КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
1090. Ira tardissime senescit. Гнев очень медленно гаснет (букв.-, ослабевает). Гнеў надта паволі тухне (літ.: слабее). Параун.: 3 гнеўным, як прыпадкавым, спраў не вядуць. 1091. Ire docetur eundo. Ходить учатся ходьбой. Хадзіць вучацца хадой. 1092. Irreparabilium felix oblivio rerum. Счастлив, кто не умеет сожалеть о невозвратном. Шчаслівы, хто не ўмее шкадавань пра незваротнае. 1093. Irretit muscas, transmittit aranea vespas. Паутина ловит мух и пропускает ос. Ср.: Закон, что паутина: шмель проскочит, а муха увязнет. Павуціна ловіць мух i прапускае вое. Параўн.: Прывілеі і сіла — найвялікшая слабасць закона. Закон не можа быць добрым для ўсіх. 1094. Is amicus est, qui in re diibia re juvat, ubi est opus (РГ). Тот тебе друг, кто в несчастье помогает делом, когда в этом есть необходимость. Ср.: Не на словах, а на деле. Той табе сябра, хто ў няшчасці дапамагае справай, калі ў гэтым ёсць неабходнасць. 1095. Is demum miser est qui aerumnam suam nesciat occultare folis (Caec). Да, жалок тот, кто скрыть своих несчастий не способен. (Пер. Ф.Петровского) Жалю варты той, хто схаваць свае няшчасці няздатны. 1096. 1, semper melius eris. Иди (вперед), все время будешь лучше. Ідзі (наперад). увесь час будзеш лепшым. 1097. Is feliciter sapit, qui periculo alieno sapit (Pl). Счастливо поумнел тот, кто поумнел от беды другого. Шчасліва паразумнеў той, хто паразумнеў ад бяды другога. 1098. Is minimo eget, qui minimum cupit (PS). У кого меньше всего желаний, у того меньше всего нужды. У каго менш за ўсё жаданняў, у таго менш за ўсё патрэбаў. 1099. Is pliirimum habet, qui minimum cupit. Тот многое имеет, кто мало желает. Той многае мае, хто мала жадае. 1100. Ita crede amico, ne sit inimico locus. Доверяй другу так, чтобы он не стал врагом. Ср: С другом дружись, а сам не плошись. Давярай сябру так, каб ён не стаў ворагам. Параўн:. Сябру давярай і блізка не падпускай. Дружыць дружы, а камень у запазусе дзяржы. Разумны сяброў копамі не лічыць. Не вінавацься — абвінавацяць сябры. Агонь і зямля ў пачатку ўсяго, сваякі і сябры — у пачатку канца. Што не любіш, не зыч другому. 1101. Ita sunt altae stirpes stultitiae! (Cie). Сколь глубоки корни глупости! Ср: Глупость и топором не вышибить. Наколькі глыбокае карэнне глупства! Параўн: Дурань вузел завяжа — дзесяць разумных не развяжуць. Усё мінаецца, апрача цёку космасу і апраметнай шэрасці дурнаты. Бойся чалавека, які ні ў чым не дасягнуў поспеху — ён можа быць з пароды тупых i дурных. 1102. Jactantibus maerent, qui minus dolent (7). Выставляют скорбь напоказ кто меньше всего скорбит. Выстаўляюць смутак напаказ хто менш за ўсё смуткуе. Параун:. Журба бядзе не па.мога. Не журбуйся: нядобразычліўцы сто пудоў станоўчага ў тваёй працы не заўважаць, а грам хібаў усялюдна размажуць. 1103. Jocandum ut seria agas (Arisf). Шутить надо, чтобы совершать серьезные дела. Жартаваць трэба, каб здзяйсняць сур’ёзныя справы. 1104. Jucunda memoria est praeteritorum malorum (И)- Приятно вспомнить о минувших бедах. Ср. у А.С.Пушкина: Что пройдет, то будет мило. Прыемна ўспомніць пра мінулыя беды. 1105. Jucundi acti labores. Приятны завершенные труды. Прыемныя закончаныя турботы. Параўн: Працуй,шукай, ідзі — І самы строп суддзя не асудзіць дробязь памылкаў з-за вялікасці зробленага. Плачуць ад гора і радасці ад закончанай працы. 1106. Jucundiorem facit libertatem servitutis recordatio (Cic). Воспоминание неволи делает свободу еще сладостнее. Успамін пра няволю робіць свабоду яшчэ больш панаднай. 1107. Jucundissimum est in rebus humanis amari, sed non minus amare (PJ). Величайшая радость в жизни человека — быть любимым, не меньшая — самому любить. Велізарная радасць у жыцці чалавека — быць каханым, не меншая — самому кахаць. Параўн.: Дзяўчына каханне знойдзе, калі хлопец долю паслухае. Упрыгожвае дзяцей маці, сям’ю —бацька. Сходнае прыцягваецца не ўсё, а толькі рознаполюснае. 1108. Judex damnatur, cum nocens absolvitur (/’У). Оправдание преступника — это осуждение судьи. Апраўданне злачынцы — гэта асуджэнне суддзі. 1109. Judex ergo cum sedebit, Quidquid latet apparebit, Nil inultum remanebit. Итак, когда воссядет судья, Все, что скрыто, обнаружится, Ничто не останется без возмездия. NB! Слова из средневекового реквиема. Такім чына.м, калі ўссядзе суддзя, Усё патаемнае выявіцца, Нішто не застанецца без пакарання. 1110. Judex est lex loquens. Судья — это говорящий закон. Суддзя — гэта гаворачы закон. Параўн.-. Стаў па судах цягацца — прыйдзецца за торбу ўзяцца. 1111. Judicis est innocentiae subvenire. Судья должен помогать невиновному. Суддзя павінен дапамагаць невінаватаму. Параўн.: Суд павінны ісці не за падмазкай, а за праўдай. Нават невінаваты і справядлівы з суддзём не спрачаецца. 1112. Judicis est jus dicere, non dare. Обязанность судьи исполнять закон, а не создавать его. Абавязак суддзі выконваць закон, а не ствараць яго. Параўн.'. У злачынцы розум у жываце, у суддзі — не заўжды ў галаве. 1113. Jurare in verba magistri (H). Клясться словами учителя (т.е. ссылаться бесспорный авторитет). Клясціся словамі настаўніка (г.зн. спасылацца на бясспрэчны аўтарытэт). Параўн.: Грэх паклясціся i не выканаць, яшчэ большы — прымушаць да клятвы другога чалавека. Змушаная клятва — злачынства ганебнае, як забойства i навучанне на забойства. 1114. Juris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. Предписания закона сводятся к следующему: честно жить, не обижать других, каждому воздавать по заслугам. NB! Положение древнеримского права. Прадпісанні закона зводзяцца да наступнага: сумленна жыць, не крыўдзіць другіх, кожнаму аддаваць па заслугах. Параўн.: Хто думае пра вынікі, не будзе знацца з бедамі і судамі. 1115. Jus est ars boni et aequi. Право — это искусство добра и справедливости. Права — гэта майстэрства дабра і справядлівасці. 1116. Jus publicum privatorum pactis mutari non potest. Общественное право не может быть изменено соглашением частных лиц. Грамадскае права не можа быць змененым пагадненнем прыватных асоб. Параўн.: Дзейнічай справядліва, i суддзя будзе адпачываць. Закон вышэй распараджэнняў, указаў, дэкрэтаў. 1117. Jus summum saepe summa malitia est (Ter). Высшее право часто есть высшее зло. Вышэйшае права часта ёсць вышэйшае зло. 1118. Justitia civitatis fundamentum (est). Справедливость — основа общества. Справядлівасць — аснова грамадства. 1119. Justitia creditis in rebus fides nominatur (Cie). Справедливость в доверии именуется добросовестностью. Справядлівасць у даверы называецца добрасумленнасцю. Параун.: Бывав злодзей з сумлением, бывав суддзя без сумления. 1120. Justitia est constans et perpetua voluntas suum cuique tribuere. Справедливость есть постоянная и неизменная воля каждому воздавать по заслугам. Справядлівасць ёсць пастаянная i нязменная воля кожнаму аддаваць па заслугах. Параўн.: Справядлівасць, як i дабро, не гумавая, нашмат не расцягнеш. 1121. Justitia est obtemperatio scriptis legibus institutisque populorum (Cic). Справедливость — это подчинение писаным законам и обычаям народов. Справядлівасць — гэта падпарадкаванне пісаным законам i звычаям народаў. 1122. Justitia in suo cuique tribuendo cernitur (Cic). Справедливость проявляется в воздании каждому по заслугам. = Справядлівасць праяўляецца ва ўшанаванні кожнага па заслугах. Параўн:. Цяжка разумнаму быць справядлівым для працаўніка і гультая, дзявочніцы і васцянкі, — у кожнага з іх свае разумение праўды-няпраўды, уласныя прэтэнзіі. 1123. Justitia regnorum fundamentum (est). Правосудие — основа государства. Правасуддзе — аснова дзяржавы. Параун.: Без закона няма парадку, дзяржавы, жыцця. Законы мяняюцъ рэвалюцыі i войны 1124. Justitia sine prudentia multum poterit. Sine justitia nihil valebit prudentia. Справедливость без благоразумия многое сможет. Без справедливости благоразумие ничего не будет стоить. Справядлівасць без разважнасці шмат што зможа. Без справядлівасці разважнасць нічога не будзе каштаваць. 1125. Justum et tenacem propositi virum. Справедливы и надежны намерения порядочного человека. Справядлівыя i надзейныя намеры прыстойнага чалавека. 1126. Juveni parandum, seni utendum. Молодому — готовить, старому — потреблять. Маладому — рыхтаваць, старому — спажываць. Параун.\ Бяда грамадству слуг і спажыўцоў — жылі папіхічамі, памерці хочуць мыслярамі. У маладосці не ставарыў і не зай.меў, а ў старасці патрабуе. Шчасліва спажываецца самім заробленае. Прамянтрэжыў бацькоўскі набытак — акалечыў свой лёс. «Бона Деа» (Добрая богиня). Статуэтка из Альбано. 1-2 вв. L 1127. Labitur a mente cito res bona, sed mala lente. Добро быстро забывается, зло долго помнится. Срг. Лихо помнится, а добро забывается. Хорошее лежит, а худое бежит. Дабро хутка забываецца, зло доўга памя- таецца. 1128. Labitur occiduae per iter declive senectae (O). Постаревший скользит по наклонному пути дряхлой старости. NB! Слова, цитируемые Овидием, принадлежат греческому философу середины V/ в. до н.э. Пифагору. Пастарэлы слізгаціць па нахільнаму шляху лядачай старасці. Параўн.: У творчых працаўнікоў няма старасці, асабліва балезнай. 1129. Labor callum obducit dolori (Cie). Труд притупляет горе. Праца прытупляе гора. Параўн:. Прана знімае мітрэнгі. Вечна шчаслівіць кожнага занятак, асабліва карысны для многіх ИЗО. Labor corpus firmat. Труд укрепляет тело. Праца ўмацоўвае цела. Параўн:. Працу адзін вол любіць. Узвышае чалавека праца і ўзбагачае. 1131. Labore distinguitur mens. Трудом развлекается ум. Працай забаўляецца розум. Параўн: Аднімі з Зямлі працу — i людзі-звяры самі сябе пажруць.Няма працы — няма чалавека. Нятворцы самыя няшчасныя ў выхадныя —• ў іх няма занятку. 1132. Labores pariunt honores. 'Груд рождает почет. Ср: По труду и честь. Праца нараджае гонар. Параўн: Праца, праца i яшчэ раз праца ўзвышае кожнага сярод блізкіх і няблізкіх. 1133. Labor est etiam ipse voluptas (Mari). Труд сам по себе наслаждение. Праца сама па сабе насалода. Параўн: Працуй, нябожа, то й Бог паможа. На фундаменце стаіць хата, на працы — чалавек.