КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Лічылася грахом, які караўся смерцю, калі юнак не ўставаў перад старэйшым. Параўн.: Паданні продкаў — вочы мудрасці, нясуць іх дзяды-прадзеды; хто дзядоў не шануе — сабе ямы рыхтуе. 405. Crede mihi, miseros prudentia prima relinquit (O). Верь мне, несчастных прежде всего оставляет разум. Вер мне, няшчасных перш за ўсё пакідае розум. Параўн.: Бяда не страта грошаў — розуму. 406. Credo, quia absurdum (Terf). Верю, потому что нелепо. NB! Формула, отражающая принципиальную противоположность религиозной веры и научного познания мира. Веру, таму што бязглуздзіца. 407. Credo ut intelligam. Верю, чтобы понимать. NB! Выражение приписывается средневековому богослову и философу Ансельму Кентерберийскому. Веру, каб разумець. Параўн.: Вера вышэй канфесіі. Веру, але правяраю. 408. Credula res amor est (О). Любовь доверчива. Каханне даверлівае. Параўн.: Страта кахання — змена каханай. Каханы, як дзіця, давярае любой; дзіця сталее — даверлівасць знікае. Вылечвае сябе прырода i закаханы адным — абыякавасцю. Грошы часта спараджаюць каханне, давер, страты. 409. Crescentem sequitur cura pecuniam (H). С ростом богатства растут заботы. 3 ростам багацця расце клопат. 410. Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit (J). К деньгам любовь растет по мере роста самого богатства. Любасць да грошаў павялічваецца з ростам самога багацця. Параўн.: Кагаты набудзе пасаду, каханне, новае багацце. 411. Cucullus non facit monachum. Клобук не делает монахом. Ср.: Четки святым не делают. Клабук не робіць манахам. 412. Cucurrit quispiam, ne pluvia madesceret, et in foveam praefocatus est. Спешил, чтобы не вымокнуть под дождем, а угодил в яму. Ср.: От волка ушел, а на медведя напоролся. Спяшаўся, каб не вымакнуць над дажджом, а трапіў у яму. Параўн.: Часта прыспех у жыцці, як у каханні, вядзе да стратаў. 413. Cui dolet, meminit (Cie). Кому болит, тот помнит. Каму баліць, той памятае. Параун.: Хвароба не жанчына, узгадваецца штодня. Хвароба i грошы проста так не прыходзяць (сыходзяць). Боль сам сябе выбольвае, як жанчына дзіця. 414. Cui fatum e furca est pendere, haud mergitur unda. Кому судьба быть повешенным, тот не утонет. Каму лес быць павешаным, той не патоне. Параўн.: Лес не ўсю пракладвае дарогу. Лес нельга ашукаць, лес можна аб’ехаць. Бог даў чалавеку волю — магчы ў межах можнага. 415. Cuilibet fatuo placet sua clava. Каждому дураку нравится его палка. Кожнаму дурню падабаецца яго палка. Параўн.: Жабраку патрэбна торба, бабе — мужчына, жанчыне — дзеці, дурню -— пуга. Не жыві, каб цябе увесь час падганялі, не падганяй, каб на цябе ўвесь час крыўдзіліся. Жанчына сварыцца з мужыком, а без яго плача. 416. Cui nasci contigit, mori restat. Кому пришлось родиться, тому доведется умереть. Ср.: Двум смертям не бывать, одной не миновать. Каму прыйшлося нарадзіцца, таму давядзецца памерці. Параўн.: Без працы няма чалавека, без смерці — славы. Нарадзіўся — сям’i і радзіме згадзіўся. Прырода, як жанчына, выпадкова рэдка ўзнагароджвае. 417. Cui placet alterius, sua nimirum est odio sors. Человек недоволен своей участью, считая счастливыми других. Ср.: В чужих руках всегда ломоть велик. Чалавек незадаволены сваей доляй, калі лічыць шчаслівымі іншых. Параўн.: Чужы конь хутчэйшы, карман таўсцейшы, жонка талкавейшая. Скнару і багачу ўсё мала. Сваяк сваяку зайздросціць, як красуня красуні. 418. Cui (Qui) cum paupertate bene convenit, dives est (Sen). Кто хорошо сжился с бедностью, тот богат. Хто добра зжыўся з беднасцю, той багаты. Параун.: Хоць ты i разумны, але калі бедны — нядольнік. Багаты цяжэй растаецца з капейкаю, чым бедны з рублём. Жабрак шчаслівейіпы за багача, неадукаваны за асветнага, — як i кожны цёмны. 419. Cui sit conditio dulcis sine pulvere palmae? У кого была бы возможность без труда получить сладостную пальму? = У каго была б магчымасць без працы атрымаць салодкую пальму? 420. Cuivis dolori remedium est patientia (PS). Терпение — лекарство от любого горя. Цярпенне — лекі ад любога гора. 421. Cujus commodum, ejus periculum. Чья выгода, того и риск. Чыя выгада, таго і рызыка. Параўн.: Хто не рызыкуе — не выйграе. Рызьікаваў, рызыкаваў, ды й упаў. Рызыка — лязо. Лепш даўжэй, але без рызыкі. 422. Cujus est potentia, ejus est actum. Чья сила, того и действие. Ср.: У кого сила, у того и право. Чыя сіла, таго і дзеянне. Параўн.: Цэняць Бог і людзі таго, хто асуджае вінаватага, хаця ён сябра, апраўдвае нават таго, хто непрыяцель яму. Сіла розуму патрабуе i спараджае рознастайнасць. 423. Cujus regio, ejus lingua. Чья страна, того и язык. Ср.: Среди ворон каркай по-вороньи. Чыя краіна, таго i мова. Параун.: Чужая мова ў тваёй царкве вынішчае твой дух. Чым болей заваёўнік у храме і сталіцы распараджаецца, тым болей яго ненавідзяць. Мова аратага, настаўніка i валадара — мова храма. 424. Cujus regio, ejus religio. Чья страна, того и религия. Кто владеет страной, тот определяет религию. NB! Принцип, который был установлен в 1555 г. (так называемый Аугубургский мир) в результате войн между протестантскими князьями Германии и императором Карлом И В те времена этот принцип — выражение религиозной свободы. Чыя краіна, таго і рэлігія. Хто валодае краінаю, той вызначае рэлігію. Параўн.: Нядольная краіна, у якой чужая рэлігія. Мітрапаліту з суседняй дзяржавы не вышэптваюць тайны, не просяць, не загадваюць. 425. Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis, in errore perseverare (Cie). Каждый человек ошибается, но только глупец упорствует в своей ошибке. Кожны чалавек памыляецца, але толькі дурань упарціцца ў сваёй памылцы. Параўн: Няздатнік памыляецца і не каецца — долі выракаецца. Як прыгажуні розум не замінае, так гаспадара адна памылка не разарае. Памьіліўся — павінавацься. 426. Culpa lata dolo proxima est. Грубая небрежность близка к умыслу. Грубая неахайнасць блізкая да намеру. Параўн.-. Папіхіч і абыякавец не проста неахайнікі — зламыснікі. 427. Culpam majorum posteri luunt (QC). За вину предков платят потомки. За віну продкаў плоцяць нашчадкі. Параўн: Не будзе шчасця ў дзеда, які сваю віну перакладвае на плечы дзяцей і ўнукаў. Няма долі ў сына і ўнука, калі яны не прыўмножаць багацце дзядоў. 428. Culpam poena premit comes (H). За преступлением следует наказание. За злачынствам ідзе пакаранне. Параўн:. Забойца не пакараны — апраўданы. Першае правіла жыцця: ніхто не мае права пасягаць на волю Бога — перапыняць адведзены 1м час чалавеку (забіваць другога ці вучыць на забойства) 429. Cum aquila esse potes, inter graculas primas ne optas. Можешь быть орлом — не стремись быть первым среди галок. = Можаш быць арлом — не імкніся стаць першым сярод варон. Параўн: Хвост каровы цяжэй за галаву мухі. 430. Cum feriunt unum, non unum fulmina terrent. Молнии поражают одного, пугают многих. Ср.: Чужая беда учит. = Маланкі паражаюць аднаго, пужаюць многіх. Параўн: Знакі лесу б’юць аднаго, вучаць многіх. Казаць праўду — страціць сяброў. Хто сам лечыць сябе — дастойны вучань прыроды. 431. Cum finis est licitus, etiam remedia sunt licita. Если цель законна, законны средства. Ср: Цель оправдывает средства. Калі мэта законная, законныя сродкі. Параўн.: Хто пра зямлю дбае, таму яна дабром вяртае. 432. Cum grano salis (РМ). С крупицей соли. 3 крупінкай солі. Параўн: Агонь чысціць, вада мые, соль мірыць іх. Ідэй у чыстым выглядзе, як многія думаюць, амаль няма. 433. Cum lupus addiscit psalmos, desiderat agnos. Даже если волк выучит псалом, он все равно жаждет ягнят. Ср: Кривое веретено не исправится. Нават калі воўк вывучыць псалом, ён усе роўна прагне ягнят. 434. Cum mula pepcrit. Когда мул родит. Ср: Когда рак (на горе) свиснет. Калі мул народзіць. Параўн: Калі рак (на тары) свісне. 435. Cum recte vivis, ne cures verba malorum. Если живешь честно, не бойся злых языков. Ср.: К чистому поганое не пристанет. = Калі жывеш сумленна, не бойся злых языков Параўн.: Сумленнаму абгаворы, як страсе дождж. 436. Cum rem animus occupavit, verba ambiunt (Sen). Если ум овладел темой, слова приходят сами по себе. Калі розум авалодаў тэмай, словы прыходзяць самі сабою. Параўн.: Мэта ў шчасці ўпрыгожвае, пры няшчасці суцяшае. Золата без розуму — балота, чалавек без мэты — пустота. 437. Cum tacent, clamant (Cic). Подобно крику их молчание (букв.: когда молчат, кричат). NB! В первой речи против Катилины Цицерон, превышая свои консульские полномочия, повелевает Катилине отправиться в изгнание. Сенаторы при этом молчали, и Цицерон понял это молчание, как санкцию с их стороны на допущенное им нарушение законной процедуры, которая требовала для изгнания римского гражданина вынесения судебного постановления. Падобна да крыку іх маўчанне (літ.: калі маўчаць, крычаць). 438. Cum te mortalem noris, praesentibus exple deliciis animum: post mortem nulla voluptas (Ep). Поскольку знаешь, что ты смертен, ублажай душу сегодняшними радостями: после смерти — никаких наслаждений. Паколькі ведаеш, што ты смяротны, наталяй душу сённяшнімі радасцямі: пасля смерці — ніякіх насалодаў. Параўн.: Старается, вучышся, а дурнем памрэш. Жыў годна, памірай дастойна. 439. Cum uxoribus incommode vivitur, at sine illis omnino non vivitur (Cato). Жизнь с женой — дело нелегкое, но жизнь без нее вообще невозможна. Жыццё з жонкаю — справа нялёгкая, але жыццё без яе наогул немагчымае. Параўн.: Верная жонка немажліва без вялікага розуму. Здраджваюць замужкі і халасцячкі, калі галодньй ці бязмозглыя. 440. Cum vini vis penetravit Consequitur gravitas membrorum, praependiuntur Crura vacillanti, tardescit lingua, madet mens Nant oculi; clamor, singultus, jurgia gliscunt (Lcr). После действия вина на человека все его тело наливается тяжестью, спотыкаются ноги, заплетается язык, туманится рассудок, начинают блуждать глаза; разгораются крики, рыдания ссоры. Пасля дзеяння віна на чалавека ўсё яго цела наліваецца цяжарам, спатыкаюцца ногі, заплятаецца язык, туманіцца розум, пачынаюць блукаць вочы; пачынаюцца крыкі, плач, сваркі. Параўн.: П’яніца п’е не гарэлку, а слёзы блізкіх. П’яніца не бачыць слёз дзяцей, лёс не бачыць пакутаў п’яніц.