Элегіі забытых дарог
Гістарычныя нарысы, эсэ
Алесь Марціновіч
Выдавец: Полымя
Памер: 544с.
Мінск 2001
ртаў на гэта асаблівай увагі. Працаваў і ў бальніцы. 1 нават тады, калі да язвы дадалася сардэчная недастатковасць, прывычны рытм жыцця мяняць не збіраўся. I хоць урачы катэгарычна забаранялі працаваць, у палаце на тумбачцы заўсёды ляжалі рукапісы, якія спяшаўся давесці да ладу. I ўсё ж многае ён не паспеў — Пальмбаха не стала 22 кастрычніка 1963 года.
Калі пачалі ўпарадкоўваць яго асабісты архіў, не маглі не здзівіцца, як шмат задум было ў Аляксандра Адольфавіча: трымаў у запасе больш 300 літаратурных сюжэтаў. Яны тычыліся будучай аповесці «Скарб», гераіняй якой павінна была стаць тувінская дзяўчына, што дасягнула вяршынь навукі, а таксама цыклу
539
апавяданняў «Сто адзін дзень» з жыцця Тувы. Знайшлося месца і накідам успамінаў пра людзей, з якімі давялося ў розны час працаваць і сустракацца. I што цікава — многія запісы зроблены на тувінскай мове.
Шмат паспеў і завяршыць. У прыватнасці, пераклаў каля ста народных песень, частка якіх увайшла ў кнігу А. Аксёнава «Тувінская народная творчасць», якая пабачыла свет у 1964 годзе.
Меў Пальмбах права сказаць пра Туву: «Там — маё юнацтва, мае сябры, мае карані». Але тым самым ніколькі не аслабіў сваю любоў да Беларусі, якая дала яму жыццё. А чалавек, які зберагае не толькі сваё, кроўнае, а і пасапраўднаму шануе створанае іншымі народамі, варты асаблівай удзячнасці і памяці.
0&8^£8^£^ЖЙ
ЗМЕСТ
Замест прадмовы.............................3
ДА ПРАЎДЫ ТУРЭЦКАЙ — ДЫ ВЕРУ ХРЫСЦІЯНСКУЮ.
Іван Перасветаў ............................5
МАНГАЗЕЯ — КРАЙ СВЕТУ. Юрый Далгушын................................18
ДА КУРЫЛАЎ — ШЛЯХ НЯЛЁГКІ. Іван Казырэўскі .............................30
ЗА ПРАЛІВАМ — АЛЯСКА. Дзмітрый Паўлуцкі............................45
ПРАСЛАВІЎ УЗЯЦЦЕ ІЗМАІЛА. Восіп Казлоўскі..............................65
СУВЯЗНЫ ПАМІЖ ФІЛАМАТАМІ I ДЗЕКАБРЫСТАМІ.
Міхал Рукевіч...............................82
УЗЫХОДЖАННЕ. Іосіф Ходзька ..............................108
БЕЛЫ КОНЬ НА ЛУЗЕ. Валенцій Ваньковіч..........................132
НА УСХОДЗЕ — ЯК ДОМА. Аляксандр Ходзька...........................155
АНЮЙ ЧАСТКА НЯЗВЕДАНАГА. Тамаш Аўгусціновіч..........................171
У АНТЫЧНАСЦІ ЛЮБОЎ I ПРЫЗВАННЕ. Міхаіл Кугарга..............................185
ПАЛЫМЯНАЯ ДУША... САНСКРЫТУ. Каятан Касовіч..............................201
541
ЛІХТАР НА ШЛЯХУ БЕЛАРУСКАСЦІ. Павел Шпілеўскі...........................220
ГЕНЕРАЛ 3 СЭРЦАМ БУНТАРА. Міхаіл Чарняеў............................245
ГЕРОЙ ШЫПКІ.
Іосіф Гурка...............................265
КАРОЛЬ КАРАЛЮ РОЗНІЦА. Уладзімір Спасовіч........................293
ВЁСКА ЛЫСКАЎШЧЫНА, КАЛЯ СТАНЦЫІ ТАЛАЧЫН.
Мікалай Неўраў ...........................317
ГЛЫТОК КРЫНІЧНАЙ ВАДЫ. Міхаіл Ельскі.............................333
«ЗНОЎ ХАЧУ СЛАВІЦЬ СВАЮ БЕЛАРУСЬ». Міхаіл Мікешын............................351
<ДОБРЫ БЕЛЫ> Ў ГВІЯНЕ I ПЕРУ. Канстанцін Ельскі .......................381
МАСТАЦТВА ЛЮБІЎ ДУШОЙ. Андрыян Прахаў............................399
ПАСЛЯДОЎНІК БРЭМА. Дзмітрый Кайгародаў.......................414
ПАЎНОЧНЫМ ШЛЯХАМ. Андрэй Вількіцкі..........................428
КАРАЛЕВА РЭВАЛЮЦЫЯНЕРАЎ ВАРШАВЫ. Марыя Багушэвіч...........................440
КАБ ЗНАЛІ, ХТО МЫ ТАКІЯ. Карусь Каганец............................453
ЗНАЎЦА МАМАНТАЎ. Канстанцін Валасовіч......................465
БЛУКАЎ У ЗАВОБЛАЧНЫХ ВЫШЫНЯХ. Аляксандр Багданаў........................478
ЛЕАНАРДА ДА ВІНЧЫ 3 БЕРАГОЎ СУСВЕТУ. Аляксандр Чыжэўскі .......................500
АЛЯКСАНДРБАКШЫ ТУВІНЦАЎ. Аляксандр Пальмбах .......................527
Літаратурнамастацкае выданне
Марціновіч Алесь Андрэевіч
ЭЛЕГІІ ЗАБЫТЫХ ДАРОГ
Гістарычныя нарысы, эсэ
Рэдактар 13. Іі'. Ніолтак
Мастацкі рэдактар 13. I. Казлоу Тэхнічны рэдактар С. I. Стараверава Карэктары І'. 13. Алсшкч, Л. I. Яіылінская, Л. К. Сямёнава
Ііабор і вёрстка выкананы на каміі’ютэрнай тэхпіцы Рэспубліканека га унітарнага праднрыемства «Выдавецтва «Полымя». I Іадпісана ў друк з арыгіналамакета 27,12.2000. Фармат 84 х 108 */з2. Напсра газетная. Гарнітура Бадоні. Афсетны друк. Ум. друк. арк 28,56. Ум. (|>а|й.адб. 29,4.
Ў.і.выд. арк. 27,76. Тыраж 3000 :>кз. Выд. № 353. Зак. 3396
Падатковая льгота — Агульнадаяржаўны класіфікатар Рэспублікі Беларуеь АКРБ 00798, ч’. 1; 22.11.20.300
Рэспубяіканскас унітарнае прадпрыемства «Выдавецтва «ІІо.іымя» Дзяржаўпага камітэта Рэепублікі Бсларусь па друку.
Ліцэпзія ЛВ № 6 ад 08.09.2000. 220004. Міпек, up. Машэрава, 11
Рж'ііубліканскас уііітарнас пра’ііірысмства «Выдавецтва «Беларускі Дом друку». 220013, Мінск, up. Ф. Скарыны, 79
Марціновіч A. A.
M29 Элегіі забытых дарог: Гіст. нарысы, эсэ.— Мн.: Полымя, 2001.— 544 с.: іл.
ISBN 9850703725.
Добра вядомы кнігі эсэ і нарысаў А. Марціновіча «Зерне да зерня», што атрымала Дзяржаўную прэмііо Рэспублікі Беларусь за 1998 г., «Хто мы, адкуль мы...>> у дзвюх частках і «У часе прасветленыя твары>. «Элегіі забытых дарог» — працяг паііярэдніх. Яе героі — першаадкрывальнікі Чукоткі і Курыльскіх астравоў Д. Паўлуцкі і I. Казырэўскі, героі Сербіі М. Чарняеў і Балгарыі I. Гурка, першы санскрытолаг Расіі К. Касовіч і гісторык М. Кутарга. вядомы юрыст У. Спасовіч і кампазітар В. Казлоўскі, стваральнік помніка «Тысячагоддзе Расіі» ў Ноўгарадзе М. Мікешын і «бацька» рускай феталогй Д. Кайгародаў, аўтар тувінскай азбукі А. Пальмбах і мастак В. Ваньковіч, а таксама іншыя нашы знакамітыя землякі.
Адрасуецца ўсім. хто неабыякавы да нацыянальнай гісторыі.
УДК 947.6
ББК 63.3 (4Бен)
co
5" • wM as o X
X' a Ct s
x Q V 4 <
КНІГІ ОНЛАЙН
