КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Пусть мирно покоятся твои кости в хранящей их урне, и да будет легка земля праху твоему. NB! Слова, написанные на смерть римского элегического поэта Альбия Тибулла (54 — 19 в до н.э.). Няхай мірна спачываюць твае косці ў захоўванай іх урне, ды будзе лёгкай зямля праху твайму. 1803. Osse caret glossa, quandoque tamen terit ossa. Язык не имеет кости, однако иногда растирает кости. Ср.: Слово не обух, а от него люди гибнут. Слово не чад, а глаза ест. Язык не мае косці, аднак часам расцірае косці. 1804. Otia dant vitia. Праздность порождает пороки. Бяздзейнасць спараджае заганы. Параўн.: Дрэва шануюць плоднае, чалавека працавітага. 1805. Otium mollit. Праздность изнеживает. Г'ультаяванне распешчвае. Параўн.: Не рабіць — голым хадзіць. Прасам рэчку не нагрэеш, ад цяжкай працы не разбагацееш. Дарма робіць — сабе шкодзіць. Бацьку Бог даў, каня — пан, раны сабе — сам. Адпачываць задоўга — страчваць працоўныя навыкі, умение працаваць. 1806. Otium post negotium. Отдых — после труда. Ср.: Кончил дело — гуляй смело. Делу время, потехе час. Адпачынак пасля працы. Параўн.: Перш папрацуй, а гады й патанцуй. Была нядзеля — i мы дудзелі, цяпер серада — працуй, грамада. Гульня, ды не штодня. Хто не працуе — радасці адпачынку не чуе. Без адпачынку нават агонь не расходзіцца. Працы — світанне, дню — змярканне, адпачынку — ноч. Чалавек не мае адпачынку, каб мець шмат адпачынку. 1807. Otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura (Sen). Досуг без научных занятий — это смерть и погребение живого человека. Вольны час без навуковых заняткаў — гэта смерць i пахаванне жывога чалавека. Параўн.: Адпачынак радуе, калі чалавек асягае не толькі зробленае i нязробленае, а галоўнага грэшніка — самога сябе. 1808. Ovem lupo committere. Доверить овцу волку (т.е. поступить неразумно). Ср.: Пустить козла в огород. Даверыць авечку ваўку (г.зн. зрабіць неразумна). 1809. О, vitae philosophia dux! Tu urbes peperisti, tu dissipatos homines in societatem vitae convocasti (Cic). О, философия, вождь жизни! Ты породила города, ты созвала разрозненных людей в сообщество жизни. Ох, філасофія, правадыр жыцця! Ты нарадзіла гарады, ты скликала разрозненых людзей у згуртаванасць жыцця. Параўн.: Каб абсмяяць філасофію, розуму не трэба; аднак каб шчаслівым жыць І здаровым быць — без яе не абысціся. Разумны з разумным доўга не гавораць. Замок Святого Ангела. Рим. 1810. Pacem cum hominibus, bellum cum vitiis habe (PS). Живи в мире с людьми, воюй с (их) пороками. Жыві ў ладзе з людзьмі, ваюй з (іх) заганамі. Параўн.: Заганы знішчаюць чалавека, як вайна грамадства. Вучы разумнага, ад дурня можаш за навуку атрымаць удар. Бойся вірутнага чалавека, а прыйдзе — будзь мужны. 1811. Pacta servanda sunt. Договоры должны соблюдаться. Ср.: Уговор дороже денег. Дагаворы павінны выконвацца. 1812. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres (H). Бледная смерть одной ногой стучит в хижины бедных и дворцы царей. Ср.: Смерть не разбирает чина. Смерть всех уравнивает. Бледная смерць адной нагой стукае ў хаціньі бедных i палацы цароў. Параўн.: Пра смерць, як i пра сонца, думае кожны нармальны. Смерць і нарадзіны не глядзяць добрай гадзіны. Страх смерці набліжае смерць. Выканай наканаванае — і нічога не бойся. 1813. Panem et circenses! Хлеба и зрелищ! NB! Девиз римского плебея. Хлеба і відовішчаў! 1814. Panis prior prora. Хлеб впереди носа корабля. Ср.: Хлеб — всему голова. Хлеб наперадзе носа карабля. Параўн.: Хлеб над панамі пан. Хлеб будзе, дык і ўсё будзе. 1815. Papulas observatis alienas obsiti plurimis ulceribus (Seri). Вы, покрытые множеством язв, высматриваете чужие волдыри. Ср.: Свои грехи за собой, а чужие перед собой. Вы, пакрытыя мноствам язваў, вызіраеце чужыя пухіры. Параўн.: Чужыя грахі перад вачыма, а свае за плячыма. Чужое бачыць за лесам, а сваё не бачыць i пад носам. Свайго гарба ніхто не бачыць. Хамства заўжды бязлітаснае. 1816. Parcus assidet insano (H). Скряга близок к безумцу. Скнара блізкі да вар’ята. 1817. Parentes carissimi habere debemus (Cic). Родителей мы обязаны считать самыми дорогими людьми. Бацькоў мы абавязаны лічыць самымі дарагімі людзьмі. Параун.: Не той банька, што на свет пусціў, а што ў свет вывеў. Маці пазуху падзярэ для дзяцей збіраючы, а дзеці пазуху падзяруць ад маці хаваючы. Не паслухаеш бацьку і маці — хутка стране ліхая гадзіна. Без маткі і бацькі і сонца не грэе. 1818. Parentes objurgatione digni sunt, qui nolunt liberos suos severa lege proficere (Pt). Порицания достойны родители, не желающие воспитывать своих детей в строгих правилах. Асуджэння вартыя бацькі, якія не жадаюць выхоўваць сваіх дзяцей у строгіх правілах. Параўнл Найгоршая маці хоча найлепш дзіцяці: не дае раздурвацца. Што маці навучыць — бацька не перавучыць. Нараджай, выхоўвай, памагай — i задобрыцца табе. 1819. Pares cum paribus maxime congregantur (Cic). Равные больше всего сходятся с равными. Роўныя часцей за ўсё сыходзяцца з роўнымі. Параўн.: Шчука, як не замажэцца, з пігаю (чайкаю) не засябруе. 1820. Parsimonia magnum est vectigalia. Бережливость — важный источник доходов. Ашчаднасць — важная крыніца прыбыткаў. Параўн.: Скупы свежае не есць. Сцеражэш бацькавую капейку — сваю хутка здабудзеш. Ашчадны заўжды ўладны. Залатыя рукі — недзіравыя. 1821. Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus (H). Рожают горы, а родится смешной мышонок. Ср.: Гора родила мышь. Из большой тучи малая капля. Нараджаюць горы, а нараджаецца смешнае мышанё. Параўн.: I з вялікага гуку няма чаго браць у руку. 3 вялікага грому малы дождж. Шырокі двор, ды невялікі збор. 1822. Parva delicta aperiunt viam ad majora. Малые преступления открывают дорогу большим. Ср.: Украдешь иголку, потом и коровку. По нитке и до клубка дойдет. Малыя злачынствы адчыняюць шлях вялікім. Параўн.: Як самы вялікі злачынпа пачынаецца з маленькага праўчынка, так жорсткасць — з першай неспагады. Плаціць не багаты — вінаваты. 1823. Parva domus, parva cura. Малый дом, малые заботы. = Малы дом, малы клопат. 1824. Parva leves capiunt animos (О). Мелочи прельщают легкомысленных. Дробязі спакушаюць легкадумных. 1825. Parva sunt foris arma, nisi est consilium domi (Cic). Невелика цена оружию вне страны, если нет мудрой политики дома. Невялікая цана зброі па-за краінай, калі няма мудрай палітыкі дома. 1826. Parvo est natura contenta (Cic). Природа довольствуется малым. Прырода задавальняецца малым. Параўнл Як свет не заканчваецца нашим гарызонтам, так прырода — сёлетнім часам (годам). Разумных дзяцей шкадуе прырода і бацькі, дурных — толькі бацькі. 1 Ірырода дала вочы і ночы, а дурні і ўдзень заплюшчанымі ходзяць. 1827. Parvo parva decent (H). Малому подобает малое. Ср.: По Сеньке и шапка, по Еремке —колпак. Для малога падыходзіць малое. Параўн.: Па каню і хамут. Які конь, такая і пуга. Які гаспадар, такі й тавар. 1828. Patere legem quam ipse tullisti. Терпи закон, который ты сам создал. NB’ С'лова судьи Дюмулена французскому канцлеру Паэту, представшему перед судом. Цярпі закон, які ты сам стварыў. Параўн.: Добра з тым судзіцца, хто Бога баіцца. Каб не было забароны, свет не стаяў бы. Вераб’і крупы з’елі, а сініца ў клетку трапіла. 1829. Patiare potius ipse, quam facias scelus. Лучше самому терпеть, чем причинять зло. Лепш самому цярпець, чым прычыняць зло. 1830. Patiendo multa veniunt, quae nequeas pati. Хоть ты и много умеешь терпеть, конец терпению наступит. Ср.: Терпи — и камень треснет. Всему есть предел. Хоць ты i шмат умееш цярпець, канец цярпенню настане. Параўн.: Не кладзі кветкі на магілу, калі яму жывому не памог. 1831. Patiens et fortis se ipsum felicem facit. Терпеливый и мужественный сам делает себя счастливым. Ср.: Терпи, казак, атаманом будешь. Цярплівы i мужны сам робіць сябе шчаслівым. Параўн.: Цярпі гора, будзе й мёд. Хто цярплівы, той шчаслівы. Без цярпення няма збаўлення. Бядняк, які дацярпеў да вясны, з голаду не памрэ. Паспешны двойчы стог вершыць, цярплівы — раз. 1832. Patientia animi divitias occultas habet. Терпение имеет скрытые богатства. Ср.: Терпенье и труд все перетрут. Терпенье дает уменье. Цярпенне мае скрытыя багацці. Параўн.: Праца і рукі — моцныя зарукі. Праца з балота робіць золата. Цярпенне каштоўней ад золата. Не выцерпець боль, калі не ведаць, што будуць узнагароды. 1833. Patientia omnia vincit. Терпенье все побеждает. Ср.: Терпенье и труд все перетрут. Цярпенне ўсё перамагае. Параўн.: Выцерпеў — знайшоў, узар- ваўся — страціў і наяўнае. Хто шмат церпіць, на таго шмат багацця і шмат абразаў. Цярпснне i праца хутчэй аб’яднаюнь нацию, чым паблажлівась і дабрыня. 1834. Patiere quod dant, quando optata non danunt (Caec). Бери, что дают, коль не дают желанного. (Пер. М.Гаспарова) Бяры, што даюць, калі не даюць жаданага. 1835. Patrem familias vendacem, non emacem esse oportet (Cato). Отцу семейства пристойнее продавать, а не покупать. Бацьку сям’і пристойней прадаваць, а не купляць. 1836. Patriae fumus igne alieno luculentior. Дым отечества ярче огня чужбины. Дым айчыны ярчэй за агонь чужбіны. Параўн.: Нідзе не шукай спраткі лепшай ад сваей хаткі. На чужой старане i сокала завуць варонаю. 1837. Pauca cum aliis, multa tecum loquere. Мало разговаривай с другими, много — с собой. Мала размаўляй з другімі, шмат — з сабою. Параўн.: Прыліў, а не хвалі кіруюць морам, галаву, а не язык слухай у чалавека. 1838. Pauci ex multis sunt amici homini, qui certi sint (Pl). У человека среди многих друзей мало верных. У чалавека сярод шматлікіх сяброў мала верных. Параўн.: Ад Бога — бацькі i Айчына, ад жыцця -— сябры і грахі. Адзінокія жывуць непаўнацэнна, са шматлікімі сябрамі — неадпаведна прыродзе. Вораг не сябра, хібы адразу выкажа. 1839. Paulatim summa petuntur. Не сразу достигают высот. (Мастерство приобретается постепенно.) Ср.: Москва не сразу строилась. Не адразу дасягаюць вяршыняў. (Майстэрства набываецца паступова.) Параўн.: Не за дзень Вільня станавілася. За адным цягам дрэва не ссячэш. Вялікае дрэва паволі расце. 1840. Paulum sepultae distat inertiae celata virtus (/7).