КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Свае аб’екты начальнік групы самааховы ЖАКТа Кіраўскага раёна Марыя Іванаўна Дзмітрыева і сёння ўсе памятае па нумарах. «— Здарылася гэта прыкладна ў Снежні. Ці ў студзені? Было гэта зімою. Ёыў вялікі мароз. Пачаўся абстрэл. Абстрэл быў вельмі моцпы. Мы доўга прабіраліся туды. Гэта вуліца Швяцова, там дом быў абстраляны, дом сорак сем, насупраць і сюды яшчэ бліжэй — дом трыццаць шэсць. Вось мы бяжым. Дом трыццаць шэсць. Тут нават пепрыкметпа. Снарад пайшоў неяк у акно. I, высвятляецца, праз акпо — вось шыбы прабітыя! — прайшоў і ў кватэры разарваўся. I забіла дзяўчынку. Мы ўжо толькі па дарозе пазад убачылі. Але яна ўжо ўсё роўна была мёртвая. Стаіць на каленях пасярод пакоя ў адной сподняй кашулі. Мабыць, яна ўскочыла, хацела бегчы пекуды, але не паспела. I ў яе знесла галаву. Толькі адны валасы ляжаць. А дзяўчына гадоў васемнаццаці. Мы прабраліся ў дом сорак сем. Прыкладна каля гадзіны ночы было часу, а можа, і другая гадзіна ўжо была. Я прыйшла туды, крычу — нідзе нікога не чуваць. Вокны асветлены. Лесвіцы цёмныя. Ну, у мяне быў ліхтарык, на гузіку вісеў, чамусьці і ён кепска свяціў. Пайшла наверх, на другі паверх. Крычу — нідзе ніхто не адгукаоцца. I вось першыя дзверы, на якія я натрапіла па другім паверсе, адчыніла. Я пе памятаю — ліхтарыкам спярша я асвятляла ці там гарэла нейкае святло? He магу ўдакладніць. I толькі адчыпіла, а гэтая Дзёміна Каця, маладая жанчына, сядзіць на канапе каля печы (печ там была такая круглая). У яе на адной руцэ дзіця маленькае, месяцаў тры яму, можа, і менш, а на другой руцэ — так упоперак ног — ляжыць яшчэ дзіця, хлопчык, гадкоў чатыры. Я падышла, гляджу, пачынаю пытаць — святло ж дрэннае! Тут ліхтарыкам я зусім асвятліла. А ў яе, гляджу, палова галавы адарваная асколкам — вось так! Яна мёртвая. А гэтае дзіця, якому месяцаў два ці тры, не ведаю,— жывое! Уявіце сабе! Як ён уцалеў? А той, што на каленях ляжыць, хлопчык, гадкоў трох-чатырох (ён вялікі, рослы такі), гэты мёртвы. У яго перабітыя пожкі і паясніца. — Снарад разарваўся звонку? — Снарад разарваўся каля дома, і асколкі папалі паміж перакрыццем і вушаком рамы. А яна тут сядзела — і ўсё! Пасля чую, нехта яшчэ прыйшоў. Я адчыпіла дзверы, крычу: «Заходзьце сюды!» I не памятаю, нейкая жапчына прыйшла да мяне. Кажа — у саракавы дом таксама снарад трапіў (а саракавы насупраць). Але там абышлося. Там кагосьці злёгку раніла, але ахвяр не было. У гэтай Каці муж на фронце... Ну што ж — да раніцы. А раніцаю выклікала з МППА, з РОККа * прыйшлі. Забралі, павезлі каго куды. — А куды дзіця аддалі? — Дзіця доўга ў нас знаходзілася: вось тут дзяжурпы прыёмны пункт быў, накшталт ясляў, на гэтай — як вуліца называецца, забыла,— паміж Балтыйскаю і Швяцова. Мы нямала туды здавалі дзяцей. * Расійскае Таварыства Чырвопага Крыжа. — Там іх і трымалі? — Так. Пажывуць там, і пасля адпраўлялі. Многа ж дзяцей заставалася, вельмі многа. To з бабкаю дзе заставаліся, то з якімі-небудзь цёткамі. Шмат іх было. Калі ўсё сапраўды расказаць — гэта нейкі кашмар. Нейкія людзі знаходзіліся. He людзі нават, а можа, толькі ў абліччы чалавека». Канечне, сіла ўздзеяння той ці іншай гісторыі залежыць ад таленту расказчыка. Але яшчэ і ад праўды. «Калі ўсё сапраўды расказаць...» Дзмітрыева расказвала ўсё, што памятала. «Вось быў адзін хлопчык у трыццаць шостым доме. Маці яго геолаг, засталася дзесьці там, дзе яна працавала. А ён быў з бабуляй. Такі прыгожы хлопец. I дагэтуль успаміпаю. Усё мне хацелася ўзяць яго да сябе. He было сіл, таму што я працавала шмат. Я ж не знаходзілася дома, не начавала. — Прабачце, вы не замужам былі? — Замужам. Мой муж на фронце быў. — А дзяцей у вас не было? — Былі, з маёй мамаю эвакуіраваліся. Я тут была адна. Але я люблю дзяцей, таму мне так было шкада. Прычым ён такі талковы, прыгожы. Думала — вось гэта такога чалавека выгадаваць можна! Я не ведала, што ён да такой ступені схуднелы быў. Бабка ў яго памерла. Дзе была маці — невядома. Бацькі ў яго не было. I вось я дзяжурыла, а ён быў у мяне ў канторы, начаваў тут. — Колькі гадоў яму? — Яму гадоў восем-дзевяць было, але ён ужо пры поўнай свядомасці быў. Вось ён мне ўначы і расказаў пра сябе. У апошнюю ноч. Раніцай я прыйшла, а ён мёртвы ляжыць. Вы можаце сабе ўявіць! Я яшчэ ўвечар прынесла і адламала яму ад свайго пайка скарынку хлеба: у яго і картак не было. Я ў той вечар дзяжурыла, і мы з ім размаўлялі. Я яшчэ падумала, што ён стаміўся, спаць хоча, таму што ён не сядзеў, а ляжаў. А ў яго, відаць, сіл не было. Але ён не ныў, не скардзіўся ні на што. Я ў яго яшчэ спытала: «Алёша, як жа гэта так атрымалася?» Ён кажа: «А вось як, Марыя Іванаўна. Я думаў, што яна добрая, яна ж яшчэ пры бабулі да нас хадзіла, гэтая цёця. А вось бабуля памерла, яна ўзяла мяне да сябе і карткі нашы ўзяла». Я кажу: «Яна і рэчы вашы ўзяла?» — «Яна ўсё v нас узяла. А пасля сказала, што яна не можа са мною займацца». Увогуле, папрасіла яго пакінуць яе. Ну, я не думала, што людзі так могуць... Вось ён прыйшоў сюды, к дому. Што рабіць? Мы яшчэ мала што маглі. Сярод месяца карткі не далі б. Гэта толькі ў пачатку месяца можна было б чым-небудзь дапамагчы яму... Ды вось быў яшчэ выпадак — мне падкінулі дзіця. — Проста вам, к вашаму дому? — Ды не к дому — пад дзверы маёй кватэры! А было так. Мы ўначы таксама хадзілі на заданні, вылоўлівалі ракетчыкаў. У нас былі створаны такія камісіі. У тым ліку і мяне запрасілі. I вось мы, значыць, хадзілі ноч. А раніцаю нам сказалі: «Ідзіце адпачніце. А на працу можаце да дваяаццаці не выходзіць». Ну, я пайшла. Прыйшла ў сваю гаспадарку, трэба даведацца — што там? У мяне быў арганізаваны кіпяцільнік для бездапаможных, для тых, што ідуць і падаюць. Дык вось прыносілі іх і кіпетнем адпойвалі. Можа, гэта і нязначная дапамога, але хоць нешта было, хоць крыху. Ну вось, там былі людзі, спецыяльныя жанчыны». Вар — гэта была вялікая дапамога ў тых умовах. «Ваду закіпяці крута — і вада ўжо як яда»,— пісаў паэт Алег Шасцінскі. «— Я ішла дамоў па лесвіцы. Нікога не было. Гэта ўдзень. Заходжу да сябе. Пліта была на кухні. Жменька нейкіх сучкоў ці дроў, не ведаю, каб чаю сагрэць. Раптам чую — плач дзесьці на лесвіцы. А ў нас на лесвіцы ніводнага дзіцяці пе заставалася. Што такое? Дзіця? Прыслухалася. Можа, кот? He, катоў усіх даўно паелі. Выходжу. Пад маімі дзвярамі сядзіць дзіця і ў такое чорнае сукно, грубае, як шынялі ў чыгуначнікаў, захутана. На галаву ануча нейкая накручана. I ўвесь завязаны з вачыма. I вось ён плача. Я падышла. Пра ўсё забыла. Узяла яго на рукі і панесла дамоў. У мяне пліта была крыху цёплая. Паставіла крэсла каля пліты, яго развязала. Хлопчык. Ён амаль не размаўляе. Вельмі дрэнна размаўляе. «Хлопчык, дзе твая мама?» — «Мама ўмея». Значыць, памерла. «Неня, Неня ўцёк». Значыць, брацік, напэўна, яго пасадзіў, кінуў яго тут, пасадзіў і ўцёк. Ну, можа, хто-небудзь і падказаў. — Да вашых дзвярэй? — Але, менавіта да маіх дзвярэй... «Неня, Непя ўцёк».— «Дзе ж твой Неня?» Ну, ён не ведае нічога, адраса пе ведае. Таксама харошы такі хлопчык. Рослы такі, чарнавокі. Што рабіць? Праўда, я тут паставіла вядро вады, памыла яго. Брудны, запушчаны такі — кашмар. Памыла. Разам з сабою пакарміла. Мне трэба на працу. Узяла яго з сабою. Прынесла туды. Пазваніла Кацельнікаву Івану Васільевічу, пачальніку крымінальнага вышуку. Ен усё сваё жыццё працуе ў нас у раёпе. А я таксама ўсё жыццё пражыла ў Кіраўскім. Ну вось я кажу: «Івап Басільевіч, вось такая справа. Што мне рабіць з ім?!» А ён кажа: «Ну што ж, здавай сюды». Я кажу: «Здавай! Дык там не бяруць без нічога, проста так, трэба накіраванне нейкае. Якое накіраванне я дам?» Ён кажа: «Так, сапраўды, ад пейкага часу там гэта патрабуюць, a то, бывае, сваіх дзяцей прыводзяць. Пачакай. Зараз я прышлю салдата. Прынясе накіраванне». А ў нас было некалькі жанчын, яны дзяцей у нас адводзілі ў прыёмнік. Мы іх на іншыя справы не бралі, а на гэта яны былі яшчэ здольныя. I адна з гэтых бабулек, Усця, і не памятаю ўжо яе прозвішча (яна потым хутка памерла), гэта Усця пайшла разам з салдатам. Здалі гэтага хлопца. А вось яшчэ выпадак, вуліца Швяцова, пяцьдзесят шэсць, па-мойму, дом гэты пасля ўвесь разбіла. Таксама не выходзяць і не выходзяць з кватэры. А ніжняя кватэра. Людзей жа мала засталося ў дамах. Іду. Ды не адна я, узяла двух чалавек з сабою: хто ж яго ведае, там жа амаль ніхто не жыве, дом жа ўвесь разбіты. Вось зачынены пакой. Мы ўжо біліся-біліся. Дворнічыха прынесла багата ключоў, і вось мы пачалі адчыняць. Адчынілі. I што ўбачылі, якую карціну? Адчынілі дзверы — стаіць ложак. Маці ляжыць мёртвая. Маладая жанчына, Бялова яе прозвішча. А муж на фронце. А дзіця — не ведаю, яму годзіка паўтара — жывое. I вось па ёй поўзае, прычым цягне яе грудзі ў рот і ссе іх. Кашмар нейкі! Ну, як вы думаеце?! Вось такая карціна перад вачыма. Ну, што рабіць, узялі гэтага дзіцёнка...» Спынім пакуль расказ Марыі Іванаўны... Голад і дзеці, блакада і дзеці — найвялікшае злачынства фашыстаў перад Ленінградам, ленінградцамі. Мучаючы голадам, забіваючы дзяцей, яны жалем да дзяцей катавалі ленінградцаў, чакаючы, каб альбо вымерлі абаронцы Ленінграда, альбо здалі яго — увесь паўночны фланг усходняга фропту. У расказе Івана Васільевіча Калягіна аб дзеяннях МППА Кіраўскага раёна, дзе ён быў камандзірам, ёсць певялікі эпізод, у якім сабраліся пібыта ўся сіла і ўвесь боль мацярынскі... «Я памятаю такі выпадак, калі далажылі, што вось тут, па Трактарнай вуліцы, снарад пе разарваўся ў кватэры. Ну, паслаў туды піратэхпіка. Піратэхпік паехаў туды. Прыехаў. Звопіць адтуль, што пе можа спарад адабраць. «Як пе можаш снарад адабраць?» — «Не магу. Прыязджайце самі». Прыехаў сам. Зайшоў у пакой. Ляжыць жапчыпа на падлозе, абняла снарад, захутала яго ў шаль (снарад цёплы яшчэ) і не аддае нікому. He аддае снарад! Пачалі высвятляць, у чым справа. Аказваецца, у яе грудпоо дзіця было. 3 жаху, у паніцы сваячка схапіла немаўля і пабегла з ім. А маці засталася. Убачыла гэты спарад і прыняла яго за сваё дзіця. Ну, значыць, чалавек быў ужо ў пенармальпым стапе...» Калі іх прывозілі па Вялікую зямлю, іх пазпавалі адразу: ленінградскія дзеці! I іх пе пазпавалі.