КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
У ластаўкі агнём гарэлі пёркі, У крумкачоў хрыпелі валлякі. Янаж марудна расшпіліла зоркі — Змярканне паплыло з пляча, з рукі... Шмат цудаў бачыў я, але ці быў такі? 3 Што за пытанне? Таннаю цаной Пазначанае — не манетай звонкай... Яна спынілася перада мной, I ўсё забылася — і сын, і жонка. I чулася птушыная гамонка, I містыкі ніякай не было Ці жарцікаў на ўзроўні Макаёнка. Ад месяца святло ў пакой плыло, I што тут здарыцца паганага магло? 4 Ад ластаўкі якой чакаць бяды? Ад крумкачоў? Яны ж амаль анёлы... У валасах яе цвілі сады, 1 пахла мёдам, і звінелі пчолы, Пялёсткі ўніз плылі па целе голым — На ўлонні затрымацца не маглі, Мой позірк там затрымваўся вясёлы. За хараство б такое каралі Свае кароны ўсе імгненна аддалі. 5 He маючы кароны залатой, Я аддаваў свой позірк захмялела, Але цвярозасць хітрая: «Пастой, — Сказала мне, — ты бачыш толькі цела, А дзе душа? Душы няма! Скалела! Такі ў распусніц незайздросны лёс. I госця гэтая цябе «схацела» Пасля мільёнаў ласак і пагроз Мужчын і юнакоў, разбэшчаных наскрозь». 6 I хоць не надта слухаў я, ды ўсё ж Паходзілі на праўду словы тыя, Бо ў ластаўкі і ўпоперак і ўздоўж Пабляклі раптам пёркі залатыя. У крумкачоў папрыгінала шыі, А з валасоў каханкі ўсё гусцей Пялёсткі не жывыя, а сухія Завіравалі да маіх вачэй, I млосна думкам стала, сэрцу — гарачэй. 7 Я разважаў: Яна душу згубіла, Аднак жа не згубіла хараства, Яна мужчын не любячы любіла — He жонка нічыя і не ўдава. Прымятая, аднак усё ж трава 3 тым водарам банальна-незвычайным, Якога часам прагне галава, 3 якім сысці магчыма ў вір адчайны I, там застаўшыся, прыняць зыход лятальны. 8 Ды што з таго — з душой ці без душы, Калі яна — прыгожая жанчына. Якія б ні распусныя мужы 3 ёй цешыліся — гэта не прычына Цябе прагнаць, лірычны адпачынак! Дык што ж, паэце мой, адпачывай, Удзячны будзь за мілую магчымасць Зноў паляцець у палюбоўны рай, У рай, дзе сонечным здаецца і адчай. 9 Магчымасць незвычайная была Спазнаць неверагоднае каханне, I я спазнаў, я выпаліў датла Цвярозасці барачнай збудаванне... Спявала ластаўка, вітала ранне, Прыладзіўшыся на маім плячы — Ізноў на крылцах залатое ззянне! Зноў нада мной віліся крумкачы. «Ты пакахаў Яе, — прасілі, — дык маўчы!» 10 I я маўчаў да хвілі да тае, Пакуль знікалі разам з Ею ў сонцы I ластаўка — дарадчыца яе, I крумкачы — дзюбастыя ахоўцы. А зніклі — я пачаў падшукваць слоўцы. Да Спенсера пабег я па страфу, Каб твор быў у класічнай аблямоўцы, Каб меў геданістычную страху, — Я Кітса абакраў, не бачачы граху. 14 студзеня 1990 РАТАВАННЕ ГРЭЦЫЯЙ ego-essai I табе, напэўна ж, вядома гэтае вісельнае адчуванне, калі на самым досвітку, на самай першай залацінцы дня, — спіцца і не спіцца, сон прыходзіць і няма ніякага сну; калі раптам няма чым дыхаць і пачынае здавацца, што сэрца распухае, пачварна разрастаецца, робіцца вялізным і балотна-мяккім, як тая (дзіцячы ўспамін) чырвоная падушка, што выпала з цыганскага воза і, нікому ўжо не патрэбная, абскубленая вераб’ямі і абсмоктаная жабамі, ляжыць у калюзе, набракае вільгаццю і небам; калі хочацца крыкнуць пра сваё сэрца: яно мяне душыць! Але замест крыку няцямлівыя вусны зусім спакойна вышэптваюць амаль фатальную фразу: «Дык гэта ж і ёсць яно, набліжэнне да смерці...» Каб пазбавіцца і ад гэтага ледзянога адчування, мы ляцім у Грэцыю, у кананічную для ўсёй Еўропы Грэцыю; мы ляцім на поўдзень — на сваю святочную прарадзіму. Нашы целы ператворацца ў самыя тонкія струны, а душы — у самыя пранікнёныя гукі. Усе альфы смутку стануць амегамі радасці; усе здзіўленыя воклічы забудуцца, акрамя самага чыстага здзіўлення: «Божа...» Як малое лашчыцца да маці, шукае абароны і цеплыні, так будзённая Еўропа — гэтае звышцывілізаванае дзіця — туліцца да святочнай Грэцыі, да яе прыцягальнай даўніны, ратуючыся ад духоўнай пагібелі. Еўропа малітоўным шэптам успамінае запавет Элады: цудоўнае трэба ахоўваць ад звычайнага. I мы, трывалая часцінка будзённай Еўропы, ляцім у Грэцыю, каб яшчэ і пакаяцца, па-дзіцячы прызнацца, што часцей за свечку запальваем электрычную лямпачку, часцей за Евангелле чытаем газету. Пані Грэцыя, даруй нам і, як вуснам даеш каханыя вусны, — дай нашым душам цудоўнае. Цэлафанава патрэскваючы, у нашу кроў паволі ўваходзіць дзесяцікіламетровая вышыня. Усе яе марозныя туманы, ледзяныя воблакі і паветраныя плыні задушліва падступаюць да пацяжэлых скроняў. Прэм’ерныя каўнерыкі сцюардаў і дымна-касметычная элегантнасць сцюардэс дбайна ствараюць напаўсонны жаданы нябыт. Наша стомленасць і наш вандроўны неспакой, імгненні, што прамінулі, і тыя імгненні, якія не паспелі надысці, — плаваюць у каламутным акварыуме гэтага нябыту, трывожна пабліскваючы, як далікатная луска падманутай залатой рыбінкі. Чалавек на зямлі і чалавек у небе — розныя істоты; на зямлі — ён гаспадар, у небе — госць. Яго мала суцяшае большая цывілізаванасць неба, заснаваная на біблейскім сведчанні: згодна першай кнігі Майсеевай, Бог спачатку стварыў неба, з чаго і вынікае, што засваенне неба пачалося раней, чым каланізацыя зямлі... Мы — у небе. Ты просіш цыгарэту, і мне здаецца, што на сапфіравы агеньчык запальнічкі набяжыць эгейская хваля. Далёка ўнізе — мора. Высокі голас эгейскае вады перамагае свой уласны шум, нібыта яна, цёплая марская вада, вымаўляе санорныя зычныя. Надыходзіць небаструннае заспакаенне, і я пачынаю прывыкаць, паступова прызвычайвацца да цябе, да твайго навальнічнага водару. Але ж не, гэта не толькі твой водар, не адной табе ахвяраваны абставінамі журботны пах. Так пахне і маладое бярозавае лісце, гвалтоўна кінутае ветрам на сірочы алтар пакінутай палескай цэркаўкі. I гэтак жа пахне святло кожнай нараўлянскай раніцы. Гнанае паляшуцкім болем, ляціць яно за Карпаты, за Альпы і дзе-небудзь у Верхняй Савоі зіхотка падае на старанна дагледжаны, некалі працавіты нож музейнае гільяціны. Ды не пра яе, далёкую музейную гільяціну (тое далёкае яшчэ будзе), — я апавядаю пра блізкае, роднаснае нашаму вандроўнаму настрою. Я апавядаю пра жнівеньскую веранду, у якой стаяць на падлозе, дарэмна чакаюць людзей, ужо нікому не патрэбныя слоікі з малінавым сокам, а за тонкай, як струна, сцяною ў мядовым гародчыку, паміраючы, зламаная сцяблінка вербены жаліцца соннай кітайскай ружы на свайго няшчырага каханка, на п’янага Палевіка — нябачнага чалавечаму воку палескага фаўна. Ён толькі што быў у гародчыку, але нават і не зірнуў на няшчасную вербену, адно патаптаўся на градзе і, пакінуўшы ў паветры пякучы пылок смутку, скокнуў на высокі плот — паляцеў адпачываць у свае любыя палі. У гародчык вярнуліся напалоханыя матылі, а сонная кітайская ружа так і не прачнулася, так і не пачула перадсмяротнае жальбы безнадзейна закаханай вербены. Я апавядаю, але ты не слухаеш, і не глядзіш на мяне, і не адчуваеш майго шалёнага спакою. Тысячы феерычных слоў нараджаюцца ўва мне, тысячы неверагодных вобразаў. I ўсё гэта адначасова. Я разгублены, я згубіў іхнія таленавітыя пачаткі і геніяльныя завяршэнні. Як у неахопнай гісторыі Старажытнай Грэцыі вельмі цяжка адрозніць міф ад праўды, а праўду ад легенды (на гэтай цудоўнай мешаніне, дарэчы, і заснавана наша ўяўленне аб Эладзе), так зараз і ў маёй душы зусім немагчыма сапраўднае аддзяліць ад прыдуманага, вымаўленае ад занатаванага. Немагчыма! I гэта выратавальная немагчымасць, бо ўсе мае пачуццёвыя супрацьлегласці, уся мая хмельная праўда, перакрыжаваная цвярозым фальшам, дапамагаюць мне ў маім бяскрыўдным донжуанстве — ствараць свята табе адной. Табе адной! I таму я хачу глядзець толькі на цябе — на твой лёгкі матыльковы шалік, на тваю доўгую сукенку, у якой пазнаю тэатр, ягоную заўсёды патаемную заслону, мімаходзь думаючы, што ва ўсіх тваіх мініспаднічках жыве неадольнае жаданне ператварыць строгі тэатр у кабарэ. Мне хочацца глядзець на цябе і маўчаць, глядзець бясконца; глядзець і нават не думаць, нічога не чуць, зусім не рухацца, слепнуць ад цябе, як слепне, не страчваючы зрок, мужчына, ператвараючыся ў хлопчыка. Мне хочацца бачыць, як тоне ў бяздоннай плыні ачышчальнай эротыкі маё шчаслівае сэрца. Прагну, каб ты высока ацаніла маё ідылічнае донжуанства, якое ці не самы надзейны доказ таго, што я — жыву! Мы сядзім побач, гэтак блізка, што фізічна пераходзім адно ў аднаго. Нам не замінае адзенне, і паміж намі няма ніякае мяжы, ніякай бачнай лініі, як паміж кветкамі ў вазе. Ты просіш віна, і я частую цябе, але не таму, што мне хочацца, каб ты піла, а толькі таму, што мне падабаецца, калі твае вусны пахнуць віном. Мне падабаецца, калі, расказваючы пра нешта ці проста смеючыся, ты дакранаешся да мяне, не рукамі — вуснамі, і пакідаеш на маёй шчацэ далікатны слядок пацалунка. Пачынаю разумець: мне патрэбна твая заўсёдная прысутнасць, тваё вечна новае цела — дасканалае, як арфічны палёт лебедзя; наіўнае, як маладзіковая сляза; капрызлівае, як вузел, у які непарыўна спляліся гітарныя струны і шыпшынавыя сцябліны. I я дакранаюся да цябе ўсім сабой, як дакранаюцца ўдзень да святла, а ўночы — да цемры. Я — закаханы, і мая закаханасць не абцяжарана сямейнаперспектыўнымі абавязкамі і абяцаннямі. Вольная, яна ніколі не здрадзіць волі. Я не хачу, каб закаханасць перарастала ў каханне. Каханне — пачуццё тупіковае, таму я баюся кахання. Над ім злавесна пацепваецца асінавае лісце нянавісці. Дык будзь жа вечнай, мая закаханасць, узгадаваная мудрымі анакрэонтыкамі, чыёй паэзіяй таропка наталяюцца мае вясёлыя дотыкі да тваіх рук, да тваіх ног і да твайго лона. Як Юная Парка, ты хацела застацца нявінніцай. Пасля Чарнобылю ты не толькі баялася нараджаць — нават не хацела ведаць мужчыну. I вось мы ляцім у Грэцыю, мы хочам увайсці ў гэтую краіну, як у чыстую ваду, каб змыліся ўсе нашыя страхі і забабоны, усе нашыя бяссонныя ночы і галаваскрутныя дні. Мы верым — у Грэцыі такое магчыма, бо ўся яна — Кастальская крыніца. Мы будзем вандраваць па гэтай зямлі, не замінаючы нікому, — так, як сонечныя парушынкі вандруюць па іконе. Мы будзем губляць свае целы і знаходзіць свае душы ў незлічона алтарным храме старажытных напамінаў, імя якому — Афіны. Ты ўспомніш, як не спадабаліся Афіны святому апосталу Паўлу, ды я супакою цябе: ГТавел жа наведаў Афіны дахрысціянскія і зусім праўдзіва тое, што гэты горад здаўся яму прыстанкам ідалаў.