Палітычная i прававая думка Беларусі XVI-XVII ст.ст.
Сямен Падокшын, Сцяпан Сокал
Памер: 120с.
Мінск 2000
Прагрэсіўны характар насіла ідэя грамадскага дагавора, якую абгрунтоўвалі Волан і Алізароўскі. На думку апошняга, уладныя адносіны ўзнікаюць на падставе натуральных сацыяль-ных супольнасцяў — дом, сям'я, якім уласціва улада бацькоў над дзецьмі, пана — над халопамі. А паколькі гэтыя дамы і сем'і не могуць існаваць ізалявана, а імкнуцца да ўстойлівых сувязей і адносін, яны становяцца крыніцай узнікнення адносін дзяр-жаўных. Аднак дзяржава, на думку Алізароўскага, фарміруецца непасрэдна не з сям'і, а з паселішчаў, якія складаюцца з сямей на пэўнай тэрыторыі. "Дзяржава, — сцвярджаў Алізароўскі, — гэта хаўрус і аб'яднанне людзей, знітаваных правам, створанае з мно-ства паселішчаў, якія заключылі паміж сабою дамоўленасць дзеля добрага і шчаслівага жыцця" (100, с. 140).
Літаратура
1. Скарына Ф. Прадмовы і пасляслоўі. Мн., 1969. С.93.
2. Там жа. С.93-94.
3. Там жа. С.93.
4. Спасылкі на трактат А.Волана ”De libertate politica sive civile”. Cracovia. 1572.
5. Скарына Ф. Прадмовы i пасляслоўі. C.94.
6. Там жа. С.95.
7. Арнстотель. Полнтнка. СПБ., 1911. C.132; йсторня полнтнче-скнх н правовых ученнй. Среднме века м Возрожденне. М., 1986. С.36.
8. Арнстотель. Полмтнка. C.111-152; Арнстотель. Этнка. СПб., 1908. С.84.
114
9. Скарына Ф. Прадмовы і пасляслоўі. С.95-96.
10. Там жа. С.96.
11. Там жа.
12. Там жа. C.115.
13. Сокол С.Ф. Полнтнческая н правовая мысль в Белорусснн XVI -первой половнны XVII вв.. С.58.
14. Скарына Ф. Прадмовы н пасляслоўі. C.115.
15. Там жа С.52.
16. Там жа. C.17.
17. Там жа. C.123.
18. Там жа. C.130.
19. Там жа. С. 149-150.
20. Гусовскнй Н. Песнь о зубре// Неман, 1968, N 7.С.64.
21. Там жа. С.58.
22. Там жа. С.63
23. Гусовскнй Н. О жнзнн н деяннях божественного йакннфа// Беларуская літаратура і літаратуразнаўства. Вып.2. Мінск, 1974. C.172.
24. Там жа. C.172.
25. Гусовскяй Н. Песнь о зубре. С.55.
26. Там жа. С.56.
27. Надрукавана на лацінскай мове. Перакладзена на рускую мо-ву і выдана Н.Калачовым у 1854 годзе: "Архнв нсторнко-юрнднческнх сведеннй, относяіцнхся до Росснн" Москва, 1854.
28. М.Лнтвнн О нравах татар, лнтовцев н москвнтян. Архнв нсто-рнко-юрнднческнх сведеннй, относяшнхся до Росснн. йзд. Калачевым (далей цыт. на гэтай крыніцы). C.15.
29. Там жа. С. 29.
30 Там жа. С. 47-49.
31. Там жа. С. 39.
32. Там жа.
ЗЗ.Тамжа. С.48, 49.
34. Там жа. С.49.
35. Там жа. С.73-77.
36. Перавыдана на польскай мове "Rozmowa Polaka z litwinem» 1564 r. Wydal Korzeniowski. Krakow, 1890. Арыгінал не знойд-зены, таму карысталіся гэтым выданнем.
37. Rozmowa Polaka z Litwinem, S.12.
115
38. Там жа. С. 13.
39. Там жа. С. 34.
40. Там жа.
41. Там жа. С. 66.
42. Там жа. С. 59.
44. Катехнснс то есть наука стародавная хрестаанская от светого пнсма для простых людей языка руского в пытаннах н отказех собрана. Несвнж. 1569. Л. 88.
45. Там жа. Л. 62
46. Катехнснс. Л.59.
47. Там жа. Л.62.
48. Budny S. О uzedzie miecza uzywajcem. W., 1932. S.141.
49. Катехнснс. Л.76. адв.
50. Там жа. Л. 98.
51. Катехнснс. Л. 57. адв,- 58.
52. Budny S. О urzedzie. S.5.
53. Budny S. О urzedzie. S.41.
54. Там жа. С. 10.
55. Там жа. С. 39-40.
56. Катехнснс. Л.80-80 адв.
57. Падокшын С.А. Філасофская ду.мка эпохі Адраджэння ў Бела-русі. С.226-230.
58. Budny S. О urzedzie. S.20.
59. Piotr z Goniodza. O ponurzaniu, chris tyjanskim.Wegrow, 1570// Literatura arianska w Polsce ХУІ. Warszawa, 1959. S.260-273.
60. Czechowic. M.Rozmowy chrystyanskie// Literatura arianska w Polsce ХУІ w. S. 104-108.
бІ.Там жа. C. 100-110.
62. Там жа. C. 111.
63. Там жа. C. 111-112.
64. Там жа. С. 113.
65. Czechowic М. О pochodzenu bledow pedobaptystow // Literatura arianska w Polsce ХУ1 w. S. 167.
66. Budny S. O urzedzie. S. 181 -184.
67. За что чтят Сымона Будного в ммре? 100 вопросов н ответов нз ксторнн Беларусн// Народная газета, 27 мая 1993 г. С.З.
68. Volanus A. De libertate politika sive civile: Cracoviae. 1572. S.Biij. Ba ўсіх наступных спасылках y тэксце адзначаны толькі старонкі.
116
69. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588. Тэксты. Даведнік. Каментарыі. Мн., 1989. С.44.
70. Сокол С.Ф. Соцнологнческая н полнтнческая мысль в Бело-русснн во второй половнне ХУІ века.Мн., 1974. С.95.
71. Volanus A. Meditatio in epistolam Divini Pauli apostoli ad ephesios. Vilnae, 1592. P.93.
72. Хрэстаматыя па старажытанай беларускай літаратуры. - Мн., 1959.-C.326-329.
73. Т.2. С.36-52
73 Хроннка Быховца. М., 1966.T. 2. С. 36.
74. Помнікі мемуарнай літаратуры Беларусі ХУП ст,- М., 1983.
75. Полное собранне русскнх летопнсей. - М., 1975. Т.32. Далей: ПСРЛ.
76. Zajaczkowski A. Glowne elementy kultury szlacheckiej w Polsce.-Wr, 1961 - S.50.
77. Olszewski H. Historia doktryn politycznych i prawnych - W-wa 1974.-C.158.
78. Бардах Ю. н др. Нсторня государства м права Польшн. С.235.
79. Там жа. С. 160.
80. Там жа. С. 314.
81. Бардах Ю. н др. Нсторня государства н права Польшн. С.235.
82. Хроннка Быховца. М., 1968.- С.79-80.
83. Ciszuk Р. Najasnejsza Rzeczpospolita - W - wa, 1978.S. 38.
84. Bartoszewisz K. Radziwilowie. W. 1828. S. 43.
85. Лаппо H. Лнтовскнй Статут 1588 г. (Текст). Каунас. 1958.-Т.2.-С. 9-10.
86. Там жа. - C.15.
87. Archiwum domu Sapiegow Lwow 1892. S. 22.
88. Likowski E. Historia unii Kosciolu Russkiego z Kosciolem Rz-ymskim - P.1895. Dodatek HI.
89. Archiwum domu Radziwillow Scriptores rerum polonicarum. Kr., 1885 -T.8-S.206.
90. Wiszniewski M. Historia literatury polskiej - Kr., 1851 - T.l. -C.498.
91. Карташев A.B. Очерк no нсторнн русской церквн. T.l. M., 1991.
92. Левнцкнй Орест. Нпатнй Потей, кневскнй уннатскнй мнтрополнт // Памятннкн русской старнны в западных губер-нпях. Вып. 8. Холмская Русь. С.-Петербург, 1885.
117
93. Потей Н. Унія, альбо выклад преднейшых артыкулов ку з'одночэнью Греков с костелом Рымскнм // Русская нсторнче-ская бнблнотека, t.VII. Петербург, 1882; Потей М. Гармонія, альбо согласне веры...// Там жа.
94. Марозава С. Уніяцкая царква ў культурна-гістарычным раз-віцці Беларусі (1596-1839). Гродна, 1996; Падокшын С.А. Унія. Дзяржаўнасць. Культура (філасовска-гістарычны аналіз). Мн., 1998.
95. Короткмй В.Г. Творческмй путь Мелетня Смотрнцкого. Мн., 1987; Прокошнна Е.С.Мелетнй Смотрнцкнй. Мн., 1966; Кор-шунов А.Ф. Афанаснй Фнлнпповнч: Жнзнь н творчество. Мн., 1965.
96. Тренос, To jest Lament Powszechney Apostolskiey Wschodniey Cerkwie. Wilno, 1610.
97. Короткнй В.Г. Творческмй путь Мелетня Смотрнцкого.
98. Белоруссня в эпоху феодалнзма. Т. 1.
99. Фнлнповнч А. Діаріуш. Албо спнсок деев правднвых // Кор-шунов А.Ф. Афанаснй Фнлнпповнч. Жнзнь н творчество. Мн., 1965.
100. Памятннкн фнлософской мыслн Белорусснн XVII - первой пол. ХУІІІв. Мн., 1991.
101. Kot St. Aron Aleksander Olizarowski professor prawa akademii Wielenskiej // Ksi^ga pami^tkowa celem 350-ej rocznicy Uniwersitetu St. Batorego w Wilnie. Warszawa, 1931.
102. Rybicki P. Z dziejow polskiego arystotelizmu: De politica hominum societate A.A.Olizarowskiego // Studia i materialy z dziejow nauki polskiej. Ser A. N3. Warszawa, 1959.
103. Olizarovius A. De politica hominum sosietate. Dantisci, 1651.
104. Filozofia i mysl spoleczna w Polsce XYII w. Cz.l. Warszawa, 1979.
105. Jurra E. A.A. Olizarowski jako filozof prawa // Ksi^ga pami? tkowa celem 350-ej rocznicy Uniwersitetu St. Batorego w Wilnie. Warszawa, 1931.
106. Труды AH Лнтовской CCP. Cep. A. N4, 1977.
118
1MECT
ГЛАВА I. ПЕРАДУМОВЫ ФАРМІРАВАННЯ
(С.А.Падокшын)......................................3
§ 1. СТАНАЎЛЕННЕ ПРАВАВОЙ СІСТЭМЫ..................4
§2. АДРАДЖЭННЕ I РАЗВІЦЦЁ КУЛЬТУРЫ...............16
§3. Контррэфармацыя. Брэсцкая царкоўная унія.....26
§4. СТАНАЎЛЕННЕ ІДЭІ ПРАВАВОЙ ДЗЯРЖАВЫ. АЙЧЫННЫЯ ТЭОРЫІ НАТУРАЛЬНАГА ПРАВА................................29
ГЛАВАIIПАЛІТЫЧНЫЯIПРАВАВЫЯ ВУЧЭННІ IІДЭІ
АЙЧЫННЫХ МЫСЛІЦЕЛЯЎ XVI- XVII СТ.СТ.................52
§ 1. ПАЛІТЫЧНЫЯ I ПРАВАВЫЯІДЭІ Ў ТВОРАХ ФРАНЦЫСКА СКАРЫНЫ.
Грамадска-палітычны ідэал Мікалая Гусоўскага
(С.А.Падокшын)......................................52
§2. МІХАЛОН ЛІТВІН 1 ПРАБЛЕМЫ САЦЫЯЛЬНА-ПАЛІТЫЧНЫХ I прававых рэформ (С.Ф.Сокал).......................61
§3. Палітычныяідэіўананімныхпалітычных творахдругой паловы XVIСТАГОДДЗЯ (С.Ф.Сокал)...................65
§ 4. ПАЛІТЫЧНАЯ I ПРАВАВАЯ ДАКТРЫНА РЭФАРМАЦЫІ. СЫМОН БУДНЫ.
Марцін Чаховіц (С.А.Падокшын........................69
§5. САЦЫЯЛЬНА-ПАЛІТЫЧНАЯ I ПРАВАВАЯ КАНЦЭПЦЫЯ АНДРЭЯ Волана (С. А.Падокшын)............................80
§ 6. Афіцыйная палітыка-прававая думка. Леў Сапега (С.Ф.Сокал).......................................88
§ 7. Палітыка-прававое абгрунтаванне унп. іпацій Пацей (С. А.Падокшын)...................................98
§ 8. АНТЫУНІЯЦКАЯ ПАЛІТЫЧНАЯ I ПРАВАВАЯ АРГУМЕНТАЦЫЯ. Мялецій Сматрыцкі. Афанасій Філіповіч (С.А.Падокшын).. 102
§ 9. КЛЕРЫКАЛЬНЫЯ ТЭОРЫІ ДЗЯРЖАВЫI ПРАВА Ў СЯРЭДЗІНЕ ХУП В. ТОДАР ТЫШКЕВІЧ-СКУМІНОВІЧ (С.Ф.Сокал).............108
§ 10. А. АЛІЗАРОЎСКІ1 ЯГО ТРАКТАТ "АБ ПАЛІТЫЧНАЙ СУПОЛЬНАСЦІ ЛЮДЗЕЙ" (С.Ф.Сокал)...............................111
119
ДЗЯРЖАЎНАСЦЬ I ПРАВА БЕЛАРУСІ СА СТАРАЖЫТНЫХ ЧАСОЎ ДА КАНЦА XVI СТАГОДДЗЯ
ЧасткаIV
ПАДОКШЫН Сямён Аляксандравіч СОКАЛ Сцяпан Фёдаравіч
ПАЛІТЫЧНАЯ I ПРАВАВАЯ ДУМКА БЕЛАРУСІ XVI-XVII ст.ст.
Навуковае выданне
Рэдактар Ядзевіч Н.І. Тэхн.рэдактар Гаўрыленка В.Р.
Падпісана да друку 08 12.99 г. Ум.п.арк. 6,6. Тыраж 250 экз. Фармат 60x84 1/16 220072 г. Мінск, вул. Сурганва 1. ВГІіЭ
НАТАА “Біп-С“ Ліц.ЛВ№251 18.03.98 г.
220004 г. Мінск вул. Караля, 3.
КНІГІ ОНЛАЙН
