Будзь воля Твая...
Ірына Жарнасек
Выдавец: Про Хрысто
Памер: 436с.
Мінск 2023
Ці не з гадзіну, развесіўшы памытую бялізну на кустах, яны сядзелі ўдзвюх на лузе і чакалі, калі абветрацца, прасохнуць іхнія гафтаваныя галькі, якія з нядаўняга часу пачалі служыць ім і блюзкамі. Бо дзе ж ты возьмеш іх, тыя блюзкі? Найлепш было б, вядома, калі б можна было
хадзіць у габітах. Ды габіты ляжалі на дне іхніх скрынак у Друі, чакалі лепшых часоў, а яны сядзелі цяпер на прыбярэжным пажухлым восеньскім лузе і сушылі тое, што мелі.
Матачка Божая, Матачка добрая, Бедныя дзеці, мы просім Цябе... -
неспадзявана ціхенька заспявала сястра Разалія, не адрываючы позірку ад неба, нібы пасылаючы сваю песню ў нябесную далеч. Сястра Ядвіга абхапіла рукамі калені, падцягнула іх да сябе і прыхілілася да іх лобам.
Песняй пакорнаю, мольбы складаючы, Сэрцы свае аддаём мы Табе.
Якім прыгожым дарам надзяліў Пан Бог сястру Разалію — гэтым цудоўным грудным голасам!.. I як моцна б’ецца сэрца на гэтыя працяжныя, такія родныя, такія зразумелыя сэрцу словы!
Вылеч Ты раны нам сэрца глыбокія, Міласцяй чыстаю нас запалі, Каб хвала Божая, не жальба вечная Ў неба ляцела, ляцела з зямлі...
Маці Божая! Маці любая! Вылеч Ты рану майго сэрца. Ты ж мая Маці... адзіная... I няма мне болей у каго прасіць мацярынскай апекі, апрача Цябе, Матачка Божая! Гарачыя слязіны прасачыліся праз заплюшчаныя павекі, і сястра Ядвіга яшчэ шчыльней прыціснула лоб да каленяў, быццам баялася, што сястра Разалія заўважыць гэтыя горкія слёзы. He любіла, каб хтосьці старонні бачыў горыч, што сціскала ўсё ейнае нутро. Нават тады не любіла, калі яшчэ й не была законніцаю. Пасля смерці мамы часта выбягала з хаты ў поле, хавалася ў зарасніках, каб ніхто не бачыў, не чуў яе слёз. Напэўна ж, бацька здагадваўся, чаго яна, прыхапіўшы з сабою ружанец, часцяком знікала з хаты. Ды бачыў пасля пачырванелыя доччыны вочы, распухлы ад слёз твар і разумеў, што, схаваўшыся
Ў жыце, яна не толькі малілася за душу памерлай маці, але й плакала — горка, няўцешна, як плачуць сіроты. Але ж яна, Ядвіга, не была сіратою! Бо маці, калі ўжо ляжала на Божай пасцелі і калі зразумела, што час развітання з гэтым светам наблізіўся, аднаго вечара папрасіла бацьку, каб усе дзеці сабраліся пры ложку. Яны прыйшлі і, схіліўшыся, душачы ў грудзях роспачны боль, слухалі апошнія словы сваёй маці, скіраваныя да кожнага з іх. А яна, сабраўшы рэшту сілаў, шаптала сасмяглымі бясколернымі вуснамі кожнаму штосьці такое, што тычылася толькі яго аднаго. Яна адыходзіла ў вечную далеч, пакідала сваіх дзяцей на гэтай зямлі і цяпер хацела сказаць кожнаму штосьці вельмі важнае, тое, з чым яму давядзецца жыць. Малодшанькай Ядвісі сказала, пагладжваючы ейную мокрую ад слёз руку сваімі высахлымі, ссінелымі пальцамі:
— He плач, дзетка, не будзеш сіратою... Аддаю цябе Маці Божай... Няхай Яна апякуецца табою і... заменіць... мяне...
Тады Ядвіга не зразумела матчынага наказу, нават было трохі горка, што маці ў свае апошнія хвіліны не сказала ёй чагосьці канкрэтнага, запамінальнага. He параіла, як жыць ёй, Ядвісі, без мамы ў гэтым свеце, але аддала яе Маці Божай. Толькі праз колькі гадоў, калі трохі зацягнулася ў душы тая рана, Ядвіся зразумела, што азначалі матчыны словы. Маці Божая і сапраўды замяніла ёй родную матулю. Ды толькі нават прыйшоўшы ў кляштар і стаўшы ўжо не проста Ядвісяю, а сястрой Ядвігай, яна ніколі не забывалася пра тую, якая, назаўсёды пакідаючы яе ў гэтым свеце, прашаптала: «Не будзеш сіратою...»
Дай жа нам, дзетачкам, дарогу простую, Смерці хвіліну шчаслівую дай, Вядзі нас, Матачка, зорачка ясная, У хвалу вечную, у цудны рай.
Песня сціхла, але здавалася, яна ўсё яшчэ лунае дзесьці Ў вышыні і што Тая, да каго песня звернутая, усё яшчэ ўслу-
хоўваецца недзе там, за аблокамі, у жаласныя, даверлівыя просьбы сваіх дзяцей.
Сястра Разалія прыўзнялася, павярнулася на бок і нейкі час глядзела на нерухомую, схіленую да каленяў галаву сястры Ядвігі.
— Ядвіся! — неспадзеўкі пазвала яна так, як называла яе нябожчыца маці. — Ядвіся! Ты не заснула?
— He, — ціха азвалася сястра Ядвіга, але галавы ад каленяў не адарвала.
— Скажы, чаму ты пайшла ў кляштар? — папытала зусім нечаканае сястра Разалія.
— Таму, чаму і ты. Бог паклікаў — вось і пайшла, — ухіліста адказала сястра Ядвіга.
— Ну так, — згадзілася сястра Разалія, памаўчала і зноў загаварыла ўсхваляваным грудным голасам: — Як усё гэта незразумела! Чаму Ён паклікаў менавіта нас — цябе, мяне, сястру Адэлю, сястру Паўліну, сястру Альбіну, усіх нас? Чаму? Мы ж не лепшыя ад іншых.
— He лепшыя, — рэхам адгукнулася сястра Ядвіга.
— Як думаеш, ці зразумеем мы гэта калі-небудзь? — не сунімалася сястра Разалія.
— Напэўна, не, — адказала сястра Ядвіга і, узняўшы нарэшце галаву, усміхнулася, як усміхаюцца малодшым старэйшыя, якія штосьці разумеюць, але з мудрасцю старэйшых не спяшаюцца тое казаць. — Ды і навошта нам гэта разумець?
Сястра Разалія слухала сястру Ядвігу, па-дзіцячы прыадкрыўшы рот, звёўшы да пераносся дугі тонкіх чорных броваў. Потым нечакана засмяялася:
— Каб мне хто сказаў раней, што я пайду ў законніцы — ці ж бы дала веры? Пасмяялася б ды й толькі! Калі я там пра тое думала — здаецца, адны спеўкі ў галаве былі. Як гэта ўсё дзіўна, незразумела!
— Твае каляжанкі, напэўна, таксама дзівяцца, а можа болей сумуюць, што такую пяюху страцілі! На вечарынках, нябось, без цябе пацішэла, — усміхнулася сястра Ядвіга.
— Пэўна ж, пацішэла — на адну гарластую паменшала, — бесклапотна пажартавала сястра Разалія і зноў шчыра прызналася: — А мне дык, ведаеш, у касцёле вальней спяваецца. Ці дасі веры, на вечарынах нібы паветра іншы раз не ставала ў грудзях, а тут — прастор! Мне б толькі граць добра навучыцца, — уздыхнула пра запаветнае.
Сястра Ядвіга супакоіла:
— Навучышся. На ўсё свой час. Некалі ў друйскім касцёле як зайграеш — анёлы заслухаюцца.
Усцешана засмяяліся разам, уявіўшы тую прыгожую карціну.
— Ах, як добра! — шчасна выгукнула сястра Разалія і лягла спінай на траву, прылашчыла колькі травінак, прытуліла іх да твару. — Як усё добра!
I сапраўды — добры, лагодны спакой панаваў у душы. Насуперак вайне, што пасунулася ад іх на ўсход і грымела цяпер недзе ўдалечы, рассяваючы вакол сябе гора і смерць. Насуперак беднасці, што адабрала ў іх блюзкі, і яны цяпер сушылі на прыбярэжных лазовых кустах галькі. Насуперак страху, што насцярожана пазіраў на іх з-пад кожнай страхі. Насуперак жудасным няшчасцям, што ўжо закранулі іхнія сем’і, яны былі цяпер шчаслівыя тым невымоўным, невытлумачальным ціхім шчасцем, якое не здольны даць гэты жорсткі свет, але якое можа даць Неба. Свойчас яны абедзве паверылі ў тое, што сапраўднае шчасце ім дасць толькі Неба. Паверылі. I цяпер, седзячы на восеньскім прыдзвінскім лузе, цешыліся гэтым незразумелым шчасцем. Быццам баючыся страціць тое цудоўнае, вялікае шчасце, сястра Разалія раптам запытала ў сваёй старэйшай сястры:
— Скажы, а табе ніколі-ніколі не хацелася дадому? Ну-у-у... Я ведаю, што мамы ў цябе ўжо няма, але ж ёсць тата, ёсць твой дом, сяброўкі, хлопцы...
Нейкі час сястра Ядвіга маўчала, гледзячы проста перад сабою на куст каліны, які трывожна палымнеў яркай чырванню сярод пажоўклага кустоўя вербалозу. Іншым разам яна, можа б, і ўхілілася ад простага адказу, але сёння чамусьці не хацелася вымаўляць няшчырых, хоць і правільных словаў.
— Было... — прызналася, і затоеная ўсмешка кранула ейныя вусны. — Было так, што, праязджаючы ў цягніку праз Опсу, нашу станцыю, я сядзела і моцна-моцна трымалася рукамі за лаўку. Вочы заплюшчыла, зубы сціснула, варухнуцца баялася, бо здавалася, што варта толькі адарваць рукі ад лаўкі, і я не вытрываю — выйду на станцыі, палячу дахаты, да таткі...
Сястра Разалія імкліва села, павярнулася да сяброўкі і пільна, быццам упершыню бачыла, нейкі час глядзела на
яе, потым шапнула:
— He адарвала?
— Не-е... Вытрывала, — усміхнулася сястра Ядвіга, памаўчала і ўпэўнена дадала: — Дзякуй Богу, вытрывала.
IX
У тэрціяркі Гэленкі поўная хата шаноўных гасцей. За сталом — айцец Антоні Ляшчэвіч, ксёндз Пяркоўскі з Баболева, айцец Лаўцэвіч з Лявонпалю, ксёндз Грамз з Ідолты. Усе ўзрушаныя пасля гучнага набажэнства ў расіцкім касцёле, на якое ўжо па праве гаспадара іх запрасіў айцец Ляшчэвіч. Ен пакуль яшчэ не пераехаў настала ў Расіцу, але чуў ужо сябе тут гаспадаром. Праўда, «гаспадарка» тая была знявечаная, але ж не знішчаная дашчэнту. Цяпер толькі людзям закасаць рукавы ды як след прыкласці рукі. Рукі ды сэрца. А сэрца почасту такое соннае ды баязлівае...
Таму айцец Антоні і вырашыў на ўрачыстасць Хрыста Валадара наладзіць у Расіцы самы сапраўдны фэст, каб святары, прыехаўшы сюды, дапамаглі скалыхнуць гэты край ад цяжкога здранцвення ды сну — часовага й нетрывалага паратунку ад гнятлівай рэальнасці. Прагнаць гэты зманлівы сон, разбудзіць сэрцы, раскатурхаць душы — вось што трэба было тут пасля калгаснага чырвонага гаспадарання.
Святары прыехалі і тым самым засведчылі, што Хрыстус, сапраўдны Валадар, вяртаецца нарэшце туды, адкуль Яго цягам доўгіх змрочных гадоў выганялі, дзе змагаліся з Ім, замахнуўшыся на Ягоны дом — галоўнае ўпрыгожанне Расіцы, туды, дзе замяталі, пакрывалі пылам ды брудам Ягоныя сляды ў людскіх душах. Ён зноў вяртаўся ў Расіцу — спакойна, упэўнена і ўладна. Як і належыць Валадару. Пра гэта сведчыла сённяшняя шматгалосая
малітва, доўгія чэргі да канфесіяналаў14 ды прыгожы касцельны спеў, які, аказваецца, не знік з памяці людзей за гэтыя гады, запоўненыя шэрымі турботамі, наскрозь будзённымі падзеямі ды ліпкім, як чырвоная гліна пасля дажджу, страхам. Было ўражанне, што той спеў гучаў нібы сам па сабе і здзіўляў не толькі тых, хто яго слухаў, але і тых, хто спяваў. 3 нетраў памяці, нібы з падзямелля, ён, шматгалосы, ірваўся ўвысь, быццам імкнуўся прабіць столь, што прызямляла святыню.
Касцёл зноў гучаў гімнамі, песнямі, літаніямі, даверлівым шэптам малітваў, у якіх было безліч просьбаў да Усемагутнага, да Таго, Хто можа ўсё. I, што яшчэ важней, — даруе ўсё. 3 надзеяй на Божае прабачэнне людзі набліжаліся да канфесіяналаў, і па тым, як доўга яны спавядаліся, як са слязьмі на вачах праз нейкі час адыходзілі, як потым доўга кленчылі перад галоўным алтаром і ціха шапталі здранцвелымі вуснамі словы малітвы, можна было здагадацца, што дзеелася цяпер у іхніх сэрцах. Але, напэўна ж, было ў тых малітвах і шмат падзякі — за гэты цудоўны дзень, за надзею, што асцярожліва, паволі вярталася ў знявераныя душы.
КНІГІ ОНЛАЙН
