANSFORM-Programm für die großzügige Hilfe und Unterstützung. Die Zusammenarbeit führte auch zur Erweiterung der wirtschaftlichen Lexik des Bandes. Es liegt ein Werk vor, das eine belarussisch-deutsche Koproduktion ist, ein beeindrucken-
тэрміналогіі. У выніку мы маем працу, якая ёсць пераканаўчым сведчаннем навуковай кампетэнтнасці і інтэнсіўнасці міжмоўных дачыненняў. «Беларуска-нямецкі слоўнік», у дадатак да існуючых літаратурных перакладаў, бібліяграфічных прац і гістарычных ма- награфій, робіцца важкай часткай духоўна-культурнага ўзаемааб- мену паміж Беларуссю і Германіяй. Яшчэ раз выказваю глыбокую падзяку ўсім, хто працаваў над ажыццяўлсннсм гэтага праекта.
Берлін, 1 ліпеня 2010 г.
Райнэр Лінднэр, старшыня Нямецка-беларускага таварыства (dbg), выканаўчы дырэктар Камісіі нямецкага эканамічнага супрацоўніцтва з краінамі Усходняіі Еўропы.
des Zeugnis wissenschaftlicher Gelehrsamkeit und intensiver Sprachbeziehungen. Den zahlreichen Literaturübersetzungen, den Bibliographien oder den Abhandlungen zur Geschichte kann jetzt ein entscheidendes Element des geistig-kulturellen Austauschs zwischen Belarus und Deutschland hinzugefügt werden: ein bela­russisch-deutsches Wörterbuch. Mein Dank gilt allen, die daran mitgearbeitet haben.