КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
902. Homo sacra res est homini (Sen).
Человек человеку — святыня.
Чалавек чалавеку — святыня. Параўн.: Сярод разумных разумнеюць, сярод тупых — тупеюць, зладзейных абтурэмніваюцца.
903. Homo sapiens.
Человек разумный.
NB! Биологическое определение современного человека.
Чалавек разумны. Параўн.: У людзях знайсці чалавека не ўсім удаецца. Няшчасце павярхоўных — выдаюцца знаўцамі, разумнымі.
904. Homo semper in ore aliud fert, aliud cogitat (PS).
У человека всегда на языке одно, на уме другое. Ср.: На языке мед, на сердце лед. Мягко стелет, а жестко спать.
У чалавека заўсёды на языку адно, у галаве другое.
905. Homo sine religione, sicut equus sine freno.
Человек без религии — что лошадь без узды.
Чалавек без рэлігіі — як конь без цугляў. Параўн.: 3 Богам дагавор не падпісваюць, але слова трымаюць. Толькі сабака на ікону брэша. Нават злодзей просіць Бога.
906. Homo sum, humani nihil а те alienum puto (Ter).
Я — человек, и считаю, ничто человеческое мне не чуждо.
Я — чалавек, і лічу, нішто чалавечае мне не чужое.
907. Homo toties moritur, quoties amittit suos (PS).
Человек столько раз умирает, сколько раз теряет своих близких.
Чалавек столькі разоў памірае, колькі разоў траціць сваіх блізкіх. Параўн.: Страшная смерць родзічаў для таго, хто не мае сяброў і, галоўнае, справы.
908. Honesta lex est temporis necessitas (PS).
Власть времени — закон, достойный уважения. Ср..: Время диктует свои законы. Неумолимая власть времени.
Улада часу — закон, дастойны павагі. Параўн.: Бога i часу ўсе баяцца. Толькі Бога i лёту часу не заўважаюць. У прынцыпе ні адзін 114
чалавек не ведае ні прычыны, ні наступстваў, максімум яго ўведванняў — што адно ідзе за другім.
909. Honesta mors turpi vita potior (Тас).
Почетная смерть лучше позорной жизни.
Ганаровая смерць лепш, чым ганебнае жыццё. Параўн.: Паміраюць — не ўсе i не ўсіх забываюць. Голаму i злодзею смерць не страшная.
910. Honesta turpitudo est pro causa bona (PS).
И срам хорош, коли за дело доброе. (Пер. М.Гаспарова)
I сорам прымальны, калі за справу добрую. Параўн.: Смерць таксама не ўсім роўная — падзяляе. Смерць аддзяляе крэмень ад пяску, як жыццё зерне ад мякіны.
911. Honeste id est cum virtute vivere.
Жить достойно — значит жить добродетельно.
Жыць дастойна — значыць жыць дабрадзейна. Параўн.: Хто сабраўся жыць — не бойся сплёткі, хто сабраўся бегчы — не бойся ўпасці. 3 ложка саступіць, i то пад ногі паглядзі.
912. Honeste pauperem esse melius est, quam injuste divitem.
Лучше быть честным бедняком, чем нечестным богачом.
Лепш быць сумленным бедняком, чым несумленным багачом.
913. Honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere.
Честно жить, не делать зла другому, каждому воздавать свое.
Сумленна жыць, не рабіць зла іншаму, кожнаму аддаваць свае. Параўн.: Смерць справядлівая да працавітых І ганорных, смерць страшная для гультаёў і махляроў. Памерці — усім нястрашна, боязна — асобным.
914. Honestum non est semper, quod licet.
Не все нравственно, что дозволено.
Не ўсё маральна, што дазволена. Параун.: Не ўсё дазволенае справядлівае і чыстае.
915. Honestus rumor alterum patrimonium est (PS).
Добрая слава — второе наследство.
Добрая слава — другое наследства.
916. Honor alit artes (Cic).
Почет питает искусства.
Гонар жывіць мастацтвы.
917. Honores mutant mores (Plut).
Почести меняют нравы (характеры). См. ниже.
Ушанаванні змяняюць норавы (характары).
918. Honores mutant mores, sed raro in meliores.
Почести меняют характеры, но редко в лучшую сторону. См. выше.
Ушанаванні змяняюць характары, але рэдка ў лепшы бок.
919. Honor est ingratus, si, unde vivas, non habes.
Не нужна и честь, если не имеешь на что есть. Ср.: И честь не в честь, коль нечего есть. Что чины, коль нет ветчины.
Не патрэбны і гонар, калі не маеш за што есці. Параўн.: Бядняк i галодны не могуць мець годнасць.
920. Honor est praemium virtutis.
Почет — награда добродетели.
Пашана — узнагарода дабрадзейнасці.
921. Honor habet onus.
Почет несет обязанности.
Гонар нясе абавязкі.
922. Horret idem claudi situs ante capedine sacci.
Боится попасть в мешок тот, кто в нем раньше бывал. Ср.: Пуганая ворона куста боится.
Баіцца трапіць у мяшок той, хто ў ім раней быў. Параўн:. Скнара баіцца расплаты пасля смерці, а габрэй і пры жыцці. Смерць разбірае каго выбірае.
923. Hortatione age.
Действуй убеждением.
Дзейнічай перакананнем. Параўн.: Хто думае ясна, гаворыць коратка, дзейнічае рашуча.
924. Hostes vulnerati — fratres.
Раненые враги — братья.
Раненыя ворагі — браты. Параўн.: Не верыць ваўку ў клетцы, жанчыне — на вуліцы, ворагу — нават пры ягонай смерці.
925. Humanum est mentiri.
Человеку свойственно лгать.
Чалавеку ўласціва маніць. Параўн.: Сталы маніць, як дзіця гаворыць. У разумнага наступае ўзрост, калі схлусіць нават у дробязі — ганьба.
926. Humiles laborant, ubi potentes dessident.
Простые люди страдают, когда вельможи дерутся.
Простых людзі пакутуюць, калі паны б’юцца. Параўн.: Асобныя панкі як збяруцца, дык i паб’юцца. Паны б’юцца, у мужыкоў ілбы трашчаць.
927. Hunc laborem sumas, laudem qui tibi ac fructum ferat (LM).
Если труд, то труд такой уж, чтоб и польза была, и честь.
(Пер. М.Гаспарова)
Калі праца, то праца ўжо такая, каб i карысць была, i гонар. Параўн.: Як дбаем, так i маем. Збярэшся ўрыхт (хутка), будзе дыхт (толк).
928. Hunc servare modum nostri novere libelli, Parcere personis, dicere de vitiis (Mari).
Книжки мои соблюдать приучены меру такую:
Лиц не касаясь, они только пороки громят.
(Пер. Ф.Петровского)
Кнігі мае захоўваць прывучаны меру такую: асоб не кранаючы, толькі заганы яны грамяць. Параўн.: Усе язычнікі кланяюцца ўшаноўванням, грашам, уладзе, а трэба — у асноўным кнігам, адным кнігам.
929. Hygiena amica valetiidinis.
Гигиена — подруга здоровья.
Гігіена — сяброўка здароўя. Параўн.: Чыстаму доўга не памерці. У чыстаце вошы не заводзяцца. Чысціня зберагае гады, грошы, розум.
Капитолийская волчица, кормящая Ромула и Рема. Бронза. Начало 5 в. до н э.
Капитолийские музеи. Рим.
930. Ibi bene, ubi patria.
Хорошо там, где Родина. Добра там, дзе Радзіма. Параўн.-. Маці адна і Радзіма адна. Толькі дурная птаха свайго гнязда не шануе. Не выракайся землякоў, не будзеш прасіць літасці ў чужынцаў.
931. Ibi potest valere populus, ubi leges valent (PS).
Там, где законы в силе, — и народ силен. (Пер. М.Гаспарова) Дзе законы ў сіле — i народ моцны.
932. Ibi semper est victoria, ubi concordia est.
Где согласие, там всегда победа.
Дзе згода, там заўсёды перамога. Параўн.'. Сям’ю псуюць сваркі, сяброўства — несумленнасць, ніву — гультайства.
933. Id demum est homini turpe, quod meruit pati (Pl).
Позорит человека лишь наказание, которое он сам заслужил.
Ганьбіць чалавека толькі пакаранне, якое ён сам заслужыў.
934. Id maxime quemque decet quod est cujusque suum maxime (Cie).
Каждому больше всего подобает более всего ему свойственное. = Кожнаму больш за ўсё адпавядае болып за ўсё яму ўласцівае.
935. Id facere laus est, quod decet, non quod licet {Seri).
Похвально делать, что подобает, а не то, что дозволяется. Пахвальна рабіць, што належыць, а не тое, што дазваляецца.
936. Ignavia corpus hebetat, labor firmat: illa maturam senectutem, hic longam adulescentiam reddit (Ceis).
Безделье ослабляет тело, труд укрепляет: первое ведет к преждевременной старости, второй обеспечивает длительную молодость.
Гультайства аслабляе цела, праца ўмацоўвае: першае вядзе да заўчаснай старасці, другая забяспечвае працяглую маладосць.
937. Ignavia est jacere, dum possis siirgere.
Малодушие лежать, когда можешь подняться.
Маладушша ляжаць, калі можаш падняцца.
938. Ignavis semper feriae.
Для ленивых всегда праздник.
Для гультаёў заўсёды свята. Параўн.: 3 гультайствам мірыцца — з хваробамі знацца. Грэх бяссэнсава траціць час.
939. Ignavi vertitur color.
У труса меняется цвет (лица).
У баязліўца змяняецца колер (твару).
940. Ignem flammesus timet atque canem cane laesus.
Как погорелец боится огня, так укушенный собакой боится собаки. Ср.: Пуганая ворона куста боится.
Як пагарэлец баіцца агню, гак укутаны сабакам баіцца сабакі.
941. Ignem igni ne addas (Plato).
Не прибавляй огонь к огню. Ср.: Не подливай масла в огонь.
Не дадавай агонь да агню. ГІараўн.: Хваробы ад ляноты i яды, свары — ад радні. Калі сябра не хоча пасварыцца, не просіць пазыкі, калі жонка не хоча здрадзіць, не затрымліваецца на працы і ў сябровак. Агонь, як быццё, адзіны, цэльны, непадзельны, аднародны. Заслужыць агонь у душу, стаць не проста творцам празорцам.
942. Ignis aurum probat, miseria fortes viros (PS).
Золото испытывается в огне, доблестные мужи в годину бедствий.
Золата выпрабоўваецца ў агні, доблесныя мужы — у гадзіну бедстваў. Параўн.: Няма звады — паручыся за другога, пазыч грошы. Як супрацьлегласці не супярэчаць ісціне, так доблесныя не замінаюць нікому, — апрача зайздросных, тупых, ляных.
943. Ignis, mare et mulier — tria mala.
Огонь, море и женщина — вот три бедствия.
Агонь, мора i жанчына — вось тры бедствы. Параўн.: Конь хоча есці ў дарозе, жанчына — дома. Агню любога лесу мала, жанчыне — мужчыны. Пакідайь агонь у лесе — спаліць дрэвы i траву, уласны шлях і аўру.
944. Ignis non exstinguitur igne.
Огонь огнем не гасится. = Агонь агнём не тушыцца. Параўн.: Кахаеш адну, не кахай другую — апячэшся.
945. Ignorantia juris neminem excusat.
Незнание закона никого не извиняет (т.е. нельзя оправдываться незнанием закона).
Няведанне закона нікога не выбачае. Параўн.: Дурню закон не пісаны, таму ён i дурань. Закон прравіла для ўсіх, цароў таксама.
946. Ignorantia juris nocet.
Незнание закона приносит вред.
Няведанне закона прыносіць шкоду. Параўн.: Хоць i не ведаеш правілаў руху, над машыну на дарозе не лезь. Закон не ўласнасць суддзі, але i не школьніка ці пракурора.
947. Ignorantia non est argumentum (Spin).
Невежество — не аргумент.
Няведанне — не аргумент. Параўн.: Хто ведае, што не ведае — вучыцца. Правілы i законы выконваюць паны і мужьікі.
948. Ignoratio causae destituit effectum.
Если причина неизвестна, нельзя оказать воздействие.