Дабрадзеі і гармідар квантавай літаратуры
Алесь Бычкоўскі
Выдавец: Галіяфы
Памер: 162с.
Мінск 2018
— Я хуценька!
Шмуйла ўсхапіўся з лавы, выцягнуў з-за печы ёмістую бляшаную скарбонку і анучы. Вярнуўся, усталяваў скарбонку на стол на свабоднае месца.
— Годная рэч, нібыта загадзя ведаў, што спатрэбіцца, — патлумачыў Шмуйла.
Ён беражліва апавіў крыж анучай, затым яшчэ адной і паклаў у металёвую скарбонку, шчоўкнуў вечкам.
— А схаваем мы вось сюды.
Шмуйла выбраў на падлозе толькі яму вядомае месца, узяў са стала нож, сагнуўся, калупнуў лязом і адняў дошку. Пад дошкай прысутныя ўбачылі выемку на локаць глыбінёй. Дбайны Шмуйла відавочна меркаваў хаваць там незлічоныя скарбы. Гаспадар уладкаваў скарбонку, якая ідэальна ўпісалася па краях выемкі, затым накрыў зверху рагожкай і ўставіў дошку на месца.
— Тутака ніхто выпадкова не адшукае, — запэўніў ён. — А калі карчму спаляць, то і пагатоў. Хто сунецца калупаць папялішча?
— Ненадзейнае сховішча, — засумняваўся бацюшка.
Заінтрыгаваны Тамаш успомніў сяброў, чорных капальнікаў, і хацеў ляпнуць, маўляў, дурні знойдуцца, але прыкусіў язык на ўсяляк выпадак.
— Ды хто, алроч нас, будзе ведаць? — уставіў сваё слова і пан Грыб.
Усе згадзіліся. Далей было ўжо не так цікава.
Лівень скончыўся, не барабаніў па даху. Тамаш вырашыў, што дужа ўжо позна і зараз найлепшым варыянтам выглядала застацца ў стылізаванай карчме, пакуль сонца не пачне ўзыходзіць.
Гаманілі пра штосьці і далей, але Тамаш не прыслухоўваўся, адчуў стому за ўвесь дзень і ў смак пад’еў, Шмуйла падліў травянога вару яшчэ. Неўпрыкмет ахінула салодкай комай сонная замарач. Занурыла ў здранцвенні. Тамаш і сам не заўважыў, як неўзабаве спачатку прыкархнуў, паклаўшы галаву на стол, а затым паглыбіўся ў моцны сон без сненняў. Ніхто не патурбаваў.
— Матроха! — пачулася спачатку здалёк, затым крыху бліжэй. — Матроха, прыгажунька мая, ты дзе?
Гукала жанчына, голас звонкі, пявучы, малады. TaMau салодка спаў, і голас штурхануў да абуджэння. У разняволеным памежным стане паміж сном і бадзёрасцю розум здольны ствараць і паказваць захапляльныя відарысы. Хлопец яшчэ амаль спаў, але ўжо разважаў, як выглядае ўладальніца прыгожага голасу. Фантазія малявала топ-мадэляў з насценнага календара ў рэдакцыі.
— Матроха, дурнічка мая, куды схавалася? — гукала жанчына ўжо зусім блізка.
Тамаш нарэшце расплюшчыў вочы. Ён не адразу ўсвядоміў, дзе знаходзіцца. Позіркам выхапіў невялікі пень, на пні сядзела вялікая рапуха, якая з цікавасцю ўтаропілася ў Тамаша. У жабы торгалася падбароддзе. Тамаш ікнуў. I імгненна ўсхапіўся. Сон нібыта здзьмухнула моцным ветрам. Затрашчэў хмызняк, і з-за сцяны пасохлых раслін, шчодра аздобленых павуціннем, вылезла светлавалосая дзяўчына ў чырвонай куртцы.
— А мамкі мае, хто вы? — незнаёмка не чакала сустрэць на лясной сцежцы мужчыну са сцясаным лабэшнікам і на секунду знерухомела.
Раптоўны боль гузака нагадаў Тамашу пра ўчарашні палёт чалом у пень на ўскраю леснікоўскай дзялянкі, дзе цяпер і адбывалася ўся мізансцэна. Дзяўчына крытычна аглянула Тамаша, затым заўважыла пень і ўзрадавана ўсклікнула:
— Матроха! Знайшлася! Хадзі да мамы!
Яна кінулася да жабы, падняла яе з пня і беражліва агарнула далонямі. Здаецца, жабе гэта спадабалася. Тамаш быў гатовы паклясціся, што квакля яму падміргнула.
— Я страціў прытомнасць, — прамармытаў Тамаш і пашукаў вачамі ровар.
“Лісапет" дзядзькі Хведара ляжаў побач. Тамаш падняў ровар, агледзеў звернутае стырно і скрыўленую сядушку. Няўпэўнена пакратаў кола. Падзівіўся. Учора кола было непрыдатным да язды. Ён нёс ровар на плячы і прытуліў да карчмы. Стой! А дзе карчма? Тамаш дзіка заазіраўся, пакруціў галавой направа і налева. Мабыць, ягоныя рэзкія рухі і фрызура мелі неахайны выгляд, таму што рассмяшылі незнаёмку, якая прыкрыла далонню рот; у вачах мільганулі ў вачах іскрынкі.
— Дык вы ўпалі з ровара і страцілі прытомнасць! — здагадалася прыгажуня. — А мне падалося, тутэйшы вясковы боўдзіла ад раніцы накідаўся вінчыкам і спачывае сабе. Прабачце за прамату, шаноўны.
— Ды я не проста ўпаў, я цудам ацалеў, — Тамаш пакратаў лоб.
— Вох-вох, дык у вас мо страсенне мозга? Вам мо да доктара трэба? — паспагадала дзяўчына.
Незнаёмка аказалася гаваркой, Тамаш не паспеў слова сказаць, як пачуў прапанову:
— А ведаеце што? Тут непадалёк мая машына, давайце, пайшлі са мною, я з аптэчкі вазьму пластыр і наляплю вам на лоб!
Хоць прагучала не вельмі, але выглядала на карысную рэч, і Тамаш згадзіўся.
Пакуль ішлі, абмінаючы пні і вецце, дзяўчына распавяла пра жабу, якую сцярожка несла паміж далонямі.
— Матроха ў мяне з вясны жыве, калі хочаце ведаць. Нават маецца ў нас спецыяльна абсталяваны тэрарыум. Вось учора мяркую сабе ў лес выехаць, пасоўкацца з ножыкам, грыбоў пашукаць, заадно Матроху пагуляць выпусціць на гадзіну. Яна ў мяне бывае пагуляецца, хрушчоў якіх паловіць ды вяртаецца хутка на тое месца, дзе выпусцілі. А ўчора дудкі, знікла. Я пабедавала сабе, а тут і дождж прыспеў, ды моцны лівень улындзіў, павярнула дамоў без жабкі, сваёй улюбёніцы. Вы не смейцеся, яна ў мяне зачараваная царэўна.
Тамаш і не думаў падымаць смех, бо ўжо ведаў падобных аматараў прыроды. У рэдактара на лецішчы жыў вожык, той яму лісце кідаў і яблыкі.
— Ну а сёння мне нешта торкнула ў галаву: дай, думаю, яшчэ раз наведаюся на ўчарашняе месца ды праверу, мо Матроха вырашыла вярнуцца? Так што вам пашанцавала. Хоць першую дапамогу атрымаеце.
Скрозь зараснікі на лясной дарозе паказаўся чырвоны “Форд”. Калі наблізіліся, прыгажуня папрасіла крыху пачакаць і палезла па аптэчку, з цёплага салону патыхнула водарам парфумы. Жабу ўрачыста вярнулі ў акварыум, які чакаў тут жа, на заднім сядзенні.
Тамаш не адмовіўся б зараз ад кубка гарачай кавы. Ён адчуў голад і каўтнуў сліну. Спрытнымі рухамі незнаёмка выняла пластыр, касметычнымі нажнічкамі адрэзала патрэбную колькасць і паднесла да Тамашова гузака. Ён адзначыў, якія ў дзяўчыны пяшчотныя цёплыя далонькі, з якіх быццам выпраменьваюцца гаючыя хвалі, што нясуць цеплыню і спакой. Пра тое, што далонькі толькі што трымалі мярзотную жабу, неяк і не думалася. Нават зняёмчыла, калі Тамаш адчуў, як у глыбіні цела варухнуліся і пачалі расці натуральныя пачуцці, як раптам завабілі светлыя валасы прыгажуні, што ляжалі на плячах, хвалямі струменіліся па чырвонай куртцы, якімі глыбокімі падаліся шэра-зялёныя вочы. Ён засаромеўся. А мо і пачырванеў, як хлапчук. А што рабіць, халасцяк жа. I не стары яшчэ.
— Ну вось, нарэшце, — дзяўчына дакладнымі рухамі прымацавала пластыр, пагладзіла пальцамі і дадала, што лясны незнаёмец будзе жыць — да вяселля загаіцца. Па ўзросце Тамаш даваў ёй не больш за дваццаць пяць.
— Скуль вам вядома, я мо ўжо жанаты.
— Пярсцёнка няма. Ці вы з тых мужчын, што знімаюць заручальнік, як толькі застаюцца без нагляду?
Тамаш не адказаў.
— Вольга. Мяне завуць Вольга.
Яна падала руку, Тамаш паціснуў і назваў сваё імя.
— Што ж, будзем знаёмыя. 3 параўнальна нядаўняга часу я жыву ў вёсцы Жальніца тут непадалёк, хата на самым ускрайчыку. Mary прапанаваць вас падвезці, але ж куды дзенем ровар?
Прапанова адправіцца ў дарогу ва ўтульным цёплым “Фордзе” была вабнай, дый карцела працягнуць знаёмства, якое Тамаш палічыў удалым. Але ж насамрэч куды падзець дзядзькаў “лісапет”?
— Ведаеце што? — з уздыхам вырашыў Тамаш. — А я гэтаксама з Жальніцы. Дакладней, там мая хата. Праўда, тутэйшыя мясціны я пакуль кепска вывучыў, мо падкажаце, дзе тут археолагі лагер разбілі? Няйнакш вы чулі пра раскопкі непадалёк ад вёскі, бо я якраз да іх ехаў, ды збіўся са шляху і заблукаў.
— Дык вы ночачку правялі ў непрытомнасці? Вы ж напэўна змоклі! — Вольга ўсплёснула рукамі.
— Ну, адчуваю я сябе няблага, толькі гузак даецца ў знакі, — прызнаўся Тамаш. Акрамя кубка гарачай кавы, ён бы яшчэ не адмовіўся залезці на спякотны палок у лазні. Ды каб венічкам...
— Тыповы мужчынскі самаздзек! За вамі патрэбны тэрміновы нагляд, — спачувальна мовіла Вольга. — Я вас абрадую: ведаю тое месца, дзе вашыя сябры маглі атабарыцца. Там, здаецца, спалены яшчэ немцамі ў вайну хутар, мне бабуля расказвала. Сядайце на ровар і кіруйце тым напрамкам, на якім былі.
Тамаш вельмі здзівіўся.
— Вы хочаце сказаць, я зусім не заблукаў учора і не збіўся са сцежкі?
— Ані, — пацвердзіла Вольга.
Ён сумеўся.
— Слухайце, Вольга, тамака далей у лесе на паляне штосьці кшталту аграсядзібы маецца, так?
Вольга пытальна выгнула бровы.
— Яна стылізаваная пад старадаўнюю карчму. Там яшчэ людзі, пэўна акцёры-аніматары. Так?
— He, ніякай аграсядзібы там у паміне няма, а карчмы дык і пагатоў. Вы няйначай прыснілі.
Тамаш утаропіўся долу: відаць, ёмка пацалаваўся з пнём, раз настолькі рэчаісныя відовішчы наплылі. Адна гісторыя айца Аляксандра чаго вартая. Таямніцы падсвядомасці...
— Ну што ж, Вольга, тады яшчэ пабачымся.
Тамаш развітаўся, спехам параўняў стырно і сядушку ў ровары, развярнуўся і пакаціў далей.
— Пачакайце, Тамашу, — пазвала Вольга, ён вярнуўся.
— Тыя мясціны, дзе вы апрытомнелі, непадалёк ад старых руінаў, тутэйшыя мянуюць выклятым месцам і абмінаюць бокам. Час ад часу там нешта нездаровае надараецца, не зусім нармальнае. Мясцовы фальклор захаваў жахлівыя легенды. Калі завітаеце ў госці, раскажу сёе-тое.
— Руіны?
— Так, дзе я вас натрапіла. Але ж вы не верыце ў забабоны?
— Hi ў якім разе! — запэўніў Тамаш.
— Тады вам прасцей жыць. Але на ўсяляк выпадак беражыце сябе.
Тамаш паціснуў ейную пяшчотную далонь на развітанне і пакрочыў лясной сцежкай на пошукі сяброў. Вольга доўга глядзела Тамашу ўслед, быццам чакала, што ён абернецца. А ён і абярнуўся адзін раз, памахаў рукой. Вольга павярнула да “Форда”.
Руіны Тамаш знайшоў хутка. Ён адмераў крокам прыкладна столькі, колькі ўчора прашкандыбаў ад леснікоўскай дзялянкі да карчмы. I спыніўся каля нагрувашчвання ляснога смецця, затым разглядаў наваленае і не даваў веры. Хоць страляй, учора тут была шырокая спаруда з чатырохскатным дахам. Вунь і могілкі праглядаюцца скрозь лес. Дыхтоўны будан быў. Успомніў смак
смажаніны і кроплі на барадзе пана Грыба. Дый айцец Аляксандр з шынкаром Шмуйлам уяўляліся жывымі. He маглі яны быць зданямі. Ці маглі? Няўжо Вольга мае рацыю і ён усяго прытрызніў доўгае буйнасюжэтнае сновішча? Мо насамрэч здані выбіў ілбом, нібыта крэменем — іскры? Штотолькі чалавек не пабачыцьу мроіве... Тамаш абышоў бокам выклятае месца і вырашыў, што яно насамрэч выклятае ва ўласнай пакінутасці.
КНІГІ ОНЛАЙН
