КНІГІ ОНЛАЙН

Гаворыць — старажытны Рым, гавораць — пра Старажытны Рым

Валер Санько

Выдавец: Хата

Памер: 380с.

Мінск 2003

112.94 МБ

227.	Benefacta in luce se collocari volunt (Cic).
О добрых делах говорят во всеуслышание.
Пра добрыя справы гавораць уголас.
228.	Benefacta malo locata malefacta arbitror (Enn, Cic).
Благодеяния недостойному я считаю злодеяниями.
Дабрадзействы недастойнаму я лічу злачынствамі.
229.	Beneficia eo usque laeta sunt dum videntur exsolvi posse; ubi multumantevenire, pro gratia odium redditur (T).
Благодения приятны тогда, когда знаешь, что можешь за них отплатить; когда они непомерны, вместо благодарности воздаешь за них ненавистью.
Дабрадзействы прыемныя тады, калі ведаеш, што можаш за іх адплаціць; калі ж яны празмерныя, замест удзячнасці адплачваеш за іх нянавісцю.
230.	Beneficia non abstruduntur.
Благодеяний не скрывают.
Спрыянствы не ўтойваюць. Параўн: Імя i слава важней, чым прыгажосць, грошы, песні.
231.	Beneficia non obtruduntur.
Благодеяний не навязывают.
Дабрадзействы не навязваюць. Параўн: Каровы не маеш, чужым малаком не частуй.
232.	Beneficium accipere —libertatem vendere (PS).
Принять благодеяние — продать свободу.
Прыняць дабро — прадаць свабоду.
233.	Beneficium dare qui nescit, injuste petit (PS).
Не жди благодеяний, если сам их не оказываешь.
Не чакай дабрачыннасці, калі сам яе не аказваеш.
234.	Beneficium latronis non occidere.
Благодеяние разбойника — не убить.
Дабрачыннасць разбойніка — не забіць. Параўн:. Злых вучы, калі кій (палку) маеш.
235.	Beneficium non in eo consistit, quod datur, sed in animo ejus qui dat.
Благодеяние не в том, что дают, а в душе дающего.
Дабрачыннасць не ў тым, што даюць, а ў душы дароўніка.
236.	Bene ille Graecorum proverbio praecipitur:
Quam quisque norit artem, in hac se exerceat (Cic).
Хорошо говорит греческая пословица: какое кто знает искус­ство, в том пусть упражняется.
Добра кажа грэчаская прымаўка: якое хто ведае мастацтва, у тым няхай практыкуецца. Параўн: Пагаварыць з разумным, што тры кнігі прачытаць.
237.	Bene merenti bene profuerit, male merenti par erit (Pl).
Сеющему добро отплатят добром, сеющему зло — злом.
Сееш дабро — адплоцяць дабром, сееш зло — злом. Параўн: Бязмозглы — помслівы i злы, злы і помслівы — бязмозглы. Зло тармозіць працу і кароціць жыццё. Зласнюкі — вар’яты, ад іх бараніцца і адыходзіць.
238.	Bene qui latuit, bene vixit.
Счастливо прожил тот, кто жил незаметно.
Шчасліва пражыў той, хто жыў непрыкметна.
239.	Benevolus animus maxima est cognatio.
Благожелательный человек — самый близкий родич. Ср: Доб­рый человек надежнее каменного моста.
Добразычлівы чалавек — самы блізкі родзіч.
240.	Bis dat qui cito dat (PS).
Дважды дает дающий быстро. Ср: Вдвойне благодетель кто помогает быстро.
Двойчы дае, хто дае хутка.
241.	Bis idem exigi bona fides non patitur.
Честность не позволяет одного требовать дважды.
Сумленнасць не дазваляе адно патрабаваць двойчы. Параўн.: Дрэнная дзяржава, калі працавітыя і сумлснныя пакутуюць нароўні з ляніўцамі, злачынцамі, а то і болей. Махляр заўжды выйграе ў сумленнага ў дрэннай дзяржаве, бо ён не горды i не годны, дзесяць разоў паклоніцца.
242.	Bis peccare in bello non licet.
На войне дважды ошибаться нельзя.
На вайне двойчы памыляцца нельга.
243.	Bis pueri senes.
Старики — дважды дети.
Старыя — двойчы дзеці. Параўн.: Старыя, што пражылі пустое жыццё, не патраілі бацькоўскія набыткі, дзяцей не выхоўваюць.
244.	Bis vincit, qui se vincit in victoria (PS).
Дважды побеждает, кто побеждает себя побеждающего.
Двойчы перамагае, хто перамагае сябе ў час перамогі.
245.	Blanda patrum reprobos (segnes) facit indulgentia natos.
Слепая любовь родителей развращает детей.
Сляпая любоў бацькоў разбэшчвае дзяцей. Параўн.: Няшчасныя хлапчаняткі, якіх не лаюць ні бацькі ні маткі.
246.	Blanditia, non imperio fit dulcis Venus (PS).
Любовь можно снискать лаской, а не силой. Ср.: Насильно мил не будешь.
Каханне можна здабыць ласкаю, а не сілаю. ГІараўн. Любутак у багатых, як мякіны вакол зярнятаў. Кахаць цяжка, не кахаць цяжэй. Не ўпадабаўся целам i хатаю, не прывабіш справамі і песнямі. Каханне не літасціна — любому не падаюць. Каханне без фізічнай спатолі — дрэва без кветак, без дзяцей — дрэва без карэння.
247.	Bona consuetudo excutere debet quod mala instruit.
Добрый обычай должен отменить заведенное плохім законом.
Добры звычай павінны адмяніць заведзенае дрэнным законам. Параўн.: Традыцыя нараджае законы, а не наадварот.
248.	Bonae mentis soror est paupertas.
Бедность — сестра здравому смыслу. Ср.: Голь на выдумки хитра.
Беднасць — сястра здароваму сэнсу. Параўн.: Беднаму не сорамна, але і хваліцца няма чым. Толку, што вясёлы, калі голы.
249.	Bona facile mutantur in pejus.
Добро легко обратить в зло.
Дабро легка ператварыць у зло. Параўн.: Навошта тых біць, з кім жыць. Дабро стане злом, калі яно для гультая.
250.	Bona fama est alterum patrimonium.
Добрая слава — второе наследство.
Добрая слава —другая спадчына. Параўн.: Слава не ляжыць, на ўвесь свет крычыць. Невук да старасці чакае памогі звонку: ад 35
маці, старшыйі, пана, — а разумны славу здабывае сваімі рукамі i галавою.
251.	Bona fama divitiis est potior (PS).
Добрая слава лучше богатства.
Добрая слава лепш ад багацця. Параўн. '. Бяда ў славы адна: высокая і нізкая хутка ляцяць, яшчэ барджэй мінаюць.
252.	Bona mors est humani, vitae quae extiguit mala (AS).
Смерть хороша для человека, если избавляет его от несчастий.
Смерць добрая для чалавека, калі выбаўляе яго ад няшчасцяў.
253.	Bona opinio homini tuttior pecunia est.
Добрая слава надежнее денег.
Добрая слава надзейней за грошы. Параун.'. Без грошай яду не купіш, нават каб доўгачаканай славе парадавацца.
254.	Bonarum rerum consuetudo pessima est (PS).
Привычка к благополучию — наихудшая привычка.
Прывычка да дабрабыту — найгоршая звычка.
255.	Bona valetudo melior est quam maximae divitiae.
Хорошее здоровье лучше наибольшего богатства. Ср:. Здоро­вье дороже богатства.
Добрае здароўе лепш, чым найбольшае багацце. Параўн.: Здароўе і прыгажосць берагуць замаладу. Здароўе не грошы, з гадамі не прыбывае. Не паможа турбота пра душу, калі хварэе ўжо цела.
256.	Boni pastoris est tondere pecus, non deglubere (Su).
Хороший пастух должен стричь овец, а не сдирать с них кожу.
NB! Как свидетельствует римский историк Светоний, та­ким был ответ императора Тиберия римским наместникам, ко­торые предлагали увеличить и без того немалый налог с местного населения.
Добры пастух павінны стрыгчы авечак, а не здзіраць з іх скуру. 3 людзьмі і рэчамі ладзіць умеранасць і вытрымка.
257.	Bonis nocet, qui malos parcit (PS).
Кто дурных щадит, хорошим вредит.
Хто дранных шкадуе, добрым шкодзіць. Параўн:. Злодзея не біць — добрага губіць.
258.	Bonorum vita vacua est metu.
Жизнь честных людей свободна от страха.
Жыццё сумленных людзей свабоднае ад страху. Параун.: Чыстае сумление — лепшая падушка.
259.	Bonos corrumpunt mores congressus mali.
Дурное общество портит хорошие обычаи.
Паганае грамадства псуе добрыя звычаі.
260.	Bonum ad virum cito moritur iracundia (PS).
На хорошего человека зло быстро проходит.
Злосць на добрага чалавека хутка праходзіць. Параўн.: Крэўнікі і дабракі дзесяць разоў паб’юцца, сто памірацца.
261.	Bonum est etiam bona verba inimicis reddere.
Хорошо даже недругам сказать доброе слово. Ср:. На добрый привет — добрый ответ.
Карысна нават недругам сказаць добрае слова. Параўн:. Як вы нашым, так мы вашим.
262.	Bonum est quod secundum naturam est (Sen).
Хорошо все, что в согласии с природой.
Добра ўсё, што ў згодзе з прыродай.
263.	Bonum initium est dimidium facti.
Хорошее начало — половина дела.
Добры пачатак — палова справы.
264.	Bonum magis carendo quam fruendo cernitur.
Добро легче замечается, когда его нет, чем когда им пользуют­ся. = Дабро лягчэй заўважваецца, калі яго няма, чым калі ім карыстаюцца. Параўн:. Калі дабра багата — яго не бачаць, як дзень.
265.	Bonum vinum laetificat cor hominis.
Доброе вино веселит сердце человеческое.
Добрае віно весяліць сэрца чалавечае. Параўн.: Віно згубіла болей людзей, чым усе войны. Любая гарэлка знішчае любую нацыю. Слабая галава і здароўе, — то віно рэшту аднірме.
266.	Bonus animus in mala re dimidium est mali (Pl).
Доброе намерение в злом деле вдвое уменьшает зло.
Добры намер у злой справе ўдвая зменшвае зло.
267.	Bonus dux bonum reddit comitem.
При хорошем проводнике — хороший спутник. Ср:. Каков па­стух, таково и стадо.
Пры добрым правадніку — добры спадарожнік.
268.	Bonus judex damnat improbanda, non odit.
Хороший судья обвиняет виноватого, но не ненавидит.
Добры суддзя абвінавачвае вінаватага, але не ненавідзіць.
269.	Bonus liber melior est quisque quo major (PJ).
Всякая хорошая книга тем лучше, чем она больше.
Усякая добрая кніга тым лепшая, чым яна большая. Параўн:. Чытанне шліфуе розум, гімнастыка цела. Найлепшая радасць i шчасце ў жыцці — чытанне мудрых кніг. Малаграматны i сляпы — родныя. Не верыць кожнаму слову бліжняга i любой парадзе кнігі. Карабель без компаса, чалавек без кнігі не абыходзяцца. Нават нямога i глу­хота асветліць кніга. Кніга не жонка, ніколі не адрачэцца.
270.	Bonus vir semper tiro (AT).
Порядочный человек всегда простак (те. его всегда легко обмануть).
Прыстойны чалавек — заўсёды прастак.
271.	Bos ad aquam tractus non vult potare coactus.
Гони вола хоть к реке — насильно пить не будет. Ср:. Добром большего добьешься, чем силой.
Гані вала хоць да ракі — знасілы піць не будзе.
272.	Breve enim tempus aetatis, satis longum est ad bene honesteque vivendum (Cic).
Жизнь коротка, но все же достаточно продолжительна, чтобы жить хорошо и честно.
Жыццё кароткае, але ўсё ж досьщь працяглае, каб жыць добра i сумленна. Параун.: Жыццё кароткае для працы, доўгае — для нядолі. Якое ні доўгае жыццё, памятаюцца шчаслівыя дні працы, сла­вы і нядолі.
273.	Breves vibrantesque sententiae.
Сентенции (изречения, мудрые слова) блещут краткие.
Сентэнцыі (выразы, мудрыя словы) блішчаць кароткія. Параўн.: Трэба шмат жыць, пакутаваць, каб навучыцца гаварыць з яркай звонкасцю.
274.	Brevis ipsa vita, sed in malis fit longior (PS).
Жизнь коротка, но в бедах долгой кажется.