Выдавец: Юнацтва
Памер: 103с.
Мінск 2000
заканчэння гатавання дабавіць абсмажаную на масле муку, разведзеную булёнам, пакрышанае свежае шчаўе, спецыі, соль. Для смаку дабавіць лімонны сок...»
He паспыталі? А каму даво дзілася, не нахваляцца. He дарма ж крапіўнікі гатуюць многія вякі. Крапіва ж з’яўляецца вясной куды раней за шчаўе, раней гародніны, а ві тамінаў і іншых карысных рэчываў у ёй шмат.
Ідзе крапіва і на корм жывёле. Аднак яе для гэтага трэба прыгатаваць па асобым «рэцэп це» — змяльчыць ды абдаць кі пенем. I вы ўжо, відаць, зразумелі: менавіта кіпень «абясшкоджвае» крапіву.
А цяпер самы час адказаць, чаму яна пячэцца?
Паглядзіце ўважліва на кра піўны лісток, і вы ўбачыце, што крапіва мае маленечкія калючыя валаскі. Аказваецца, у іх і ўтрымліваецца едкае пякучае рэчыва — мурашыная кіслата. Варта толькі закрануць крапіву, маленькія калючкі зараз жа ўпіваюцца ў скуру, ло мяцца, і на скуру «выліваецца» апякаючая мурашыная кіслата. Кіпень жа нейтралізуе яе, ды і сама крапіва становіцца мяккай і прыдатнай да яды.
Дарэчы, мурашыная кіслата сама па сабе карысная рэч. Вы карыстоўваецца яна ў хімічнай прамысловасці, у медыцыне. Ды і парасткі крапівы прыдат
ныя не толькі для яды. У даўніну з валокнаў крапіўных сцяблін рабілі моцныя ніткі, а з іх ткалі трывалую тканіну. Можа быць, вы памятаеце казку Андэрсена «Дзікія лебедзі»? Там якраз апісаны такі выпадак. Такім чынам мы ўсвядомілі, што пабойвацца крапівы, вядома, варта, а вось лічыць ворагам наўрад ці.
ДА ВАС ПРЫНШЛІ ГОСЦІ
Што прасцей за ўсё прыгатаваць да чаю? Вядома, бутэр брод. Намазаць хлеб маслам і пакласці на яго скрылёк сыру ці каўбасы. А калі паглядзець на прыгатаванне бутэрбродаў, як на кухарскае майстэрства? Магчымасці для творчасці тут цудоўныя. Можна нават прыняць гасцей, заварыўшы чай і зрабіўшы «бутэрбродны стол».
He нарэзвай хлеб тоўстымі лустамі. Іх таўшчыня — 1 — 1,5 сантыметраў. Батон нарэж фігуркамі: прамавугольнікамі, трохвугольнікамі, ромбамі, кружочкамі, кветкамі. На скрылёк каўбасы пакладзі кружок крутога яйка, памідор, трошкі пятрушкі ці пёрка зялё-
най цыбулі. Прыкрываюць каўбасу і лістом зялёнай сала ты, а зверху капаюць крыху маянэзу.
Для бутэрброда падыдзе не толькі каўбаса, вяндліна, але і варанае мяса, курыца. Упры гожыць бутэрброд і палепшыць смак кружок салёнага ці свежага агурка, радысу. Хлеб, масла, салёная рыба і памідор добра спалучаюцца.
Бутэрброд з тварагом гаспадыні пасыпаюць цукровым пя ском альбо соллю з перцам, з часнаком. Паспрабуй намазаць лусту хлеба маслам, пакласці на яго кружок яблыка з выразанай сярэдзінкай, а ў яе накапаць невялікую колькасць варэння.
Бываюць слаёныя бутэрбро ды. Адрэж тры лустачкі хлеба (лешп перад прыгатаваннем іх злёгку абжарыць), прамаж маслам ці маянэзам і начыні кожны слой прадуктамі, якія сумяшчаюцца.
Рабіць бутэрброд трэба пе рад ежай, а калі чакаеш гасцей — перад іх прыходам.
Існуе пэўная паслядоўнасць падавання і ўжывання закусак, страў і напояў.
Халодныя стравы і закускі найлепш расставіць яшчэ да
таго, як прыйшлі госці, асаблівую ўвагу неабходна звярнуць на афармленне. Калі спачатку не знайшлося месца для нека торых страў, лепш падаць іх потым, падчас застолля.
У нешматлікай кампаніі гаспадыня можа сама падаваць стравы. Калі ж гасцей даволі многа, яны могуць абслугоўваць адзін аднаго.
Да халодных закусак адносяцца: натуральная гародніна, салаты і марынады з гародніны і грыбоў, закускі з яек, сыр, халодныя стравы з птушкі і дзічыны, мясныя і рыбныя халодныя закускі (ікра, заліўная рыба або мяса, мясныя і рыбныя салаты і г. д.).
Затым падаюцца першыя стравы — супы (празрыстыя, супы-пюрэ, заправачныя, ма лочныя, халодныя, салодкія). Пасля ідуць другія гарачыя стравы: рыбныя, мясныя, з птушкі і дзічыны, з гародніны і грыбоў і г. д.
Смажаную альбо вараную птушку бяруць з талеркі відэльцам, адрэзваючы невялікія
кавалкі. Калі адрэзваць стано віцца цяжка, костачку бяруць рукамі.
Костачкі з рыбы вымаюць не толькі відэльцам, але і пальца мі, пры гэтым прытрымліваю чы яе скарыначкай хлеба.
Мяса адрэзваюць невялікімі кавалачкамі. Калі нарэзаць усю порцыю адразу, яна хутка астыне, ды і талерка будзе глядзецца неахайна.
Нож трымаюць у правай руцэ, а відэлец у левай. Іх не перакладаюць з рукі ў руку падчас спажывання стравы.
Гарнір бульбу, гародніну, макароны і г. д. — набіраюць на відэлец з дапамогай скарыначкі хлеба.
Мяккія стравы — катлеты, яечню, запяканку, рыбу, сыр нікі — не абавязкова рэзаць нажом, іх можна разламаць ві дэльцам.
Тое, што можна есці відэльцам, лыжкай не ядуць.
3 агульнай талеркі бяруць бліжэйшы кавалак да сябе, не выбіраючы. Выбіраць лепшыя кавалкі непрыгожа і няветліва
ў адносінах да тваіх суседзяў.
Рэшткі соусу з талеркі не падбіраюць кавалачкам хлеба.
Пасля яды лыжку не аблізваюць і тым больш не кладуць яе на настольнік — толькі ў сваю талерку.
Калі п’юць чай, чайную лыжку ў кубку не пакідаюць, а кладуць яе на талерачку.
Костачкі з кампоту не выплёўваюць на талерачку, а падносяць лыжку да рота.
Самым цікавым і смачным частуюць пад канец застолля:
гэта салодкія стравы і напоі. На іх трэба спыніцца больш падрабязна. Асартымент салодкіх страў досыць шырокі: кісялі, кампоты, жэле, мусы, пудынгі, запяканкі, свежая садавіна, салаты з яе, марожанае і г. д.
Перад тым, як падаваць са лодкае, трэба прыбраць увесь скарыстаны посуд і тыя стра вы, што засталіся.
Большасць салодкіх страў (кісялі, кампоты, жэле, маро жанае) падаюць у крэманках і ядуць дэсертнай або чайнай
лыжкай. Гэтыя салодкія стра вы найлепш размеркаваць на порцыі на кухні і падаць асобна кожнаму госцю. Марожанае выкладаюць у выглядзе шарыкаў, упрыгожваюць арэхамі, шакаладам, свежай і кансерваванай садавінай.
Свежую садавіну падаюць на салодкае, папярэдне памыўшы і высушыўшы, у вазах. У адну вазу можна класці розную садавіну, а можна падаваць кожнаму госцю на дэсертнай талерцы: грэйпфруты — разрэзаўшы на дзве палавіны, зрэза мі ўверх, бананы — з надрэзанай пладаножкай. Вішні і чарэшні падаюць разам з пладаножкамі ў вазачкахкрэманках, ягады (чарніцы, суніцы) — у вазах з дэсертнай лыжкай для раскладвання. Кавун і дыню мыюць, высушваюць ручніком, разразаюць на часткі ўздоўж. Падаюць на дэсертнай талерцы (ядуць з дапамогай дэсертных нажа і відэльца).
Пірожныя і торты найлепш падаваць у вазе з нізкімі края мі на папяровай сурвэтцы.
Для раскладвання пірожных карыстаюцца кандытарскімі шчыпцамі, торта — кандытарскай лапаткай.
Ядуць пірожныя дэсертным відэльцам або чайнай лыжкай, крохкія пірожныя або торт можна есці рукамі. Марожанае ядуць дэсертнай лыжкай або спецыяльнай для марожанага.
Садавіну ядуць з дапамогай спецыяльнага нажа і відэльца. Яблык, грушу разразаюць на талерцы на 4 ці 8 частак, затым выдаляюць асяродак, чысцяць кавалачкі ад скуркі і ядуць рукамі альбо відэльцам.
Слівы разломваюць пальцамі і вымаюць костачку. Вішні і чарэшні кладуць на сваю талерку, трымаюць за пладаножку, костачкі непрыкметна вы маюць з рота на чайную лыжку і кладуць на сподачак.
Вінаград ядуць так: у левай руцэ трымаюць гронку вінаграду, а правай кладуць ягады па адной у рот. Зярняты, цвёрдую скурку вымаюць з рота чайнай лыжкай.
Персікі разразаюць спецыяльным нажом для садавіны з верху да нізу да костачкі, затым разломваюць напалам. Костачку выдаляюць нажом, a пасля бяруць палавінку і ядуць або адразаюць ад яе кавалачкі.
Банан бяруць у левую руку і надразаюць скурку нажом уз доўж, каб яе зручна было зняць. Калі банан доўгі, яго спачатку чысцяць толькі да па лавіны, каб не зламаўся. Ядуць, трымаючы ў правай руцэ. Скурку складваюць на талерку.
Нарэзаныя лустачкі кавуна і дыні кладуць на сваю талерку скуркамі ўніз. Спецыяльным нажом адразаюць кавал кі і ядуць відэльцам, папярэд не выдаліўшы з кожнага ка валка зярняты (гэта робяць нажом). Калі пададзена цукровая пудра, то лыжкай пасы паюць кожны кавалачак.
Ягады ядуць лыжкай.
Апельсін кладуць на талерку і, прытрымліваючы левай рукой, нажом надрэзваюць скурку зверху ўніз долькамі. За-
тым апельсін раздзяляюць на долькі, ядуць іх рукамі.
Скурка мандарынаў, як правіла, здымаецца лёгка, таму іх чысцяць і раздзяляюць на долькі рукамі.
Сярэдзіну разрэзанага грэйп фрута аддзяляюць ад скуркі, пасыпаюць цукровай пудрай і ядуць лыжкай.
* * *
Нельга класці разам белы і чорны хлеб, бо белы пры гэтым губляе смак.
* * *
Цяжка выкарыстаць парады з кулінарных кніжак, калі няма хатніх вагаў. Колькасць прадуктаў там дадзена ў грамах. Гэта табліца дапаможа Ta66 ўзважваць... без вагаў.
Колькасць узважваемых прадуктаў дадзена ў грамах.
Адна сярэдняя морква важыць каля 75 г., сярэдні агурок — 100 г., пятрушка — 50 г.
Заварваць чай трэба ў фарфоравым ці ў фаянсавым чайніку, папярэдне спаласнуўшы яго крутым варам. Пасля гэтага ўсыпаць 1—2 чайныя лыжкі сухога чаю, заварыць крутым варам (на адну трэцюю частку чайніка), накрыць сурвэткай і праз 5 — 7 хвілін даліць варам даверху.
Нельга, каб кава кіпела: знікне смак і пах. А калі ж закіпела, трэба тэрмінова зняць кафейнік з агню і дабавіць некалькі кропель халоднай вады.
* * *
Якой павінна быць най больш аптымалыіая маса цела ў цябе і тваіх сяброў можна вызначыць па гэтай табліцы.
УЗРОСТ
МАСА ЦЕЛА (кг.)
РОСТ (см.) 4
ХЛАГГЧУКІ
ДЗЯЎЧАТКІ
ХЛАГГЧУКІ
ДЗЯЎЧАТКІ
8
24,1 -32,3
24,2 30,8
125-135
124-134
9
26,1 -34,9
26,6 35,6
128-141
128-140
10
30,0 38,4
30,2 38,7
135-147
134-147
11
32,1 -40,9
31,7-42,5
138-149
138-152
12
36,7-49,1
38,4 50,0
143-158
146-160
13
39,3 63,0
43,3 54,4
149-156
151-163
14
45,4 56,0
46,5 55,5
155-170
154-167
15
50,4 62,7
50,3 58,5
159-175
156-167
* * *
* * *
Рыс не разварыцца, калі ў вар падліць некалькі лыжак халоднага малака.
* * *
Пры прыгатаванні ежы не кідайце прадукты ў вар, а за лівайце варам. Інакш можна ашпарыцца.
Гарачыя стравы падаюць да стала ў падагрэтых талерках, а халодныя — у ахалоджаных. Гэта захоўвае іх смак.
* * *
Учарашнюю кашу выкідаць не варта. Дадаўшы да кашы з любых круп яйка, пітную
соду, муку, можна выпечы смачныя аладкі.
* * *
Каб булён быў празрыстым, трэба, прамыўшы мяса, паставіць яго спачатку на моцны агонь. Як толькі булён закіпіць, знімаюць пену, робяць маленькі агонь і вараць да гатоўнасці.
КНІГІ ОНЛАЙН
