КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Па дарозе кожны як толькі дойдзе да свайго месца, дык там і застаецца, дзе быў: Марскі Бягун заняўся сваёй работай, Вусач сваёй, Вадапой сваёй... А ўдовін сын з бабінай дачкою пайшлі да цара Пастаянца. Цар нацягаў за гэты час на кані ўдовінага сына цэлую яму смалы і падварвае яе знізу: смала аж кіпіць. А зверху палажыў тонкую чароціну. Прыйшоў да яго ўдовін сын. — Вось,— кажа,— табе, цар, малодшая дачка бабы Карготы: ледзь высватаў! Аддай цяпер майго каня. Цар паказаў на чароціну і кажа, пасміхаючыся ў аднабокую бараду: — Пяройдзеш па гэтай кладцы — аддам каня... Паглядзеў удовін сын на тонкую кладку — страшна зрабілася. А бабіна дачка штурхае яго пад бок: «Не бойся!» I ніхто не згледзеў нават, як уцягнула яна ў чароціну мацны сталёвы прут. — Ідзі,— кажа ўдовінаму сыну. Ен пайшоў па чароціне. Перайшоў і кажа цару Пастаянцу: — Вось што, цар: я саслужыў табе дзве службы. Ну дык саслужы і ты мне хоць адну: перайдзі гэтую кладку, што сам палажыў. — Але,— угаворвае цара бабіна дачка,— перайдзі, a то не быць табе маім мужам. Бачыць цар — калі ўдовін сын перайшоў, то і яму не страшна. I толькі ён ступіў на чароціну, як бабіна дачка — шморг! — і выцягнула з яе сталёвы прут... Чароціна хруснула, цар паляцеў у кіпячую смалу ды там і застаўся. — Ну вось,— кажа ўдовін сын,— не капай другому ямы, бо сам у яе ўвалішся... Ажаніўся ён з малодшаю дачкою бабы Карготы і застаўся жыць у тым царстве. I цяпер жыве-пажывае ды дабра нажывае. БАЦЬКАУ ДАР Жыў сабе на свеце адзін добры чалавек. Было ў яго тры сыны — два разумныя, а трэці Іван-прасцяк. Разумныя пажаніліся, сем’і завялі, а Іван усё на печы ляжыць ды на жалейцы іграе. Прыйнгла пара бацьку паміраць. Сабраў ён сыноў і кажа ім: — Сыны мае родныя, сыны мае любыя! Багацця вялікага я вам не пакідаю, але прашу ўважыць адну маю просьбу: прыходзьце да мяне на магілу начаваць тры ночы. Першую ноч — старэйшы, другую — сярэдні, а трэцюю — малодшы. I як прыйдзеце, то скажыце: «Жоўты пясок, рассыпайся, сасновая труна, адчыняйся, бацька, з магілы падымайся!» Вось і ўсё. Сказаў ён гэта сынам, згарнуў рукі і памёр. Пахавалі сыны бацьку. Ну, трэба старэйшаму ісці на магілу начаваць. А яму боязна, ды і жонка не пускае: «Куды ты пойдзеш, яшчэ загінеш там! Што я тады адна рабіць буду?» Але ж нядобра не паслухаць бацькавай просьбы. — Пашлі за сябе Івана,— раіць жонка,-—3 ім калі што і здарыцца, дык ніхто шкадаваць не будзе. Старэйшы брат пачаў прасіць Івана: — Схадзі, братка, за мяне на бацькаву магілу... А Іван, лежачы на печы, адказвае: Што я — дурань хадзіць за другіх? Прыйдзе мая чарга, тады і пайду. Брат ледзь не плача: — Схадзі, Іванка! Бачыш, жонка мяне не пускае... I ўгаварыў-такі. — Ну, добра,—згадзіўся Іван,— скажы толькі жонцы, каб пашыла торбу вялікую і палажыла ў яе два боханы хлеба. Я там хоць хлеба ўволю наемся, a то дома вашы жонкі мне есці не даюць. Пашыла жонка старэйшага брата вялікую торбу і палажыла туды два боханы хлеба. Узяў Іван торбу ды пайшоў на бацькаву магілу. Прыйшоў і сказаў, як бацька вучыў: — Жоўты пясок, рассыпайся, сасновая труна, адчыняйся, бацька, з магілы падымайся! Усё так і сталася. Падняўся бацька, паглядзеў на Івана і кажа: — А дзе ж мой старэйшы сын? Ен, бачыш, баіцца цябе, дык мяне прыслаў,— адказвае Іван, уплятаючы лусту хлеба. — Ну што ж,— уздыхнуў бацька,— тады ягб доля будзе табе. Слухай мяне, сынку: у зялёных лугах, на шаўковых мурагах пасецца конь сівай масці, з залатою грываю. Дзень пасецца, ноч гуляе, а як крыкне добры маладзец—ураз да яго прыбягае. Калі ён табе патрэбен будзе — крыкні-свісні поўным голасам, і конь стане перад табою, як ліст перад травою. А як нацешышся з яго, зноў пусці ў зялёныя лугі, на шаўковыя мурагі. Сказаў так бацька, лёг у труну,— магіла ўслед і закрылася. Адышоўся Іван ад магілы, крыкнуў-свіснуў поўным голасам — прыбягае да яго конь сівай масці, з залатою грываю. Стукнуў конь капытамі: — Што, Іван Іванавіч, загадаеш? — Хачу на табе пракаціцца. — Калі ласка! Сеў Іван на каня і паляцеў. Тры разы свет абляцеў і да зямлі не дакрануўся. Прымчаўся на старое месца. — Хопіць,— кажа каню,— нацешыўся! А цяпер бяжы ў зялёныя лугі, на шаўковыя мурагі. Дзень пасіся, ноч гуляй, а як крыкну я — да мяне прыбягай! Пусціў каня, а сам торбу на плечы і пайшоў дахаты. Залез на печ, ногі на жэрдку закінуў ды іграе сабе на жалейцы. Разумныя браты дзівяцца: «Бач ты, нічога з ім не сталася!» Прыйшла другая ноч — трэба сярэдняму сыну на бацькаву магілу збірацца. Пачаў ён Івана ўпрошваць: — Схадзі, братка, і за мяне... — Што я — парабак вам! — злуецца Іван.— Табе трэба, ты і ідзі! Тут і братава жонка з плачам да яго прыстала: — Зрабі, Іванка, ласку: схадзі за брата на бацькаву магілу. — Ну, добра! — згадзіўся Іван.— Давайце два боханы хлеба! Спакавалі яму торбу, ён і пайшоў. Прыйшоў на магілу, сказаў, што трэба. Бацька падняўся і зноў дзівіцца: — Чаму жсярэдні сын мой не прыйшоў наведаць мяне? — Ен баіцца цябе,— адказаў Іван,— дык і не прыйшоў. — Ну што ж,— уздыхнуў бацька,— тады і яго доля будзе табе. Слухай мяне, сынку: ёсць у тых. жа зялёных лугах, на шаўковых мурагах яшчэ адзін конь, гнедай масці, маладзейшы за першага. Дык ён таксама будзе табе служыць. Абляцеў Іван два разы свет на кані гнедай масці і вярнуўся дахаты. На трэцюю ноч прыйшла яго чарга. Пайшоў ён на бацькаву магілу. Падняўся бацька і кажа: —; Шкада мне цябе, сынок: ты ўсё адзін да мяне ходзіш... Ну, дык няхай і трэці, самы маладзейшы конь служыць табе. А пасецца ён у тых жа зялёных лугах, на шаўковых мурагах, і масці ён буланай. А цяпер больш да мяне не хадзі. Сказаў гэта бацька, лёг у труну, і магіла закрылася. Абляцеў Іван адзін раз свет і на кані буланай масці. Потым вярнуўся дахаты, лёг на печы ды іграе на жалейцы. — Вось,— дзівяцца разумныя браты,— наш дурань нідзе не прападзе! Але цяпер ужо хлеба мы яму не будзем даваць па два боханы на дзень — хопіць яму і заціркі! Тым часам у тым царстве ўздурылася ад нечага рабіць малодшая царская дачка: залезла на трэці ярус у цераме, села ля акенца і абвясціла, што, хто да яе на кані даскочыць, за таго яна замуж пойдзе. Тут усе, хто хацеў узяць сабе за жонку царскую дачку, кінуліся ў сталіцу. А іншыя пайшлі ды паехалі тое дзіва глядзець. Разумныя браты кажуць: — Давай і мы паедзем дзіва глядзець. Пачалі яны збірацца. Іван просіцца ў братоў: — Вазьміце і мяне з сабою. Мне таксама хочацца дзіва паглядзець. — Куды табе ехаць?—смяюцца браты.— Там і без такіх дурняў абыдуцца. А калі надакучыла на печы ляжаць, дык дамо табе работу. Узялі яны два гарцы маку і два гарцы пяску, змяшалі ў кучу і кажуць: — Пакуль мы вернемся, каб усё гэта перабраў: мак— асобна, пясок-— асобна. Засумаваў Іван, ды што зробіш. Усыпаў ён мак з пяском у торбу, лёг на печы і ляжыць. Торбу на чарэнь палажыў: няхай сохне. Мінуў, можа, тыдзень ці два, злез Іван з печы, перасыпаў мак з пяском у лубянку, торбай накрыў ды пайшоў са сваім дабром за цёмны 3 Зак. 1021 49 лес, у чыстае поле. Свіснуў-крыкнуў там поўным голасам — прыбягаюць Да яго ўсе трое коней: сівай масці, гнедай масці, буланай масці. — ІІІто скажаш нам, гаспадар? — Коні мае добрыя, коні мае любыя: чутка пайшла, што ў царскай сталіцы дзіва дзіўнае творыцца. Уздурылася малодшая царская дачка, залезла на трэці ярус у цераме, села ля акенца і абвясціла, што, хто да яе на кані даскочыць, за таго замуж пойдзе. Ці не маглі б вы мяне туды завезці тое дзіва паглядзець? — Можна,— адказвае конь сівай масці.— Але паедзеш ты цяпер на самым малодшым з нас—на буланым. Выйшаў буланы конь наперад, махнуў грываю і кажа: — Лезь мне, Іване, у правае вуха,праз левае вылезь. Улез Іван буланаму каню ў правае вуха, праз левае вылез і стаў такім малайцом, што ні царэвіч. ні каралевіч не дакажа. Сеў ён на каня. Конь стукнуў капытамі і паляцеў. Доўга ляцеў ён ці коратка, аж вось і сталіца. Там ужо ўсе пазбіраліся дзіва глядзець. I браты Іванавы збоку стаяць, раты паразяўлялі. Тут буланы конь як скокнуў з разгону, дык, можа, на які локаць усяго і не даскочыў да царэўны. Апусціўся на зямлю за церамам ды віхрам памчаўся далей. Быў — і няма! Усе аж ахнулі, і царэўна ахнула: «Лавіце, лавіце яго!» Прымчаўся конь на старое месца. Іван улез яму ў левае вуха, праз правае вылез, стаў такім, як быў, ды кажа: — Дзякуй, конь мой добры! Паглядзеў і я царэўну. А цяпер дапамажы мне зрабіць яшчэ адну работу: перабраць два гарцы маку і два гарцы пяску... Конь кажа: — Раздзяры торбу на дзве посцілкі і высып з лубянкі свой мак. Іван так і зрабіў Як дзьмухнуў конь ноздрамі, дык мак апынуўся на адной посцілцы, а пясок на другой. Згарнуў Іван посцілкі, падзякаваў каню ды пайшоў дахаты. А ў лубянку назбіраў па дарозе грыбоў. Дома братавыя напалі на яго: — Дзе ты, дурань, ходзіш? Ці перабраў ты мак? Будзе табе ад братоў, як вернуцца! — А няхай вас качкі стопчуць! — кажа Іван.— Перабраў і мак і яшчэ во грыбоў прынёс. А вы ўсё кажаце, што я нічога не раблю. Прыязджаюць неўзабаве са сталіцы і разумныя браты. — Што там было, што рабілася! — расказваюць жонкам.— Але ніхто і да другога яруса не мог падняцца. Толькі адзін нейкі царэвіч на кані буланай масці чуць да царэўны не даскочыў. Яму б яшчэ з локаць вышэй... Эх, шкада! А такі прыгожы царэвіч быў, нават сама царэўна ахнула ды закрычала: «Лавіце, лавіце яго!» Ды дзе там! А Іван ляжыць на печы, пасміхаецца: — Ці не я гэта там быў? Браты зашыкалі на яго: — Маўчаў бы ты, дурань! Праз нейкі час царэўна зноў аб’яву дае, каб усе з’язджаліся ў сталіцу. А сама села ўжо ля акенца чацвёртага яруса. Сабраліся ехаць і разумныя браты. — Вазьміце і мяне з сабою! — просіцца Іван. — Ах ты, дурань такі-сякі! Што табе, работы дома няма? От мы табе дамо работу. Узялі браты тры гарцы пяску і тры гарцы маку, змяшалі ўсё і загадалі Івану перабраць, пакуль яны вернуцца. Пачакаў Іван колькі часу, высыпаў мак з пяском у лубянку, узяў дзве посцілкі і пайшоў за цёмны лес, у зялёныя лугі. Свіснуў-крыкнуў там поўным голасам — прыбеглі да яго добрыя коні. — Чаго клікаў нас, гаспадар? — Ды так і так,— кажа Іван,— зноў царэўна аб’яву дала, каб усе ў сталіцу ехалі. Ці не можна б і мне паехаць тое дзіва паглядзець?