КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
вальненне. Параўн.: Не кожны бедны — тупы, не кожны бататы — разумны.Унаследаванае i заробленае багацтва церпяць, яно радуе валадара; намахляранае ці рыўком нажытае — праклінаюць, яно страшыць валадара. 521. Dixi et salvavi animam meam (= Dixi et animam levavi). Я сказал и спас (облегчил) свою душу (те. я предупредил, на душе стало легче, совесть моя спокойна). = Я сказаў і выратаваў (аблягчыў) сваю душу (г.зн. я папярэдзіў, на душы стала лягчэй, сумление мае спакойнае). Параун.'. Не кожнае слова аблягчае сябе і другіх. Выплакацца ці паспяваць — за-званіць на струнах неба. 522. Dixisse, non tacuisse interdum poenitet. Иногда мы сожалеем, что скажем, а не промолчим. Ср.: Кто много болтает, тот беду на себя накликает. Лучше споткнуться ногою, чем словом. Часам мы шкадуем, што скажам, а не прамаўчым. Параўн.: Калі вароны каркаюць, салаўю лепей памаўчаць. Доўга вучыцца размаўляць, яшчэ болей — вучыцца маўчаць. 523. Docendo discimus (Sen). Обучая, учимся (сами). Навучаючы, вучымся (самі). Параўн.: Вучоба, як думка, бясконцая. Ісціна, вучоба, рух не маюць ні пачатку ні канца. 524. Docere debitum est, delectare honorarium (Cic). Обучать — дело долга, развлекать — дело уважения. Вучыць — справа абавязку, весяліць — справа паважэння. Параўн.: Вучыць маладога ці старога — радасць, весяліць — прыніжацца. Вучыць няздатніка — пісаць на пяску. 525. Docere omnes ambiunt, doceri pene nulli. Поучать стремятся все, быть поучаемым — никто. Павучаць імкнуцца ўсе, павучацца — ніхто. Параўн.: Галодны наесца, вучоны не навучыцца. 526. Docto homini et erudito vivere et cogitare (Cic). Для ученого и просвещенного жить — значит мыслить. Для вучонага i асветнага жыць — значыць мысліць. 527. Doctrina est fructus dulcis radicis amarae. Ученость — сладкий плод горького корня. Ср.: Корни ученья горьки, плоды — сладки. Без муки нет науки. Вучонасць -— салодкі плод горкага кораня. Параўн.: Веды даражэй золата. Шмат ведаеш, не гаруй, што цяпер не шанцуе. 528. Doctus nemo nascitur. Ученым никто не рождается. Вучоным ніхто не нараджаецца. Параўн.: Здольны вучыцца змалку да старасці. Жыццё заканчваецца, вучоба — ніколі. Жыта баіцца ветру ўпоўдзень, стары — неадукаванасці ў старасці. 529. Dolendi est modus, timendi non item (PJ). У скорби есть пределы, у страха их нет. Ср.: У страха глаза велики. = У смутку ёсць межы, у страху ix няма. 530. Dolor animi morbus gravior est, quam corporis. Болезнь души тяжелее, чем болезнь тела. Хвароба душы цяжэй ад хваробы цела. 531. Dolor dolorem trudit et metus metum. Скорбь порождает скорбь, страх порождает страх. Журба спараджае журбу, страх спараджае страх. Параўн.: Не зведваць смутку — салодкасці ад радасці не адчуваць. Страху не бойся, бо прыйдзе большы страх. 532. Dolorem dies longa consumit. Долгий день ослабляет боль. См. тж. Dies aegritudinem adimit. Dies levat lucrum. Доўгі дзень аслабляе боль. Параўн.: Боль душы спараджае боль цела. Запозненая падзяка можа быць не проста бескарыснай — шкоднай, як свет лямпачкі ўдзень. 533. Dolus an virtus quis in hoste requirat? (V). Не все ли равно, хитростью или доблестью победил ты врага? (букв.: кто станет выбирать между хитростью и доблестью, имея дело с врагом?). ЦІ не ўсё роўна, хітрасцю або доблесцю перамог ты ворага? (літ.: хто стане выбіраць паміж хітрасцю i доблесцю, маючы справу з ворагам?). Параўн.: 3 ворагам па-варожаму. Не верыць раскаянаму ворагу. Твой вораг — вораг твайго брата, вораг твайго сябра — твой вораг. Вораг лепей за даносчыка. 534. Domi leones, foris vulpes (PS). Дома — львы, вне его — лисицы. Ср.: Молодец против овец, а против молодца — сам овца. Дома львы, па-за ім — лісіцы. Параўн.: Не любіш уласную дзяржаву, не палюбіш суседнюю, не стварыў супакой i лад ва ўласнай хаце — не створыш на вуліцы. 535. Domi suae quilibet rex. В своем дому каждый — царь. = У сваім доме кожны — цар. Параўн.: Нават дурню цяжка жывецца, калі не гаспадар у сваей хаце. Шчасце, калі ў сваім доме разумеюць. 536. Domus propria — domus optima. Свой дом — наилучший дом. Ср.: В гостях хорошо, а дома лучше. = Свой дом — найлепшы дом. Параўн.: Без сваей хаты i дзяцей ніхто не абыдзецца. Хата без гаспадыні плача, а мужчына без жанчыны. Свой дом не чужы — з яго не выжануць. 537. Domus sua cuique est tutissimum refugium. Свой дом — каждому безопаснейшее убежище. Ср.: Мой дом — моя крепость. Свой дом — кожнаму найбяспечнае сховішча. Параўн.: Свая хата дабром багата. У любой хатцы свая павадка. Хату рукі трымаюць. Няшчасце, калі дома плачуць дзеці. 538. Donec eris felix, multos numerabis amicos, tempora si fuerint nubila, solus eris (O). Пока ты будешь счастлив, у тебя будет много друзей; когда наступят мрачные времена, останешься один. Ср.: Друзья познаются в беде Пакуль ты будзеш шчаслівы, у цябе будзе шмат сяброў; калі наступяць змрочныя часы, застанешся адзін. Параўн.: Прыяцеляў шмат, а як топішся — ні за кога не ўхопішся. 539. Dos est magna parentum virtus (H). Добродетель родителей — большое приданое. Дабрадзейнасць бацькоў — вялікі пасаг. Параўн.: Хто размянтрэжыў багацце бацькоў — яны не варты ўспаміну. Не патроіў грошы бацькоў — не памогуць табе з Тагасвецця. 540. Do, ut des. Я даю, чтобы ты дал. = Я даю, каб ты даў. Параўн.: Не даў — не шукай. Атрымаў — падзяліся, не атрымаў — не журыся. 541. Duae res longe sunt difficillimae: lexicon scribere et grammaticam. Существуют два самых трудных дела: составлять словарь и писать грамматику. Існуюць дзве самыя цяжкія справы: складаць слоўнік і пісаць граматыку. Параўн.: Любая навізна, як хада па цаліку, прыклікае мужных і таленавітых. 542. Diibia plus torquent mala (Sen). Неизвестные беды больше тревожат. Ср.: Страшнее всего — неожиданные несчастья. Невядомыя беды болей трывожаць. Параўн.: Зараней не вінавацься — гэта зробяць сябры. Не вінаваць сябе — павінавацяць суседзі. Бяда, як каханне, доўга ідзе, яшчэ больш не забываецца. 543. Ducunt volentem fata, nolentem trahunt (Sen). Желающего судьба ведет, нежелающего — тащит. NB! Изречение греческого философа-стоика III в. до н.э. Кпеанфа, переведенное на латинский язык Сенекой. Зажадалага лес вядзе, незажадалага — цягне. 544. Dulce bellum inexpertis (Veg). Война приятна неопытным (т.е. кто ее не испытал). Вайна приемная нявопытным (г.зн. хто яе не зведаў). Параўн.: На вайне не толькі ўзнагароджваюць — забіваюць. Не лезь у чужыя дзверы — палезуць у твае. 545. Dulce laudari a laudato viro (Naev). Приятна похвала от достойного похвалы. Приемная пахвала ад дастойнага пахвалы. Параўн.: Пахвала добрага прыйдзе ў патрэбны час, крыўды злога ідуць заўжды. Цягавіты конь не прыстае, дастойны не перастае дабрачыць. 546. Dulce est desipere in loco (H). Приятно вовремя подурачиться. Ср:. Делу время, потехе час. Прыемна своечасова падурэць. Параўн:. Любыя гульні, абы без найзлога ворага чалавецтва — алкаголю. 547. Dulce est socios habuisse malorum. Утешительно иметь товарищей по несчастью. Суцяшальна мець таварышаў па няшчасцю. Параун.: Сябра адзін, непрыяцеляў дзесяць. Дурная птушка свае гняздо гнюсіць, неразумны кажа сябру, што той не забудзе. 548. Dulce et decorum est pro patria mori (//). Отрадно и почетно умереть за Отечество. Уцешна і ганарова памерці за Айчыну. Параўн.: За край i звычай да смерці стой. За Радзіму ўпадзь, але не здрадзь. Без Рады любое войска гіне. Мала радасці заўчасна загінуць наваг за Радзіму. Mani i Айчыну з сэрца не выкінуць. 549. Dulce etiam fugias, quod fieri amarum potest. Избегай сладкого, которое может стать горьким. Ср.: Горьким лечат, а сладким калечат. Пазбягай салодкага, якое можа стань горкім. Параун.: Не смакчы цукеркі — не страціш зубы, не вер жанчыне — не будзеш плакаць. Дурнаваты ганяецца за салодкім, разумны прагне супакою. Нядумкі з жанчыны пасмяяўся, а пад яе пятою аказаўся. 550. Dulcis fumus patriae (Нот). Дым Отечества сладок. Дым Айчыны салодкі. Параўн.: На чужыне і камар загіне. Мядзведзю дарагое логвішча, птушцы — гняздо, чалавеку — свая сяліба. Не ўсялякі кут — бацькаўшчына. 551. Dum est vita grata, mortis condicio optima est (PS). Умри, пока тебя ласкает жизнь. (Пер. М. Гаспарова) Памры, пакуль цябе лашчыць жыццё. Параўн: Запамінаць вартнае запамінання, ствараць вартнае запа.мінання, дзякаваць долі за вартнае запамінання. Ведаеш, смерць прыйдзе, але ўсё роўна плануй і працуй, працуй i плануй; бо хутка па.мрэш. 552. Dum fata sinunt, vivite laeti. Пока позволяет судьба, живите весело. Пакуль дазваляе лес, жывіце весела. Параўн: Весяліся і ўдараў лесу сцеражыся. Хто плача і спявае, таму Бог памагае. Хто часта весяліцца, на таго лёс крывіцца. 553. Dum ferrum candet, tundito. Куй железо, пока оно горячее. Ср.-. Коси, коса, пока роса, роса долой — и ты домой. Куй жалеза, пакуль яно гарачае. Параўн.: Спяшайся павольна, бо прызавеш не толькі гроты i пасады, a i смерць. 554. Dum fervet olla, vivit amicitia. Пока кипит похлебка, цветет дружба. Пакуль кіпіць поліўка, квітнее дружба. 555. Dum fortuna favet, parit et taurus vitulum. Пока благоприятствует судьба, и бык родит телят. Ср:. Кому счастье, у того и куры доятся. Пакуль спрыяе лес, i бык нараджае цялят. Параўн: Бойся не паслухацца лесу, яшчэ болей — не пакаяцца перад Богам. Лес нас любіць i асцерагае; Бог любіць нас болей, чым мы самі сябе, навучае нас саміх і пакаленні нашыя, калі заслужылі. 556. Dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur (Ter). Когда дух колеблется, можно любой малостью склонить его в ту или иную сторону. Калі дух вагаецца, можна любой дробяззю схіліць яго ў той ці іншы бок. Параун.: Духу, як рацэ, патрэбныя берагі, дуты патрэбны факел, рацэ — крыніцьі. 557. Dum licet, obducta solvatur fronte senectus (H). Пока можно, изгоняй с задумчивого лица старческую угрюмость. Пакуль можна, выганяй з задумлівага твару старэчую пахмурнасць. Параун.: Хавай свае нягоды і маркоты, розум і здольнасці ад тупых i неразвитых. Журба горш за саму хваробу. 558. Dum spiro, spero (О). Пока дышу, надеюсь. Пакуль дыхаю, спадзяваюся. Параўн: Пакуль варушуся — спадзяюся. Шмат грошаў асляпляюць, шмат надзеяў адурняюць. Надзея без працы — яблыня без яблык.