Будзь воля Твая...
Ірына Жарнасек
Выдавец: Про Хрысто
Памер: 436с.
Мінск 2023
Айцец Ляшчэвіч перажагнаў мужчыну:
— Зберажы ў памяці гэта, чалавек, — прамовіў ціха.
— Ага! — утрапёна кіўнуў галавой мужчына. — Так, ойча!
— Эй ты! — шалеў латыш і бег да іх.
— Ідзі, чалавек, — сказаў айцец Антоні.
54 «3 гэтай беднай зямлі...» (польск.).
Мужчына падхапіўся і з заціснутай у руцэ шапкай пабег да саней, спрытна размінуўшыся з латышом.
— По-шёл! — разнеслася над касцельным пляцам.
— Божа Усемагутны! Прымі душы іхнія і будзь да іх міласцівы, — прасіў айцец Ляшчэвіч у думках Найвышэйшага. — Святая Марыя! Будзь пры іх у гэтыя хвіліны. Святы Язэпе, апякуне тых, хто памірае, маліся за іх! Усе святыя Божыя! Маліцеся за іх!
Падводы ад’ехалі, а ён усё стаяў і ўслухоўваўся ў ледзьве чутныя галасы, змяшаныя з выццём ветру ды злоснымі воклічамі карнікаў, гукі песні-мальбы.
Ад плябаніі да яго бег паліцай, і айцец Ляшчэвіч адчуў, як шухнула ды паляцела некуды ў прадонне сэрца.
— Штурмбанфюрэр... кліча... — хакнуў служка ў чорным.
Айцец Ляшчэвіч абвёў позіркам Расіцу, над якой густа слаўся чорны дым, і пайшоў услед за паліцаем, чуючы, як горкі дым забівае горла. Штурмбанфюрэр стаяў на ганку і спадылба сачыў за ім, з плябаніі даносілася абрывістая нямецкая гаворка.
— Кого первым рас-стре-лял бы пастор, еслн бы... нмел теперь пнстолет? — запытаў і ў ягоных вачах затаіліся колкія здзеклівыя іскры.
— Я не ўмею страляць, — адказаў айцец Ляшчэвіч.
— О-о-о! Но ведь... война, пастор... Нужно уметь... стреляйт!
— У мяне іншая служба, — адказаў айцец Ляшчэвіч.
— Was?55 — нахмурыў бровы штурмбанфюрэр.
Айцец Антоні стрымана паўтарыў тое ж самае панямецку.
— О-о-о! — адно і знайшоўся штурмбанфюрэр.
55 Што? (ням.).
3 таго боку, дзе высіліся руіны былой царквы, даляцелі гукі аўтаматных чэргаў, крыкі. Айцец Ляшчэвіч адчуў, як адліла ад твару кроў, ён перажагнаўся і збялелымі вуснамі прашаптаў:
— Вечны спачын дай ім, Пане...
Штурмбанфюрэр спадылба моўчкі глядзеў на яго, і, дзіўная рэч, айцец Ляшчэвіч не бачыў у ягоным позірку ні злосці, ні пагарды, ні нават подзіву: стаміўся і гэты.
— Пастор должен показайт нам, где есть... Lager56, склад оружня. Мне сказалн: пастор знайт. М пусть пастор не... как это... хнтрмт, — узняў ён папераджальна руку. — Еслн только пастор сам хочет жнть н... как это...
— Дзе мой брат? — запытаў айцец Ляшчэвіч.
Вочы штурмбанфюрэра зрабіліся шклянымі:
— Mit ihm wird es gesprochen57.
— Ён не меў ніякай сувязі з партызанамі. Ён нікога не ведаў, бо нядаўна тут жыве. План мясцовасці — самая звычайная рэч для святароў, якія прыязджаюць на працу ў незнаёмыя мясціны. Я спадзяюся...
— Wir werden uns. Klar dariiber58. A ты... пастор... ты должен показайт нам... склад оружня.
— Ich weiB nichts fiber den Lager59.
— BcnoMHH... — калючы позірк свідраваў айца Ляшчэвіча. — Вспомнн, пастор, еслн хочешь, чтобы твой друг... жнл.
«Калі хачу, каб ён жыў? Я, вядома ж, хачу гэтага і таму павінен штосьці зрабіць... Калі ім патрэбны склад... Што яшчэ яны задумалі? — праносіліся ў галаве абрывістыя думкі. — Прынамсі, можна адцягнуць хоць крыху час. Ім патрэбны склад... Дзе ён, той склад?»
Узняў вочы на суразмоўцу і зноў сустрэўся з ягоным колкім паглядам.
56 Склад (ням.).
57 3 ім размаўляюць (ням.).
58 Разбярэмся (ням.).
59 Я не ведаю ніякага складу (ням.).
— Her Sturmbannfiihrer, darf ich meine FiiBe umziehen? Sie sind naB60, — сказаў айцец Ляшчэвіч.
Той хмыкнуў, коратка прамовіў:
— Хорошо!
Айцец Ляшчэвіч моўчкі павярнуўся і пайшоў прэч. Ззаду, як стрэл, прагучаў рэзкі вокліч:
— Wohin?61
Айцец Антоні прыпыніўся, паволі павярнуўся і патлумачыў:
— Meine Schuhe sind bei den Schwestern62.
Штурмбанфюрэр глядзеў на яго спадылба, напружана сціснуўшы ў вузкую палоску вусны, буркнуў:
— Хорошо. Ндн. Бнстро.
Ледзьве ступіў у сені — перад ім адразу імкліва расчыніліся дзверы хаты, у іх праёме з’явілася сястра Кацярына, а з-за яе плячэй выглядалі сёстры.
— Што, ойчанька?
— Ды вось... прыйшоў пераабуцца.
Яны прыгаломшана маўчалі, толькі ўзіраліся на яго і чакалі, што ён скажа яшчэ. Айцец Антоні ступіў некалькі крокаў па хаце, убачыў на стале хлеб, узяў лусту ў рукі. Сястра Ядвіга мітнулася да шафкі:
— Зараз во... скваркі... яшчэ што... Гарбаты гарачай...
Ён узяў скварку, паклаў яе на лусту хлеба, надкусіў і абвёў усіх злёгку ўсмешлівым позіркам:
— Ну, што вы такія нашашэраныя, як вераб’і перад дажджом?
— Баімся мы... — прашаптала сястра Разалія. — Вакол адны п’яныя...
Сястра Кацярына падхапіла:
60 Штурмбанфюрэр дазволіць мне пераабуцца? Я прамачыў ногі (ням.).
61Куды? (ням.).
62Мой абутак у сясцёр (ням.).
— Можа, мы лепш да вас, у касцёл? Маладыя... баяцца яны...
— Што ж там лепшага, у касцёле? — уздыхнуў айцец Ляшчэвіч, памаўчаў і дадаў: — He ўжо, заставайцеся тут. Што Бог дасць... Абяцаў жа мне гэты іхні афіцэр адвезці вас потым у Друю...
— А ойчанька? А ксёндз Юры?
— Мы... Мне во трэба ехаць ды паказваць склад зброі. Таму і прыйшоў развітацца — ці мала што...
Сястра Разалія заціснула даланёй рот, а сястра Ядвіга няўцямна перапытала:
— Зброі?.. Якой зброі?..
— Адкуль жа я ведаю. Яны думаюць, што мы тут ваявалі поўным ходам. Але ж, калі падумаць, то яно й праўда: з д’яблам мы сапраўды ваявалі ўвесь час... Ну, дарагія мае, пайду я...
Сястра Адэля голасна заплакала, на яе зашыкалі. Айцец Антоні пажартаваў:
— Правільна. He праводзьце мяне ажно гэтак гучна. Колькі разоў я казаў вам, што трэба быць гатовымі да смерці, га? He слухалі, значыць... Спалі на рэкалекцыях...
— Ойчанька яшчэ жартуе...
— Ну а што? Будзем усе разам галасіць на радасць нячыстаму? He ўжо, дарагія мае, паміраць таксама трэба ўмець з усмешкай, каб радаснаю была сустрэча з анёламі.
Сястра Паўліна падала яму ваўняныя шкарпэткі:
— Ойчанька хацеў пераабуцца...
— Ат, якая розніца, як паміраць, з сухімі нагамі альбо мокрымі, — махнуў ён рукой. Во шалік ускіну... Нічога, сястрыцы, не бядуйце: памру — зямному шару лягчэй будзе круціцца.
— Ойчанька!..
— Прыміце, мае дарагія, блаславенне.
Як стаялі, так і апусціліся перад ім на калені, нізка схілілі заплаканыя твары.
Блаславіў і шпарка пайшоў да дзвярэй, не могучы больш сам трываць гэтага развітання. На парозе яшчэ раз азірнуўся, узняў руку:
— Будзьце мужныя! Маліцеся...
У касцёле на гэты раз былі расчыненыя бакавыя дзверы. Айцец Ляшчэвіч прыпыніўся перад зачыненымі цэнтральнымі, укленчыў, перажагнаўся і рушыў да бакавых. Штурмбанфюрэра на двары не было, і можна скарыстаць час, каб спажыць Найсвяцейшы Сакрамэнт, бо хто ведае, калі вернецца і ці вернецца ўвогуле ў святыню айцец Юры. Але на прыступках ён мусіў спыніцца, бо адчуў, як раптоўна калыхнуўся дол пад нагамі: насустрач яму сунулася спуджаная чародка дзяцей, над якімі ўзвышалася Гэнькава чупрына.
— Ойчанька! — гукнуў Гэнька. — А нас вывозяць некуды!
— Куды? — прашаптаў зусім недарэчнае айцец Антоні.
3 касцёла даносіўся лямант, паліцаі адганялі ад дзвярэй мацярок, што кідаліся ўслед за сваімі дзецьмі.
-Уйдзі, айцец, з дарогі, — прахрыпеў рудавалосы карнік.
Айцец Ляшчэвіч ступіў крок убок.
— А гэты можа яшчэ й папрацаваць, — шматануў адзін з карнікаў Гэньку за руку.
— Адкінь туды! — крыкнуў рудавалосы, але Гэнька штосілы ірвануўся наперад:
— Я з усімі.
Айцец Ляшчэвіч уладна ўзяў яго за руку і загадаў:
— He, Гэнька, ідзі ў касцёл.
Гэнька ўскінуў на яго ўмольныя вочы:
— Але тут Насця! Я хачу з ёй!
— Што? Насця? — разгублена казаў айцец Ляшчэвіч. — Ідзі, Гэнька, кажу табе, ідзі. Я... пабуду з Насцяй...
Айцец Антоні падхапіў Насцю на рукі, а рудавалосы карнік адарваў Гэнькавы рукі ад сутаны айца Антонія, піхнуў за парог і пачаў зачыняць дзверы.
3 касцёла ірваліся крыкі:
— Што робіце, звяр’ё?
— Пусціце, сволачы! Бобікі праклятыя, каб вы зямлю сваю жэрлі, як не нап’іцёся нашай крыві! Каб вы...
— Дзетка маё, дзе-етка-а-а...
— Пусці-і-іце-е!..
Дзверы ўрэшце зачынілі, і крыкі з касцёла прыглухлі, затое ўзмацнелі дзіцячыя.
— Дзядзя, мне холадна, — церабіла бледнатварая Манечка айца Антонія за рукаво. — А ты і мяне возьмеш на рукі, дзядзя?
Насця, абхапіўшы айца Антонія за шыю, ціхенька ўсхліпвала.
— Усё! — выгукнуў рудавалосы. — Ідзі, айцец, цябе сюды не звалі.
— He! — крыкнула Насця і яшчэ мацней прыціснулася да айца Антонія.
— He, — ціха, але цвёрда паўтарыў услед за ёй айцец Ляшчэвіч.
Падбег карнік і рвануў дзяўчынку, але айцец Ляшчэвіч утрымаў яе.
— Паклічце штурмбанфюрэра, — гукнуў ён. — Чуеце, зараз жа паклічце сюды вашага начальніка! Я не адыдуся, пакуль не...
Карнік штосілы штурхнуў яго, і айцец Антоні разам з Насцяй паваліўся на снег. Дзеці крычалі. Закашляўся, выплёўваючы снег, што набіўся ў рот. Узняў галаву і... убачыў штурмбанфюрэра, які, шырока расставіўшы ногі, засунуўшы рукі за дзягу, стаяў на ганку плябаніі. Падняўся, правёў рукой па Насцінай галаве, прытуліў яе да сябе — дзяўчынка торкнулася тварам у сутану і задушыла плач. Ён нахіліўся да дзяцей:
— Мне трэба пагаварыць... Пачакайце... Я зараз...
Прыціхлыя, яны ківалі галовамі, церлі вочы, размазвалі па тварах слёзы. Айцец Ляшчэвіч пайшоў да штурмбанфюрэра і як не спатыкнуўся на ягоную затоеную, нейкую зусім нечалавечую ўхмылку.
— Sie haben zu denken versprochen !63 — усё ж крыкнуў яму.
— Und du, Priester, hast versprochen, den Lager zu zeigen64, — адпарыраваў штурмбанфюрэр.
— Гер афіцэр! — зноў гукнуў айцец Антоні. — Lassen Sie Kinder leben!65
— Sie werden uns nur storen... — нахмурыўся штурмбанфюрэр i зазлаваў. — Alles! Das Gesprach ist beendet66.
Дзеці падбеглі i зноў атачылі айца Антонія, ціснуліся да яго, шукалі сховішча. Д’ябальская ўхмылка зноў з’явілася на твары штурмбанфюрэра, і айцец Ляшчэвіч зразумеў, што не пераможа яе.
— Я... паеду... з імі... — стомлена прамовіў ён.
Штурмбанфюрэр узарваўся:
— Du erlaubst dir zuviel, Priester! Weg!67
— Вы не чалавек! — крыкнуў яму айцец Ляшчэвіч.
Weg.
— He! Я з імі! — быў адказ.
Айцец Антоні нахіліўся — хацеў зноў узяць Насцю на рукі... Тады і грымнуў стрэл. Ён схапіўся за плячо, пахіснуўся, але ўстояў на нагах.
— Бнстро на лошадей! — гарлаў штурмбанфюрэр карнікам.
Тыя замітусіліся, пагналі дзяцей да падводаў. Айцец Ляшчэвіч ішоў разам з імі. Ён не мог больш узяць кагосьці з іх на рукі, бо гарачая хваля болю ад правага пляча
КНІГІ ОНЛАЙН
