Беларускае мастацкае шкло: XIX — пачатак XX ст
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 143с.
Мінск 1984
178. Г. Мінск. Вул. Добрамысленская (paHeft урочышча Добрыя Мыслі). Шклозавод, заснаваны ў 1895 г. Г. Сыркіным і М. Эндзільбергам.’ У 1909 г. належаў купцу Мазэ. Пасля Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі нацыяналізаваны. Разбураны ў час Вялікай Айчыннай вайны.— ЦДГА БССР, ф. 311, воп. 1, спр. 216, л. 44—46; ф. 299, воп. 2, спр. 111, л. 1; Жаврпд М. Ф. Белорусское стекло, с. 56.
179. Г. Мінск. Завул. Грыгор’еўскі (каля вул. Маскоўскай). ІІІклозавод, заснаваны ў 1910 г. Д. Л. Ашкіназі і I. С. Батвіннікам. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі нацыяналізаваны, называўся «Пралетарый». Закрыты ў 1924 г.— ЦДГА БССР, ф. 299, воп. 5, спр. 1934, л. 9.
180. В. Налібокі. Стаўбцоўскага р-на. Прыгонная мануфактура, заснавана у 1717 г. Радзівілам. Закрыта ў 1866 г.— Гісторыя Беларускай ССР, т. 2.— Мн., 1972, с. 596; Матэрыялы да гісторыі мануфактуры Беларусі..., т. 1, с. 90; Болбас М. Ф. Развптне промышленностп в Белорусспп, с. 240.
181. В. Неманіца Барысаўскага р-на (paHeft вёска Мінскага п.). Шклозавод, час заснавання не ўдакладнены. У 1866 г. працавала 38 рабочых, выраблена шкла на 21 тыс. руб.— Болбас М. Ф. Промышленность Белорусснн, с. 268.
182. В. Пагрэбліцы (цяпер не існуе, paHeft у Вілейскім п.). Мануфактура. Узнікла да 1850 г. У 1854 г. пранавала 18 майстооў. Упамінаецца ў 1857 г.—Болбас М. Ф. Развнтне промышленностп в Белоруссші, с. 162, 240.
183. Пас. Партызанскі Вілейскага р-на (раней маёнтак Залессе). Шклозавод «Залессе», заснаваны ў 1855 г. у выніку пераводу сюды гуты з маёнтка Стражыслаў. У 1859 г. належаў памешчыку Норберту Міхайлавічу Васілеўскаму, дзейнічала 1 печ, працавала 30 прыгонных, выраблялі посуду на 4700 руб. у год.— Романовскнй Н. Т. Развнтне мануфактурной промышленностн в Белорусснн..., с. 305—306. У 1879 г. пры тым жа ўладальніку працавала 36 рабочых, выраблена шклянак і бутэлек на 4800 руб.— Указатель фабрнк п заводов...,
с. 333. У 1900 г. належаў Б. Ш. Тылесу, Я. Б. Ашкіназі, X. 3. Грытгаўзу, працавала 157 рабочых, выраблена сталовага, аптэчнага посуду, лямпавых вырабаў на 90 700 руб., у 1910 г,— на 89 949 руб,—Документы н матерналы..., т. 3, с. 32, 60. Працуе і сёння, вырабляе сілікатныя глыбы і шклатару.
184. В. Парэчча Пухавіцкага р-на. Шклозавод, у 1892 г. належаў Бярловічу і Клёцкіну. У 1895 г. устанавілі паравы рухавік, працавала 111 рабочых, выраблена шкла на 59 тыс. руб. Закрыты ў 1924 г.— Жаврнд М. Ф. Белорусское стекло, с. 54, 77, 78; Болбас М. Ф. Промышленность Белорусснн, с. 281.
185. Парэцкая Пушча (няпер не існуе, раней маёнтак В. Л. Азмідава ва ўрочышчы Коўзскае Ігуменскага п.). Шклозавод, заснаваны памешчыка.м В. Л. Азмідавым у 1895 г., у 1900 г. на ім працавала 104 рабочыя,— Болбас М. Ф. Промышленность Белоруссіш, с. 246. Завод працаваў у 1913 г,— ЦДГА БССР, ф. 299, воп. 2, спр. 1110, л. 24.
186. В. Раванічы Чэрвеньскага р-на. Гута, год заснавання невядомы, у 1831 г. належала памешчыку Вікенцію Слатвінскаму.— ЦДГА БССР, ф. 295, воп. 1, спр. 476, с. 41.
187. Г. Смалявічы. Шклозавод, год заснавання не высветлены. 3 80-х гадоў XIX ст. па 1910 г. належаў Ашкіназі і К°, з 1910—таварыству «Шкло-крышталёвы завод «Смалявічы» пазней называўся «Шклозавод «Вікторыя». У 1910 г. пабудавалі цэх шліфоўкі на 7 станкоў з лакамабільным рухавіком. Закрыты ў 1924 г,— ЦДГА БССР, ф. 311, воп. 1, спр. 205, л. 1, 2; ф. 299, воп. 5, спр. 1935, л. 18; Жаврнд М. Ф. Белорусское стекло, с. 56, 64, 77.
188. В. Старэва Слуцкага р-на. Шклокрышталёвы завод, узнік пры лесапільным заводзе, год заснавання не высветлены. Знаходзіўся ў 12 км ад г. п. Урэчча. У 1887 г. належаў А. Клёцкіну і Ш. Фейнбергу. У 1897 г. працавала 70 рабочых, выраблена крышталёвага посуду і лямп на 58 тыс. руб. Кіраваў заводам М. Голь. У 1899 г. устаноўлены лакамабіль. У 1908 г. завод узнагароджан на Міжнароднай марсельскай выстаўцы прызам «Гран-пры». 3 1908 г. належаў Б. А. Клёцкіну.— ЦДГА БССР, ф. 311, воп. 1, спр. 176, л. 102, 113. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі нацыяналізаваны, закрыты ў 1924 г.—ЖаврндМ. Ф.
Белорусское стекло, с. 53; 77; Стеклозаводчнк, 1910, № 48.
189. В. Старое Сяло Маладзечанскага р-на (раней маёнтак Валадковічаў). Гута, год заснавання не вызначан. У 1812 г. належала Валадковічу, працавала 28 прыгонных, выраблена посуду на 10 360 руб.— Ведомость о мануфактурах Роселн за 1812 г., с. 157. У 1880 г. належала Вікенцію Ігнатавічу Валадковічу, працаваў 91 рабочы, выраблена ліставога і аконнага шкла на 38 тыс. руб.— Орлов П. А. н Будагов С. Г. Указатель..., с. 349. У 1884 г. яе арандавалі Мазэ, Фрэнкель і Калецкі, працавалі 44 рабочыя, вырабілі бутэлек, шклянак і ліставога шкла на 14 тыс. руб.—Указатель фабрнк н заводов..., 1887, с. 314. У 1898 г. працавала 80 рабочых.— Болбас М. Ф. Промышленность Белорусспн, с. 297.
190. X. Стокі (да 1977 г.) Стаўбцоўскага р-на. Шклозавод, год заснавання не вызначан. У ведамасці за 1828 г. паведамляецца. што заснаваны ксяндзом Слуцэвічам; у 1828 г. належаў памешчыку Станіславу Цыбовічу, які ў гэты час здаў завод у арэнду. Працавалі 1 вольнанаёмны майстар і 10 прыгонных, у 1831 г. выраблена 13 тыс. квартаў і бутэлек з бясколернага і асветленага шкла. Збывалі посуд у Вільні.— Журнал мануфактур..., 1831, № 9, с. 80; Матэрыялы да гісторыі мануфактуры Беларусі..., т. 1, с. 196.
191. Засценак Страбівіслова Вілейскага п. (цяпер не існуе). Гута, у 1833 г. належала памешчыку Радзішэўскаму.— ЦДГА БССР, ф. 694, воп. 1, спр. 476, с. 111 —112. У 1833 г. працавала 8 майстроў, выраблялі бутлі 2-гарнцовыя, «карафінкі квартовыя і паўквартовыя», «шклянкі квартовыя і паўквартовыя», кілішкі з «белага шкла», слоікі 3-гарнцовыя, чарнільніцы.— Матэрыялы да гісторыі мануфактуры Беларусі..., т. 1, с. 188.
192. В. Стражы Вілейскага р-на (былы засценак Стражыслаў). Гута, у 1815 г. перанесена з в. Ілья памешчыкам Валадковічам. У 1828 г. дасталася ў спадчыну памешчыку Радзішэўскаму. Дзейнічалі 3 печы, шліфавальны і гравіравальны цэхі, працавала 26 прыгонных.— Матэрыялы да гісторыі мануфактуры Беларусі..., т. 1, с. 90, 91. У 1833 г. належала памешчыцы Махлі Гутнеравай.— ЦДГА БССР, ф. 694, воп. 1, спр. 476, л. 111—112. У 1855 г. пераведзена ў в. Залессе.— Болбас М. Ф. Развнтне промышленностн в Белорусснн, с. 159.
193. Г. п. Урэчча Любанскага р-на. Шклолюстэркавая прыгонная мануфактура. Заснавана Ганнай Радзівіл у 1737 г. Выраблялі ліставое аконнае і люстэркавае шкло, посуд, люстры, падсвечнікі. Закрыта ў 1862 г.— Матэрыялы да гісторыі мануфактуры Беларусі..., т. 1, с. 90; Kamenska Z. Manufaktura szklana w Urzeczu (1737— 1846). — Warszawa, 1964.
194. B. Шобікі Барысаўскага р-на (раней Шобіны). Гута, час узнікнення не высветлены. У 1812 г. належала памешчыцы Петразолінай, дзейнічала 4 печы, працавала 23 прыгонныя, выраблена крышталёвага і сталовага посуду на 3850 руб.— Ведомость о мануфактурах Россіін за 1812 г. (хрустально-стекольные заводы). — СПб., 1814, с. 157—164. У 1859 г. належала памешчыцы Петразолінай, дзейнічала 1 печ, працавала 30 прыгонных, выраблена 2 скрыні ліставога шкла і посуду на 4700 руб.— Ро-
мановскнй Н. Т. Развптііе мануфактурной промышленностн в Белорусснн..., с. 305— 306.
195. В. Гута ў Паплаўскім с/с Бярэзінскага р-на.
196. В. Гута ў Багданаўскім с/с Валожынскага р-на.
197. В. Гута ў Ігрушаўскім с/с Крупскага р-на.
198. В. Гута ў Любяцкім с/с Уздзенскага р-на.
199. В. Гутніца ў Амговіцкім с/с Слуцкага р-на.
200. В. Новая Гута ў Хаценчыцкім с/с Вілейскага р-на.
201. В. Новы Гуткоў у Амговіцкім с/с Слуцкага р-на.
202. В. Старая Гута ў Бабаўнянскім с/с Капыльскага р-на.
203. В. Стары Гуткоў у Амговіцкім с/с Слуцкага р-на.
ЗЛЕСТ cJ"
УВОДЗІНЫ
9 ХАРАКТАРЫСТЫКА ВІДАУ ШКЛАРОБСТВА
МАСТАЦКАЕ ШКЛО БЕЛАРУСІ I—III ЧВЭРЦІ XIX ст.
17
АГУЛЬНАЯ ХАРАКТАРЫСТЫКА СТАНУ ШКЛАРОБСТВА I ШКЛЯНЫХ ВЫРАБАУ
40 АТРЫБУТАВАННЕ УРЭЦКА-НАЛІБОЦКАГА ШКЛА
МАСТАЦКАЕ ШКЛО БЕЛАРУСІ АПОШНЯЙ ЧВЭРЦІ XIX—ПАЧАТКУ XX ст.
71
СТАН РАЗВІЦЦЯ ШКЛАРОБСТВА I АГУЛЬНАЯ ХАРАКТАРЫСТЫКА ВЫРАБАУ
96 ШКЛАРОБСТВА ЗАХОДНЯЙ БЕЛАРУСІ (1920—1939 гг.)
118
ДАДАТАК
МАЙЯ МНХАЙЛОВНА ЯНЙЦКАЯ
БЕЛОРУССКОЕ ХУДОЖЕСТВЕННОЕ СТЕКЛО
XIX — начало XX ст.
йздательство «Наука н техннка»
На белорусском языке
Загадчык рэдакцыі Г. Ф. Юрчанка
Рэдактар A. М. Садоуская
Мастак Э. Э. Жакевіч
Мастацкі рэдактар Л. I. Усачоу
Тэхнічныя рэдактары Т. В. Лецьен, С. А. Курган Карэктар М. А. Вячорка
ІБ № 1487
Друкуецца па пастанове РВС АН БССР. Здадзена ў набор 25.04.84. Падпісана ў друк 12.10.84. AT 18892. Фармат 70Х90’/ібПапера мял. Гарнітура літаратурная. Высокі друк. Ум. друк. арк. 10,53. Ум. фарб.-адб. 18,43. Ул.-выд. арк. 10,3. Тыраж 1100 экз. Зак. № 537. Цана 1 р. 60 к. Выдавецтва «Навука і тэхніка» Акадэміі навук БССР і Дзяржаўнага камітэта БССР па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гандлю. 220630. Мінск, Ленінскі праспект, 68. Друкарня імя Францыска (Георгія) Скарыны выдавецтва «Навука і тэхніка». 220600. Мінск, Ленінскі праспект, 68.
КНІГІ ОНЛАЙН
