Галенчыны «Я», альбо Планета Цікаўных Хлопчыкаў
Раіса Баравікова
Выдавец: Юнацтва
Памер: 134с.
Мінск 1990
Лёнік схапіўся за жывот і сказаў:
— Я не магу... Дрэнна сябе адчуваю.
— А ў мяне сёння «хатні каранцін», маці забараніла выходзіць з двара,— пачаў адгаворвацца «Метэор», так празвалі хлопчыкі Вадзіка з трэцяй кватэры за яго празмерную непаседлівасць.
— У такім выпадку застаюцца Толік і Косця.
— А што?! Я магу...— адразу ж закрычаў Толік.— Толькі без яго... без Косці.
— У чым справа? — запытаўся Гоша па праву самага раіпучага.
— Ты яшчэ пытаешся?! 3 ім жа немагчыма!.. Учора на стадыён разам хадзілі, дык нейкая «морквачка»: «Вой, Валя... Гэта ж Каралёў!.. Той самы, што ў «Прыгодах Стасіка» здымаўся!»
I пачалі паказваць пальцамі... На нас увесь стадыён, як на нейкае дзіва, глядзеў!.. Хай паказваюць на яго... Ён «славутасць»! А я?! Я проста Толік Засінец з дома нумар трыццаць пяць!
— He выступай,— супакоіў яго Гоша.
— 3 Косцем і я не пайшоў бы,— падтрымаў Толіка Лёнік.— Нядаўна мы з ім ездзілі на будоўлю кааператыва паглядзець на нашу новую кватэру... Дык ён жа ўсю дарогу то сумкі падносіў, то бабуляў пад руку вадзіў... У яго ж на твары напісана: «Можна мне дапамагчы вам?»
Хлопчыкі гаварылі наперабой. Маўчаў адзін Косця. ён сапраўды здымаўся ў фільме «Прыгоды Стасіка» і сапраўды любіў дапамагаць...
— Ну, хопіць,— строга сказаў Гоша.— Сказана — зроблена! У магазін ідуць Толік і Косця. Лёнік, аддай ім грошы!
— Пайшлі, «кіназорка»,— незадаволена буркнуў Толік, нават не зірнуўшы на Косціка.
...У магазіне было вельмі людна і шумна. Хлопчыкі адразу скіравалі ў аддзел «Спорттавараў» і... разгубіліся: на белым аркушы паперы, прымацаваным да вяроўкі, было напісана «Пераўлік»!
— Што будзем рабіць? — запытаўся Косця.— Пойдзем у іншы магазін?
— Чакай...— Толік азірнуўся, быццам нешта шукаючы.— У мяне ідэя!.. Вунь аддзел цацак... Там часам прадаюць пісталеты з гумовай пры96
соскай... Можна купіць некалькі. Гэта даволі танна. Укладзёмся ў рубель...
— Давай,— пагадзіўся Косця.
У аддзеле цацак хлопчыкі адразу ж засяродзілі сваю ўвагу на вялікім гурце людзей.
— Ай, які натоўп!.. Тут, напэўна, нешта здарылася... Давай паглядзім! — з гэтымі словамі Толік пацягнуў Косцю ў цэнтр натоўпу...
— Неверагодна!.. Як можна згубіць такое маленькае дзіця, ды яго ж яшчэ трэба на руках насіць.
— Маці, напэўна, маладая... Загледзелася на вітрыну, а яно і адбеглася!
— Хоць бы па радыё перадалі!.. Недзе ногі збіла, шукаючы,— чулася з усіх бакоў, пакуль хлопчыкі прабіваліся ў цэнтр. Там яны пабачылі дзяўчынку. Яна моцна плакала, выціраючы кулачкамі свае зіхоткія чорныя вочкі.
— Мая ты маленькая, вазьмі цукерачку,— схілілася над ёй нейкая жанчына.— He бойся, знойдзецца твая мама.
Дзяўчынка адняла кулачок ад твару, зірнула на цукерку, пасля на незнаёмых людзей вакол і раптам... засмяялася.
Стасік!.. Стасік!..— радасна закрычала яна і кінулася да Косціка.
Натоўп з палёгкай уздыхнуў...
— Нарэшце, знайшоўся!.. Як жа ты мог адпусціць ад сябе сястрычку?!
— Я на месцы тваёй маці дала б сёння табе бярозавай кашы!
У другі раз за руку прывяжы і ні на крок ад сябе не адпускай!
Галасы былі вельмі ўзбуджаныя, і здавалася, не аціхнуць...
— Зноў уліп,— злосна прашаптаў Толік.— Адмаўляйся хутчэй... Кажы, што не тваё дзіця.
А Косцік маўчаў. Разгублена пазіраў наўкол, заўважаючы, што натоўп пачынае рассейвацца. Людзі разыходзіліся па сваіх справах.
— Стасік! Стасік!..— дзяўчынка тузала Косціка за руку.— Ты залезеш у клетку з тыграм?
— Угу-у-у, залезе! —т адазваўся Толік і звярнуўся да Косці: — Трэба ісці ў дырэкцыю магазіна, здаваць дзіця...
А што дырэкцыя? Трэба шукаць маці!
— Мне смешна, Каралёў! Як ты яе адшукаеш?!
— Пайду да выхада... Павінна ж яна выйсці з магазіна?
— А-а! — Толік махнуў рукой.— Ты б лепш маску сабе купіў.— I рушыў за Косцікам, які, узяўшы дзяўчынку за руку, шпарка зварочваў да выхада. Там ён хутка і зручна ўладкаваўся на прыступках. Дзяўчынка адразу села да яго на калені і запытала:
— А дзе твой слон?
Косцік паглядзеў на Толіка, не ведаючы, што адказаць. Толік злосна пасміхнуўся:
— Дома слон!.. У ванне стаіць!
— Пад душыкам? — дзяўчынка звонка засмяялася і запляскала ў ладкі.
А час бег... 3 магазіна выходзілі жанчыны, але ніхто з іх не звяртаў ніякай увагі на дзяўчынку. Хлопчыкі засумавалі...
— Што ж рабіць? — не без хвалявання запытаўся Косцік.
— Нічога! — развёў рукамі Толік.— У міліцыю трэба завесці.
— He хачу ў міліцыю,— паспрабавала заплакаць дзяўчынка.— Хачу са Стасікам у клетку з тыграм...
— Ну што ты сядзіш, пойдзем! — Толіку карцела хутчэй пазбавіцца ад дзяўчынкі.— Напэўна, маці даўно пазваніла ў міліцыю. Дзяўчынку недзе цяпер шукаюць... А мы сядзім на прыступках і «тралі-валі» разводзім!
— Добра!.. Хадзем!..— Косцік узяў малую за руку, і яны рушылі да перахода праз вуліцу.
— Там... за вуглом, міліцыя,— сказаў Толік, як толькі яны зноў апынуліся на шумным тратуары, і дадаў: — Бліжэйшая...
На гэты раз дзяўчынка ніяк не адрэагавала на яго словы, уся яе ўвага была засяроджана на вялікім фантане ў цэнтры плошчы, якую яны цяпер пераходзілі.
— Стасік!.. Стасік!..— сказала яна.— А ты залезь у фантанчык... Там залатая рыбка!
— Со-о-ом! — адазваўся Толік.
— Навошта ты палохаеш дзіця?!
— Ого-о, які клапатлівы!.. Дык, можа, сапраўды залезеш у фантанчык? Ты плёскаўся ў ім у кінафільме!— Толік засмяяўся.— Ну што ж ты марудзіш? Давай распранайся!
Косцік маўчаў. Дзяўчынка таксама прыціхла, адно Толік не супыняўся:
— Эх, ты-ы!.. Ды ты, аказваецца, баязлівец!.. Толькі ў кіно ў фантанчыках і плёскаешся!
— Ах, так!.. Трымай дзяўчынку!.. — і Косцік не распранаючыся кінуўся да фантана...
— Каралёў! Вярніся!..— Толік спрабаваў яго вярнуць.— Я пажартаваў...
Але было позна. Зіхоткія, праменныя пырсжі пацеркамі ападалі на Косціка.
— Хутчэй лаві залатую рыбку! — крычала дзяўчынка.
Міліцэйскі свісток заглушыў яе тоненькі галасок.
— Прозвішча? — праз некалькі хвілін пытаўся ў Косціка міліцыянер.— Імя?..— Потым ён сказаў: — А табе вядома, што купацца ў вадаёмах культурнага прызначэння забаронена?
— Гэта не вадаём, а фантан,— удакладніў Косцік, выціскаючы з майкі ваду.
— Тым больш!.. — твар міліцыянера не абяцаў нічога добрага.
— Таварыш!.. Таварыш міліцыянер! — закрычаў Толік.— Я вам усё растлумачу... Гэта ж Каралёў... Ну той самы, што ў «Прыгодах Стасіка» здымаўся... Ен і там таксама ў фантане плёскаўся! А гэта... побач з ім— дзяўчынка!.. Яна згубілася!..
— Згубілася? — перапытаў міліцыянер, і адразу ж голас яго памякчэў.— Як цябе завуць? — лагодна звярнуўся ён да дзяўчынкі.
— Ліна...
— Скварцова?
— Угу-у...— кіўнула дзяўчынка.
Едзем!.. Бярыце дзіця, і едзем! — хутка сказаў міліцыянер хлопчыкам.— Маці хвалюецца... Кожныя дзесяць хвілін звоніць у міліцыю!.. Гэй, таксі!.. Таксі!..— і, калі спынілася машына, сказаў: — Плошча Свабоды, 47!
I яны паехалі...
— А ты што, сапраўды лазіў у клетку з тыграм? — запытаўся ў Косціка міліцыянер.
— Лазіў!.. Толькі тыгры былі з цырка!
А-а!.. Гэта нецікава! Цыркавыя тыгры дрэсіраваныя!
— He скажыце! — адказаў Косцік.
А дзяўчынка закрычала:
Цікава!.. Цікава!.. Хачу са Стасікам У цырк!
— Будзе табе «цырк» дома! — сказаў міліцыянер.
Машына пад’язджала да плошчы Свабоды.
...Дзверы кватэры адчыніла жанчына. Ледзь толькі ўбачыла дзяўчынку, кінулася да яе:
— Ліначка!.. Мая Ліначка!..
— Дзяўчынка была знойдзена ля фантана! — адрапартаваў міліцыянер.— Яе суправаджалі вось гэтыя маладыя людзі.
— Ай, божа мой! — закрычала жанчына.— Гэта ж хуліганства!.. Замест таго каб заявіць у міліцыю, яны павялі дзіця да фантана!
— Пайшлі! — Толік тузануў Косціка за руку і дагаварыў ужо на лесвіцы: — Што?.. Праглы нуў «пілюлю»?
У двары хлопчыкі спыніліся...
— Куды цяпер? — запытаўся Косцік,—Пойдзем у магазін?
Толік паглядзеў на ято доўгім позіркам, хвіліну-другую памаўчаў, пасля сказаў:
— 3 табою, Каралёў, ні ў якім разе!..
* * *
— Калі б я быў на месцы Косці Каралёва,— сказаў самы старэйшы з цікаўных хлопчыкаў,— мне было б вельмі сумна ад таго, што мой учынак не ацанілі! Маці дзяўчынкі, можна сказаць, несправядліва пакрыўдзіла яго... Аказваецца, і за добрую справу не заўсёды можна пачуць словы падзякі!
— Але хіба толькі дзеля гэтых слоў робяцца ўсе добрыя справы? — нечакана запытаўся самы маленькі з цікаўных хлопчыкаў.
— Я гэтага не сказаў...— адказаў самы старэйшы хлопчык.— Ды толькі пагадзіся са мной: добрае слова заўсёды прыемна чуць, тым больш калі яно заслужанае!
— Добрае сло-ова!.. Добрае сло-ова!..— раскрычаўся самы маленькі цікаўны хлопчык.— Асабіста мне ўсё роўна, што скажуць, абы толькі тое, што я зрабіў сапраўды было добраю справай!.. Вы згодны са мной? — звярнуўся ён да ўсіх астатніх цікаўных хлопчыкаў.
— Згодны!.. Згодны!..— закрычалі цікаўныя хлопчыкі.
— Я таксама згодна з табой,— сказала дзяўчынка Галенка.— Чалавек робіць добрыя справы не за словы падзякі, а таму што ён сам добры чалавек.
— У кожным чалавеку дабрыня самая важная рыса яго характару...— падтрымаў Галенку самы маленькі цікаўны хлопчык.
— Адна з самых важных,— паправіла самага маленькага хлопчыка Галенка, і, відаць, ёй хацелася дадаць, што ДАБРЫНЯ — гэта яшчэ адно яе «Я», але яна толькі махнула рукой і сказала:—ДАБРЫНЯ — цудоўнае «Я» любога чалавека... А што тычыцца маці гэтай дзяўчынкі, дык, відаць, яна была проста незвычайна ўсхва104
лявана, таму і сказала зусім не тыя словы, якія трэба было сказаць. А зараз, хочаце, я раскажу вам пра чалавека, які ніколі нікому ні ў чым не мог адмовіць, таму што ў яго быў вельмі мяккі і добры характар?!
Хочам!.. Хочам!.. Калі ласка!..— пачуліся галасы.
Пасля чаго Галенка на хвіліну ўявіла сваю бабулю і, падрабляючыся пад яе голас, пачала расказваць цікаўным хлопчыкам казку
Пра старога мудрага бацьку і добрага сына
Было гэта вельмі даўно... Такдаўно. што мая праліра пра бабуля тады нават яшчэ і не нара дзілася. I не было на зямлі ні самалётаў, ні машын, ні цягнікоў... Толькі лясы былі ды лясы і дзе нідзе вёскі, а вялікія гарады ад гэтых вёсак былі всльмі далёка.
Людзі ў вёсках жылі разумна, але бедна. I вось у адной такой вёсцы жыў мудры стары чалавек, і быў у гэтага чалавека сын. Якуіо б ра боту ні рабіў бацька, сын заўсёды быў побач і заўсёды гаварыў старому бацьку:
КНІГІ ОНЛАЙН
