Будзь воля Твая...
Ірына Жарнасек
Выдавец: Про Хрысто
Памер: 436с.
Мінск 2023
51 Ладна. Падумаю (ням.).
52 Вельмі вас прашу (ням.).
— Так. Даруйце, што перапыніў ваша сняданне, — адказаў айцец Антоні. — Яшчэ забяру вось гэта, — паказаў ён пушку з крыжыкамі ды медалікамі.
— За-бе-рн!
Айцец Ляшчэвіч моўчкі скіраваў да выхаду, ужо на парозе павярнуўся:
— Beruhen Sie die Kinder, Herr Sturmbannfiirer53.
I выйшаў.
Штурмбанфюрэр сціснуў кулакі, але не грукнуў імі, а паволі апусціў перад сабою на стол. Болып за ўсё ён злаваў цяпер, мабыць, нават не на гэтага ўпартага, ганарлівага святара, які нізавошта не жадаў прасіць для сябе літасці, але на сябе, на сваю мяккацеласць, бо трэба было адразу расстраляць гэтых двух Божых служак у сутанах. Наколькі б прасцей і хутчэй праходзіла б тады ўся аперацыя! Ніхто тады не папракнуў бы яго за тое, што ён прамаруджвае. A то вось нядаўна гэты пыхлівы Рудальф прыпёрся са штаба і дазваляе сабе папрокі накшталт: «Тут болып падобна не на пацыфікацыю, але на каталіцкае набажэнства». Штурмбанфюрэр праглынуў насмешку, перавёў яе ў жарт: «Няхай авечкі памоляцца перад смерцю, калі ўжо разам з імі ёсць іхнія пастары». «Што будзеш рабіць з ксяндзамі?» — папытаў тады Рудальф. «Паглядзім», — адказаў унікліва. Ён і сам яшчэ не вырашыў канчаткова, што з імі зробіць. Пакуль што ён вычэкваў. Ён чакаў, калі яны, святары, самі загавораць з ім пра свой лёс. Сам не ведаў, чаму, але гэта было для яго важна — каб яны загаварылі з ім пра свой лёс. Яны ж маўчалі, і гэта выводзіла штурмбанфюрэра з сябе.
Можа, й праўда, не трэба было марудзіць ад самага пачатку? Даваць магчымасць святарам на малітву, на ўсе іхнія абрады? Штурмбанфюрэр і сам не мог для сябе вытлумачыць, чаму ён тут марудзіў. Падобна, ягоныя людзі
53 Пашкадуйце дзяцей, штурмбанфюрэр (ням.).
таксама не маглі даўмецца, чаму ад іх не патрабуюць тут, як заўсёды, хуткасці. Гэты брухаты латыш Петэрс вырачыў на яго свае бельмы ды так і забыўся закрыць разяўлены рот, калі ён ім загадаў: «Няхай пастары робяць сваю справу. He перашкаджайце ім». Ён, гэты тоўсты, непаваротлівы Петэрс, нічога не разумеў. Але ж і сам штурмбанфюрэр не ўсё разумеў у сваіх цяперашніх паводзінах. Ладна, што там: няхай памоляцца. Яны кажуць, што моляцца не толькі за сябе, але і за ўсіх... Нейкія дзіўныя гэтыя людзі, што называюць сябе белымі: белыя русы... Але ўсё ж белыя — не чырвоныя... Дзіўна...
Цікава, на што спадзяваліся тыя, у невялічкай вёсачцы пад шыракалапымі дрэвамі, якія выйшлі насустрач карнай экспедыцыі з вялізным абразом і крыжам? Петэрс распавядаў пра гэтае здарэнне, вылупіўшы і без таго пукатыя вочы. Ён ніяк не мог даўмецца, чаму яны так зрабілі.
Тады Петэрс вырашыў, што абраз і крыж — толькі прыкрыццё нейкае хітрасці, бо яго хтосьці папярэдзіў раней: з гэтай вёскі шмат людзей у партызанах. Таму ён не стаў чакаць, калі працэсія падыдзе бліжэй — загадаў расстраляць адразу. Усіх расстраляў: маладых, якія яшчэ маглі папрацаваць на фюрэра, таксама. Мабыць, таму і распавёў пра гэтае здарэнне штурмбанфюрэру — баяўся, каб без яго не данеслі, што ён не выбраў для фюрэра рабочай сілы. Абраз жа забраў з сабой. Заліты, праўда, крывёю, але спадзяецца адчысціць. Гэтыя латышы сквапна здзіраюць са сценаў абразы, крыжы, усё, што кідаецца ў вочы, і скідваюць у свае вандзэлкі. Лішняе, непатрэбнае потым выкінуць, але затое не прапусцяць нічога вартага. Кажуць, яны ў гэтай сваёй сквапнасці падобныя да немцаў. Многія нават лічаць сябе ледзьве не немцамі, а некаторыя з прыходам фюрэра кінуліся выкопваць свае «арыйскія карані». Нібыта да іх сапраўды можна дакапацца і нешта там знайсці! I ўсё ж латышы, адразу відаць, не тое што беларусы, якіх гоняць на смерць, а яны і брыдуць сабе, як авечкі, нават не абцяжарваюць
сябе думкамі, як бы выратавацца. I нават тыя, у каго ёсць шанец выпрасіць сабе жыццё, не робяць гэтага. Ну чаму яны, гэтыя святары, не просяць для сябе жыцця?!
Штурмбанфюрэр падняўся, засунуў рукі за дзягу, прайшоўся па пакоі, падышоў да вакна. 3 касцельных прыступак ў атачэнні паліцыянтаў спускалася чарговая партыя людзей. Збоку стаяў старэйшы святар і жагнаў людзей. Адна кабета раптам вырвалася з агульнага гурту, абмінула карнікаў, падбегла да святара, укленчыла перад ім. Ён дакрануўся рукой да ейнай галавы, потым нахіліўся і пацалаваў у лоб. Двое карнікаў падхапілі кабету пад пахі, пацягнулі да саней, а яна азіралася і ўсё яшчэ нешта крычала святару.
Цікава, што думае цяпер гэты святар, гледзячы ўслед сваім супляменнікам, якіх ён гэтай ноччу спавядаў і якія цалавалі яму рукі? За што тая кабета цалавала яму руку? Ён нічога ёй ужо не мог даць. Можа, спадзявалася, што заступіцца і яе выпусцяць? Але ж па ягонай просьбе выпусцілі пакуль што адных манашак, больш нікога.
На дварэ ўсчаўся вецер. Ён гнаў свежы снег, закручваў яго ў белыя клубы, узнімаў і зноў шпурляў на зямлю. У гэтай раптоўнай завеі, што наляцела немаведама адкуль, постаць чалавека ў чорнай сутане, які адзінока ўсё яшчэ стаяў на касцельным пляцы, здавалася амаль нерэальнай. Пра што ён цяпер думаў? Ды ну, навошта яму, вернаму салдату Рэйха і фюрэра, ведаць, пра што цяпер думае гэты самаўпэўнены тутэйшы святар? Фанатык! Фанатык і ўсё тут!
...Карнікі на ганку плябаніі расступіліся, прапусцілі айца Ляшчэвіча. Ён прайшоў паўз іх, як мінаюць нежывыя прадметы. Істоты, ад якіх ужо анічога не залежыць. Ад кожнага з іх шмат залежала тады, калі вырашалі, ісці на гэтую нялюдскую акцыю ці не. Хтосьці не пайшоў. Напэўна, шмат было тых, хто не пажадаў, не змог пайсці. Гэтыя
змаглі. I цяпер ужо ад іх нічога не залежыць. Машыны, чые маторы заведзены рукамі іншых. Наўрад ці ўсведамляюць яны ўвесь жах іхняга марыянетачнага становішча.
Снег каля касцёла зноў быў здратаваны мноствам ног. Але паціху ўсчыналася завея, якая, калі пратрывае даўжэй, зноў схавае ўсе сляды. I нават калі дзяцей пагоняць па гэтым пляцы... Няўжо пагоняць? He меў сілы такое ўявіць, баяўся пра гэта думаць. Але адначасна не было і веры ў тое, што здрыганулася сэрца штурмбанфюрэра на ягоную просьбу: надта ж ужо шкляныя былі ў яго вочы, калі айцец Антоні прасіў яго пашкадаваць дзяцей. Ягонае «падумаю» гучала як... А можа, і сапраўды адумаецца, можа... Дзверы касцёла пачалі павольна расчыняцца, айцец Антоні прырос да зямлі.
Два карнікі выбеглі першымі, пацягнулі цяжкія дзверы, і з касцёла паплыў шматгалосы спеў:
...Табе малюся, Божа міласцівы, Дай мне ўбачыць свет Твой найяснейшы, Цябе самога і ўсе ў небе дзівы, На векі вечны, Божа наймілейшы.
3 касцельных прыступак пачалі сыходзіць людзі са свечкамі ў руках, беражліва захінаючы агеньчыкі ад ветру. Магло здацца, што іх цяпер найбольш турбуе, як зберагчы гэтыя агеньчыкі.
Мой Божа, якія яны прыгожыя ў гэтай сваёй высакароднасці! Наколькі ж сляпыя трэба мець вочы гэтым п’яным марыянеткам, каб не бачыць, якіх людзей яны спадзяюцца прынізіць і знішчыць!
Узняў руку для блаславення і пачуў ускрык: «Ойчанька!». Пані Александрына, іхняя дарагая рукадзельніца пані Александрына, якая вучыла расіцкіх дзяўчат гафтаваць ды вышываць касцельныя шаты, тая самая, якая летась у Пальмовую нядзелю самлела ў часе чытання Мукі Панскай, тая самая пані Александрына ў натоўпе асуджаных. Яна выйшла з натоўпу, ступіла да яго... Карнік, здалося, ажно
разгубіўся — не затрымаў жанчыну. А яна апусцілася на калені проста на снег:
— За ўсё дзякуй, ойча.
Чуючы, як дзервянее ў роце язык, ён прамовіў словы блаславення, накрэсліў вялікім пальцам крыжык на лобе, нахіліўся і пацалаваў. Падскочыў карнік, штурхнуў пані Александрыну: «Тебя, сука, ждут!».
— Ты жыві, ойчанька, — прамовіла яна. — Ты павінен жыць.
— Усе мы будзем жыць... Там... — адказаў айцец Антоні і ўзняў вочы ўгору. — I там ужо нам не будуць страшныя ніякія фашысты.
— Ну, разгаварыліся тута, — падбег малы, плюгавы карнік. Ягоны твар быў увесь у чырвоных плямах — ён вельмі спяшаўся, гэты паслугач, ён так баяўся прамарудзіць.
Пані Александрына ўжо стаяла на нагах, ужо адыходзіла, а ён, верны служка фюрэра, яшчэ замахнуўся і выцяў яе па твары прыкладам аўтамата. Палілася кроў.
— Да сустрэчы ў небе, — прашаптаў айцец Ляшчэвіч.
Яна кіўнула, і чырвоная ручаінка пацякла з твару на белы кажушок.
Будзь хвала Богу ў Тройцы Усемагутнай
I жыватворнай, вечнай назаўсёды... -
спявалі людзі на павозках. Пані Александрына была ўжо сярод іх і, хутчэй за ўсё, таксама малілася скрываўленымі вуснамі. Айцец Ляшчэвіч пракаўтнуў горкі камяк у горле і наступныя два радкі, змагаючы тую гаркоту, прагаварыў разам з імі:
I нераздзельнай і адзінасутнай
У Божай ласцы — знак любові, згоды.
Журботны караван павозак ад’ехаў, а ён усё стаяў, глядзеў ім услед і шаптаў:
— Божа Усемагутны, прымі іх у сваё Валадарства! Маці Найсвяцейшая, аблегчы ім апошнія хвіліны!
За возерам гуж павозак звярнуў улева, пацягнуўся, віхляючы, за хаты. He меў сілы зварухнуцца. Страшны цяжар наваліўся раптам на ягоныя плечы — ціснуў, утоптваў у зямлю. Рэзкі парыў ветру засвістаў, закруціў, шпурнуў у твар вялізны клуб снегу, на нейкі час засланіў ад яго свет. I вецер, і снег быццам не жадалі, каб айцец Антоні бачыў тое, што павінна было зараз здарыцца. Але і праз гэтую неспадзяваную снежную віхуру ягоныя вочы ўбачылі чорны дым, што паплыў адразу над некалькімі хатамі. Адтуль, з-за возера, даносіліся слабыя людскія крыкі, якія заглушалі кулямётныя чэргі. А яму раптам здалося: ён усё яшчэ чуе той самы спеў, нават асобныя ягоныя словы:
Табе малюся, Божа Ўсемагутны, Дай мне ўбачыць свет Твой найяснейшы...
Ведаў, што гэта нерэальна, ведаў, што немагчыма, і ўсё ж ён чуў гэты спеў! Нібы магутны арган, а разам з ім і сотні галасоў гучалі ў паветры: ён, гэты спеў, жыў у снежнай завірусе, чорных клубах дыму, якія вецер гнаў над Расіцай, ён займаў усю прастору — спеў людзей, многія з якіх ужо, мабыць, не жылі, а іншыя захлыналіся агнём і дымам. Расіца гарэла. Расіца малілася. Расіца жыла.
Штурмбанфюрэр выпіў кубак гарачай духмянай кавы, якую яму згатаваў эстонец Макс. Можа, хоць бы пасля трэцяга кубка знікне гэты ліпкі сон, што марыў яго. Дзіва што — амаль усю мінулую ноч не спаў. А цяпер вось даводзіцца глытаць каву, каб не заснуць у часе акцыі. Штурмбанфюрэр працёр вочы, падняўся з-за стала, смачна пазяхнуў (з якой асалодай ён бы цяпер паваліўся на ложак і заснуў!), пакруціў галавою, змагаючы дрымоту, падышоў да вакна, прынік да настылай шыбіны. Глядзеў на двор і нейкі час не мог даць веры ўбачанаму: на ранейшым месцы, у той самай паставе перад касцёлам стаяў старэйшы святар. Стаяў і... чытаў нейкую кнігу, раз-пораз адрываючы ад яе вочы,
КНІГІ ОНЛАЙН
