КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
1373. Mundi corpus apte cohaeret (Cie).
Мировой организм — неразрывное целое.
Сусветны арганізм — неразрыўнае цэлае.
1374. Mundi natura non artificiosa, sed plane artifex (Cie).
Мир по природе не только художественное произведение, но и сам художник.
Свет па прыродзе не толькі мастацкі твор, але i сам мастак.
1375. Mundus hic est quam optimus.
Настоящий мир — наилучший. NB! Слова принадлежат немецкому философу-идеалисту Лейбницу.
Сапраўды свет — найлепшы. Параун.'. Кожнаму свае: гэтасветнаму тэты свет, тагасветнаму — тамашні.
1376. Mundus omnia complexu suo coercet (Cic).
Мир все держит в своих объятиях.
Свет усё трымае ў сваіх абдымках.
1377. Mundus universus exercet histrionem (Pt).
Весь мир играет комедию (те. человеческая жизнь подобна комедии). Ср. романы Бальзака под общим названием “Человеческая комедия”.
Увесь свет іграе камедыю Параўн.: Мізэрныя сродкі пазнання Божай природы i астрала ёсць у чалавека, таму ён i прытвараецца разумным, магутным, даследным — гуляецца з сабе падобнымі.
1378. Mundus vult decipi, ergo decipiatur.
Мир желает быть обманутым, пусть же его обманывают.
NB! Слова папы римского Павла IV.
Свет жадае быць ашуканым, няхай жа яго ашукваюць.
1379. Munera, crede mihi, capiunt hominesque deosque (O).
Дары, поверь мне, пленят людей и Богов.
Дары, павер мне, палоняць людзей і Багоў.
1380. Mutato nomine de te fabula narratur.
Изменено имя, но в басне речь идет о тебе.
Зменена імя, але ў байцы размова пра цябе.
1381. Muti citius loquentur.
Скорее немые заговорят (те. это невозможно). Ср.: Скорее рыба запоет. = Хутчэй нямыя загавораць (г.зн. гэта немагчыма).
1382. Namque hoc tempore obsequium amicos, veritas relinquantur {Ter).
В наше время лесть рождает друзей, правда — ненависть.
У наш час ліслівасць родзіць сяброў, праўда — нянавісць. Параўн: У любыя часы праўду не любілі, хаця яна і перамагае, — бяда, што часта запозна.
1383. Nam risu inepto res ineptior nulla est.
Нет ничего глупее глупого смеха. Ср:. Смех без причины — признак дурачины.
Ияма нічога дурней за дурны смех.
1384. Nam sine doctrina vita est quasi mortis imago.
Ибо без науки жизнь — как бы подобие смерти.
Бо без навукі жыццё — быццам падобнасць смерці.
1385. Nam si, quod satis est homini, id satis esse potesset, hoc sat erat {LM).
Если бы достаточное человеку удовлетворяло его, он был бы вполне обеспечен. = Калі б дастатковае чалавеку задавальняла яго, ён быў бы цалкам забяспечаны.
1386. Nam vitiis nemo sine nascitur, optimus ille est, qui minimis urgetur {H).
Никто не рождается без пороков, лучший из нас, кто их меньше имеет. Ср: Кто из нас без греха? = Ніхто не нараджаецца без заганаў, лешпы з нас, хто менш іх мае.
1387. Nare sine cortice.
Плавать без пробок. Ср: На Бога надейся, а сам не плошай.
Плаваць без коркаў. Параўн: Божа, памажы, але i сам не ляжы. 1388. Nascentes morimur, finisque ab origine pendet {Mari). Рождаясь, мы умираем — конец рождается началом.
Нараджаючыся, мы паміраем — канец нараджаецца пачаткам.
1389. Nasciturus pro jam nato habetur, quotiens de commodis ejus agitur.
Родившимся считается зачатый ребенок, если дело касается его выгоды.
Народжаным лічыцца зачатае дзіця, калі справа тычыцца яго выгады.
1390. Nascuntur po.tae, fiunt oratores.
Поэтами рождаются, ораторами становятся.
Паэтамі нараджаюцца, прамоўцамі становяцца.
1391. Natura abhorret vacuum.
Природа боится пустоты.
Природа баіцца пустаты.
1392. Natura arte adjuta interdum facit miracula.
Природа искусством иногда творит чудеса.
Природа мастацтвам часам творыць цуды.
1393. Natura cupiditatem ingenuit homini veri videndi (Cie). Природа наделила человека стремлением к познанию истины. Прырода надзяліла чалавека імкненнем да пазнання ісціны.
1394. Naturae convenienter vive (Cic).
Живи согласно с природой.
Жыві згодна з прыродай.
1395. Natura incipit, ars dirigit, usus perficit.
Природа начинает, искусство направляет, практика завершает.
Прырода пачынае, мастацтва накіроўвае, практика завяршае. Параўн.-. Жыццё аднаму маці, другому — мачаха. Не жыццё славіць i карае чалавека — учынкі самога чалавека, яго бацькоў, дзядоў.
1396. Natura inimica sunt inter se libera civitas et rex.
По естественной природе свободное государство и царь — враги.
Па натуральнай прыродзе свабодная дзяржава i цар — ворагі.
1397. Naturale est magnum saepius ad id referre, quod dolet (Seri).
Что у кого болит, о том, естественно, и говорит.
Што ў каго баліць, пра тое, зразумела, i гаворыць.
1398. Naturalia non sunt turpia (Eur).
Естественное не постыдно.
Натуральнае не ганебна.
1399. Naturam ducem sequi oportet.
Необходимо следовать указаниям природы.
Неабходна трымацца ўказанняў природы.
1400. Naturam expellas furca, tamen usque recurret (H).
Гони природу вилами, она все равно вернется. Ср:. Гони природу в дверь, она влетит в окно.
Гані природу віламі, яна ўсё роўна вернецца.
1401. Naturam mutare difficile est (Seri).
Трудно изменить естество. = Цяжка змяніць існасць. Параўн: Разумнае і неразумнае, учынак і праўчынак — усё ў прыродзе. За няўчынкі таксама караць патрэбна.
1402. Naturam si sequemur ducem, nunquam aberrabimus (Cic).
Если проводником будет природа, мы никогда не заблудимся.
Калі правадніком будзе прырода, мы ніколі не заблудзім.
1403. Natura nihil aptius (Cie).
Природа артистичнее (упорядоченнее) всего.
Прырода артыстычная (упарадкаваная) больш за ўсё. Параўн.'. На природу валяць свае праўчынкі грэшнікі.
1404. Natura nihil callidius (Cic).
Природа изобретательнее всего.
Прырода вынаходлівей за ўсё.
1405. Natura nihil facit frustra.
Природа ничего не творит зря.
Прырода нічога не стварае дарэмна. Параун.'. Болей ад усяго спачуваюць прыродзе яе знішчальнікі.
1406. Natura non facit saltus.
Природа не делает скачков.
Прырода не робіць скачкоў. Параўн.: Дрэва не чалавек, у адным абароце скокнуць праз вяршыню не хоча.
1407. Natura nos ad majora quaedam genuit et conformavit (Cic).
Природа породила и создала нас для больших дел.
Прырода нарадзіла i стварыла нас для вялікіх спраў.
1408. Natura parendo vincitur.
Побеждает природу повинующийся ей.
Перамагае прыроду той, хто ёй падпарадкоўваецца. Параўн.: Натуральны адбор ва ўсім — живым, нежывым, учынках.
1409. Natura sanat, medicus curat morbos (Hipp).
Лечит болезни врач, исцеляет природа.
Лечыць хваробы доктар, вылечвае прырода.
1410. Natura solitarium nihil amat (Cic).
Природа не терпит одиночества. = Прырода не церпіць адзіноты. Параўн.: Чалавек нараджаецца, жыве і памірае ў адзіноце.
1411. Navigare necesse est (Cic).
Плыть по морю необходимо.
Плыць па моры неабходна. Параўн.: Мора i жыццё сходный — шмат падводных каменняў. Гады i час не падгоніш І не затрымаеш.
1412. Ne accesseris in consilium nisi vocatus.
Не ходи в совет без приглашения.
Не хадзі ў раду без запрашэння. Параўн.: Першы дзень госць залаты, другі — ерэбны, трэці —■ пайшоў вон.
1413. Ne bis de eadem re sit actio.
Нельзя два раза предъявлять иск по одному и тому же делу.
Нелъга двойчы прад’яўляць іск па адной i той жа справе.
1414. Nec ad caelum nec ad terram pertinere (Pt).
Не иметь отношения ни к небу ни к земле. Ср.: Ни к селу ни к городу. Ни пришей ни пристегни. Ни Богу свеча ни черту кочерга.
Не мець адносінаў ні да неба ні да зямлі.
1415. Nec Apollo quidem intelligat!
И пусть не поймет даже сам Аполлон!
I няхай не зразумее наваг сам Апалон!
1416. Nec Caesar supra grammaticos.
И Цезарь не выше грамматиков (выше науки авторитетов нет).
I Цэзар не вышэй за граматыкаў (вышэй за навуку аўтарытэтаў няма).
1417. Nec caput, nec pedes habere (Cic).
Не иметь ни начала, ни конца (букв.: не иметь ни головы, ни ног). = Не мець ні пачатку, ні канца (літ.: не мець ні галавы, ні ног).
1418. Ne cede malis.
Не падай духом в несчастье.
Не падай духам у няшчасці. Параўн.: Слязьмі з няшчасця не выплывеш. Калі ты гароцішся, ворагі весяляцца. Бяда не сонца, а сушыць добра. Не падай духам, неўзабаве яшчэ раз стукнется. Падаць карысна. Каб не ўпаў, не ведаў бы насалоды ўзніму.
1419. Nec enim virtutes sine beata vita cohaerere possunt, nec illa sine virtdtibus (Cic).
Добродетели невозможны без счастья, счастье — без добродетелей.
Дабрадзейнасць немагчыма без шчасця, шчасце — без дабрадзейнасці. Параўн.: Вялікія жаданні — няшчасце, малыя — шчасце. Не кожны дзень кошцы мяса есці, чалавеку — багацець.
1420. Necesse est, qui fortis est, eundem esse magni animi.
Необходимо, чтобы мужественный был великодушен.
Неабходна, каб мужны быў велікадушным.
1421. Necesse est sibi nimium tribuat, qui se nemini comparat (Q).
Кто ни с кем себя не сравнивает, мнит о себе слишком много.
Хто ні з кім сябе не параўноўвае, мяркуе пра сябе надта высока. Параўн.: Параўнанні людзей, як параўнанні рэлігіяў, не могуць быць справядлівымі.
1422. Necessitas ante rationem est (CQ).
Необходимость выше расчетов.
Неабходнасць вышэй за разлікі. Параўн.: Саступае неабходнасці адважны і папахлівы.
1423. Necessitas est durum telum.
Необходимость — сильное оружие. Ср.: Нужда научит горшки обжигать. = Неабходнасць — моцная зброя. Параўн.: Неабходнасць шукае прымус, як воін зброю.
1424. Necessitas feriis caret (Cic).
Необходимость не знает отдыха. = Неабходнасць не ведае адпачынку. Параўн:. Зрабіў непатрэбнае, страціў патрэбнае.
1425. Necessitas frangit legem.
Необходимость ломает закон. = Неабходнасць ломіць закон. Параўн: Калі зрабіў, позна пра закон думаць.
1426. Necessitas magistra.
Нужда (всему) научит. Ср:. Нужда научит калачи есть. Голод не тетка. Выгонит голод на холод.
Нястача (усяму) навучыць. Параўн: Патрэба навучыць красці i маніць.
1427. Necessitas non habet legem.
Нужда не знает закона.
Патрэба не ведае закону. Параўн: Голад сорам праганяе. Патрэбы ў асноўным не ад голаду — ад прыхамацяў.
1428. Necessitas iiltimum ас maximum telum est (L).
Необходимость — последнее и самое мощное оружие.
Неабходнасць — апошняя i самая магутная зброя.
1429. Necessitatem ferre, non flere addecet.
С необходимостью следует мириться, а не роптать на нее.
3 неабходнасцю трэба мірыцца, а не наракаць на яе.