Будзь воля Твая...
Ірына Жарнасек
Выдавец: Про Хрысто
Памер: 436с.
Мінск 2023
глядзеў проста перад сабою, потым зноў падносіў кнігу бліжэй да вачэй. Вакол яго па-ранейшаму віхурыліся доўгія пасмы завеі. Ен што, прырос ці прымёрз да гэтага месца? Яму што, менавіта тут, у гэтую хвіліну, сярод завірухі трэба нешта чытаць? He, ён, штурмбанфюрэр, каб і хацеў, то ніколі, мабыць, не зразумеў бы гэты дзіўны край, гэтых беларусаў такіх сарамяжлівых, пакорлівых і такіх... упартых у гэтай сваёй пакоры.
Ён любіў лаціну. Няблага ведаў яе, і гэтае веданне дазваляла яму часам маліцца адразу па-беларуску, хоць вочы сачылі лацінскі тэкст. Цяпер таксама быў той момант.
Благаслаўлёны Ты, Пане, Бог айцоў нашых,
і поўны хвалы, а Тваё імя благаслаўлёнае навекі.
Ты справядлівы ва ўсім, што ўчыніў з намі, усе Твае справы поўныя праўды...
Айцец Ляшчэвіч маліўся малітваю Азарыі ў вогненнай печы. Узгадаў яе і адразу зразумеў, чаму менавіта цяпер ён забраў Святое Пісанне са свайго пакоя і трымаў увесь час яго ў руках.
...Над Расіцай плыў чорны дым, гарэлі хаты, а ў іх гарэлі людзі. Ён жа стаяў, здранцвелы, на касцельным пляцы, глядзеў на гэты жывы пажар і не мог прыгадаць ніякіх патрэбных цяпер слоў, ніводнай малітвы. Ды праз нейкі час зразумеў, адчуў здранцвелымі пальцамі, што трымае ў руках Святое Пісанне. Доўга шукаць не давялося — не, усё не выпадкова: і гэтая завіруха, і тое, што ён стаіць тут у гэтую хвіліну, і тое, што ў ягоных руках — гэтая Кніга. Усё — дзеля гэтае хвіліны. Дзеля гэтае малітвы пасярод Расіцы, ахопленай полымем, якое распаліў тут д’ябал. Але, Божа, і з гэтага агню Ты, хіба, чуеш наш голас:
Твае шляхі простыя, а выракі найслушнейшыя.
Так, зграшылі мы і былі няверныя, пакідаючы Цябе...
Вінаватыя мы перад Табою, Пане, і ў гіакоры прымаем Твой вырак за ўсіх тых, хто не здольны яшчэ быць пакорлівым, хто не памятае, не адчувае сваёй віны прад Табою.
Ты выдаў нас у рукі нягодных непрыяцеляў, найгоршых сярод адступнікаў, і несправядліваму валадару, самаму хіжаму на зямлі...
Найстрашнейшы валадар нашых дзён гаспадарыць цяпер на нашай зямлі. Ён мае д’ябальскую сілу, шалёныя намеры і поўную бесчалавечнасць. Вось яна: схватка цемры са святлом, зла з дабром. Мы — у цэнтры гэтай схваткі. Але дзеі гэтага свету вырашаюцца не тут, не ў агні вайны, яны вырашаюцца Тваёю воляй.
...дык няхай жа будзе сёння наша ахвяра прад Табою, і няхай яна Табе спадабаецца!
Прымі ж, Пане, ахвяру Расіцы, і няхай яна адплоціць за грахі многіх на гэтай зняверанай, змучанай, скалечанай зямлі, якую калечылі не толькі прыхадні, але й гаспадары.
Цяпер жа мы ідзем за Табою
ўсім сваім сэрцам, чуем страх прад Табою і шукаем Твайго аблічча.
У спадзяванні на тое, што будзем годныя бачыць Тваё аблічча, мы ідзем да Цябе, Пане, і малітва — на нашых вуснах. I гучыць яна са спаленых, абгарэлых хатаў, з тых, што яшчэ дымяцца й курчацца ў чорным дыме, з тых, у якіх мы яшчэ захлынемся ў агні й дыме. Але няхай і тады апошнім словам на нашых вуснах будзе Тваё імя, Пане. I няхай тыя, што кідаюць нас у агонь, скалануцца нутром, пачуўшы яго.
Усе тыя, што нясуць крыўду Тваім слугам, хай спазнаюць ганьбу!
Хай іх сорам агорне, пазбавіць усялякае сілы і моцы,
а моц ix няхай будзе скрушана!
Няхай пазнаюць, што толькі Ты — Пан Бог, поўны хвалы на ўсёй зямлі.
I калі ў Расіцы не застанецца ніводнае хаты, апрача Тваёй святыні, бо яна, цагляная, мусіць выстаяць, каб застацца для іншых сведкам, абвінаваўцам, помнікам па нас, то і тады, Пане, ведай, што наша смерць — ахвяра Табе за цяжкія грахі зямлі, на якой так часта буяе здрада. I няхай апошнім словам гэтае ахвяры стане Тваё імя, а наш апошні ўздых будзе звернуты да Цябе. Амэн.
Валасы айца Ляшчэвіча зацярушаны снегам, нібы густою сівізной, сутана таксама ў снезе. Забыўся абтрэсці: як маліўся перад касцёлам, так і пайшоў на крыклівы загад эсэсаўца, якому, мабыць, надакучыла за ім назіраць. Ішоў па касцёле і з унутраным холадам бачыў, што ў ім зрабілася прыкметна прасторней. Людзей таксама не магла не пужаць гэтая прастора, бо ведалі яе кошт.
— Айцец Антоні вярнуўся! — гукнуў Гэнька і кінуўся яму напярэймы, падбег, прытуліўся шчакой да настылай на дварэ сутаны. — А мы ўжо думалі...
— Што ты такое кажаш, — раптам рэзка абарвала яго маці, — ніхто нічога не думаў.
— Так ужо й нічога, — пажартаваў айцец Антоні. — Як гэта магчыма, каб нічога не думаць? Праўда, дзеці? — ён працягнуў да вогнішча свае чырвоныя ад марозу рукі. — Э-э-э, ды ў вас тут агонь ледзьве ліпее! Чаму, Гэнька, слаба сочыш за вогнішчам? Які з цябе агнявы, калі вогнішча то патухне, то пагасне?
Дзеці ўсміхаліся, задзіралі галовы, і іхнія маркотныя, сонныя вачаняты пачыналі напаўняцца жывым бляскам.
— Ойчанька Юры з мужчынамі ламаюць у сакрыстыі лаўкі, хутка будуць гатовыя, — адказаў Гэнька.
— Ага-а, значыць, пацяплее тут у вас, — падбадзёрыў малых айцец Антоні.
— А нам і цяпер не холадна, — азваўся ці то хлопчык, ці то дзяўчынка ў насунутай да самых вачэй аблавушцы.
— Нам не холадна, — падтакнуў кірпаносы хлапчук у кажушку і ўздыхнуў: — Толькі есці хочацца.
— Нядаўна ж елі, — прашаптала Гэнькава сястра Насця.
— Толькі хлеб з вадой, — не сунімаўся хлапчук. — А каб хоць якога булёну далі!..
— Захацеў чаго! Каб у касцёле ды булён раздавалі!
— От, адразу відаць, што Пятрок — касцельны міністрант, — пахваліў айцец Антоні худзенькага рослага хлопчыка, — ён добра ведае, што можна ў касцёле рабіць, а чаго нельга. Вось і я колькі пражыў на свеце, а ні разу не бачыў каб у касцёле сёрбалі булён.
Хлопчык у аблавушцы задраў галаву, уважліва паглядзеў на айца Антонія і зусім сур’ёзна, амаль па-даросламу запытаў:
— А ты бачыў калі-небудзь, каб у касцёле дзядзькі з аўтаматамі трымалі людзей?
Запытаў ён так проста, шчыра, а адказ мусіў быць такім няпростым і цяжкім, што айцец Антоні разгубіўся. Але на падмогу падаспеў кемлівы Гэнька:
— Знайшоў, што пытацца, — хмыкнуў ён. — Гэта ж фашысты, іх жа раней ніколі не было, і яны не прызнаюць ніякага закону.
— Значыць, яны і Божанькі не баяцца?
Гэнька вырачыў вочы і перайшоў на шэпт:
— Казаў жа табе ўжо: дурныя яны, дурныя! А яшчэ аўтаматы ў руках — во што найгоршае!
— Дзядзя, а доўга яны нас яшчэ тут пратрымаюць? — папытала бледная, з сіняватымі плямамі пад вачыма дзяўчынка.
Гэнька ажно падскочыў:
— Як ты на ойчаньку гаворыш! Які ён табе дзядзя?
Дзяўчынка яшчэ болын сціснулася і апусціла галаву на сагнутыя калені. Айцец Антоні жартаўліва пацягнуў Гэньку за вуха:
— Вось я табе пакрычу, я табе пакрычу ў касцёле, міністрант!
Дзеці засмяяліся, а Гэнька прытворна зморшчыўся, схапіўся за галаву, чым выклікаў яшчэ болыпы смех.
— Адарвуць табе вушы — будзеш ведаць, камандзір, — піскнула Насця, дзеці зноў пырснулі смехам.
Падышоў айцец Кашыра з ахапкам наламаных дошак:
— Ого! Як у нас тут весела зрабілася! — прамовіў з удаванай бадзёрасцю.
— Гэньку вушы зараз аддзяруць і булён звараць — яшчэ весялей будзе, — рагатнуў кірпаносы хлапчук у паддзёўцы з матчынага ці бабулінага пляча і смешна ўзмахнуў сваімі доўгімі, нібы ў гароднага пудзіла, рукавамі.
— Я табе звару булён! — Гэнька даў пстрычку хлапчуку, і дзеці зноў чмыхалі, падштурхоўвалі адзін аднаго пад бакі.
Некалькі жанчын падышло бліжэй, здзіўлена глядзелі на раптоўна павесялелых, нават гарэзных малых.
— Чаго расшумеліся ў касцёле? — нязлосна, хутчэй для парадку папракнула дзябёлая кабета ды клапатліва паправіла на бледнай дзяўчынцы хустку, што ссунулася ў яе з галавы амаль на патыліцу. Сама яна, напэўна ж, была радая, што дзеці крыху пажвавелі і нават ейнае слабенькае і, па ўсім відно, хваравітае дзяўчо таксама слаба ўсміхалася пасінелымі вуснамі.
Людзі адхлынулі ад бабінца гэтак рэзка, што некаторыя не ўтрымаліся і паваліліся на падлогу. Каля дзвярэй раптоўна ўтварылася прастора, і ўсе баяліся глядзець у той бок. Яны ўжо добра ведалі, што чакае іх, калі адчы-
няюцца цэнтральныя дзверы. He памыліліся і на гэты раз. Таўсматы паліцай, якога звалі Петэрсам, зноў стаяў шырока расставіўшы ногі, і людзі моўчкі адыходзілі, адсоўваліся ад яго. О, каб толькі магчыма было рассунуць таўшчэзныя сцены касцёла і пайсці, пабегчы як мага далей ад гэтых п’яных стварэнняў у чорнай форме, чые шкляныя вочы пужаюць болып за якую-небудзь асэнсаваную злосць, ад гэтага брыдкага Петэрса, упэўненага ў тым, што менавіта ён, а не хто іншы вяршыць гэты суд. О, калі б толькі магчыма было схавацца ад іх як найдалей — не чуць, не бачыць, не дыхаць разам з імі адным паветрам!
— Андрэс! Гюнтэр! Іван! Вы — направо! — загадаў Петэрс адным і махнуў рукой. — Макс! Барыс! Налево! Быс-тро!
Сам жа Петэрс застаўся стаяць на месцы, ды яшчэ некалькі карнікаў падскочылі да яго ў чаканні здабычы, якая неўзабаве з’явілася. Першымі сталі перад імі старэнькі дзядок з ляскай і прыгорбленая кабета, што таксама абапіралася на кій. Затым да іх выштурхнулі яшчэ некалькі чалавек — натоўп выбраных пачаў расці. Худы эстонец па імені Макс, на якім ягоны чорны мундзір вісеў, што на калку, цягнуў за рукаво высокую кабету з бледнай дзяўчынкай на руках.
— Пош-ла! Туда пош-ла!
Жанчына бездапаможна і слаба ўпіралася.
— Кому сказал? — зароў Макс.
— He магу я... Дзіця са мной!
— Кому сказал? — роў сваё Макс і штурхнуў жанчыну так, што калі б яе не падхапіў айцец Кашыра, яна павалілася б разам з дзіцем. Адчайна зірнула на айца Юрыя і не перадала, але рыўком кінула яму на рукі дзіця:
— Ратуй, ойчанька!
Айцец Юры падхапіў малую, тая заплакала, ірванулася да жанчыны, але ён моцна трымаў яе.
—Я ж рабіць яшчэ магу, — крыкнула раптам кабета худому паліцаю. — Паглядзі лепш на мяне — я ж яшчэ рабочая.
— Прэч! — падскочыў яшчэ адзін карнік з перакошаным плячом. Ён неяк злосна, канвульсіўна таргануўся і выцяў кабету па руках, якімі яна засланяла твар. — Маладуха знайшлася! Можа, яшчэ замуж пойдзеш, карга старая?
Кабета раптам выпрасталася, ускінула голаў і гукнула нізкім голасам яму ў вочы:
— А не табе ўжо тут судзіць, вылюдак скасабочаны, страшыдла выроднае! Каб і пайшла, дык жа не за гэткую балотную жабу, як ты!
Крываплечы аслупянеў ад нечаканасці. Двое ягоных сябрукоў зарагаталі, ён схамянуўся і з усяе сілы ўдарыў жанчыну прыкладам аўтамата — раз, другі, трэці. Кабета закрывалася рукамі, а ўдары ашалелага карніка сыпаліся на яе і залівалі крывёй.
КНІГІ ОНЛАЙН
