КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
“Аграсядзіба, — зрабіў канчатковую выснову Тамаш. — Так, няйначай аграсядзіба, і займаюцца тут няйначай агратурызмам”. Падумаў, што неахайны дзядзькавершнік не вельмі нагадваў агратурыста. Тамаш пакінуў ровар перад ганкам, прытуліў да сцяны — халера не возьме — і баязліва пагрукаў калтычком у масіўныя драўляныя дзверы. ★ ★★ ...Уздоўж сцен стаялі шырокія лавы. Ладна збітыя драўляныя сталы туліліся па кутах. Сядзелі ў паўзмроку два чалавекі, елі і пілі. Тамаш адразу заўважыў незвычайныя строі прысутных, быццам з кніжкі пра старадаўнія часы. Наведнікі карчмы зіркнулі на прыхадня. Адзін быў у святарскім адзенні, на грудзях блішчэў крыж. “Калі ласка, запрашайма ў кубоўнік пана Шмуйлы”, — з характэрным акцэнтам мовіў маляўнічы мажны дзядзечка з пэйсамі, магутным шнобелем і вуснаміладкамі. Ён, відаць, і быў пан Шмуйла. Тамаш падумаў пра ролевыя гульні людзей, чый дах паехаў на ніве гістарычных рэканструкцый. Гаспадар выцер далоні аб фартух і пытальна вытарашчыўся на госця. “Сёння ў нас лаесці і выпіць удосталь”, — прарыпеў затым пан Шмуйла і запрасіў Тамаша прысесці непадалёк ад кампаніі. Тамаш з грукатам адсунуў лаву і ўладкаваўся. Пакуль гаспадар варушыў чапялой у прыску і варочаў саганы, Тамаш з цікавасцю акінуў поглядам памяшканне і прысутных. Ладзіць аграсядзібы не таннае захапленне, усё ж у капеечку ўлятае. Але існуюць адмыслоўцы, якія пераўтвараюць сялянскія падворкі ў выспы старадаўняй культуры. Тамашу даводзілася бываць у стылізаваных “старажытных” дамках, дзе no634 з кроснамі і ручнікамі на абразах суседнічалі плазменныя тэлевізары памерам з палову сцяны і ноўтбукі на сталах. У так званай карчме-“кубоўніку” гэтаксама праглядалася стылізацыя. Простыя драўляныя сцены, драўляная падлога. Праўда, было чыста. У зеўры вялікай печы штосьці шкварылася і свіршчэла, напаўняла прастору апетытным водарам. Пан Шмуйла папраўдзе перагуляў у гісторыю: ні плазмы, ні сродкаў сувязі Тамаш не заўважыў, роўна як ніякага намёку на электрычныя правады і разеткі. Пакой асвятляўся полымем з печы, ды пасярэдзіне са столі звісала драўлянае кола сялянскага вазка, паверх якога капцелі свечкі. Тамаш разглядзеў прысутных. Мужчына ў святарскім строі меў прыязны тыпова славянскі твар з дагледжанай напаўсівой барадой. А вось прыяцель бацюшкі чамусь адразу навеяў персанажа з “Дзікага палявання”: кароткія вусікі, круглыя акуляры, кепачка- блінецу клетку, акуратна складзеныя ружовыя вусенкі блішчэлі з-за гарачага тлушчу. Тамаш адразу ахрысціў незнаёмца лялечным чалавечкам. Лялечны мужчына калупаўся ў місе са смажанінай, але прыпыніў занятак пад Тамашовым позіркам. “Боже, царя храні!” — грымнула з Тамашовай кішэні. Бацюшка перажагнаўся, з далоні лялечнага чалавечка выслізнуў відэлец. Тамаш дастаў з кішэні мабільнік і выключыў мелодыю. Мінулай суботай парыўся ў лазні дзядзькі Хведара, той, як дзіця, гуляўся са смартфонам, вучыўся будзільнік ставіць. Вось і выставіў на чатыры дні наперад, дый песеньку падабраў, гора-патрыёт. Тамаш панаракаў сам сабе, вярнуў рэч у кішэню. — Сядай з намі, хлопча, — запрасіў бацюшка, і Тамаш падзівіўся глыбокаму святарскаму басу. — Калі не грэбуеце, — амаль прабляяў лялечны чалавек. Тамаш не вымушаў сябе ўгаворваць, перасеў куды запрасілі. 3 кампаніяй весялей. Заадно можна і дарогу распытаць да месца з дзіўнай назвай Чорны Смык. Хіба ж добрыя людцы адмовяць? У хатцы, стылізаванай пад старажытную, было ўтульна. Тамаш, калі набываў лецішча, і сам раз-пораз падумваў стварыць у ім “нешта нейкае”, наколькі грошай хопіць. I зараз нават узрадавала, узрушыла, што побач маецца аграсядзіба з цікавымі гаспадарамі, будзе дзе досвед пераймаць ды чаму навучыцца. 3 той нагоды знаёмства з прысутнымі Тамаш не цураўся і назваў сваё імя з прозвішчам. — Айцец Аляксандр, — сваёй чаргой ветліва прадставіўся бацюшка. — Пан Грыб, павятовы ўрач, — прыўзняўся з лавы лялечны мужчына. На стале ўжо стаялі місы з ежай ды экзатычнага выгляду кубкі з пітвом. Пан Шмуйла адазваўся каля печы ды хутка сабраў тое-сёе, паставіў перад Тамашам. — Апошняе даядаем, — нібыта з роспаччу ўздыхнуў бацюшка. — Дык зразумела, эканамічны крызіс у краіне, нікому не стае сродкаў, — мовіў Тамаш і дадаў: — Нават ва ўсім свеце праблемы ў гэтым плане, каму ж невядома? Пан Грыб пераглянуўся з бацюшкам. — Скажы мне, пан Тамаш, а што за музыка ў цябе дзіўная? — Гэта? — Тамаш дастаў тэлефон і пакруціў у далоні. — Дый панапіхаўусякага-ўсялякага на рабоце, сам яшчэ не слухаў. Пан Грыб з цікавасцю ўтаропіўся ў слухаўку. — Дзіўная скрыначка, — зачаравана мовіў павятовы ўрач. Тамаш скептычна схмыліў вусны. — Вы быццам смартфона ані разу не бачылі. У адрозненне ад лялечнага чалавечка, айцец Аляксандр здзіўлення ніякага не выказваў, але набыў тварам насцярожаны выгляд. — I гэтая музычная скарбонка грае песні? — пацікавіўся святар. Замест адказу Тамаш запусціў “Короля н шута”. Пакой карчмы напоўнілі гукі песні, у якой мужыкі елі мяса, запівалі півам і не разумелі конюха. Пан Шмуйла паставіў перад Тамашам яшчэ місу з чымсьці духмяным і сеў супраць, не міргаў. — Тэхнічны прагрэс, шаноўнае панства, вось ён — век рэвалюцыі ў дзеянні, — выдыхнуў лялечны мужчына, якому прозвішча Грыб зусім не пасавала. Тамаш выключыў песню. — А вы ўражваеце, шаноўныя. Упершыню бачу, каб так глыбока рэканструявалі мінуўшчыну, — ён ляснуў далонню па стале. — Хоць кіно здымай! Пан Шмуйла падпёр рукамі галаву і разважліва перапытаў: — Пан Тамаш мае на ўвазе сінематограф? — Моднае слоўка, — уставіў пан Грыб. — He трэба, у нас свайго тэатру ўдосталь, — мовіў гаспадар карчмы і з выразам сусветнага смутку на твары дужа ўжо гаротна падкрэсліў: — Аж няма дзе схавацца. — А можна даведацца, дзе вынаходзяць падобныя музычныя скарбоначкі? — папытаў лялечны чалавек. — У Японіі, на Тайвані, шмат дзе, вядомая справа, — растлумачыў Тамаш і накаціла нешта, не стрымаў пачуццяў: — Ды хіба вы не ведаеце, людцы мае? Сорамна, дарослыя мужчыны, а ў нейкую дурасць гулі пачалі. Зразумела, у вас дакладны закос пад старадаўняе, але відавочна з фанатызмам. Хопіць ужо, я дастаткова ўражаны і спяшаюся запэўніць шаноўнае спадарства: падобнага ў жыцці не сустракаў. Няма гаворкі, тутака ў вас жывы музей. Знадворку мужык у адзенні парабка верхам на кані гойсае, ці, лепей сказаць, трушляе, конік той нейкі звятохлы ўжо дужа, у чым там душа трымаецца? Назва карчмы “Халодныя ногі” вельмі пасуе, калі ўлічыць наяўнасць могілак непадалёк. А гэтыя драўляныя сцены, гатаванне ежы ў печы, вашыя строі — усё нібыта з кінахронікі пачатку дваццатага стагоддзя. Л юдцы мае, я вас запэўніваю: нідзе на Беларусі нямашака нічога падобнага. Вас рэкламаваць трэба, турыстаў вадзіць і драць з іх па тры скуры. Тое, што вы “Короля н шута” ніколі не чулі, я паверу, хай сабе, але тое, што вы быццам смартфона ні разу не бачылі, — прабачце, гэта цераз край. Ролі рэпетуеце, здымаецца кіно, так? Тамаша слухалі і не перабівалі, прамова скончылася паўзай, пасля якой адазваўся першым бацюшка: — Ты тут чужынец, хлопча. Выбачай, не са зла кажу. Проста сведчу: ты не наш. Ён стрэльнуў вачамі на госця. — Прабачце, мяне апанавала абурэнне, — Тамаш супакоіўся, — дык тое з уражанняў, бо падобную аўтэн- тыку, як у вас, я насамрэч упершыню бачу. Гэтыя місы, стравы, кубкі... — He, справа ў іншым, — запярэчыў айцец Аляксандр. Тамаш пытальна ўзняў бровы. Бацюшка па-хрысціянску шкадаваў за словы, якія мусіў сказаць. — Схавай свой рыштунак ад вачэй падалей, пан TaMam, — параіў гаспадар карчмы. — Час зараз непрадказальны, а за песеньку пра цара могуць і... Ён выразна чыркнуў пальцамі па шыі. — Небяспечна ў нас, — патлумачыў пан Грыб. — Злодзеі шастаюць размаітыя, бандыты. — А, вось вы пра што, — здагадаўся Тамаш. — Распавядзі лепей, куды кіруеш, добры моладзец? — змяніў тэму гутаркі бацюшка, затым напяў на відэлец скварчыну, адкусіў, прыняўся малоць. — Па шчырасці, збіўся са шляху, — прызнаўся Тамаш. — А шыбую да месца з назвай Чорны Смык. Справа ў мяне там. Бацюшка заперхаў. Пан Грыб выразна глянуў на айца, а Шмуйла запытаў, якая справа. — Сяброў павінен напаткаць. Прысутныя разам змоўклі і насупіліся. Тамаш чакаў. Пан Грыб крадком употай паглядаў на госця. — На хутары Чорны Смык з сённяшняга дня кіруюць чырвоныя, тамака ўсталявалася савецкая ўласць, новая ўлада, халера яе бяры, — з горыччу растлумачыў Шмуйла, не вытрымаўшы доўгай паўзы. — Заўтра будуць і ў нас. I бегчы няма куды, так абярнулася. Асабліва лютуе камісар Рабаконь, як кажуць. Эх... Столькі непадробнай скрухі набрыняла ў Шмуйлавым “эх”, але ён з патаемнай надзеяй дадаў: — А мо абмінуць вытлукі гэтае месца? — Пачакайце, а Чорны Смыкхіба хутар? — на “ўласць” і астатняе Тамаш не адрэагаваў. — Спракавету, — пацвердзіў бацюшка. Тамаш пашкрэб патыліцу. — He супадае штось. Ён зусім забыўся пра падзенне на дзялянцы, і за апошні час на ілбе вылез гузак, які раптам адазваўся і заторгаў болем. Тамаш паморшчыўся. — Там зараз павінен быць лагер археолагаў, — засведчыў ён. — Раскопкі мяркуюцца. — He ведаю пра архе... арха... хай сабе там, але Саветы тамака ўжо дакладна, — запярэчыў пан Шмуйла, — і з песенькай “Божа, цара храні” вам, паночку, лепей не паказвацца, бо грабуцьусіх. Гаспадар карчмы гаротна развёў рукамі. — Чаму так мала народу сёння? Разбегліся, што вошы, паўцякалі. Мы тутака на водшыбе, але і нам пудліва: у чырвоных доўгія рукі, заўтра мусяць атабарыцца і тут. Зладуюць з карчмы якісь дом саветаў, а нас да сценкі. — Ён уздыхнуў. — Мы тут людзі адзінокія, лёс такі, нам то і ўцякаць нехцам, а па-другое, тут блізкія пахаваныя. Вось сабраліся сёння, мо ў апошні раз. Далібог! — Ну вы і артысты, — толькі і мовіў Тамаш, калі напрыканцы пранікнёнай прамовы пан Шмуйла ўсхліпнуў. — Карацей, зробім наступным чынам, — вырашыў бацюшка. — Ноч на дварэ, куды табе сунуцца праз непагадзь, хлопча, начуйма з намі, у цеплыні каля печы. А на досвітку, пакуль Рабаконь не наехаў, Шмуйла, пан Грыб, а мо і я пакажам табе напрамак на Чорны Смык, ідзі сабе. Глянеш сам, ці сябры табе цяперашнія тамтэйшыя насельнікі. Паразумеемся на тым? Тамаш быў згодны. Насамрэч з місы ды з патэльні смачна пахла. У хаце было цёпла, а за сценамі зноў узяўся лівень, шамацеў і шапацеў сабе з натуральнай прыроднай моцай.