Для сярэдняга школьнага ўзросту
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 126с.
Мінск 2002
Агульная ацэнка:
почырк акуратны — 13 балаў почырк няроўны — 9 балаў почырк неразборлівы 4 балы
В ы н і к і:
38 — 51 — такі почырк назіраецца ў тых, каму за 80 гадоў або ў людзей са слабым здароўем.
52 — 63 балы — так звычайна пішуць людзі нясмелыя, флегматычныя, пасіўныя.
64 — 75 балаў — гэткі почырк належыць людзям нерашучым, даверлівым, але не без пачуцця ўласнай годнасці.
76 — 87 балаў — такі почырк, хутчэй за ўсё, належыць людзям уражлівым, таварыскім, звычайна добрым сямейнікам.
88 — 98 балаў — тыя, хто дасягнулі гэтых балаў, вызначаюцца чэснасцю, адважнасцю, рашучасцю, моцнай ўстойлівай псіхікай.
99—109 балаў — гэтая сума балаў належыць індывідуалістам. Яны ўспыльчывыя, незалежныя ў сваіх думках і дзеяннях і разам з тым крыўдлівыя, з няпростымі адносінамі ў калектыве. Сярод такіх людзей нямала асоб, схільных да творчай працы.
110—121 балаў — такі почырк характэрны людзям без пачуцця адказнасці, недысцыплінаваным і нецярплівым.
ЦІ ЎМЕЕІП ТЫ ПАДМАНВАЦЬ?
(Псіхалагічны тэст)
клад, выезд работу)?
Ці бываюць у цябе час ад часу такія думкі, якія ты ніколі нікому не выказваеш?
— так (10),
— не (2), не магу адказаць адназначна (6).
Ці захоўваеш чужыя сакрэты, калі цябе пра гэта просяць?
— так (6),
— не (10),
бывае па-рознаму (2).
Ці ўмееш захоўваць спакой, чакаючы важных падзей, важных паведамленняў (напрыза мяжу, прыём на
— так (.2),
— не (10), залежыць ад многіх абставін (6).
Ці здараецца, што ты часам не можаш разабрацца ў бягучых падзеях, збіты з панталыку тым, што расказалі пра гэта іншыя?
— так (2),
- не (6),
- не ведаю (10).
Ці ўмееш, калі патрэбна, устрымацца ад таго, каб не сказаць праўду ў вочы?
— так (2),
— не (10),
бывае па-рознаму (6).
Калі знаходзіш важкія аргументы ў спрэчцы, ці здараецца паўтарыць іх некалькі разоў?
— так (10),
— не (6),
не магу адказаць (2).
Ты ведаеш, што хтосьці падманвае. Што робіш? He рэагуеш, робіш выгляд, што ўсё ў парадку, быццам бы верыш таму, хто гаворыць.
- так (10),
— не (6),
- залежыць ад сітуацыі, справы, асобы і г. д. (2).
Ці ўмееш валодаць сваёй мімікай (грымасы, іранічныя ўсмешкі)?
— так (10),
— не (6),
— не ведаю (2).
Ці здараецца табе ў думках жадаць камусьці ўсяго найгоршага?
— так (10),
— не (6),
— не ведаю (2).
Ці лічыш, што цябе любяць іншыя?
— так (2),
— не (6),
не магу адказаць (10).
В ы н і к і:
20 —46балаў. Умеешлавіраваць і робіш гэта дасканала. Калі патрэбна — падманваеш, як па масле. Калі пераконваешся, што гэта сябе не апраўдвае, ні на крок не адступаеш ад праўды і робіш гэта так, каб усе бачылі. Умееш маскіравацца, рабіць выгляд, што клапоцішся не пра сябе, а галоўным чынам пра справу. Цябе паважаюць, бо амаль заўсёды ты даволі проста дасягаеш раней пастаўленай мэты.
48 — 76 балаў. Асабліва не дбаеш пра пільнасць. Калі табе ўдаецца падмануць, то і добра. Калі хтосьці выкрые падман для цябе нічога страшнага не адбылося — звычайны выпадак. Галоўнае, каб дабіцца поспеху, захаваць свой інтарэс. Пра справядлівасць асабліва не задумваешся. ГІа тваім меркаванні, усе дарогі, якія вядуць да мэты, добрыя.
78—100 балаў. Падман даецца табе цяжка. He любіш і не ўмееш гэтага рабіць. Нават калі такое ўдаецца, гэта цябе хутчэй здзіўляе, чым прыносіць табе маральнае задавальненне. Калі вымушаны размінагца з праўдай, гэта прыносіць табе мар ^ьаыя пакуты, стараешся хутка пра гэта забыцца альбо выдумваеш спосабы кампенсацыі страт, якія, на тваю думку, панеслі асобы, якіх табе ўдалося ашукаць. He здольны да вострых дыскусій, бо хутка падпарадкоўваешся чужым аргументам, забываючыся пра свае.
ЦІ ВАРТА ПОМСЦІЦЬ?
Многіх з нас неаднойчы ў жыцці крыўдзілі. I часам з’яўляецца жаданне адпомсціць крыўдзіцелям. Здаецца, што помста прынясе моцнае задавальненне. Але пасля вы пераконваецеся ў тым, што памыліліся задавальнення амаль не адчуваецца. Затое ўзаемная варожасць пераходзіць на новы віток, і за гэтай крыўдай узнікаюць новыя і новыя.
Уяўная “салодкасць помсты” ставіць кожнага перад выбарам або своечасова стрымаць помслівыя памкненні, або дазволіць ім запанаваць над сваім розумам.
Кожны зразумее вашу прагу адпомсціць крыўдзіцелю. Але важна, каб гэтае жаданне было накіравана не на шкоду, а на карысць вам. Першае пытанне, на якое вы павінны адказаць, калі будзеце прагнуць помсты,— як далёка вы гатовы пайсці, каб “звесці рахункі” з ворагам?
Калі вы, мсціўца, у выніку дзеянняў атрымліваеце шкоды не менш за ворага, значыць, эмоцыі запанавалі над вашай свядомасцю.
Збіраючыся помсціць, не забывайце, што вынікам гэтага будзе шмат дарэмна страчанага часу. Прыгадваючы зноў і зноў, як вас пакрыўдзілі, ды малюючы шматлікія карціны будучай помсты, вы нават не заўважыце, як некалькі гадзін знікне ў пустату.
Памыляюцца тыя, хто спадзяецца, што помста пазбавіць ворага ўплыву на ваша далейшае жыццё. Наадварот. Калі прага помсты ператвараецца ў неадчэпную ідэю, атрымліваецца, што вораг набывае яшчэ большую духоўную ўладу над вашымі ўчынкамі.
Такім чынам, лепш адмовіцца ад непрадуктыўных відаў помсты, якія не прынясуць вам ніякай карысці. Паспрабуйце накіраваць сваю энергію ў іншае рэчышча. Няхай ваша
асабістая помста ператворыцца ў жаданне пераўзысці дасягненні ворага, даказаць усім, што вы болып спрытны, хітры, разумны і таленавіты.
Часам менавіта старая крыўда робіцца выдатным стымулам да развіцця чалавека ў
лепшы бок, яго маральнага, духоўрага і фізічнага ўдасканалення.
Вядома, такое жаданне нельга назваць помстай у традыцыйным разуменні гэтага слова, але менавіта да яго варта імкнуцца.
I ГЭТА УСЕ — ПРА ВОЦАТ
Воцат выкарыстоўваюць для прыгатавання некаторых страў, каб надаць ім вастрыню. Але ён таксама добры памочнік у хатняй гаспадарцы.
Некалькі кропель воцату, дабаўленыя ў салату адразу ж пасля прыгатавання, захаваюць у ёй вітамін С.
Бульба ў мундзірах не разварыцца, калі ў ваду дадаць некалькі кропель воцату.
У тушаную свежую капусту дадайце крыху воцату, каб яна не была вельмі мяккай.
Анучка, змочаная ў воцаце і пакладзеная на накрыўку каструлі, убярэ ў сябе непрыемны пах капусты.
Пах цыбулі, рыбы, часнаку, квашанай капусты або селядца знікне, калі посуд мыць з дабаўленнем у ваду воцату.
Перш чым пакласці ў цеста соду, развядзіце яе ў лыжцы воцату. Пах соды ў пірагу не будзе адчувацца.
У цвёрдай вадзе цяжка прамыць валасы. А калі вы дадаеце ў ваду 1 — 2 лыжкі воцату, валасы стануць мяккімі і набудуць прыгожы бляск.
Сукенку з чорнай шарсцяной тканіны пасля мыцця прапалашчыце ў вадзе з воцатам (2 — 3 лыжкі на вядро вады) гэта асвяжыць яе колер.
Дзіцячыя пялёнкі не будунь мець спецыфічнага паху, калі пасля паласкання вы патрымаеце іх некалькі хвілін у халоднай вадзе, дадаўшы ў яе крыху воцату.
Чамадан, якім вы доўгі час карысталіся, набыў непрыемны, гнілы пах. Пратрыце яго ўнутры анучкай, змочанай у воцаце, а затым добра прасушыце, пажадана на сонцы.
Афарбоўка тканіны, мэблі, дываноў стане ярчэйшай, калі выбіваць іх праз анучу, змочаную растворам 1 сталовай лыжкі воцату і 1 л вады.
Каб пазбавіцца ад чарнільнай плямы на адзенні, запэцканае месца некалькі разоў апусціце ў гарачы воцат да поўнага растварэння чарніла, a потым памыйце ў мыльнай вадзе і прапалашчыце.
КАЛІ HE БЫЛО ХАЛАДЗІЛЫНКАЎ
Як нашы продкі захоўвалі прадукты, калі яшчэ не было такога прывычнага для нас прадмета інтэр’ера кухні, як халадзільнік?
Яйкі захоўвалі ў солі, пілаванні, саломе або пяску. Іх таксама кансервавалі, заліваючы ватшавым растворам або змазваючы шкарлупіну кожнага яйка тлушчам. Пры захоўванні яйкі ўкладвалі вострым канцом уніз.
Масла выдатна захоўвалася, калі яго прамывалі ў салёнай
вадзе і шчыльна набівалі ў гаршчок. Затым у глыбокую талерку або тазік налівалі халодную ваду і ставілі туды гаршчок дагары дном. Ваду часта мянялі.
Мяса, напрыклад, цяляціну, белае мяса свойскай птушкі, трусяціну, залівалі сыраквашай або сыроваткай. Летам яго перакладвалі лістамі крапівы або хрэну. Свініну трымалі 3 — 6 дзён у расоле, а бараніну, дзічыну ці ялавічыну — у воцатнай заправе. Для працягла-
га захоўвання мяса клалі ў слоікі, якія герметычна закрываліся, і пастэрызавалі тройчы кожныя 24 гадзіны.
3 гэтымі старымі спосабамі варта пазнаёміцца, таму што іншы раз яны могуць прыдасца і зараз.
ЕЖА НАШЫХ ПРОДКАЎ
Характар ежы і харчавання беларусаў вызначаўся накіраванасцю іх гаспадаркі. Старажытныя славяне былі пераважна земляробамі, таму раслінная ежа для беларусаў спрадвечная. Значнае месца ў харчаванні займалі дзікарослыя расліны (шчаўе, цыбуля лугавая, часнок палявы, баршчавік, крапіва, лебяда), ягады, грыбы.
Асноўныя спосабы захоўвання прадуктаў — сушэнне, квашэнне; пазней — капцілі. Найбольш пашыраны від расліннай ежы да нашага часу — каша. Яе варылі з абтоўчанага цэлага ці з сечанага зерня (круп) і молатага (мукі). Кашу з цэлага зерня ячменю, радзей пшаніцы,— куццю, груцу, гушчу, — гатуюць і ў наш час, пераважна як абрадавыя (на
куццю, радзіны, памінкі, Дзяды). Крупяную кашу — традыцыйную ежу беларусаў — варылі галоўным чынам з проса і аўса, ячных і грэцкіх круп, гатавалі з малаком, мясам, салам, каўбасой. Рэдкія мучныя цестападобныя стравы калісьці былі асноўнай ежай у пост і да нядаўняга часу шырока бытавалі на Беларусі. Паводле спосабу прыгатавання адрозніваліся квашаныя (кваша, саладуха, кулага), няквашаныя (калатуша, кулеш, саламаха, лямешка) і з соладу (саладуха, путра). 3 аўсянай мукі гатавалі кісель, жур, талакно. Былі шырока вядомы рэдкія мучныя стравы — зацірка, галушкі. Традыцыйная ежа беларусаў (як і іншых славян) — бліны з жытняй, пшанічнай, грэцкай, ра-
’ і 23
дзей ячнай мукі. Каштоўным і шанаваным прадуктам з мукі быў хлеб (жытні, пшанічны), яго пяклі з рознымі дабаўкамі — бульбай, буракамі, у галодныя гады — з жалудамі, мякінай. Як не было хлеба, на снеданне раніцай пяклі пры агні скавароднік (з хлебнага цеста, якое яшчэ не падышло), або праснак, корж (з прэснага цеста, часам замешанага на сыроватцы). Святочнае печыва пірагі — звычайна рабілі з пшанічнай мукі.
3 XVIII стагоддзя ў харчаванні беларусаў вялікае месца займае бульба, якая стала штодзённай сялянскай ежай. 3 бульбы гатавалі розныя стравы, яна ішла як дабаўка да мучных і агароднінпых. Бульбу варылі цэлую і рэзаную, чышчаную і ў лупінах, пяклі, смажылі. 3 дранай бульбы пяклі і пякуць дранікі і бабку, з тоўчанай робяць камы, з пакрышанай — булён. Бульба ідзе на прыгатаванне клёцак, калдуноў, запяканак, піражкоў. Налічваюць звыш 200 страў
КНІГІ ОНЛАЙН
