Язык — вораг людзей і сябра нячыстага i жанчын. 1179. Litterae thesaurus sunt, et artificium nunquam m6ritur(Pt). Наука — это клад, и ученый человек никогда не пропадет. Навука — гэта клад, і вучоны чалавек ніколі не загіне. Параун.: Самы цёмны прагне вучобы. Мучыць не навука, а жаданні. 1180. Littera docet, littera nocet. Буква учит, буква портит. Літара вучыць, літара псуе. 1181. Litterarum radices amarae sunt, fructus jucundiores. Корни наук горьки, плоды — более приятны. Карэнне навук горкае, плады — больш приемный. Параўн: Не цаніць навуку — не мець здаровага грамадства. 1182. Littera scripta manet. Написанная буква остается. Ср:. Что написано пером, того не вырубишь топором. = Напісаная літара застаецца. 1183. Littera semper habet panem vestemque paratam. Грамотный человек всегда имеет хлеб и готовую одежду. Ср:. Красна птица перьем, а человек ученьем. Чем больше науки, тем ловчее руки. = Граматны чалавек заўсёды мае хлеб i гатовае адзенне. Параўн:. Граматнага ў любой дзяржаве прывячаюць. 1184. Litore quod conchae, tot sunt in amore dolores (69). Сколько ракушек на морском берегу, столько страданий от любви. = Колькі ракавінак на марскім беразе, столькі пакутаў ад кахання. Параўн: Не ведаў гора — жаніся. У кахання шыпоў, як у ружы калючак. Каханне без вяселля — грэх, сям’я без дзяцей — няшчасце. Ніколі не знішчальная страсць да дзіцянараджэння спарадзіла каханне, рэўнасць. 1185. Longe absit illud propositum, potius amicum quam dictum perdendi (Q). Осудим готовность скорее потерять друга, чем острое слово. Асудзім гатоўнасць хутчэй страціць сябра, чым вострае слова. 1186. Longe fugit quisquis suos fugit. Кто бежит от своих, тому долго придется бежать (те. тот не скоро найдет себе пристанище). Хто ўцякае ад сваіх, таму доўга прыйдзецца бегчы (г:т. той не хутка знойдзе сабе прытулак). Параўн: Дзе нарадзіўся, там прыгадзіўся. Дзе б не быўся, без радзінных не адбыўся. Сярод сваіх і ля печкі сядзець можна. 1187. Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla (Sen). Долог путь поучений, короток и эффективен путь примеров. Доўгі шлях павучанняў, кароткі і эфектыўны шлях прыкладаў. Параўн: Адзін прыклад падмацоўвае мноства слоў. 1188. Loro mandendo discit canis corium universum mandere. Грызя ремень, собака учится грызть всю шкуру. Ср: По нитке до клубка доходит. Грызучы рэмень, сабака вучыцца грызці ўсю скуру. 1189. Lota licet cornix, tamen enitet albidior vix. Хотя ворона перья купала, белее не стала. Ср: Что природа дала, мылом не отмоешь. Гони природу в дверь, она влетит в окно. Хоць варона пер’е мыла, бялейшай не стала. 1190. Lucri bonus est odor ex re qualibet (J). Прибыль хорошо пахнет, как бы ее ни получили. Ср: Деньги не пахнут. Работа грязна, да денежки белы. Прыбытак добра пахне, як бы яго ні атрымалі. Параўн.: Анёл убачыў грошы — не змяніў палёт. У золата вялікі недахоп — яго ўсім заўжды мала. 1191. Luitur cum persona, qui luere non potest cum crumena. Кто не может расплатиться кошельком, расплачивается собой. Хто не можа расплаціцца кашальком, расплочваецца сабой. 1192. Lupi fauci manum ne committere. Не суй руку в пасть волку. Ср.: Меж дверей пальцы не суй. Не сунь руку ў пашчу ваўку. Параўн.: Ражна нават мядзведзь абыходзіць. Бойся тага, хто па абліччы апостал, а на зубах — воўк. 1193. Lupo ovem commisisti (Ter). Доверил овцу волку. Ср. у И.Крылова: X стеречь съест ное от мышей кота оставил. Даверыў авечку ваўку. Параўн.: Жонку прыяцелю, а грошы суседу не даручаюць (не давяраюць). 1194. Lupus in fabula (Ter). Волк в басне (т.е. легок на помине). Ср.: О волке речь, а он и здесь. = Воўк у байцы (г.зн. лёгкі на ўспамін). 1195. Lupus malus ovium custos. Волк — плохой сторож овец. Ср.: Плохо овцам, если волк пастух. Волк — не пастух, свинья — не огородник. Воўк — дрэнны пастух авечак. 1196. Lupus non curat numerum. Волк не заботится о числе (т.е. он пожирает и считанных овец). Воўк не клапоціцца пра колькасць (г.зн. ён пажырае і лічаных авечак). Параўн.: Воўк ліняе, а нораву не мяняе. 1197. Lupus pilum mutat, non mentem. Волк меняет шкуру, а не душу. Ср.: Как волка ни корми, он все в лес глядит. = Воўк мяняе скуру, а не душу. Параўн.: Маці i прыкметы не выракаюцца. 1198. Lupus vetus non cadit in foveam. Старый волк не попадает в яму. Ср.: Старого воробья на мякине не проведешь. = Стары воўк не трапляе ў яму. 1199. Lutum, nisi tunditur, non fit testa. Не замесив глины, не вылепишь горшка. Не замясіўшы гліны, не вылепіш гаршка. 1200. Magis cavenda est amicorum invidia, quam insidia hostium. Следует больше остерегаться зависти друзей, чем козней врагов. Ср.: Не бойся неприятеля, бойся приятеля. Не бойся умного врага, бойся глупого друга. Сытый волк смирнее завистливого человека. Трэба больш асцерагацца зайздрасці сяброў, чым падкопаў ворагаў. Параўн.: У сварцы самы верны сябра не лешны за самага горшага ворага. Найлепшы сябра — адзінота ці кніга. Алкаш прыяцелем быць не можа, ён на першае месца ставіць чарку, а не цябе. 1201. Magister artis ingeniique largior venter. Учитель искусства и поощритель вдохновения — желудок. См. тж. Fames artium magistra. Настаўнік мастацтва і заахвочвальнік натхнення — страўнік. 1202. Magna est veritas et praevalebit. Велика истина, и она восторжествует. Вялікая ісціна, i яна возьме верх. Параўн.: Якая б ні была твая праўда, адразу ёю ўсім не ўлесціш. 1203. Magna est vis conscientiae, quam qui neglegent, se ipsi judicabunt. Велика сила совести, ибо пренебрегающие ею осуждают сами себя. = Вялікая сіла сумления, бо хто зневажаецца ім, асуджае сам сябе. 1204. Magnam fortunam magnus etiam animus decet. Великому духом подобает великая судьба. Ср.: Большому кораблю — большое плавание. Для вялікага духам падыходзіць вялікі лес. 1205. Magna res est amor. Великая вещь любовь. = Вялікая рэч каханне. Параўн.: Без пеўня i кура прапашчая. Матор жывога — каханне і любоў. 1206. Magni nominis umbra (Lcr). Тень великого имени. Ср. у И.Крылова: Да наши предки Рим спасли! Все так, да вы что сделали такое? Мы? Ничего. т, » День вялікага імя. 1207. Magnum malum est avaritia. Скупость — большое несчастье. Скупасць — вялікае няшчасце. 1208. Major e longinquo reverentia (T). Отдаленность увеличивает обаяние. Аддаленасць павялічвае чароўнасць. 1209. Majores nostri omnibus rebus agendis “quod bonum, faustum, felix esset”, praefabantur (Cic). Наши предки всем делам предпосылали слова: да будет к добру, на благо, на счастье. Нашы продкі перад усімі справамі выкладалі словы: хай будзе на дабро, на карысць, на шчасце. 1210. Majores pennas nido (//). Шире гнезда (расправлять крылья). Шырэй за гняздо (распасціраць крылы). Параўн.: Горка рэдзька, ды ядуць, цяжка замужам, ды йдуць. 1211. Majori cede (Cato). Уступай старшему. Саступай старэйшаму. Параўн.: Не паважаць бацькоў i старых — не мець долі. Не кожны малады неразумны, не 1212. Mala gallina — malum ovum. Плохая курица — плохое яйцо. Ср.: Яблоко от яблони недалеко падает. = Дранная курыца — дрэннае яйка. 1213. Mala herba cito crescit. Сорная трава быстро растет. Ср.: Дураков не сеют, не жнут, они сами растут. Пустазелле хутка расце. Параўн.: Дзяўчаты хутка растуць, як пустазелле. 1214. Mala lucra aequalia damnis. Нечестная прибыль равна убытку. Ср.: От чужих нажитков не нажить пожитков. Чужим добром не построишь дом. Несумленны прыбытак роўны страце. Параўн.: Змахлярыў — страціў. Хто ашуквае людзей, выклікае гнеў неба. Абяцалкін і ашуканец — браты. 1215. Mala mens, malus animus (Ter). Дурной нрав — дурное намерение. Дурны нораў — дурны намер. Параўн.: Жывуць дружна, як сябры, а ў справах — ворагі. 1216. Malam mortem non facit, nisi quod sequitur mortem (Aug). Смерть — зло лишь от того, что за ней следует. Смерць — зло толькі ад таго, што за ёй ідзе. Параўнл Смерці няма, ведае пра гэта толькі вучоны і зараней адпаведна паводзіцца. Ад смерці не ўцячэш, то i не бойся. 1217. Maledicus a malefico non distat nisi occasione (0. Только случай мешает злоречивому стать злодеем. Толькі выпадак перашкаджае зласлоўнаму стаць злодзеем. 1218. Male jure nostro uti non debemus. Не следует нам дурно пользоваться своими правами. Не трэба нам дрэнна карыстацца сваімі правамі. 1219. Male parta male ditabuntur (Nep). Нечестно приобретенное без пользы пропадает (букв.: дурно добытое дурно расточится). Ср.: Чужое добро впрок не пойдет. Как нажито, так и прожито. Пришло махом, пошло прахом. Несумленна набытае без карысці гіне. 1220. Male partum male disperit (Pl). Дурно приобретенное дурно расточится. Кепска набытае кепска змарнатравіцца. 1221. Male cuncta ministrat impetus (PM). Страсть — плохой руководитель. Запал — благі кіраўнік. Параўн.: Страсці — вагі, але адважваюць няроўна. Страсці сходу ўспыхваюць, сходу астываюць. Пакуль разумны думав, пачуццёвы заканчвае свару. 1222. Mali principii — malus finis (Ter). Плохое начало — плохой конец. Дрэнны пачатак — дрэнны канец. Параўн.: Прынёс анёл надоўга душу дрэннаму, а цяпер раскайваецца. 1223. Malitia mala bonis ponit ante (Cie). Коварство предпочитает зло добру. Каварства аддае перавагу злу перад дабром. Параўн.: Сродак супраць вераломства розум, а не ўчынак. 1224. Malitia supplet aetatem. Порок дополняет качества возраста (т.е. незрелость и нестойкость юного возраста). Загана дапаўняе якасці ўзросту (г.зн. нясталасць і нястойкасць юнага ўзросту). Параўн.: Найгоршыя з заганаў — разбэшчанасць, сквапнасць, ману — трэба не выганяць, а не набываць. 1225. Malo alieno saepe docemur. Мы часто учимся на чужой беде. Мы часта вучымся на чужой бядзе. 1226. Malo bene facere tantund(em) est periculum quantum bono male facere (РГ). Злому делать добро столь же опасно, как доброму зло. Злому рабіць дабро гэтак жа небяспечна, як добраму зло. Параун.: Не перавучвай разбэшчанку, не асцерагай злодзея. 1227. Malo cum Platone errare, quam cum aliis recte sentire. Лучше ошибаться с Платоном (те. с мудрецом), чем правильно судить с обыкновенными (букв.: с другими) людьми. Ср.: Лучше с умным в аду, чем с дураком в раю.