Будзь воля Твая...
Ірына Жарнасек
Выдавец: Про Хрысто
Памер: 436с.
Мінск 2023
Але што гэта? Там, за возерам, едзе хтосьці на конях? Адна павозка, другая, трэцяя... He верачы сваім вачам, айцец Ляшчэвіч глядзеў на гэты жывы ланцуг. Павозкі павярнулі на скрыжаванні, порстка прабегшы з гары, трохі збавілі хаду, падымаючыся на ўзгорак, заварочваючы да касцёла. I тады айцец Антоні зразумеў, што гэта было. Нетутэйшыя мужчыны ехалі на тых санях, загружаных нейкімі мяхамі, дзежкамі, кубламі, коўдрамі ды адзеннем. Першым жаданнем было пайсці прэч, усё адно куды — каб толькі не бачыць ні гэтых коней, ні рэчаў, якія яны везлі, ні, тым болып, ездакоў. Але не пайшоў. Змусіў сябе не пайсці: стаяў і чакаў, калі з ім параўняюцца першыя сані, каб, як гэта ні цяжка, паглядзець у вочы фурману. Чакаў, а ў скроні балючымі штуршкамі білася кроў.
Мужчына на першай павозцы ў нізка насунутай на лоб шапцы з доўгім казырком спадылба зыркнуў на айца Антонія, адвярнуўся і стрэльнуў пугай над конскім крупам. Конь пабег рыссю. Мужчына, прытрымліваючы рукой калаўрот і прасніцу, што ляжалі паверх мяхоў, паганяў каня... Адны, другія, трэція... шостыя сані... I ніводзін з ездакоў не паглядзеў на святара, які ўпарта стаяў пры самай дарозе. Пасля таго, як на адной з павозак айцец Ляшчэвіч убачыў дзіцячую зыбку-пляцёнку, ягоныя вочы зацягнула туманам і ён больш не распазнаваў ні тых людзей, што паспешліва паганялі коней, ні рэчаў, што грувасціліся на санях і на якіх зрэдзьчас штосьці жаласна стукала, бразгала, пазвоньвала. Стаяў, прыросшы да зямлі, і не меў сілы ні павярнуцца, каб пайсці прэч, ні выцерці твар, каб праяснела ўваччу. 3 апошніх саней штосьці звалілася на дарогу. Фурман азірнуўся, але прыпыняцца не стаў — замахнуўся і, быццам раззлаваўшыся на каня за згубу, гучна свіснуў пугай.
Айцец Антоні паволі пайшоў, перастаўляючы раптоўна пацяжэлыя, чужыя ногі, нагнуўся і падняў сінюю прашываную камізэльку, аздобленую па краях белай трусінай скуркай.
— Пахвалёны Езус Хрыстус!
Некалькі імгненняў адказам яму была цішыня, потым сёстры сарваліся з каленяў, кінуліся да яго: адны цалавалі рукі, іншыя плакалі, штосьці паспешліва казалі, глытаючы словы так, што цяжка было зразумець. Ён стомлена апусціўся на лаўку. Яны адразу прыціхлі, сумеліся, адступілі. Абвёў іх сумным позіркам, папытаў:
— Моліцеся?
— Цэлую ночку не звялі вачэй, — адказала за ўсіх сястра Кацярына, — то хлеб пяклі, то маліліся.
— Хлеб? — перапытаў айцец Антоні і быццам ачуўся. — Гэта добра. Хлеб дзеткам, можа, прыдасца. Пячыце яшчэ. А гэты згрузіце ў мех — занясу цяпер. I вядро вады таксама, — апусціў галаву, памаўчаў, потым паволі ўзняў яе і абвёў сясцёр праніклівым позіркам, змучана, аднымі вуснамі ўсміхнуўся: — Добра. Няма часу. Пайду.
— Паеў бы, ойчанька...
— Дайце кубак гарбаты.
Рукі сястры Адэлі, калі падавала яму той кубак, дробна дрыжэлі. Заўважыў гэта, але нічога не сказаў — выпіў гарбату стоячы.
— Што з намі будзе, ойчанька? — папытала сястра Паўліна.
— Прасіў афіцэра, каб вас потым адвезлі ў Друю. Абяцаў.
— Але ж, ойчанька, як мы без вас? — прашаптала сястра Разалія.
Уважліва паглядзеў на яе:
— Ты, сястра, галоўнае — не забывайся пра музыку. Памятай: добра навучыся граць. Маеш здольнасці — не павінна іх закапаць.
Сястра Разалія закрыла твар рукамі:
— Ойчанька як развітваецца ўсё адно.
Ён падняўся:
— Казаў вам некалі пра гэта на рэкалекцыях: вучыцеся самастойнасці. Відаць, прыйшоў такі час, калі кожнаму з нас давядзецца самастойна прымаць рашэнне. Нельга, не маем права памыліцца. Пячыце хлеб. Маліцеся. I што б ні здарылася — не адступайцеся ў веры. Чуеце? He хістайцеся! Д’ябал шалее, ён моцны, але мы не павінны хістацца, толькі тады ў нас хопіць сілы перамагчы яго.
Пайшоў да дзвярэй, узяўся за клямку, павярнуўся да сясцёр і ўзняў руку для блаславення. Яны пападалі на калені.
— У імя Айца і Сына, і Святога Духа.
— Амэн, — выдыхнулі сёстры.
Потым яны глядзелі праз вакно, як ішоў ён да касцёла, беражліва несучы ў адной руцэ вядро з вадой, у другой — хлеб.
— Ой, Божа ж мо-ой! — не заплакала, але пракрычэла сястра Яніна.
— Распаліце печ, — загадала сястра Кацярына. — Будзем зноў пячы хлеб.
Дзеці прагна елі, запіваючы хлеб вадой з кубка, які асцярожліва, каб не разліць каштоўныя кроплі, перадавалі з рук у рукі.
— Калі ўжо нас павязуць у тую Нямеччыну? — падаў голас хлопчык з густым рабаціннем на твары. — Можа, хоць ад’ядзімся.
— He хачу я нікуды, — зморшчылася бялявая Каця, з ног да галавы закручаная ў нейкія лахманы.
— I я не хачу, — уздыхнула Насця.
— Пачакайце вы са сваім ныццём — можа, яшчэ нікуды не паедзем, — разважліва прамовіў Мальвінін Франак, беражліва высыпаючы ў рот рэшткі хлебных крошак. — Як думаеш, Гэнька, не паедзем? Што табе ойчанька казаў?
Гэнька пакратаў дошкі ў вогнішчы, памаўчаў, потым важка прамовіў:
— Як Бог дасць.
— А ты Яго папрасі, — сказаў ціхмяны маленькі хлопчык, які сядзеў крыху воддаль і амаль не падаваў голасу. — Ты ж умееш Яго прасіць, — памаўчаў і зноў ціхенька шапнуў: — Я — дык не, я першы раз у касцёле.
— I праўда, Гэнька, ты ўсё ведаеш — маліся за ўсіх нас.
Гэньку, вядома ж, прыемна, што яго ўспрымаюць тут як дарослага, як таго, хто шмат ведае і шмат чаго ўмее. Але каб схаваць свой гонар і радасць ад гэткага прызнання, ён як мага сціплей адказаў:
— Вы таксама ўжо шмат чаго ведаеце — маліліся ж во разам з усімі Літанію да Сэрца Езуса.
— Гэта калі? — перапытаў ціхмяны хлапчук.
— Ну, калі вунь той дзядзька, — паказала Насця на высокага мужчыну, што стаяў воддаль ад іх на каленях і гартаў малітоўнік, — калі ён чытаў з кніжачкі, а мы ўсе паўтаралі: «За нас маліся».
— А-а-а, — прашаптаў хлапчук і зноў аціх.
— Літанія да Найсвяцейшай Панны Марыі, — абвясціў мужчына, падышоў да вогнішча і папрасіў: — Дайце мне, дзеткі, стаць бліжэй да агню.
Ен укленчыў, перажагнаўся:
— Кірые элейсон...
— Хрыстэ элейсон. Кірые элейсон, — падхапіла шмат галасоў.
Высокі плячысты паліцай шпаркім крокам падышоў да самага прэзбітэрыя і спыніўся, утаропіўшы позірк на айца Юрыя, які маліўся, паклаўшы адну руку на алтар. Убачыў паліцая, яшчэ трохі памарудзіў, але зразумеў, што маліцца далей у ягонай прысутнасці не зможа, і падняўся. Нейкі час яны моўчкі глядзелі адзін на аднаго, затым вусны паліцая грэбліва таргануліся, ён адвярнуўся, шырока расставіў ногі, мабыць, імкнуўся быць падобным да штурмбанфюрэра, і трубным голасам гукнуў па-расейску, але з моцным прыбалтыйскім вымаўленнем:
— Вннманне! Начннаем сортнровка!
Людзі прыціхлі.
— Сначала увознм старнков! Потом... всех остальных! Ясно?
— А куды? — падаў хтосьці голас з натоўпу.
— Там увндншь, — гаркнуў паліцай і, апярэджваючы ўсялякія пытанні, дадаў гэтак жа рэзка: — Всё! й смотреть
мне: слушаться полнцню н не пре... пре-пят... чтобы не мешалн работать!
Ён паднёс далоні да рота, склаў іх рупарам і загарлаў:
— На-чн-най!
Каля дзвярэй хтосьці коратка ўскрыкнуў, хтосьці заплакаў. Паліцаі пачалі хапаць старых і выштурхваць іх бліжэй да цэнтральных дзвярэй.
— Я з бабцяй! — заплакала бялявае дзяўчо, падхапілася і кінулася ад вогнішча ў натоўп.
Ніхто не паспеў апамятацца, як яна апынулася сярод тых, што стаялі купкай асобна ад іншых і моўчкі, з невыказнай журбой у вачах развітваліся з тымі, з кім яшчэ колькі хвілін таму дзялілі агульную долю. Цяпер жа для іх вызначалася штосьці невядомае, нязнанае, і тое нязнанае прымушала іх утрапёна шаптаць малітвы.
Айцец Юры падбег, схапіў малую за руку, пачаў угаворваць, але дзяўчынка толькі круціла галавой і, размазваючы слёзы па твары, упарта паўтарала:
— Да бабці! Хачу да бабці!
3 натоўпу старых азвалася сухенькая невысокая бабулька:
— Дзетка маё любенькае, няможна ж нам разам. Чула, што дзядзя сказаў?
— He хачу тут! Хачу з табой, — гучна закрычала малая, ірванулася ад айца Кашыры, але той уладна ўзяў яе на рукі і панёс прэч. Дзяўчынка зайшлася надрыўным плачам. Падскочыў паліцай, выхапіў з ягоных рук дзіця і шпурнуў на падлогу:
— Няхай ідзе!
— Там жа старыя, — спрабаваў запярэчыць айцец Юры.
— He тваё дзела, свяшчэннік, без цябе разбярэмся.
Малая ад радасці, што ёй дазволілі быць з бабуляй, нават не плакала пасля балючага ўдару; яна падхапілася і, моцна прыпадаючы на адну нагу, прабралася да старой,
учапілася за ейны падол. Старая разгублена азіралася з нямым пытаннем у вачах: што ж ёй цяпер рабіць са сваёй унучкай?
— Адагнала б ты яе, баба, — хрыпла прамовіў дзед, выціраючы жоўтай ад тытуню далоняй вочы. — Праганяй, пакуль не позна. Ці мала што з намі...
— Лю-юдцы, а што ж мне рабіць? — заплакала бабулька.
— Та-ак!.. Слу-шай! — загарлаў плячысты паліцай. — Сейчас откроем дверн, н вы, — торкнуў пальцам на старых, — по-ошлн. Ясно? Всем остальным, — абвёў ён позіркам касцёл, — стоять на месте. Еслн кто побежнт к дверн — будем стрелять!
— Пачакайце, — айцец Ляшчэвіч з крыжам у руках прабіраўся да іх.
— Что еіцё?
— Я павінен блаславіць... на дарогу...
— Ойчанька, — заплакала тэрціярка Гэлена, якая стаяла сярод старых. — Блаславі, ойчанька, нас... і каб свечачку...
— Нясі свечкі, — гукнуў айцец Антоні да айца Юрыя.
Той подбегам рушыў у сакрыстыю, прынёс адтуль скрынку са свечкамі, пачаў паспешліва раздаваць. Гэленка паспела пацалаваць яму руку, выдыхнула «дзякуй», і некалькі галасоў падхапіла: «Дзякуй, ойчанька, дзякуй». За слязьмі нічога не бачыў, амаль наўзгад раздаваў тыя свечкі і адно паўтараў:
— Трымайцеся! Трымайцеся Бога! Будзьце з Богам, і Ён прыме вас!
Ніхто з карнікаў не сказаў, што гэтых старых вядуць на смерць, наадварот, хтосьці з іх тлумачыў, што іх павязуць кудысьці ў іншае месца, але ні старыя, ні тыя, хто моўчкі з імі развітваліся, не сумняваліся: іх вядуць на смерць. Толькі сівая бабулька нізавошта не хацела даць веры і бязрадна перапытвала невядома каго: «Нас жа не застрэляць? Нас павязуць некуды?», а потым да малой: «Можа
б, пайшла ты, дзетка, ад мяне? Што ж ты са мной?.. Як жа я з табой?..»
Хтосьці першы запаліў свечку, потым — адзін ад аднаго...
— Pod Twojq obron? uciekamy si? swi?ta Boza Rodzicielko... — пачала тэрціярка Гэлена, i некалькі чалавек адразу падхапіла: — ...naszymi prosbami racz nie gardzic w potrzebach naszych...47
— Скорей! — загадаў плячысты паліцай.
Айцец Антоні ўзняў руку з крыжам:
КНІГІ ОНЛАЙН
