Гаворыць — старажытны Рым, гавораць — пра Старажытны Рым  Валер Санько

Гаворыць — старажытны Рым, гавораць — пра Старажытны Рым

Валер Санько

Выдавец: Хата
Памер: 380с.
Мінск 2003
112.94 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Что будет завтра, бойся разгадывать,
И каждый день, судьбою нам посланный,
Считай за благо.	(Пер. С.Шервинского)
Што будзе заўтра, бойся разгадваць,
I кожны дзень, лесам нам пасланы,
Лічы за дабро. Параўн.: Нават калі не памагаеш лесу, а дума­ет пра яго — ужо заслуга.
2038.	Quid terras alio calentes Sole mutamus?
Patria quis exui se quoque fugit? (H).
Что нам искать земель, согреваемых иным солнцем?
Кто, покинув Отчизну, сможет убежать от себя?
Што нам шукаць землі, саграваныя другім сонцам?
Хто, пакінуўшы Айчыну, зможа ўцячы ад сябе? Параўн.: Найшчырыя і горкія слёзы, калі ты далёка — пра Айчыну, маці, дзяцей. Мне саладзейша вада з Случы, чым з Волгі і Рэйна. Табе баліць, калі крыўдзяць тваю Айчыну — ты сын планеты Зямля, не баліць — касмапаліт, ганебны ва ўсіх народаў i наций.
2039.	Qui e nuce nucleum esse vult, frangit nucem.
Кто хочет съесть ядро ореха, должен разбить орех.
Хто хоча з’есці ядро арэха, павінны разбіць арэх. Параўн.: Ста­ры скажа, што бачыў і пачуў, малады — што еў і купіў, з кім не замірыўся. Малады сабака зубасты.
2040.	Quiescere juventus nescit.
Молодость не знает покоя.
Маладосць не ведае супакою. Параўн.: Добраму малайцу адно слова i пуга, упартаму неслуху дзесяць слоў i сто пугаў.
2041.	Qui jure suo utitur nemini facit injuriam.
Кто пользуется своим правом, не совершает несправедливости.
Хто карыстаецца сваім правам, не робіць несправядлівасці.
2042.	Qui me amat, amat et canem meum.
Кто любит меня, любит и мою собаку. Ср.: Любишь меня, люби и мою родню.
Хто любіць мяне, любіць і майго сабаку. Параўн.: Незамужкакрасуня — сабака без ланцуга, замужка-непрывабка — сабака на ланцугу. Адна з вялікіх памылак — вера ў каханне. Старасць не можа кахаць, старасць можа не дазваляць кахаць. Каханне абвысакароджвае і дурняў. Самая горшая жанчына можа кахаць нашмат адчайней i вышэй за самага лепшага мужчыну.
2043.	Qui mittit stultum, differt sua commoda multum.
Кто посылает глупца, терпит много неудач. Ср.: Пошли дурно­го, а за ним другого. = Хто пасылае дурня, зведвае шмат няўдач.
2044.	Qui multum habet, plus cupit.
Кто много имеет, желает большего.
Хто батата мае, жадае большага. Параўн.: Як пабагацелі, то й папыхацелі. Голы разбою не баіцца, багаты грошаў.
2045.	Qui nescit dissimulare, nescit regnare.
Кто не умеет смалчивать, не умеет управлять.
NB! Фраза приписывается французскому королю Людовику XI.
Хто не ўмее змоўчваць, той не ўмее кіраваць. Параўн.: Той не кіраўнік, які на кожную крытыку апраўдваецца (адгукаецца).
2046.	Qui nil potest sperare, desperat nihil.
Кто ни на что не надеется, ни в чем не отличается.
Хто ні на што не спадзяваецца, ні ў чым не адзначаецца. Параўн.: Адна падтрымка ў здаровага i хворага, пана і слугі — надзея. Гора чалавеку, калі яго надзеі не маюць для падтрымкі грошаў i пасаднікаў. Не прагне i не спадзяецца — не існуе.
2047.	Qui nimis propere, minus prospere.
Кто действует слишком поспешно, действует неудачно. Ср.: Поспешишь — людей насмешишь.
Хто дзейнічае занадта паспешліва, дзейнічае няўдала. Параўн.: Паспех — людзям на смех. Наспех — курам на смех. Хто спяшае, той перарабляе. 3 вялікага паспеху наробіш смеху. Прыспехлівасць да выкідышу вядзе. Паспешлівае — нетрывалае, нават вусы хутчэй не растуць.
2048.	Qui nimium probat, nihil probat.
Кто доказывает слишком много, ничего не доказывает.
Хто даказвае занадта шмат, нічога не даказвае. Параўн.: Асобных не доказы, жаданні, мары раўняюць, а заганы.
2049.	Qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa sit omnes.
Если чувства не истинны — значит лжив и наш разум.
Калі пачуцці не сапраўдныя — значыць ілжывы i наш розум. Параўн.: Спадабаўся воку — спадабаўся розуму, спадабаўся розуму — спадабаўся пачуццям, спадабаўся пачуццям — нашкодзіў воку i розуму. Пачуцці чужых — вада, лепей у іх не вымочвацца.
2050.	Qui non est nobiscum, adversus nos est.
Кто не с нами, тот против нас.
Хто не з намі, той супраць нас. Параўн.: Даганяюць i пагражаюць, бо не могуць пераканаць.
2051.	Qui non laborat, non manducet.
Кто не работает, тот пусть и не ест.
Хто не працуе, той няхай i не есць. Параўн.: Адпачынак плённы пасля працы. Праца працаю, але i гульбы не мінай, бо працы не бу­дзе. Гультая доўга не просяць — змушваюць.
2052.	Qui non vult intellegi, non debet legi.
Кто не желает быть понятым, того не стоит читать.
Хто не жадае быць зразумелым, таго не варта чытаць. Параун.: Калі цябе трымаюць за руку, не можа ў цябе быць прыгожы ўласны почырк. Пісьменнік — гучыць горда, але не сярод глухіх.
2053.	Qui peccat ebrius, luat sobrius.
Кто грешит пьяным, пусть расплачивается трезвым.
Хто грэшыць п’яным, няхай разлічваецца цвярозым. Параўн.: У п’янага спярша ўчынкі, у ацверазелага — слёзы i раскаяние. Прамянтрэжаныя п’яніцамі грошы ашчаслівілі б усіх бедных. Выйшла раз за п’яніцу — навекі прапала.
2054.	Qui proficit in litteris, sed deficit in moribus, plus deficit, quam proficit.
Кто успевает в науках, но отстает в нравах, тот больше отстает, чем успевает.
Хто паспявае ў навуках, але адстае ў маралі, той больш адстае, чым паспявае. Параўн.: Смерць не пазбаўляе душу памерлага ад
маралі і амаральнасці, яна толькі сетка, праз якую праходзіць дву­ног!. Мараль узнагароджвае сябе, носьбітаў, нацыю, немаральнасць гняце сябе і ўсё вакольнае, асабліва хутка знішчае нацию, дзяржаву.
2055.	Qui quaerit alta, is malum videtur quaerere.
Кто ищет высоко, тот ищет себе беду.
Хто шукае высока, той шукае сабе бяду. Параўн.: Спачатку шукаеш праўду, пасля — новае месца працы.
2056.	Qui quae vult dicit, quae non vult audiet.
Кто говорит что хочет, услышит чего не хочет (услышать).
Хто кажа што хоча, пачуе чаго не хоча (пачуць). Параўн.: Упартая настойнасць — неабходная сястра гультайства.
2057.	Qui scribit, bis legit.
Кто пишет, дважды читает. = Хто піша, двойчы чытае. Параўн.: Чытаеш — ведаеш, ведаеш — вучыш, вучыш — пішаш, пішаш — чытаеш. Шмат ведаць яшчэ болей забываць.
2058.	Quis custodiet ipsos custodes? (J).
Кто будет сторожить самих сторожей?
Хто будзе вартаваць саміх вартаўнікоў? Параўн.: Улез у чу­жую скуру, каб захаваць сваю i выглядзець новую, чужую.
2059.	Qui se ipse laudat, cito derisorem invenit.
Кто сам себя хвалит, тот скоро станет посмешищем. Ср.: Кто сам себя хвалит, в том пути не бывает.
Хто сам сябе хваліць, той хутка стане пасмешышчам. Параўн.: Пахвальба — малайцу згуба. Хто сябе хваліць, няхай таго пярун спаліць. Не хвалі сябе, няхай людзі пахваляць.
2060.	Qui semel furatur, semper fur habetur.
Кто хоть раз украл, навсегда останется вором.
Хто хоць раз украў, назаўсёды застанецца злодзеем. Параўн.: Злодзей не разбагацее. П’яніца і злодзей паміраюць жабракамі.
2061.	Qui seminat mala, metet mala.
Кто сеет зло, зло пожнет.
Хто сее зло, зло пажне. Параўн.: Зласнік хавае грэх — зло яго большае. Нядобры, калі злога не супыняе. На вялікага сабаку сла­бая палка не гадзіцца. Учарашнія ўспаміны пра атрыманы боль слабыя, пазаўчарашніх зусім няма.
2062.	Quis furor est atram arcessere mortem? (Tib).
Что за безумие бросать вызов мрачной смерти?
Што за вар’яцтва кідаць выклік змрочнай смерці? Параўн.: Адпрошваюцца ад смерці не ў дзень яе прыходу. Маладыя пра смерць не думаюць, чаму тады хворыя старыя павінны (абавязаны) думаць пра маладых. Усё памірае ў тэрмін, заслужаны продкамі і самім, — для жыцця і нежыцця продкаў і самога.
2063.	Qui hominum sine vitiis natus est?
Кто из людей родился без пороков?
Хто з людзей нарадзіўся без заганаў? Параўн.: Гора чалавеку, калі на дзесяць ягоных учынкаў адзін заганы, шчасце — з ста адзін заганы.
2064.	Qui sine peccato est vestrum, primus in illam lapidem mittat.
Кто из вас без греха, пусть первым бросит в нее камень.
NB! Евангелие от Иоанна, 8, 7: ответ Иисуса Христа на вопрос фарисеев, что сделать с женщиной, которая обвиняется в прелюбодеянии.
Хто з вас без граху, няхай першым кіне ў яе камень.
2065.	Quisquis homo bene scit, ipsum quo calceus urget.
Каждый человек хорошо знает, где ему жмет башмак. Ср.: Каждый свое горе лучше знает.
Кожны чалавек добра ведае, дзе яму цісне чаравік. Параўн.: Мала ведаць свае грахі.
2066.	Quisquis ubique habitat, nusquam habitat (Mart).
Кто всюду живет, нигде не живет.
Хто ўсюды жыве, нідзе не жыве. Параўн.: Касмапаліт адвяргае любую нацыю, а пасля здзіўляецца, чаму планета не мае ні аднаго бязроднага кавалка зямлі, чаму ўсюды мулка касмапаліту.
2067.	Quis scit, an adiciant hodiernae crastina summae tempora di superi? (H).
Кто знает, добавят ли Боги завтрашние времена к прожитым дням?
Хто ведае, ці дададуць Багі заўтрашнія дні да пражытых дзён?
2068.	Qui tacet consentire videtur.
Молчащий рассматривается как согласившийся. Ср.: Молча­ние — знак согласия.
Маўчун разглядаецца як згоджаны. Параўн.: Плотка думала, што ёй не даюць выказацца.
2069.	Qui tangit picem, contaminabitur.
Кто касается смолы, марается. Ср.: По саже хоть гладь, хоть бей — все будешь черен от ней.
Хто кранаецца да смалы, вымазваецца.
2070.	Qui terret, plus ipse timet.
Кто внушает страх, еще больше сам боится.
Хто ўнушае страх, яшчэ больш сам баіцца. Параўн.: Не пусці страх тры разы — болей не прыйдзе. Хто пужае, думае, усе пужаюць. Страх — брат няпраўды і двурушнасці.
2071.	Qui timet insidias omnes, nullas incidit.
Кто боится всякой западни, не попадет ни в одну.
Хто баіцца ўсялякай пасткі, не трапіць у ніводную. Параўн.: Страх не апануе, рукі не возьмуцца, калі галава не давядзе, ногі не данясуць. Баяцца — асцерагацца.
2072.	Qui totum vult, totum perit.
Кто всего желает, все теряет. Ср.: Лишнего пожелаешь — свое потеряешь. = Хто ўсяго жадае, усё губляе. Параўн.: Бойся перастаць жадаць — касая з касою стане за плячыма.
2073.	Qui vincitur, vincit.
У кого бывают поражения, тот побеждает. Ср.: За одного бито­го двух небитых дают.
У каго бываюць паражэнні, той перамагае.
2074.	Qui vitat molam, vitat farinam.
Кто избегает мельницы, избегает муки. Ср.: Кто не сеет, тот не жнет. Хто пазбягае млына, пазбягае мукі. Параўн.: Меле млын — варажы, але без маёй вады.
2075.	Quoti ab initio vitiosum est, tractu temporis convalescere non potest.