Гаворыць — старажытны Рым, гавораць — пра Старажытны Рым  Валер Санько

Гаворыць — старажытны Рым, гавораць — пра Старажытны Рым

Валер Санько
Выдавец: Хата
Памер: 380с.
Мінск 2003
112.94 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
2344.	Tantum religio potuit suadere malorum (Lcr).
Сколько зол смогла внушить религия.
Колькі зла змагла ўсяліць рэлігія. Параўн.: Не кожны заслугоўвае веры, хоць якой; у стан жывёлы ён апускае сябе сам.
2345.	Те de aliis, quam alios de te suaviust fieri doctos (PI).
Приятнее, если ты поумнел от опыта других, чем другие от твоего.
Прыемней, калі ты паразум неў ад вбпыту другіх, чым другія ад твайго. Параўн.: Калі вопыт — уласныя памылкі, то розум — чужыя дасягненні. Бяда не разумнаму, а хто ад бацькоў глуздаў не атрымаў.
2346.	Те hominem esse memento.
Помни, что ты — человек.
Памятай, што ты — чалавек. Параўн.: Уласныя недахопы легка заўважаюцца ў другіх.
2347.	Temeritas est florentis aetatis (Cic).
Безрассудство — свойство цветущего возраста.
Безразважлівасць — уласцівасць квітнеючага ўзросту. Параўн.: Адважны смелы не языком — справаю. Адвага патрабуе развагі, маладосиь — вопыту.
2348.	Temeritas est florentis aetatis, prudentia senectutis (Cic).
Безрассудство — свойство цветущего возраста, предусмот­рительность — стареющего.
Безразважлівасць — уласцівасць квітнелага ўзросту, прадбачлівасць — састарэлага. Параўн.: Адвага патрабуе развагі, маладосць — вопыту. Здраду хто-ніхто даруе, але ніхто не забудзе.
2349.	Temperantia est custos vitae (Plato).
Умеренность — хранительница жизни. Ср.: Не в меру еда — болезнь и беда. Умеренность — мать здоровья.
Умеркаванасць — захавальніца жыцця. Параўн.: Калі памяркоўнасць — багацце багатых, то безразважнасць — бедных. Гераізм, асцярожнасць, умеркаванасць аднолькава важныя для развіцця i характару.
2350.	Temperantia est rationis in libidinem dominatio.
Умеренность — власть разума над страстью.
Умеркаванасць — улада розуму над страсцю. Параўн.: Розуму межы неацэнныя маглі быць, каб не жарсці i пакуты цела, не прынады вонкавага існавання (зямнога).
2351.	Temperata fortuna optima est.
Умеренное счастье лучше всего. Ср.: Хорошего понемножку.
Умеркаванае шчасце лепш ад усяго. Параўн.: Супакой — брат
і дзіця ўмеркаванасці, чым яго болей, тым шчаслівейшы чалавек і грамадства.
2352.	Tempora labuntur, tacitisque senescimus annis, Et fugiunt freno non remorante dies (O).
Время уходит, и мы молчаливо с годами стареем, Дни убегают, и нам их невозможно сдержать.
(Пер. Ф.Петровского)
Час адыходзіць, i мы моўчкі з гадамі старэем,
Дні ўцякаюць, i нам ix немагчыма стрымаць. Параўн.: Плынь часу — самая вялікая ашуканка і прытворшчыца: прыносіць чалавеку гады, срэбра i супакой, а забірае здароўе і жаданні і ўпэўненасць.
2353.	Tempora lentescunt curam (О).
Время исцеляет любовную тоску.
Час вылечвае каханкую тугу. Параўн.: Час i разумная жонка легка тушаць раўнівае полымя. Розум мацней, чым час астужвае факел кахання i журбы. Плоцевую тугу выдатна лечыць час i другая жанчына, агонь кахання — толькі час.
2354.	Tempora mutantur et nos mutamur in illis.
Времена меняются, и мы меняемся вместе с ними.
Час зменьваецца, i мы зменьваемся разам з ім. Параўн.: Не цаніць час — не цаніць сябе. У жанчыны-гулёны два сэрцы — да пояса і ніжэй пояса; толькі час злучае ix у адно.
2355.	Tempori cedere id est necessitati parere.
Отступить из-за неблагоприятных обстоятельств — подчинить­ся необходимости.
Адступіць з-за неспрыяльных акалічнасцяў — падпарадкавацца неабходнасці.
2356.	Temporis filia veritas.
Истина — дочь времени. Ср.: Все тайное становится явным.
Ісціна — дачка часу. Параўн.: Наваг у дрэнныя часы дрэнная ісціна не магла праўдзівіць. Розум не цеста, ён ні на што ў быту не прыгодны, апрача нараджэння ідэй, ісціны, логікі.
2357.	Tempus edax, homo edacior.
Время прожорливо, человек еще более прожорлив.
Час пражэрлівы, чалавек яшчэ больш пражэрлівы. Параўн.: Шчаслівая гадзіна, калі нарадзілася новая думка; дзесяць шчаслівых гадзін не заменяць адну, дзесяць вялікіх думак не ўзновяць страчаную адну.
2358.	Tempus edax rerum, tuque invidiosa vetustas, Omnia destruitis vitiataque dentibus aevi Paulatim lenta consiimitis omnia morte (O).
Время — снедатель вещей — и ты, о завистница старость.
Все разрушаете вы; уязвленные времени зубом.
Уничтожаете все постепенною медленной смертью.
(Пер. С.Шервинского)
Час — з’ядальнік рэчаў — i ты, о зайздросніца старасць.
Усё разбураене вы; уколатыя часу зубам.
Знішчаеце ўсё паступовай павольнай смерцю. Параўн.: X паралельным свеце, як і ў нашим, ёсць час i старасць, Сонца і зоркі, i там са ўсёй сілы імкнуцца заслужыць прарыў у наш свет.
2359.	Tempus est optimus magister vitae.
Время — наилучший учитель жизни.
Час — найлепшы настаўнік жыцця. Параўн.: Час — працавіты спагадны бацька не ўсіх паспявае прылашчыць. Адну вялікую навуку дае час відушчаму — шчасце на адной печы двойчы не бывае.
2360.	Tempus fugit, aeternitas manet.
Время бежит, вечность неизменна.
Час бяжыць, вечнасць нязменна. Параўн.: Гады не чакаюць, пакуль ты збярэшся. Пражорлівасць часу не мае межаў — зжырае ўсіх, усё; тэрміны часу залежаць не ад яго — ад самога чалавека i яго родзічаў. Час ад кожнага вымагае стараннасці; нават ад махляра.
2361.	Tempus minuit luctus maestaque corda juvat.
Время уменьшает скорбь и успокаивает печальные сердца. Ср.: Время — лучший лекарь.
Час змяншае журбу і супакойвае маркотныя сэрцы. Параўн.: Пра час i журбу сэрцаў любы чалавек мяркуе заўсёды ілжыва, — яго веды пра ўсё не іначшыя, як цяпер яму здаецца тагачаснасць, рэчы, падзеі. 3 сёння меркаваць пра былое стагоддзе як i пра прыходнае — прыблізна, вобмацкам.
2362.	Tempus veritatis filia.
Время — дочь истины. Ср.: Время покажет.
Час — дачка ісціны. Параўн.: Гады не чакаюць, пакуль ты збя­рэшся. Ісціна і праўда — пакуль паразумнееш. Дачцы часу— ісціне — межы не страшныя.
2363.	Тепах requirit prodigum.
Скупой ищет расточительного.
Сквапны шукае раскідаху. Параўн.: Бедны мусіць спяваць, каб багаты пачуў. Старац да старца не любіць хадзіць.
2364.	Terminus nullus falso est (Seri).
У заблуждения нет предела. = У памылкі няма мяжы. Параўн.: Памылка ніколі не згіне, бо многія не проста яе ствараюць — служаць ёй. Вучыць добра ісціна, калі пасабляе ёй памылка.
2365.	Terram hanc puncti loco ponimus ad universa referentes (Seri).
Сравнивая нашу Землю со Вселенной, находим, что она всего лишь точка. = Параўноўваючы нашу Зямлю з Сусветам, знаходзім, што яна ўсяго толькі кропка. Параўн.: Знайдзіце таго, хто правядзе
мяжу паміж Зямлёй і зоркай №-18 у сузор’і А-47, матэрыяй і духам, жывым і нежывым — яму чалавецтва прысудзіць не толькі Нобелеўскую прэмію, паставіць залатыя помнікі.
2366.	Terra nunquam sine usura reddit, quod accepit (Cic).
Земля никогда не возвращает без излишка то, что получила.
Зямля ніколі не вяртае без лішку тое, што атрымала. Параўн.: Зямля любую працу не забудзе. Урадлівая зямля любы народ багатым зробіць. Зямля, агонь, вада i паветра не чалавек — яны за дабро аддзякуюць папоўніцы, своечасова.
2367.	Tertica sunt amoenanda jocularibus.
Печальное нужно скрашивать шутками.
Маркотнае трэба аблягчаць жартам i.
2368.	Testis unus, testis nullus.
Один свидетель — не свидетель. = Адзін сведка — не сведка.
2369.	Theatrum virtutis conscientia.
Совесть — зритель добродетели. = Сумление глядач дабрадзейнасці. Параўн.: Чужым потам i грашыма не нагрэешся, чужою меркаю свае сумление не змераеш. Найлепшы дараднік сумление.
2370.	Timor est emendator asperrimus (PJ).
Страх — самый суровый исправитель. = Страх — самы суро­вы папраўшчык. Параўн.: Страх засцерагае, лечыць, калечыць — кожны ад яго бярэ свае. Палахліваму і корч — мядзведзь.
2371.	Tolle pecuniam, bella sustuleris (Q).
Устрани деньги — уничтожишь войны.
Знішчы грошы — знішчыш войны. Параўн.: Маладая жонка i вялікія грошы многіх у хваробу ўвагналі.
2372.	Totam vim beatam vivendi in animi robore pono (Cic).
Сущность счастливой жизни я целиком усматриваю в силе духа. Сутнасць шчаслівага жыцця я поўнасцю ўгледжваю ў сіле духу.
2373.	Totus hic locus est contemnendus in nobis, non neglegendus in nostris (Cic).
Мы должны относиться с презрением ко всем заботам о нас, но не пренебрегать ими по отношению к нашим близким.
Мы павінны адносіцца з пагардаю да ўсіх клопатаў пра нас, але не грэбаваць імі ў адносінах да нашых блізкіх.
2374.	Totus mundus agit histrionem.
Весь мир играет комедию. NB! Надпись на фронтоне теат­ра “Глобус”, в котором играл Шекспир.
Увесь свет гуляе камедыю. Параўн.: Хто доўга прытвараецца, таго хутка забываюць. Усе імкнуцца быць светлымі, хаця большасць цёмныя.
2375.	Trahit sua quemque voluptas (V).
Каждого влечет своя страсть.
Кожнага вабіць свае захапленне. Параўн.: Нават у нары мыш баіцца кошкі, нават у сваей хаце разумны баіцца дань волю жарсці.
283 ’
2376.	Trahunt promissa puellas.
Обещания завлекают девушек. = Абяцанні завабліваюць дзяўчат. Параўн.: Хто верыць абяцанням дзяўчат, той верыць ветру. Жар­там паабяцаць — выканаць напраўду. Жыта корміць усіх, а пшаніца па выбару; абяцанні — дзяўчатам, выкананне — жонцы.
2377.	Tranquillas etiam naufragus horret aquas (О).
Потерпевший кораблекрушение тихой воды боится. Ср.: Пуга­ная ворона куста боится.
Пацярпелы караблекрушэнне ціхай вады баіцца. Параўн.: Выратаваны з вады конь лужыны баіцца. Настрашыў мех, дык i торба страшная. Апарыўшыся малаком i на ваду падзьмухаеш. Бойся, калі ў цябе будуць імгненні, найважныя за любое багацце.
2378.	'Ires faciunt collegium.
Трое составляют коллегию. NB! Положение римского права.
Трое складаюць калегію. Параўн.: Найменшаму суду, апрача цябе самога, трэба два сведкі.
2379.	Tu cole justitiam: teque atque alios manet ultor.
Будь справедлив: над тобой и другими бодрствует мститель.
Будзь справядлівы: над табой і другімі не дрэмле помсцівец. Параўн.: Мужык i баба за справядлівасць, але сваю долю па-рознаму чуюць. На базары долі не купіш, у суседа справядлівасці не навучышся.
2380.	Tu ne cede malis, sed contra audentior ito (V).
Не мирись со злом, смелее иди против него.
Не мірыся са злом, смялей ідзі супраць яго. Параўн.: Розуму вучацца не да старасці, а да смерці, супраць зла ваююць не калі яно на панадворку, а калі толькі зараджаецца.
2381.	Turpe est aliud loqui, aliud sentire.