Дзень за днём
Прыкметы надвор’я, а таксама народны каляндар-месяцаслоў
Выдавец: Юнацтва
Памер: 158с.
Мінск 2000
Раніца ясная, затым з’яўляюцца кучавыя хмары, якія к вечару рассейваюцца і знікаюць,— прыкмета добрага надвор’я.
Раніцай ці вечарам высокая зорка мае барвовачырвоную афарбоўку — хутка будзе моцны вецер.
У вясёлцы многа чырвонага колеру — моцны вецер будзе, а калі яна з’явілася ў другой палове дня — наступіць праясненне.
Устойлівае і яснае надвор’е будзе, калі атмасферны ціск на працягу некалькіх дзён застаецца нязменным або павышаецца.
Шуміць, хвалюецца дубровачка да добрага надвор’я.
ДА ДРЭННАГА НАДВОР’Я...
Барвова-чырвоная зорка — да ветру, а калі барвовае сонца садзіцца ў ваду — да добрага надвор’я.
Белыя лілеі прыкрылі бутоны — праз дзень-два дождж будзе.
Toe ж, калі гэта кветка не раскрылася ні днём, ні вечарам.
Будзе дождж або непагода, калі кучавыя воблакі пачынаюць рассейвацца.
Будзе непагода:
— калі ранішняя зорка чырвоная ці барвовачырвоная;
— сонца ўсходзіць з-за хмар ці з-за «рваных» воблакаў;
— пасля світання туман не знікае, а павольна падымаецца і ператвараецца ў нізкія слаістыя воблакі.
Вада ў рацэ пеніцца, лес без ветру шуміць, шкло ў вокнах пацее, соль макрэе — усё гэта сведчыць пра набліжэнне дажджу.
Воблакі плывуць з поўначы на поўдзень — да сонечнага надвор’я, а калі наадварот, то чакай непагоды.
Воблакі плывуць нізка над зямлёй ці рухаюцца з поўдня на поўнач, чакай халадоў.
Вячэрняя вясёлка прадказвае добрае надвор’е, а ранішняя або з наветранага боку — дажджлівае.
Высокая вясёлка — да добрага надвор’я, плаўная і нізкая — да дрэннага.
Вецер часта мяняе свой напрамак, сціхае, а потым звальваецца ўраганнымі парывамі — чакай дрэннага надвор’я.
Віхурныя парывы ветру бываюць перад моцным громам.
Дождж, як госць, калі раніцай прыйшоў — доўга не затрымаецца, а калі з’явіцца па полудню — начаваць не застанецца.
Дождж, які пачынаецца буйнымі кроплямі, перастане хутчэй, чым той, які пачынаецца дробнымі.
З’яўленне воблакаў у выглядзе баранчыкаў ці высокіх кучавых воблакаў, якія к вечару зніжаюцца, прадказвае наступленне непагоды.
3 раніцы на захадзе хмара стаіць — будзе дождж.
Іней або раса на траве — перад дажджом.
Іржышча, ламаючыся, трашчыць — дождж кліча.
Калі зоркі, асабліва к раніцы, узмацняюць міганне, надвор’е пагоршыцца.
Калі ў полі далёка разносіцца рэха — будзе дождж.
Калі наготкі раніцай раскрыюць свае венчыкі, то чакаецца яснае надвор’е, калі па полудню, то чакаецца дождж, навальніца.
Калі некалькі дзён запар дзьме вецер з поўдня ці паўднёвага захаду, дождж будзе.
Калі ў час дажджу ў лужынах з’яўляюцца бурбалкі і доўга не лопаюцца, непагода зацягнецца.
Калі ціха і сонца вельмі пячэ, чакай навальніцы ці граду.
Калі тэмпература паветра не мяняецца на працягу дня — быць непагодзе.
Калі пасля дажджу адгалосак ад рэха глухі, то непагода будзе працягвацца.
Калі ад кропель дажджу на вадзе з’яўляюцца бурбалкі — да працяглай непагоды.
Калі пасля дажджу становіцца цёпла, ад зямлі ідзе пара, а дробны дожджык пры сонцы яшчэ працягвае ісці, будзе непагода.
Калі пасля добрага дажджу вада ў рацэ не ахаладзілася, а нават пацяплела,— хутка зноў пойдзе дождж.
Калі ў летні час вечарам становіцца цяплей, чым днём, і ветрык, які ўзмацніўся, не сціхае, чакай перамены яснага надвор’я на непагоду.
Калі галінкі елак і асін апускаюцца, лускавінкі шышак прыціскаюцца адна да другой — чакай пагаршэння надвор’я.
Калі пры пахмурным надвор’і к вечару праясняецца і сціхае вецер — чакай замаразкаў.
Калі ноччу няма расы, чакай перамены яснага надвор’я на непагоду.
Калі пры захадзе сонца хмары зацягваюць неба з поўначы — быць ветру; калі неба ярка-аранжавага ці чырвонага колеру — да моцнага ветру.
Калі адуванчык скідае свой шарык — гэта прыкмета таго, што будзе дождж.
Калі вецер — тады і холадна.
Калючкі чартапалоху прынялі гарызантальнае становішча — будзе ўстойлівае ветранае надвор’е, а калі вертыкальнае — надвор’е будзе пахмурным.
Кветкі фіялкі закрыліся і паніклі — да блізкай непагоды.
Куды вецер — туды і дождж.
Кучавыя воблакі плывуць з захаду — да пагоршання надвор’я, ходзяць нізка — да непагоды, высока — да пагодных дзён.
Лісты бяссмертніка раскручаны ці загінаюцца ўверх — надвор’е хутка пагоршыцца.
Лісты дрэў паказваюць свой зваротны бок, а ў садзе моцна пахнуць жоўтая акацыя і язмін, парэчкі і жымалосць, ляўкоі і петунія — чакай дрэннага надвор’я.
Летам моцны вецер — да дажджу.
Маланка на захадзе — дождж следам.
Млечны шлях добра бачны — да яснага надвор’я, бляклы — да дажджу.
Моцна гудуць тэлефонныя правады — да пагаршэння надвор’я.
Моцны вецер — будзе моцны дождж.
Месяц пачырванеў — будзе моцны дождж.
Месяц пачырванеў — ідзе ў госці вецер-свавольнік.
Месяц чырванее, і чым больш, тым хутчэй будзе дождж.
Моцны віхор — перад праліўным дажджом.
Надвор’е пагоршыцца, калі пры адсутнасці ветру дым з комінаў і кастроў сцелецца па зямлі, а вуголлі ў кастры ярка тлеюць.
Надвор’е пагоршыцца, калі днём і к вечару добра бачны яркія праменні, якія стрэламі разыходзяцца з-пад воблакаў, што закрываюць сонца.
Начны вецер к раніцы дождж прыганяе.
Няма расы да полудня — чакай дожджу ў госці.
Няма начной расы ці яна слабая і хутка высыхае — быць навальніцы.
На небе з’яўляюцца прасветы паміж воблакамі,
перыстыя воблакі, што з’явіліся, знікаюць к вечару. Але калі ціск узмацняецца і неба пры гэтым хутка святлее, а вецер сціхае, то паляпшэнне надвор’я будзе непрацяглым.
Надвор’е пагоршыцца, калі туман знікае да ўсходу сонца, стаіць над лесам, а раніцай падымаецца ўверх.
Нізкія, пахмурныя, суцэльныя воблакі — непагода ўсталюецца на доўгі час.
Неба зорнае, чыстае — чакай марознай раніцы, а калі вакол ранішняга сонца ёсць некалькі кругоў — будуць маразы з мяцеліцамі.
Нікнуць ветраніца, шчаў’е, канюшына лугавая склала свае лісточкі, змыкаюцца ліловыя грамафончыкі іпамеі, кветкі мальвы згарнуліся, знізу лістоў лебяды і хрэну ўтвараецца макрата, дзядоўнік раскрыў свае калючкі, днём не колецца чартапалох — чакай пагаршэння надвор’я.
На пагаршэнне надвор’я паказваюць:
— паўночны вецер;
— пачырванелае неба раніцай;
— пацямненне неба на захадзе сонца;
— пасвятлелае неба, з’яўленне перыстых воблакаў;
— зеленаватае адценне вячэрняга неба;
— узмацненне ветру к вечару;
— мутны і невыразны месяц;
— пацяпленне, што наступіла пасля дажджу;
— неаднолькавы напрамак руху ветру і воблакаў;
— дамашнія жывёліны, якія хаваюцца ў будынкі;
— сабака, які згарнуўся абаранкам;
— кошка, якая скрабе кіпцюрамі сцяну;
— хвасты ў быкоў, закручаныя кольцамі;
— свінні, якія часта чэшуцца;
— птушкі, якія насупіліся;
— птушкі, якія вечарам кормяцца даўжэй, чым звычайна;
— птушкі, якія доўга кружацца, нізка лётаюць і моцна крычаць;
— глушцы, якія перастаюць такаваць;
— «скрыпенне» зяблікаў;
— знікненне стрыжоў;
— вячэрнія песні пеўняў;
— пчолы, якія лятаюць доўга і далёка і вяртаюцца дамоў позна вечарам;
— прылёт у хату начных матылькоў;
— жукі-гнаявікі, якія капаюцца ў кучах;
— прылёт на агонь кастра вялікай колькасці мошак;
— мухі, якія ціха сядзяць на сцяне;
— павукі-цянётнікі, якія хаваюцца ў шчылінах;
— паляванне павукоў-цянётнікаў у самы гарачы час;
— свінні, якія хаваюцца ва ўкрыцце;
— змяншэнне надою малака ў кароў;
— нізкі палёт ластавак;
— начны пранізлівы крык сыча;
— вужы, якія грэюцца пад сонцам на дарогах;
— пчолы, якія абляпілі акацыю;
— мноства матылькоў, якія вечарам сядзяць на кветках сон-травы;
— чароды стракоз;
— маўчанне цвыркуноў;
— авадні, якія моцна кусаюцца;
— восы, якія абляпілі бружмель;
— сухая трава раніцай;
— звон хвоі і стогн дуба (калі прыслухацца);
— кроплі дажджу, якія спадаюць з лістоў асіны, вярбы, чаромхі;
— палявы ўюнок, у якога кветкі закрыліся;
— закрытыя ярка-чырвоныя суквецці наготкаў;
— касцянка, калі яе лісты раскруціліся і загінаюцца ўверх;
— сена, што было сухім і адсырэла;
— дрэма лугавая і бружмель, аблепленыя мошкамі;
— падбел, які закрыў свае кветкі ў першай палове дня;
— «парашуцікі» адуванчыка ў сухое гарачае надвор’е разносяцца лёгкім подыхам ветру, а перад дажджом іх не адарве і моцны вецер;
Перад градабоем чуваць, як уверсе гудзе.
Перад начной навальніцай стаіць макраватая цеплыня.
Перад непагодай у студнях, крыніцах, невялікіх сажалках прыбывае вада.
Праясняецца к ночы пахмурны дзень — можна чакаць замаразкаў.
Пры захадзе сонца перыстыя воблакі — да перамены надвор’я.
Расліны закрываюць кветкі — імкнуцца зберагчы пылок ад вады.
Расы ноччу няма — яснае надвор’е зменіцца непагодай.
Ружы і шыпшына не раскрылі раніцай сваіх бутонаў — чакай непагоды.
Радужны туманны вобад вакол месяца прадказвае пагоршанне надвор’я.
Рэзка надвор’е пагоршыцца, калі вецер к ночы мацнее.
Сонца чырвонае і хмары к вечару пачырванелі — чакай пагаршэння надвор’я.
Сонца жаўцее і хутка коціцца к захаду — ноччу дождж пральецца.
Сонца свеціць днём як бы праз занавеску — чакай дажджу.
Сонца перад захадам у хмарах прападае — да непагоды.
Сонца ў хмарах купаецца — дожджык збіраецца.
У вясёлцы больш чырвонага колеру — к ветру.
У пахмурны дзень добра праглядаецца небасхіл, добра чутны галасы і гукі — назаўтра дождж пачнецца, а то і навальніца будзе.
Уюнок закрывае свой венчык, а кветкі маргарыткі нахіліліся да зямлі — дождж будзе.
Фіялетавыя воблакі — да дажджу і цяпла.
Чым павольней зніжаецца ціск, тым устойлівей будзе непагода.
Чым зеляней вясёлка, тым мацней дождж. Пры гэтым непагода працягнецца, калі ў вясёлцы становіцца больш сіняга колеру.
Чырванаваты месяц — к вялікаму ветру.
Чаму сонца нашкодзіць, таму дождж паможа.
Што дожджык перамочыць, тое сонца прасушыць.
Яркая вясёлка — да непагоды. Таксама да непагоды і адначасовае ззянне дзвюх ці нават трох яркіх вясёлак.
Яркія зоркі — да пагожага дня, а блеклыя — да дажджу і снегу.
* * *
Вераб’і ў непагоду пачалі шчабятаць, чакай хуткага паляпшэння надвор’я.
Галкі ў чародкі злятаюцца і крычаць — да яснага надвор’я.
Галубы разваркаваліся, буслы высока кружацца, ластаўкі высока лятаюць, вераб’і лятаюць невялічкімі групкамі, цецерукі падоўгу маўкліва сядзяць на вершалінах дрэў, шэрыя вароны звонка крычаць, галкі, якія сабраліся ў чароды, к вечару пачалі гарланіць — кожная з гэтых прыкмет сведчыць аб наступленні яснага надвор’я.
КНІГІ ОНЛАЙН
