КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Звуглелыя нейкія кнігі забеглы знадворку вецер халодным пальцам гартаў. Перахрысцілася й заплакала. I ціха пабрыла з сабора. Ішла на прошчу, а патрапіла ці то ў Садом, ці то ў Гамору. ...А Лаўра і ўначы святлела з кручы. Ішлі ўгару вузенька, ў каласок. Яры ўсё нейкія ды лес дрымучы. Яры нічога, лепей, чым пясок. А па ярах, па схілах, як тубыльцы, зямлянкі пакапалі пагарэльцы. Ідзеш, аж дзіўна: вечар, цемната, а з-пад зямлі дымок то там, то там. I кажа дзяк: Як у часы Батыевы. Пайшло ў зямлю жыхарства Кіева. Вунь хтось, пабач, ужо й абгарадзіўся, а нехта й сена склаў у копкі ўжо. А нехта ўжо ў зямлянцы й нарадзіўся, бо вунь пялюшкі сохнуць за лаўжом. Жыццё ідзе. Як сказана у Паўла: «То будзьце багалюбныя ў жыцці». Ты патрывай. Ужо вось-вось і Лаўра. А там спачынеш па трудах пуці. ...Адно ўначы дайшлі да Лаўры ўжо мы. Пад цёмным небам ля святых варот сядзелі здані нейкія, смаўжова ўтуліўшы й рукі, й ногі, і жывот. Абдзёртыя, увітыя ў дзяружкі, не разбярэш, дзе злыдні, дзе зладзюжкі. Яшчэ і рукі цягнуць: дай, парадуй. I гэта людзі. Толькі што ж дасі, калі, мінуўшы селішчы і грады, сам трэці тыдзень сухары ясі? Святая брама ўзята на ланцуг. У Лаўру не пускаюць валацуг. Уночы брама Лаўры не гасцінная, дарэмна і крычаць у гэты час. Глас вапіючага ў пустыні, напэўна, быў чутнейшы, як у нас. Хтось мармытаў. Хтось у падучай біўся. Да дня й перакунялі з дзякам так. А ў небе хмары цяжкія віліся і жоўты ўсё пакручвалі мядзяк. ...Назаўтра мы былі ў святых пячорах. Цягнуліся ў паўзмроку галерэй. Паклоны білі. I чакалі ў чэргах, бо тут што свечка дык і рой людзей. Дзядок пячорскі спераду ідзе, прачанам мошчы ў шчылінку паказвае. А я ж не ведаю, ні хто, ні дзе, дык час ад часу дзяк мне і расказвае. Во прападобны лекар Агапіт, што вылечыў самога Манамаха. А во Алімпій быў дзівосны спрыт да малявання ў гэтага манаха. А гэта Нестар, самы слынны дзед. Навекі помны ўласнай працай гордай, бо ён пісаў і ў келлі век сядзеў, а я хадзіў, то й паплаціўся торбай. Далей пайшлі падзвіжнікі, святыя, што тут сядзелі ў келлях, шчыраверцы, якіх Гасподзь за подзвігі ў жыцці спадобіў быць нятленнымі па смерці. Вунь той Мардарый, што не меў майна. А той Пафнуцій, што не піў віна. Во прападобны схімнік Сілуян, які без шуму, без пагоні-бітвы разбойнікаў, што уцяклі ў бур’ян, звязаў адзіна сілаю малітвы. А гэта Нестар, толькі ўжо Някніжны. За тое ласку ў Бога атрымаў, што быў заўжды на ўсіх богаслужэннях, а й разу, ты скажы, не задрамаў А тут Сысой. Вось воля дзе была! Штодня да рэчкі па сваёй ахвоце хадзіў і распранаўся дагала, каб камары пяклі яго ў чароце. Такі ўжо час тады быў славадарны, што кожны вышчыроўваў недарма. Ніводзін подзвіг не застаўся марны. Цяпер такіх падзвіжнікаў няма. Кашчунна думка вынікла мая: «Чаму на іх маліцца мушу я?» Хіба ж у тых, без німбаў, без імён, на тым шляху да Кіева з Лубён ці ў тых, з Валыні, вечным сном акутых, хіба не большыя былі пакуты?! Стаю. Гляджу на Днепр, на кручы-схілы. Сысой... Мардарый... Подзвігі Ахіла... Тут кроў лілася. Тут прайшоў Батый. Сафроній... Пімен... Мучанік... Святы... А дзяк: У іншых ліра лёсаў мера. А ў нас за корч і розум зачапіўся. Сысой, Мардарый мучанікі веры. А Байда што, ад веры адступіўся? Знай вер, хоць у лухту другазаконія. А што мацней тут падпірае цвердзь малітва прападобнага Антонія ці Налівайкі жудасная смерць? Я сам калісь час бавіў у малітвах. Дый думаю, ў зямлі чужастаронскай: што як жа так хто смерць прымаў у бітвах, а хто хаваўся на гары Афонскай? Трылесы ўзяты, сотня там стаяла. Нядаўна, побач. I як не бывала. За пару дзён варожае аблогі ні сотні той, ні жыхара жывога. Было мястэчка... А падыдзеш бліжай няма нічога. Папялішча. Ціша. I толькі смерць з крываваю касою... А ты прыйшла паклоны біць Сысою. Сядзеў падзвіжнік, як мядзведзь той, нішкам. А ў Лаўры ўжо друкуюцца ж і кніжкі. Пад вокнамі друкарні пройдзеш Божа мой, прасушваюць лісткі такія гожыя! To ж колькі скарбу там для сэрца ўвішнага! А ён табе пра Нестара Някніжнага! Ужо ў нас ёсць паўсюдна школы брацкія. Куды ні глянь сіроты ўсё казацкія. Ад Лохвіцы да самае Малдовы куды ні глянь казацкія ўсё ўдовы. Дзяцей без мужа падымаць на ногі. Hi радачкі ў жыцці, ні дапамогі. Такія горкія ў сваім безабаронні! А ім усё пра подзвігі Феўроніі. Ты, пэўна, шчэ была тады малою, не помніш лёту зоркі той з мятлою. Было ж гэта ў той страшны год, калі пяцёх старшын казацкіх аддалі на смерць. Галовы ж хто скуль родам паставілі перад народам. To жонцы той, харунжага ці сотніка, што пад стаўпом падцята ўпала там, то можна ёй пра Сімяона Столпніка, што на стаўпе карункі выплятаў?! ...Ох, не такою я была й малою, калі ляцела зорка над Сулою. To ж ён пра бацьку, то ж пра Чурая. To ж маці там ляжала так мая. Была зіма. Якраз пасля Вадохрышча. Людзей зганялі з усяе Палтавы. Каб кожны бачыў гэткае відовішча. А маці крыжам ляжала, валасы прымярзалі да снегу. Ужо давеку! покі я жыву мне бачыць снег той... тую галаву... Чаго ты плачаш? дзяк мяне пытае. Кажу: Нічога... Лісце аблятае. Заплакалася нечага само. - ...Ужо з царквы гуськом выходзяць людзі, а мы як прыкіпелі, сядзімо. Я ж, кажа дзяк, чарсцвею ўжо з гадамі. Змяркае ўжо. Ужо, відаць, хадзем. Мо там, за манастырскімі садамі, на дом які начлежны набрыдзем. ...Знайшлі той дом дзесь на задворках Лаўры. 3 дзвюх дошак збіты стол, абшмуляныя лавы. Як ведзьміныя кудлы, дух бялёсы, аж вогнікі на кноціках дрыжаць. I багамольцаў шчытна стосы усюды, дзе ні глянь, ляжаць. I кажа дзяк, схіснуўшыся: Дзяўчына! Маўчу пра лес і не кажу пра стэп. Ды лепей пераседзець ноч пад тынам, чым лезці ў гэты лахавы вярцеп! Мы й выйшлі пад навес на панадворак. Сухога лісця трохі награблі, дый леглі, дый глядзім сабе на зоры. Дый, кажа дзяк, свабоду набылі. Хістаецца галлё перад вачыма, утыканае гнёздамі грачынымі. Навес дзіравы, дол сыры, гундосіць вецер угары. Усё б нічога, мы б ужо і спалі. Здарожаных сон морыць неўпрыцям. Але чанцы на ногі наступалі, званочкам вырывалі з забыцця. Вунь зноў адзін выходзіць з-за сабора, цяжкую расу цягне за сабою. Праз момант бачыш іншага спрасонку збірае зноўку медзякі ў скарбонку. Вось гэта сон прытрызніўся ў сталіцы, прамовіў дзяк, сядаючы бачком. Што варыш ты варэнікі ў крыніцы ды жаўталісце ловіш друшляком. Але ж і ўцяў стары, смяхота людзям. Што ж, можна й тут на сон не паграшыць, калі б не лезлі капытом на грудзі мне праведныя гэтыя мужы. Пашарыўшы ў сухім шамоткім лісці. знайшоў тытунь у торбе, уздыхнуў: От сатанота, кажа, чарнарызцы. Сон перабілі. Я ўжо не засну. Сяджу, гляджу вось век пражыў на свеце, - на тое во гняздо ў тым верхавецці, дый думаю: дурны ты чалавек, што вось пражыў на свеце цэлы век, і, налавіўшыся варон уволю, гнязда сабе зляпіць так і не здолеў. ...Нейк у сяле з назовам Цёмнагайцы, а йшоў тады дваццаты мне гадок, мяне хацелі прыкруціць пры Гальцы. Я, дзякуй Богу, вырваўся і ўцёк. А шчэ калісь, за Дзядзькаваю Грэбляю, на Ірпені, во ў гэтай старане, я зноў прытульным зацішкам пагрэбаваў было ж тады гадоў пад сорак мне. Любіў я панну, Птымчанка-Заглобску. Паветраныя замкі будаваў. «О раны Езу, пан муві по-хлопську!» сказала панна. Я зрэзыгнаваў. Ну, ды нічога. Гэтак мне і трэба. Жыццё й без шчасця складваецца ў лёс. Ў душы людской, кром бачнага ўсім неба, ёсць адзінаццаць іншых шчэ нябёс. Быў рэгентам і быў я канархістам. Любіў людзей і абмінаў гурму. Прад можнаўладцамі не слаўся лістам, працівіўся духоўнаму ярму. Спазнаў любоў, спазнаў я і нянавісць. Гарачы быў, заводзіўся жыўцом. Калісь я жыў. Цяпер я размінаюсь з людзьмі, з лясамі, з небам і з жыццём. Адно дарогу й маю, гэту ўцеху. Лафа дзяку, аж покі не зіма. Як кажуць людзі чык-чырык ды ў стрэху. А што, як стрэхі ўласнае няма? Бываў я скрозь. Душой сваёю босай прайшоў цярнамі безлічы зямель. I брагу піў, напараную з проса, мальвазію таксама, мушкатэль. Крыху ў турме варшаўскай кукаваў, у Празе сямідальні хлеб жаваў, ў Малдове еў салодкі вінаград, схадзіў увесь-усенькі Сяміград, але ў якой ні быў я старане, штось быццам вечна плакала ўва мне: ідзі туды і веку там дажый, у родны край, дзе ўсім ты, ўсім чужы. Вандроўны дзяк, па свеце валачуся, не маю ні сям’і, ані радні. Сустрэў цябе, ды неяк і нясчуўся, так пацяплела мне за гэты дні! Ты хутка пойдзеш, дзеўчына, дадому, ў сваю Палтаву, да тае ракі. А там якомусь хлопцу маладому, відаць, твае ўжо сняцца ручнікі. Шанцуе ж людзям. Эх ты, дзяча, дзяча! He быў бы ты самотны на зямлі, калі б хоць раз шляхі твае бадзячыя з такой дзяўчынай некалі звялі! Ты не дзівуйся, калі раптам знікну. Баюся смутку, што к табе прывыкну. ...Дзесь б’юць у біла, клічучы манахаў. Во што за звон тут, на святой гары. Так білі ў біла першыя пустэльнікі, калі шчэ лес тут з небам гаварыў. Калі яшчэ ў разбойніцкіх пячорах валяліся то косткі, a то чэрап. I не было ані муроў, ні брам, адно на вырубцы гушчар маліны і першы, драхленькі, драўляны храм з прастолам з каменю яшчэ ды з гліны... Цяпер у Лаўры дзе тыя лясы? Дзе малітоўе цішы над лясамі? Адно Дняпро, брат вечнасці й красы, цячэ ў лугах тых самых і так сама. А над Дняпром, на той святой гары, тут цэлы горад, з гутамі, равамі, з надбрамнымі мацнюшчымі царквамі, з манастырамі ўжо ў манастыры. Аж страх бярэ. Хто ўпершыню прыбудзе датуль блукацьме, покі не спытаў. Тут толькі келляў пару вуліц будзе. Тут цэркваў тых на некалькі Палтаў. Калі 5 не дзяк, то што б я і рабіла? Ён знае ўсё, сівесенькі спудзей5. ...Пустэльнік б’е ў пустэльніцкае біла. А ў той пустэлі тысячы людзей. Тут ёсць такія, што амаль не плазам. Сляпцы, нямкі. I ў кармазінах ёсць. А ці Гасподзь пачуе ўсіх нас разам, калі так просіць кожны пра сваё? 5Навучэнец духоўнай навучальнай установы. А я ж прыйшла з такое далі дальняй! Тут, кажуць, недзе ля святых варот бальнічная царква ёсць пры лякарні. Богведама ўжо колькі ёй і год. Даўным-даўно калісь, па ўсіх нясталасцях, як кажа дзяк, яе пры Лаўры ўзвёў, тут быўшы брамнікам па ўсім, што сталася, адзін з чарнігаўскіх князёў. Дык людзі ўсё ідуць сюды адвеку, бо нібыта лягчэе чалавеку, як памянуць тут, менавіта ў ёй, у цэркаўцы каменнай той, сваіх памерлых... Памяну і попелам развеянага бацьку... I маці, што звяла я у труну... Тых, што душа не выгаворвае... Гардзея... Ганну і... Рыгорыя...