Блакадная кніга
Алесь Адамовіч
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 524с.
Мінск 1985
Калі мы вырашылі ўключыць Юраў дзённік у другую частку «Блакаднай кнігі», у нас была надзея як бы паставіць помнік ленінградскаму хлопчыку, аднаму з дзесяткаў тысяч. Імкненне гэтае здавалася пам высакародным і справядлівым. Раптам паўстала пытанне: паставіць помнік — і што далей? Паставіць і вызваліцца? Паставіць, каб вызваліцца? Але ў тым вось і справа, што вызваліцца не ўдалося. Юра ўвайшоў у наша жыццё і застаўся Ў ім.
Колькі іх сярод нас! Тых, чыю прысутпасць мы адчуваем. Альбо чыю адсутнасць. Помнікі, і літаратурныя ў тым ліку, патрэбны не дзеля таго, каб вызваліць. А каб прывязваць назаўсёды.
9 мая, у Дзень Перамогі, ленінградцы, тысячы іх, ідуць на Піскароўскія могілкі. Ідуць сем’ямі і па адным, старыя і маладыя. Земляныя пагоркі брацкіх магіл ужо вызваліліся ад снегу, леташняя трава выпрасталася. На цёмную яе жухлую зеляніну людзі кладуць кветкі, а некаторыя кладуць цукеркі, папяросы, хлеб, маленькі кавалачак хлеба. Недзе тут, магчыма, ляжыць Юра Рабінкін, А калі ён не тут, то ўсё роўна кожны з пахаваных тут ой як прагнуў гэтага кавалачка хлеба.
Юра Рабінкін прагна хацеў жыць. Часам здаецца, што кароткае, незавершанае ягонае жыццё шукае хоць у нечым свайго працягу. I пасля ягонай гібелі гэтая жыццёвая
сіла пібы лунае нерастрачанаю. Ён пе змог зразумець да канца, за што і чаму давялося яму загіпуць, не паспеў выказаць сябе, як яму здавалася, ні ў чым.
Але застаўся яго дзённік і праз дзёпяік — яго пеадольная прага жыцця.
Блакадны горад, дзе ён — горад страт, горад нашых пакут, з пусткамі разабраных, згарэлых дамоў, руіпаў, затоены горад пекампенсавапых страт, няздзейспелых жыццяў, непрарослага насення? Гэты горад не разгледзець. Раны залечваліся хутка, шрамаў не заставалася. Горад вяртаўся да пармальпага жыцця з энергіяю лютай, быццам бы пазапашанай за дзевяцьсот блакадных дзёя. He засталося нічога, не пакідалі нічога, пібыта вада самкнулася. Значна пазней спахапіліся — што ж паказаць дзецям, што ўбачаць унукі? Аднавілі сіпі падпіс пад Неўскім: «Гэты бок вуліцы пры артабстрэле найболып небяспечны».
Пярэдпі край абаропы пазначылі помнікамі, збудавалі зялёны пояс Славы, а новыя кварталы паглыбляюцца ўсё далей і далей за былую лінію фронту. Прыкладна тое самае адбылося з памяццю пра блакаду — яна заглыбляецца ўсярэдзіну, як драўняныя колцы ў ствол дрэва.
Стары асабпяк на Васільеўскім востраве, «Аўрора» па вечнай стаяпцы, белыя ночы — з чаго складаецца прыгажосць гэтага горада? Для повых пакаленпяў блакада ўвайшла ў вобраз горада, прыдала прыгажосці яго трагічпую сілу.
Час збіраць камяпі, час раскідваць... Калі пастае час раскідваць каменне? Наш час — калі гаварыць таксама і пра блакадную памяць Ленінграда — гэта час (упушчаны дастаткова) збіраць. Збіраць глыбы народнай памяці. Мы таксама гэтым займаліся ўсе апошнія гады, сабранае і адабранае склалі ў тое, што назвалі «Блакаднай кнігаю». I свой раствор паклалі дзеля лепшага счаплеппя, звязкі — той, які, як вядома, заўсёды выветрываецца, рассыпаецца першым: ацэпкі людзей і часу, характарыстыкі.
Адзіпае, у чым мы былі ўпэўнепы, дык гэта ў самакаштоўнасці «матэрыялу», які вызначыў і сам характар, жанр кпігі. I нават калі пабудова захістаецца, пачне асядаць і разбурацца пад націскам часу — не, пе нам пткадаваць альбо крыўдзіцца. Будучае часам кідае камяні ў мінулае. Да гэтага заўсёды трэба быць гатовымі. Гатовымі да таго, што, збіраючы «камяні» праўды пра сябе і пра свой час, парыхтоўваеш іх і сабе.
Але так ужо створапы чалавек — боль праўды, усёй праўды яму ў канчатковым выніку важней, даражэй фальшывай «раскошы» няведання ці хлусні.
...Мы завяршылі сваю доўгую працу з дзіўным пачуццём, усё з тым самым неадступным пытаннем: навошта, дзеля чаго ажывілі мы гэтых даўно знікшых людзей, іх даўнія пакуты і боль? Мы шмат разоў адказвалі сабе на гэта пытаппе і да капца ўсё-такі не ведалі адказу, але ў адным мы перакапаліся: гэта неабходпа было зрабіць. Усё гэта было, і людзі, што жывуць, павінпы пра гэта ведаць.
ЗМЕСТ
ЧАСТКА ПЕРШАЯ
Толькі мы самі ведаем... — — — — — — 5
Невядомае пра вядомую фатаграфію — — 14
Галасы, якія спрачаюцца — — — — 21
Заслапы ў горад — — — — — — — 35
Наёмны забойца — — — — — — — — — 45
Блакадны побыт — — — — — — — 73
На працы — — — — — — — — 91
Што можпа было зрабіць — — — — — 113
Дзень пры дні — — — — — — — — — 140
У кожнага быў свой збавіцель — — — — 155
Браты меншыя — — — — — — — — — — — — — 174
Чым людзі жылі? — — — — — — — 189
Леніпградскія дзеці — — — — — — — 197
А наперадзе яшчэ два гады... ■ — — 233
Гэта пеўміручая, гэта вечная Марыя Івапаўна! — 244
ЧАСТКА ДРУГАЯ
Трое з трох мільёнаў — — — — 250
«Нікуды я з горада не паеду» — 268
Першая эвакуацыя дзяцей — — 275
«Малы радыус» Георгія Аляксеевіча Князева — — 284
Пра тых, хто быў побач — — — — — — — — — 289
«Мне —16 гадоў» — — 294
Чаму вучылі стоікі — — — — — — — — 296
Першая бамбёжка — — — 300
Дзёпнікі, дзёппікі... — — — — 312
Соты дзеаь вапны — — — — — — — — — 326
Скончылася маленства — — — — — — — — — 333
Рыса! 344
Нехта заўсёды запісвае 351
Абледзянелыя сфінксы — 355
Голад не цётка, сумленне пе сусед — — 360
Межы чалавечыя — 367
Ірына картка — 381
Выратаваць дзяцей — 390
На што абапіралася душа 402
Кола звужаецца — — 413
Апошнія старонкі — — — 428
Астацца чалавекам 443
Абавязкі гісторыка 457
«Ліхаманкава спяшаюся жыць...» 464
Выязджае 900 тысяч — 473
«...Чамусьці шапку зняў» — — — — 479
Праведныя і няправедныя 486
Цяжар кніг — — 490
Маю зямліо ты не пахіспеш — — 503
Жывому — жыць — 508
Адамовіч А., Гранін Д.
A 28 Блакадпая кніга./Пер. з рус. М. Дубяпецкі,— Мн.: Маст. літ., 1985.— 524 с., 32 л. іл.
У nep.: 1 р. 60 к.
«Блакадная кніга» — гэта кніга пра трагічныя дні ленінградскай блакады, бяспрыкладную мужнасць і стойкасць абаронцаў горада на Няве, якія засталіся ў неіімаверна цажкіх умовах сапраўды савецкімі людзьмі, адданымі Радзіме.
Аўтары, працуючы над кнігай, выкарыстоўвалі дзённікі і расказы ленінградцаў, піто перажылі блакаду.
А 4702010200—132154_85
М 302(05)—85
ББК 84Р7
Р2
АЛЕСЬ АДАМОВІЧ (Аляксандр Міхаіілавіч Адамовіч)
ДАНПЛ АЛЯКСАНДРАВІЧ ГРАНІН
БЛАКАДНАЯ КНІГА
Мннск, нздательство «Мастацкая літаратура» На белорусском языке
Рэдактар A. С. Р а з а н а у. Мастак A. I. Ц а р о ў. Мастацкі рэдактар В. П. Ж ы ж э н к а. Тэхнічны рэдактар Л. М. Ш л а п о. Карэктар Я. А. Б е б е л ь.
ІБ № 1902
Здадзена ў набор 26.02.85. Падп. да друку 12.07.85. Фармат 84X108'/32. Папера друк. № 1. Гарнітура звычайная новая. Высокі друк. Ум. друк. арк. 27,72+3,36 укл. Ум. фарб.-адб. 42,63. Ул.-выд. арк. 33,61. Тыраж 15 000 экз. Зак. 1205. Цана 1 р. 60 к.
Выдавецтва «Мастацкая літаратура» Дзяржаўнага камітэта БССР па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гапдлю. 220600. Мінск, праспект Машэрава, 11.
Мінскі ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга паліграфкамбінат МВПА імя Я. Коласа. 220005, Мінск, Чырвоная, 23.
1 р. 60 к.
КНІГІ ОНЛАЙН
