Энцыклапедыя прыроды Беларусі
У 5-і т. Т. 2.
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 522с.
Мінск 1983
7. Сітона, даўганосік клу беньчыкавы (Sitona) 8. Даўганосік мнагаедны (Таnymecus). Вусікі каленчатыя, асн. членік іх заходзіць за сярэдзіну вока. Пярэдняспінка з закругленымі бакамі. Надкрылы з тупымі плячамі, верхавіны іх незавостраныя. На целе бура-шэрыя лусачкі і валаскі
9. Хларафанус (Chlorophanus). Вусікі слабакаленчатыя, асн. членік кароткі. Верхавіны паднрылаў завостраныя. Цела ўкрыта зялёнымі або жоўтазялёнымі лусачкамі
Аддзел Даўгахобатныя даўганосікі (Phanerognatha)
10. Храмадэрус (Chromoderus). Галаватрубка канічная, аснова яе без зубца. Пярэдняспінка квадратная. Пярэднягрудзі з выразнымі бугаркамі перад пярэднімі тазікамі. На целе белыя лусачкі. Надкрылы з перавязкамі, верхавіны іх закругленыя Цыфаклеонус (Cyphocleonus). Пярэдняспінка без завочніцавых лопасцей. Галаватрубка пасярэдзіне з тоўстым кілем і падоўжнымі баразёнкамі па баках ад яго. На надкрылах бліскучыя пукатыя зярняты
1
Даўганосік лістоўніцавы (Роlydrusus cervinus)
Лісцягрыз валасісты (Р. pilosus)
Лісцягрыз рыжавусы (Р. ruficornis)
Наратканос хваёвы (Brachyderes incanus)
Лясы, паркі, сады
Мяшаныя і хвойныя лясы
Лісцевыя лясы (увільготненыя) Хвойныя 1 мяшаныя лясы
Красавік — Пупышкі,
ліпень лісце, кара
Май — ліпень Лісце, ігліца
Май — ліпень Лісце
Красавік — Ігліца, ліс-
жнівень це, парасткі,
кара, карані
Бяроза, дуб,асіна, вольха, вярба, граб
Хвоя, елка, бяроза, вольха, вярба
Вольха, бяроза, ляшчына
Хвоя (асабліва маладая), елка, бяроза,. дуб
Barypithes pelluСады, паркі Май — ліпень eidus
2 Даўганосік вастЛісдевыя I Красавік — равокі шчацінісхвойныя ляверасень ты (Strophosomus сы, сады, парcapitatus ssp. ruкі, палі f ipes)
Лісце, парастСуніцы кі, кветкі, выя плады
садоЯблыня, груша, маліна, шыпшына
Ігліца, пупышкі, лісце, парасткі, суквецці, KapaHi
Хвоя, елка, дуб, бяроза, вольха, ляшчына, граб, вярба, рабіна* асіна
1
Даўганосік шэры Палі, лясы, Красавік — бураковы (Тапусады, паркі, ліпень mecus palliatus) лугі
Лісце, семядоЦукровыя булі, пункт роракі, канюсту, карані шына, люцэрна, крапіва, адуванчык, асот, чартапалох
1
Даўганосік зялёЛясы, сады, Май — ліпень ны » вярбовы палі, лугі (Chlorophanus viridis)
Лісце Суніцы садоВярба, яблы-
выя, цукроня, груша, выя буракі, бяроза, асіна*. крапіва, асот, ляшчына, шчаўе вольха, дуб»
маліна
2
Даўганосік палаПалі, акульМай — жнісаты бураковы тураныя баловень (Chromoderus fasты ciatus)
Лісце, караЦукровыя ні, сцябло буракі, лебяда, лябеднік
2 Даўганосік тыгПалі ровы (Cyphocleonus tigrinus)
Май — ліпень
Лісце, карані
Рамонак лекавы, палын, крываўнік
П-оацяг
Кароткая характарыстыка родаў
Коль-
Найболып пашыраныя віды
Месцы пражывання
Перыяд трап ляльнасці жукоў
Часткі расЛІН ЯКІ Я ПЯ-
Кармавыя расліны
касць відаў у родзе
шкоджваюцца жуком і лічынкай
травяністыя
дрэвавыя
і кустовыя
12. Клеонус, клеон (Сіеоnus). Галаватрубка з двайным сярэдзінным кілем і бакавымі кантамі. Пярэдняспінка без завочніцавых лопасцей. Лапкі знізу з валасяной шчотачкай. Пярэдняспінка і асновы надкрылаў зярністыя. Верх усветла-шэрых валасках
13. Фрачнік, сцеблаед (Lixus). Галаватрубка тонкая, доўгая. цыліндрычная. Пярэдпяспінка падоўжаная, без баразёнкі. Надкрылы вузкія, доўгія, на верхавіне часта завостраныя. Цела ўкрыта лёгкім пылком
14. Лепірус (Lepyrus). На верхніх сківіцах густыя доўгія валаскі. Пярэдняспінка з тонкім кілем пасярэдзіне, без завочніцавых лопасцей. Надкрылы з плечавымі бугаркамі і няяснымі радамі кропак, густа ўкрыты лусачкамі, якія ўтвараюць малюнак з плям і перавязак
15. Хілібіус, даўгапосік л я с н ы (Hylobius)
16. Хіпера (Нурега). Галаватрубка тоўстая і кароткая. Надкрылы шырокія, з добра развітымі плечавымі бугаркамі
17. Фітпаномуе, д а ў г а н ос і к травяны (Phytonomus)
18. Сітафілюс (Sitophilus). Галаватрубка тонкая і доўгая. Пярэдняспінка вельмі доўгая, з грубай і рэдкай пункціроўкай, аснова яе не вужэйшая за надкрылы. Пярэднія галёнкі на верхавіне з кручком і шыпам
19. Крыптарынхус (Cryptorrhynchus). Пярэд“ягрудзі з глыбокай баразёнкай для размяшчэння галаватрубкі. Пярэдняспінка шырокая, з кілем пасярэдзіне. Надкрылы кароткія, ззаду дзюбападобна адцягнутыя. Цела ўкрыта густымі лусачкамі
20. Магдаліс (Magdalis)
21. Смал'ёўка (Pissodes)
22. Скрытнахобатнік (Ceuthorhynchus)
23. Пладажыл (Curculio)
24. Антаномус, кветкаед (Anthonomus)
25. Фурцыпес (Furcipes). Галаватрубка прамая і тоўстая. Надкрылы расшыраныя на канцы. Шчыток вялікі, выступае над паверхняй надкрылаў. Сцёгны з двайным зубцом
26. Дарытомус (Dorytomus). Надкрылы амаль з паралельныыі бакамі, з тонкімі кропкавымі баразёнкамі, укрыты валаскамі або плямамі лусачак. Афарбоўка карычневая і рыжая. Сцёгны з зубцамі
27. Тыхіус (Tychius)
28. Мікатрогус (Miccotrogus). Цела дробнае (не больш за 3 мм), падоўжанае, чорнае, укрыта тонкімі бела-шэрымі валаскападобнымі лусачкамі. Вусікі (акрамя булавы) і ногі чырвона-бурыя
1
6
2
1
1
1
1
11
1
Даўганосік чарПалі, акульМай — жнітапалохавы (Сіетураныя бавень onus piger) лоты
Даўганосік-сцебПалі, сады, Чэрвень — лаед бураковы акультураныя жнівень (Lixus subtilis) балоты
Даўганосік баЛугі, поймаКрасавік — лотны (Lepyrus выя дубровы, жнівень palustris) берагі рэк
Даўганосік кропПалІ, акульМай — жнікавы (Hvpera тураныя бавень
punctata) * лоты, сады
Даўганосік свірСвірны, склаУвесь год навы (Sitophilus Ды granarius)
Скрытнахобатнік Нізінныя баКрасавік — альховы (Сгурлоты, _ пасаджнівень torrhynchus laкі лісцевых pathi) парод, акуль-
тураныя балоты
Кветкаед костачЛясы, сады Май — чэркавы (Furcipes вень
rectirostris)
Даўганосік каЛясы, лесапаМай — ліпень ташкавы вярбовы лосы, палі (Dorytomus melanophthalmus)
D. affinis Лісцевыя і Красавік —
мяшаныя ляжнівень сы, сады, паркі, берагі рэк
Семяед канюшыПалі, лугі, Май—вера-
навы (Miccotroлясы, сады, сень
gus picirostris) акультураныя
балоты
Лісце, сцябЦукровыя бу лы, карані ракі, чартапалох, бадзяк, асот, васілёк
Лісце, чаранЦукровыя бу« кі, сцяблы ракі, лябеднік, лебяда
Пупышкі, лісце, кара, парасткі, чаранкі
Лісце, сцябКанюшына, лы люцэрна, бар-
кун
Зерне жыта, пшаніцы, аўса, ячменю, грэчкі
Галіны, ствалы, драўніна
Лісце, кветкі, костачкі
Лісце, каташкі
Жаночыя суквецці, насенне
Суквецці, наКанюшына сенне
Вярба, таполя
Вольха, таполя, вярба, бяроза
Чаромха, вішня, сліва* чарэшня
Вярба
Асіна, вярба, таполя
Працяг
Кароткая характарыстыка родаў
Коль-
Найболып пашыраныя віды
Перыяд трапляльнасці жукоў
Часткі раслін, якія пашкоджваюцца жуком і лічынкай
Кармавыя расліны
касць відаў У родзе
Месцы пражывання
травяністыя
дрэвавыя і кустовыя
29. Рынхенус (Rhynchaenus). Вочы пукатыя, вялікія, збліжаныя на ілбе. Вусікі каленчатыя. Галаватрубка падагнутая пад грудзі. Цела дробнае (не болып за 3,5 мм), укрытае густымі валаскамі. Сцёгны задніх ног патоўшчаныя
30. Цыонус, цыон (Clonus). Пярэдні край пярэднегрудзей з выемкай. Цела кароткае, шарападобнае, пукатае, у густых валасках зверху. На шве надкрылаў 1—2 аксаміцістыя плямы
31. Семяед, а п і о н (Apion)
12
4
Даўганосік-скакун белашчытковы (Rhynchaenus stigma)
Даўганосік-скакун таполевы
(Rh. populi)
Даўганосік зэлознікавы (Clonus scrophulariae) С. hortulanus
Лясы, лугі, палі, акультураныя балоты
Заліўныя лугі, берагі рэк і вадаёмаў
Лясы, абочыны дарог
Сады, паркі, лясы, абочыны дарог, акультураныя балоты
Красавік — жнівень
Красавік — кастрычнік
Май — жнівень
Май — жнівень
Лісце
Лісце
Лісце, бутоны, кветкі, плады
Лісце, кветкі
Залозніца
Дзіванна, зэлозніца
Вярба
Вярба, таполя
левы і маліпава-сунічны, Д.-караед, пладовы Д. У лясах пастаяпна шкодзяць вял. хваёвы Д., смалёўкі кропкавая, шышкавая і стваловая, пладажылы дубовы і арэхавы і інш. Асаблівыя страты Д. прычыняюць раслінам у гадавальніках. Меры барацьбы са шкоднымі Д. прафілактычныя, агратэхн., біял. і хімічныя. Іл. гл. на ўклейцы.
Літ.: II о а н н н с н а н ii Т. Г. Жукндолгоноснкн (Coleoptera, Curculionidae) Белоруссііп.— Мн., 1972; Насекомые н клеіціі — вредптелн сельскохозяйственных культур. Т. 2. Жесткокрылые.— Л., 1974; Фауна п экологня жнвотных Белорусснн.— Мн., 1969; Фауна н экологпя насёкомых Белоруссші.— Мн., 1967.
Т”1 Р 7/7171Л7 <717 7
ДАЎГАХВОСТЫЯ СІНІЦЫ (Aegithalos), род птушак сям. даўгахвостых сініц атр. вераб’інападобных. Пашыраны ў Еўразіі, ад Англіі да Камчаткі, на Пд да Міжземпага мора і трапічных раёнаў Кітая; у СССР — ад зах. граніц да Камчаткі і Сахаліна. У сусв. фауне 1 від і 19 падвідаў, у СССР 4 падвіды. На Беларусі трапляепца сініца даўгахвостая.
ДАЎГАХОБАТНЫЯ ДАЎГАНбСІКІ, аддзел жукоў; гл. ў арт. Даўганосікі. ДАЎЖАНКА, рака. правы прыток Друці, У Бялыніцкім і Клічаўскім р-нах. Даўж. 37 км. Пачынаецца канавай на ПнЗ ад в. Дручаны (Бялыніцкі р-н). Сярэдні нахіл воднай паверхні 1 %0.
Вадазбор (272 км2) на паўв.-ўсх. ускраіне Цэнтральнабярэзінскай раўніны. Рэльеф дробнаўзгорысты. Пад лесам 72 % (мяшаныя, з перавагай хвойных парод лясы, у пойме забалочаныя). Даліна невыразная, у ніжнім цячэнні трапецападобная, дробнаўрэзаная, шыр. 1 км. Схілы спадзістыя, пясчаныя і супясчаныя, парэзаныя далінамі прытокаі?, да в. Доўгае ўкрытыя мяшаным лесам, ніжэй адкрытыя, пад ворывам. Пойма двухбаковая. лугавая, у верхняй ч. забалочаная. укрыта хмызняком або лесам, шыр. 0,1—0,3 км. Рэчышча звілістае. На перыяд веснавога разводдзя
прыпадае каля 55 % гадавога сцёку. Сярэднегадавы расход вады ў вусці 1,3 м3/с. В. В. Рэйзман.
ДАЎНТАНСКІ ЯРУС (ад назвы замка Даўнтан у Шропшыры ў Вялікабрытаніі), назва пржыдолскага яруса да 1979.
ДАЎСАНІТ |ад прозвішча канадскага геолага Дж. М. Доўсана (J. М. Dowson)], аўтыгенны нізкатэмпературны мінерал з групы двайных карбанатаў алюмінію з аднавалентнымі металамі, NaAl[CO3](OH)2. На Беларусі пашыраны ў каалінітавай тоўшчы ніжнекаменнавугальных адкладаў Прыпяцкага прагіну на глыб. 400—1200 м у пластах магутнасцю 1,5—7 м. Выяўлены перспектыўныя праяўленні Д. на Заазёрпай і Асташкавіцкай плошчах у Гомельскай вобл. Трапляецца ў адкладах сярэдняга карбону Прыпяцкага прагіну.
Крышталізуецца ў рамбічнай сістэме;
Дафнія звычайная: 1— першая пара вусікаў; 2— другая пара вусікаў; 3 і 4— простае і фасетнае вочкі; 5— сэрца; 6— стрававод; 7 — кііпэчнік; S — яечнік.
КНІГІ ОНЛАЙН
