Гарнуся душою да слова
Ніна Мацяш
Выдавец: Звязда
Памер: 296с.
Мінск 2013
I хтось нязнаны, страшны і суровы ў касмічнай цемры ляскае бічом!
I ўсё нясецца ў дзіўнай кругаверці, само сабе апора і працяг.
I ёсць прырода. I няма ёй смерці. Ёсць розныя перыяды быцця.
***
Ой ды на Івана, ой ды на Купала кацілася мая зорка, ой ды з неба ўпала.
Ой упала ў рэчку, ды й заклекатала, мусіць, мая зорка гаснуць не жадала...
(Варыянт)
Ой ды на Івана, ой ды на Купала кацілася мая зорка, ой ды з неба ўпала.
Ой упала ў рэчку, ды й забулькацела, мусіць, мая зорка гаснуць не хацела...
***
Той, што стварыў нас, дужа быў разумны: нам толькі бліжняе святло свядомасці ўключыў Імчымся трасаю касмічнай, так і не ведаючы -
а што ж там, у канцы Млечнага Шляху?..
***
Ўсё, што будзе, было і што ёсць на зямлі,
I сто тысяч разоў ужо бачана, чута, ранку шэрыя вузлікі твае салаўі, гэта ўсё ёсць адным неразгаданым цудам.
Знаю склад біясферы, структуры кіслот, свет прымаю як дадзенасць і мэтазгоднасць.
3 дваццаць першым стагоддзем гаманю ля варот, заварожана ж бачу адну першароднасць!
АСТРАЛЬНЫ ЎСКРЫК
Дзень добры, людзі! Стрэлам збіты ў снег, у зорнай апрытомнеў я пустэльні.
I ўсё, што на зямлі было ў цане, асыпалася мёртвай імартэляй.
Там, на зямлі, штось падала, цвіло, было ружовым, сінім і зялёным.
Вятры мне там пазычылі крыло, я праз вякі свет бачыў незамглёна.
Я натаміўся ўжо не мець душы.
Няма на чым пазанатоўваць строфы.
Усе арапы-продкі й гармашы ўва мне крычаць сагрэцца хоць бы трохі. Я міг тут, год, вякі хіба злічу?..
Я не хачу ні вечнасці, ні славы.
Мне холадна. Я ў Пецярбург хачу.
Адзецца ў цела і напіцца кавы.
Там стол мой, там вага майго пяра.
Яно ляжыць, яно даўно не піша.
А напісаць хачу я вершы пра пра тое, як калыша голька цішу.
Хачу я ўстаць на золку, на зары.
I песціць жонку, ліст чакаць з Адэсы.
Хачу я волі, волі!.. А цары?
I жыць, і жыць хачу я!.. А Дантэсы? Праз сто паэм я маю шчэ прайсці, а я гляджу у вочы пісталету...
У бяссмерці золка. Золка і ў жыцці.
О Божа мой! Падзецца ж дзе паэту?!
***
Ох, не ранняе гэта каханне!
А прыйшло як усходзіць трава.
Ў магнетычнай сіле абрання таямніца твайго хараства.
***
Тых жураўлёў адлётавыя сурмы...
Сюіты той блакітная журба...
Дажджы нацягнуць восенькія струны, кране іх сумна пальчыкам вярба.
Мая арфістка, ручанькі вярбовыя! Ты аж па плечы ўхутана ў туман.
Заграй жа мне мелодыю любові, каб абмінула мой радок зіма.
Заграй жа мне асенні плач каліны.
Заграй усё, што я цябе прашу.
Я не скрыпічны ключ, а жураўліны табе над полем сціхлым напішу.
***
Гэта чад, а не цуд. Я баюся такога кахання.
Чарнакніжніца-ноч, адкажы мне хоць голасам рэк: гэты тропат, пяшчота, неазмрочнены рай без выгнання, заварожнае шчасце, ці бывае такое навек?
Што губляем штодня мы з уласнай святлістасці ўзноснай?
Як лякаецца розум! Натамілі душу крумкачы.
Заклінаю цябе, будзь навекі такім жа дзівосным.
Чарнакніжніца-ноч, мне голасам рэк адкажы.
***
Усе мы яблыні, аблітыя купарвасам.
Усе мы здатныя раджаць толькі дробныя гаркушчыя яблычкі.
Калі ж наш гаспадар чапляе на нас
румяныя бутафорскія плады ілюзію ўраджаю -
балюча карэнню нашаму ў нашай зямлі.
Я выйшла з гэтага саду.
Нада мною няма гаспадара.
Мне дарагая толькі зямля, з якой я расту.
Я стаю адзінока, але ў прамерзлых суквеццях
Прадчуваю свае першыя сапраўдныя
яблыкі.
***
Жыццё як вакзал. Хтось прыязджае,
хтось ад’язджае.
Пацалункі і раны, клункі і чамаданы, словы і фразы усё разам.
Хто едзе ў мяккім, Хто у плацкартным.
Хто ў камбінаваным, Хто у закратаваным.
Квадраты краты, жалезныя рамкі,можна зорамі гуляць у дамкі.
А сёй-той зайцам.
Прыпынкі.
Аварыі.
Перон.
Гучнамоўцы.
Залы чакання.
Карты.
Вагоны парыі.
Вагоны службоўцы.
Вагоны арыстакраты.
Люстра сястра электрычная архідэй. Чарга. Буфет. Касы.
А ці нельга так, каб для ўсіх людзей вагоны першага класу?
***
Відаць, шчэ вельмі малады ўвесь люд, Бо колькі б мы ні загіналі пальцы, XX век! а й зараз дзе-нідзе Трапляюцца яшчэ неандэртальцы.
Як паглядзіш: і што гэта такое?
Тут нават лупа яснасці б не ўнесла. Здаецца, людзі, усё ў іх людское, душа ж дасюль так з дрэва і не злезла.
Такі звычайны міг. I хата пад прысадкай.
I пышны бэз, п’янкі ад росаў і дажджоў.
А заўтра гэты міг рэальны стане згадкай, а паслязаўтра казкай казкі ўжо.
А йшчэ праз паўжыцця, калі ты ўжо здарожаны, хімерны гэты міг як сон, дзе сад цвіце!
I гэтае акно, і позірк заварожаны, і нават вожык той, што ў лісці шамацеў.
ПЕСЕНЬКА 3 ВАРЫЯЦЫЯМІ
I ўсё на свеце трэба перажыць.
I кожны фініш будзе новым стартам.
I напярод не трэба варажыць, і па мінулым слёзы ліць не варта.
Дык весялей жа, людачкі, на людзях.
Хай лёс у млын свой падсыпае ўшчэрць.
Асколачкам засела сэрца ў грудзях. Нічога, гэта ўсё загоіць смерць.
Хай будзе ўсё нябачанае ўбачана.
Хай будзе ўсё прабачнае прабачана.
Хай будзе век пражыты, як належыць.
На жаль, ад нас нічога не залежыць.
А трэба жыць. А неяк трэба жыць.
Завецца гэта вопытам і гартам.
I напярод не трэба варажыць.
I па мінулым слёзы ліць не варта.
Вось так, як ёсць. А можа быць і горш.
А можа быць зусім, зусім пагана.
А покуль розум ад бяды не згорк не будзь рабом і смейся раскавана!
Дык весялей жа, людачкі, на людзях.
Хай лёс у млын свой падсыпае ўшчэрць.
Асколачкам засела сэрца ў грудзях. Нічога, гэта ўсё загоіць смерць.
Хай будзе ўсё нябачанае ўбачана.
Хай будзе ўсё прабачнае прабачана. Адзінае, што тут ад нас залежыць, прынамсі, век пражыць свой як належыць.
Той лес жывы. Ён з дабратой у згодзе.
Шумяць вятры ў ягонай галаве.
Сівыя пні, касматыя страхоцці летазлічэннем цішыні ў траве.
Дубовы Нестар там глядзіць скрозь пальцы на белы вальс гарэзлівых бяроз.
I сонны грыб ў смарагдавай куфайцы дажджу напіўся і за дзень падрос.
Барвяны промень сонца на заходзе ў прасвеце хмар паказвае кіно, а дзесьці пад сасною на калодзе мядзведзі «забіваюць» даміно.
Азёркі пад змяркальнаю завесай нязлосна перабліскваюць вачмі... Давай паедзем пагаворым з лесам, а потым я змагу ўжо і з людзьмі.
'к'к'к
Шчаслівіца, я маю трошкі неба і дзве сасны ў стуманеным акне. А ўжо здавалася жывога нерва, жывога нерва не было ў мяне!
Ужо душа не знала, дзе той бераг, ужо ярмом ёй падаў кожны міг.
У громе дня, ў аркестрах дэцыбелаў былі мы ўжо, як хор глуханямых.
I раптам Божа! пасля тога чаду і калатні, што роўная нулю, я чую дождж. Ён ціха плача праўду, што я кагось далёкага люблю.
I чую цішу. I пяюць сініцы.
I людзі гожы воблік набылі.
У пахкай хмары дажджавой ігліцы стаіць туман, як неба на зямлі.
Пасуцца цені вымерлых тарпанаў, на дыбках ходзяць прыцемкі і сны.
Вясна падніме келіхі цюльпанаў за неба вып’ю і за дзве сасны!
Над зрубам манастырскае крынічкі схіліла восень гронкі арабін.
Сюды калісь прыходзілі чарнічкі, блакіт вады зачэрпвалі з глыбінь.
Сама журба былі іх сілуэты у сне маім, іх профіль як зіма. Дзівосы з гэтых мастакоў, паэтаў усё ім сніцца штось, чаго няма.
Усё ім сніцца штось, чаго не будзе.
I кожны з іх і мудры, і дзіця.
Па срэбнай ліне ў гэтай амплітудзе, як цуд, праходзяць воблікі быцця.
I цэлы свет... і гэтая драбнічка дымок туману ў прыгаршчах далін, і куфлік той, і яр той, і крынічка, і ўжо цяжкія гронкі арабін...
Крушы, ламай, касуй стэрэатыпы! Яны крычаць, працівяцца, ламай! Хоць тая звычка з профілем Ксантыпы і просіць, і галосіць: «Не чапай!»
Адпрэч яе дрымоту мяккіх спальняў. Яна табе нялюбая. Гары.
Знікай у папялішчах самаспальванняў, усходзячы на горкія кастры!
Звугольвайся. I з д’яблам грай у тэніс. Згарай да прыску ў думах і гадах.
Хай вылятае не той самы фенікс а ўжо інакшы, неймаверны птах!
I гляне праўда сумнымі вачамі: жыццё сплывае, як рака Пачайна.
Цераз гады пашчасціць, праз вякі рака ўжо стане згадкаю ракі.
I толькі вербам не забыць старым: кіян хрысцілі ў ёй, а не ў Дняпры.
* w w
Мы выехалі ў ноч. Мы проста звар’яцелі. Спаўзала ў хмару даль. Мы выехалі ў ноч. Замёрлі явары і шапатнуць не смелі.
I грымнуў гром, і даль бы выхапіла нож!
Аслеплыя на міг, мы ўрэзаліся ў цемру.
Машыну павяло, і мы згубілі шлях.
Усіх маіх лясоў такі прыветны церам раптоўна пасткай стаў у зліве й перунах.
I думалася мне: паклон маёй гардыні!
Мы выехалі ў ноч. Дарогі не відаць.
Было маё жыццё як ночы вераб’іныя.
Нічога я ў жыцці не ўмела пераждаць.
О, колькі мне ўсяго было наканавана!
I як былося мне ў тым горане пакут!..
Дык што ж ты ёсць, жыццё? Усё, што перачакана, ці ўсё-ткі тое ўсё, што адбылося тут?
* W*
Цень чорны крута нізрынае ўніз то белы голуб узлятае ўгору.
Праспект птушыны, сонечны карніз каронай строгім лініям сабору.
Стракаты рытм натоўпу і чубы абсад, пахілых дахаў старасвецце. Над горадам гамоняць галубы. Пра што, не ведаю. Пра ўсё на свеце.
Пра той сабор. Пра свет наш. Пра вайну.
Пра чалавецтва, пра нябёсы й крылы.
А можа, ён галубцы кажа: Ну, пакуль я лётаў, ты па мне тужыла?
'к’к’к
Я ніколі не звыкну.
Да цябе не патраплю звыкаць я.
Гэта ты за капрызы мае так прыгожа мяне пакараў.
I прыходзяць світанкі, штодзённых турбот адвакаты,
і прыносяць пад пахай тысячы розных спраў.
Я кажу ім: світанкі, ўсё на свеце так ілюзорна. Ураджай мітусні толькі колкая пожня адна. Колькі мы мілаваліся!
I ніводнага разу паўторна.
Колькі летаў кахаю ты ж мне любы ўсё болей штодня.
He трэба класці на плячо руку.
Падобны рух дарэчы хіба ў танцы.
Давер пудлівы, гэтаму звярку больш даспадобы халадок дыстанцый.
Ён любіць час. Што зробіш, ён такі.
Ён дзіўны звер, ён любіць нават муку.
Ён любіць нават далеч і разлуку, але не любіць на плячы рукі.
У тых садах, ў санатах салаўёў ён чуе крок скрадальны браканьера.
Чакае пасткі ад вачэй, ад слоў, і той спектакль яму ўжо не прэм’ера.
Смуга і смага людскага ўсяго!
Нам без яго нясоладка жывецца.
Але не трэба падклікаць яго.
Ён прыйдзе сам і ўжо не адхіснецца.
Ружэвінь соснаў... Арфа вечаровая... Але прыслухайся: мы не адны.
Вунь гномікі рыхтуюць сабе дровы ў смарагдавай вячэрняй глушыні.
Маленькія Гаруны аль-Рашыды ў чароўных тапцях, глянеш і няма. Ляжыць дарога, золатам прашытая... Бярозава ідзе з нябёс зіма...
Ты памятаеш, ты прыехаў з прыстані?.. О як сады былі тады расхрыстаны!
Уся ў гірляндах, як на свята жрыца, вясна зіхцела ў бліскаўках расы, і не было як вербам зажурыцца так падавала птаства галасы!..
КНІГІ ОНЛАЙН
